តុលាការបារាំងបានបើកសវនាការ រយៈពេល៣ថ្ងៃ គឺពីថ្ងៃទី១៩ ដល់ថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ លើសំណុំរឿងគប់គ្រាប់បែកលើហ្វូងបាតុករនៅមុខអតីតអគាររដ្ឋសភា ដឹកនាំដោយលោក សម រង្ស៊ី កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩៧ បណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់១៦នាក់ និងរបួសជាង១០០នាក់។ មន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា២រូប គឺលោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង មេបញ្ជាការកងអង្គរក្ស និងជាអគ្គមេបញ្ជាការរងកងទ័ពជាតិ និងលោក ហ៊ុយ ពិសិដ្ឋ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការពារជាតិបានរងនូវបទចោទថាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងព្រឹត្តិការណ៍គប់គ្រាប់បែកកាលពី២៨ឆ្នាំមុន។ តើការលើកយកមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាទៅភ្ជាប់នឹងសវនាការតុលាការបារាំងតាមបណ្តឹងរបស់មេដឹកនាំក្រុមប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ពេលនេះ នឹងធ្វើឲ្យនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែតានតឹងឬយ៉ាណា?

រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​ប៊ែរឡាំង បានបើកស្ថាន​ទូត​អាល្លឺម៉ង់ នៅ​រដ្ឋធានី​ដាម៉ាស ប្រទេស​ស៊ីរី ជាថ្មីឡើងវិញ។ ការសម្រេច​ចិត្ត​បើក​ស្ថាន​តំណាងទូត​ប្រទេស​អឺរ៉ុប​មួយ​នេះ ជា​សញ្ញាវិជ្ជមាន​នៃការ​បើកទំព័រទំនាក់​ទំនងថ្មី រវាង​ស៊ីរី​និង​អាល្លឺម៉ង់ ហើយ​រវាង​ស៊ីរី​និង​សហភាព​អឺរ៉ុប។ ​ប្រទេស​អឺរ៉ុប ចង់​ឃើញ​ស៊ីរី​ថ្មី មាន​សន្តិសុខ សេរីភាព​ គោពសិទ្ធិស្ត្រី គោពសិទ្ធិ​​ជនជាតិ​ភាគតិច និង​ពហុជំនឿសាសនា។​ ​

កងទ័ពអ៊ុយក្រែន​បានឲ្យដឹងថា នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី​២០មីនា គេបានបញ្ជូនដ្រូនទៅវាយ​ប្រហារ នៅឯមូលដ្ឋានទ័ពអាកាស Engels របស់រុស្ស៊ី​។ មិនទាន់មានការបញ្ជាក់ណាមួយ ពីអាជ្ញាធររុស្ស៊ីទេ ស្តីពីទំហំនៃការខូចខាតទេ តែបើផ្អែកតាមវីដេអូដែលគេថតបាន គេឃើញកម្លាំងផ្ទុះ​បