Στρωμένος με «πανάκριβα αγκάθια» ο δρόμος Τουρκίας για αεροπορική ανεξαρτησία
Η Τουρκία βαδίζει σε ένα λεπτό σχοινί όσον αφορά τους αμυντικούς εξοπλισμούς, προσπαθώντας να ισορροπήσει μεταξύ της εξάρτησής της από τις ΗΠΑ και της επιθυμίας της για στρατηγική αυτονομία.
Το επίκεντρο της στρατηγικής της είναι να ενισχύσει την αεροπορική της ισχύ μέσω εγχώριων προγραμμάτων, όπως το Kaan και το Hurjet, αλλά μέχρι τότε έχει ανάγκη τις συνεργασίες με μεγάλες δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ και η Ευρώπη.
Οι κινητήρες καθορίζουν το παιχνίδι
Η επιδίωξη της Τουρκίας να αναπτύξει το δικό της εθνικό μαχητικό αεροσκάφος, το Kaan, και το εκπαιδευτικό Hurjet αποτελεί το επίκεντρο της στρατηγικής της για ανεξαρτησία στην αεροναυπηγική. Ωστόσο, όπως επισημαίνει o εξειδικευμένος σε θέματα αεροναυτικής και άμυνας, Τούρκος δημοσιογράφος, Τολγκά Οζμπέκ, «μέχρι η Τουρκία να φτάσει στο σημείο που χρειάζεται, δηλαδή μέχρι να μπορέσει να παράγει πολλές τεχνολογίες, ειδικά αυτόν τον κινητήρα, είμαστε δυστυχώς εξαρτημένοι από τις ΗΠΑ, ειδικά για τον κινητήρα, και γίνονται προσπάθειες για να ξεπεραστεί αυτό, και οι σχέσεις πρέπει να συνεχιστούν».
Η εξάρτηση από αμερικανικούς κινητήρες, όπως οι F-110 και F-404, φέρνει στο προσκήνιο τη δυσκολία της μετάβασης της Τουρκίας προς την πλήρη αυτονομία, ενώ η ανάγκη για 80 κινητήρες για κάθε τύπο αεροσκάφους F-16 «αναγκάζει» την Άγκυρα να διατηρεί τις καλές διπλωματικές σχέσεις με την Ουάσιγκτον.
«Το Hurjet δοκιμάζεται επί του παρόντος με επιτυχία και το δεύτερο δοκιμαστικό αεροσκάφος του έχει επίσης απογειωθεί. Αυτά τα δύο αεροσκάφη είναι πολύ σημαντικά για την τουρκική μας πολεμική αεροπορία. Αν και αυτό δεν είναι απολύτως απαραίτητο, αλλά στο πρώτο μπλοκ του εθνικού μαχητικού αεροσκάφους Kaan, θα χρησιμοποιήσουμε τους κινητήρες F110 GE 129, που υπάρχουν και στα F16, και κάθε αεροσκάφος έχει δύο κινητήρες. Άρα, χρειαζόμαστε 80 επιπλέον κινητήρες, πέραν των ανταλλακτικών. Ομοίως, το Hurjet χρησιμοποιεί τη σειρά F404 και αυτό το αεροσκάφος έχει έναν κινητήρα. Στο πρώτο στάδιο θα παραχθούν 16 και είναι πιθανό ο αριθμός αυτός να φτάσει τα 80. Άρα χρειαζόμαστε 80 κινητήρες από την άλλη μεριά. Για να διατηρήσετε καλές σχέσεις, πρέπει να διατηρήσετε το εμπόριο μεταξύ σας», σημειώνει ο Οζμπέκ.
Πώς αίρονται οι όροι για τα F-35;
Η αμερικανική θέση για την άρση του εμποδίου για την απόκτηση των F-35 αποτελείται από τρία βασικά σημεία που η Τουρκία πρέπει να υλοποιήσει για να «ξανανοίξει η πόρτα» για το 5ης γενιάς αεροσκάφος: την απομάκρυνση των S-400, την αποφυγή νέων αγορών αμυντικού εξοπλισμού από τη Ρωσία και την παύση συνεργασίας με τη ρωσική αμυντική βιομηχανία. Αυτοί οι όροι δεν μπορούν να αρθούν με την υπόσχεση οποιουδήποτε κρατικού αξιωματούχου, παρά μόνο με αλλαγή του νόμου από το Κογκρέσο.
«Με την απόκτηση του συστήματος αεράμυνας S-400, ψηφίστηκε στο αμερικανικό Κογκρέσο ένας νόμος για την Τουρκία που εμποδίζει την πώληση του F-35 στην Τουρκία και αναφέρεται ότι αν η Τουρκία εκπληρώσει τρία σημαντικά στοιχεία του νόμου αυτού, μπορούμε να επιστρέψουμε και πάλι στο F-35. Στις διαπραγματεύσεις επίσης, υπάρχει ένα άρθρο που λέει, αυτό δεν προχωρά και με την υπόσχεση οποιουδήποτε κρατικού αξιωματούχου. Μόνο ο νόμος πρέπει πρώτα να ακυρωθεί ή να τροποποιηθεί από το αμερικανικό Κογκρέσο. Το πιο σχετικό άρθρο με αυτά, είναι πρώτον, το σύστημα αεράμυνας S-400 πρέπει να αφαιρεθεί από το δυναμικό της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας. Είτε θα τοποθετηθεί σε αποθήκη είτε θα πωληθεί σε άλλη χώρα, ζητείται να αφαιρεθεί από το δυναμικό. Το δεύτερο σημαντικό ζήτημα είναι ότι μετά την απομάκρυνσή του, δεν πρέπει να αγοραστεί νέο S-400 ή νέο σύστημα αεράμυνας από τη Ρωσία. Ένα άλλο θέμα είναι να σταματήσουν τα βήματα στην αμυντική βιομηχανία με τη Ρωσία. Αφού εφαρμοστούν αυτά τα τρία σημεία, αναφέρεται ότι μπορούν να γίνουν βήματα στο αμερικανικό Κογκρέσο για να αποσυρθεί ο νόμος αυτός. Με άλλα λόγια, η Αμερική θέλει να εξαλειφθούν τέτοιες ανώμαλα σημεία όσον αφορά το θέμα του F-35. Ας δούμε τι είδους απάντηση θα δοθεί σε αυτό. Το S400 έβγαλε την Τουρκία από το F-35, αλλά ήταν επίσης ένας πολύ σημαντικός παράγοντας όσον αφορά την ανάπτυξη των συστημάτων αεράμυνας στην Τουρκία», επιβεβαιώνει ο Τολγκά Οζμπέκ.
Εκσυγχρονισμός F-16: γέφυρα προς την επόμενη γενιά
Η τουρκική πολεμική αεροπορία βασίζεται στα F-16 ως βασική δύναμη κρούσης, ενώ η προσθήκη νέων αεροσκαφών και ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου στόλου αποτελούν κρίσιμες προτεραιότητες για να καλύψουν μόνο το κενό.
Σύμφωνα με τον Οζμπέκ, «η ατζέντα των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων είναι η εξής: εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων F-16 μας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ενίσχυση του στόλου με επιπλέον F-16 -και ενδεχομένως τα F4 θα αποσυρθούν περίπου εκείνη την περίοδο-, δημιουργία μιας ισχυρής τουρκικής πολεμικής αεροπορίας κατά την περίοδο αυτή με τα Eurofighter που θα αγοραστούν, ακολουθούμενα από το εθνικό μαχητικό αεροσκάφος Kaan και, αν είναι δυνατόν, τα F-35».
Η αργή παράδοση των κιτ, άλλαξε τα σχέδια της Τουρκίας
Η Τουρκία έχει ήδη καταβάλει 1,4 δισ. δολάρια στο πρόγραμμα F-35, ποσό που διεκδικεί να χρησιμοποιηθεί για την αγορά 40 F-16 Block 70. Ο λόγος πίσω από αυτή την αλλαγή, σύμφωνα με τον Οζμπέκ, ήταν οι καθυστερήσεις από την αμερικανική πλευρά, τόσο για τα νέα αεροσκάφη όσο και για τα κιτ εκσυγχρονισμού, ανάγκασαν την Άγκυρα να στραφεί σε εναλλακτικές λύσεις.
«Για το πρόγραμμα F35 έχουν καταβληθεί περίπου 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια και η Τουρκία θέλει τα χρήματα αυτά να χρησιμοποιηθούν για την πρώτη πληρωμή της αγοράς των F16. Από τις δηλώσεις του τ/Υπουργού Εθνικής Άμυνας, φαίνεται ότι οι Αμερικανοί το έχουν αποδεχτεί αυτό, και αυτά τα 1,4 δις δολάρια είναι μια προκαταβολή για την αγορά 40 F16 Block 70. Τώρα η προβλεπόμενη ημερομηνία για την άφιξη αυτών των F-16 στην Τουρκία είναι το 2028. Οι ΗΠΑ λένε ότι αυτά τα αεροσκάφη μπορούν να παραδοθούν από το 2028, έχουμε 4 χρόνια μπροστά μας. Με τις τρέχουσες παραγγελίες Block 70 που βρίσκονται ήδη στα χέρια της Αμερικής, δεν θα παράγουν 20 ή 30 αεροσκάφη το μήνα τόσο γρήγορα, γιατί το εργοστάσιο έχει αλλάξει, υπάρχει και μεγάλη ζήτηση, αλλά η Αμερική θέλει να το ελέγξει λίγο. Φαίνεται ότι η απαίτηση της Τουρκίας είναι να κατασκευαστούν αυτά τα αεροσκάφη στην TAI, τουλάχιστον η τελική γραμμή συναρμολόγησης πρέπει να είναι στην TAI, οι Αμερικανοί δεν είναι πολύ ευνοϊκοί σε αυτό. Επίσης, η Τουρκία είχε στο παρελθόν ένα λογαριασμό ύψους 23 δις δολαρίων για την αγορά 40 Block 70 για την τουρκική αεροπορία και τον εκσυγχρονισμό 79 F16 Block 50 και 50 plus, γνωστό και ως F16 V Viper. Ενώ οι διαπραγματεύσεις για αυτά συνεχίζονταν, οι ΗΠΑ ήρθαν και είπαν στην Τουρκία ότι ‘δεν μπορώ να παραδώσω αυτά τα κιτ εκσυγχρονισμού - ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία είναι το ραντάρ AESA - στην Τουρκία γρήγορα. Με άλλα λόγια, ενώ τα νέα αεροσκάφη θα έρθουν το 2028, η παράδοση των κιτ εκσυγχρονισμού αυτών των αεροσκαφών πιθανόν να καθυστερούσε μέχρι το 2028 και μετά, και αυτή η ημερομηνία είναι πολύ αργά για την τουρκική πολεμική αεροπορία. Η Τουρκία αφαίρεσε επομένως τα 79 κιτ εκσυγχρονισμού από το αμερικανικό πακέτο και είπε ότι αγοράζω μόνο 40 F16 Block 70 από τις ΗΠΑ, μαζί με κάποια βασικά πυρομαχικά».
Γιατί η ΤΑΙ;
Ο εκσυγχρονισμός των F-16 θα γίνει από την πανίσχυρη κρατική Αεροδιαστημική Βιομηχανία TAI και την 1η Διοίκηση Εφοδιασμού, η οποία διαθέτει ήδη τεχνογνωσία πάνω στα F-16, μέρος των οποίων έχει παράξει το 1986.
«Τα υπόλοιπα 79 αεροσκάφη, τα οποία αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πρώτο πακέτο, θα εκσυγχρονιστούν τουλάχιστον στα πρότυπα Block 70, ενώ θέματα όπως το ραντάρ AESA, το προηγμένο λογισμικό συστημάτων, τα ηλεκτρονικά συστήματα ή τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου θα πραγματοποιηθούν από την TAI. Γιατί η TAI; Η TAI έχει παράγει ήδη F-16 από το 1986 και έχει προβεί στον εκσυγχρονισμό τους. Φυσικά, η 1η τ/Διοίκηση του Κέντρου Εφοδιασμού και Συντήρησης Αεροπορίας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτούς τους εκσυγχρονισμούς και τις δραστηριότητες και υπάρχει πολύ σοβαρή τεχνογνωσία στην Τουρκία», επισημαίνει ο Τολγκά Οζμπέκ.
Πρόγραμμα «Ozgur»: ένα βήμα προς την αυτονομία
Το πιο σημαντικό βήμα από αυτή την άποψη είναι ο δομικός εκσυγχρονισμός, δηλαδή η αύξηση της διάρκειας ζωής πτήσης των αεροσκαφών αυτών, τα οποία πλησίαζαν στο τέλος των 8.000 ωρών, σε 12.000 ώρες, και η ανάπτυξη συστημάτων λογισμικού, τα οποία εφαρμόστηκαν στα πρώτα F-16 που παραδόθηκαν στην τουρκική αεροπορία, τα οποία ονομάστηκαν Block 30 με ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού που ονομάζεται Ozgur.
Σύμφωνα με τον Οζμπέκ, το πρόγραμμα αυτό ήταν ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα και έχουν επιτευχθεί πολύ σοβαρά επιτεύγματα σε αυτό το πρόγραμμα. Αλλά και πολλά χρόνια δαπανήθηκαν για αυτά. Η TAI θα αρχίσει να εφαρμόζει τον εκσυγχρονισμό Ozgur με τον δεύτερο κλάδο της, που ονομάζεται Ozgur 2, στα Block 30 και στη συνέχεια στα Block 40 και 50.
«Απ' όσο παρατηρώ, δεν υπάρχει ακόμη επιβεβαίωση γι' αυτό, υποθέτω ότι η Τουρκία έχει αποκτήσει κάποιες δυνατότητες και κάποιες άδειες για λογισμικό για τα Block 40 και 50 με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Αλλά όπως είπα, αυτό δεν είναι μια επιβεβαιωμένη οριστική πληροφορία. Τώρα έχει γίνει ένα βήμα με το λογισμικό στο πρόγραμμα Ozgur. Όπως ίσως θυμάστε, έγιναν κάποιες συμφωνίες σχετικά με το Ozgur 2 στην έκθεση IDEF πέρυσι.
Με αυτό το έργο, το οποίο ονομάζεται Ozgur 2, η Τουρκία θα έχει μια σημαντική δυνατότητα να αναβαθμίσει τα δικά της F16 στα πρότυπα με εθνικό τρόπο. Θα είμαστε σε θέση να τα κάνουμε αυτά με πολύ λιγότερα χρήματα αντί για την τιμή που θα πληρώσουμε στο εξωτερικό. Αυτοί οι εκσυγχρονισμοί δεν θα γίνουν σε πολύ μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Για παράδειγμα, τα Ozgur και Ozgur 2 θα εφαρμοστούν στο Block 30 σε 2 χρόνια μεταξύ 2025 και 2027 και θα ολοκληρωθούν. Μετά την ολοκλήρωση των Block 30, θα κυκλοφορήσει ένα πρωτότυπο Block 40 και μεταξύ 2028-2030, τα Block 40 και Block 50 που χρησιμοποιούνται από την τουρκική πολεμική αεροπορία για πολλά χρόνια θα εκσυγχρονιστούν με Ozgur 2 και θα φτάσουν τα πρότυπα Viper».
Eurofighter και ενσωμάτωση εθνικών πυρομαχικών: η νέα στρατηγική
Η αγορά Eurofighter Typhoon αποτελεί μέρος μιας στρατηγικής ενίσχυσης της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας μέχρι να ολοκληρώσει τα δικά της προγράμματα, ενώ παράλληλα θα δώσει τη δυνατότητα στην Τουρκία να ενσωματώσει και να δοκιμάσει τα δικά της πυρομαχικά.
Ο Οζμπέκ σημείωσε ότι «τώρα το πιο σημαντικό θέμα εδώ είναι η ενσωμάτωση των εθνικών πυρομαχικών της Τουρκίας στο Eurofighter, αυτό είναι το πρώτο θέμα, και το δεύτερο θέμα είναι το θέμα του ραντάρ. Στα ραντάρ, τα ραντάρ Aesa είναι τώρα στην ατζέντα και όχι τα ραντάρ παλαιάς γενιάς, και αυξάνουν πραγματικά την αποστολή και τις δυνατότητες του αεροσκάφους. Εδώ, το ραντάρ ECRS MK-1 Aesa, το οποίο είναι προϊόν της Hensoldt και της Indra, ζητείται επίσης να εγκατασταθεί τουλάχιστον στα Eurofighter που θα αγοράσει η Τουρκία. Από την αρχή, η Τουρκία δεν ήθελε τα παλιά Eurofighter, δηλαδή την πρώτη γενιά με την ονομασία Tranche 1, την οποία έθεσε προς πώληση το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά τα νέα Eurofighter, τα οποία έχουν νέα χαρακτηριστικά. Υπάρχει μια διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη σχετικά με αυτά τα ζητήματα. Για το σκοπό αυτό έχει δημιουργηθεί ένας προϋπολογισμός ύψους περίπου 5 δισεκατομμυρίων ευρώ».
Με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, η Πολωνία και η Γερμανία να δείχνουν ενδιαφέρον για το Eurofighter, η Τουρκία επιδιώκει να συμμετάσχει ενεργά σε αυτό το διεθνές πρόγραμμα, διασφαλίζοντας παράλληλα την ανάπτυξη των δικών της αμυντικών δυνατοτήτων. Με το αίτημα της Τουρκίας για 40 αεροσκάφη, στόχος είναι να γεμίσει η γραμμή παραγωγής και να παραμείνει ανοιχτή για πολλά ακόμη χρόνια.
Πύραυλος ΑΙΜ-120 ΑΜΡΑΑΜ
Σύμφωνα με τον Οζμπέκ, η χώρα προχωρά επίσης στην απόκτηση ενός σημαντικού πακέτου οπλικών συστημάτων, το οποίο περιλαμβάνει την έκδοση D του πυραύλου αέρος-αέρος AIM-120 AMRAAM, αξίας 6,5-7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
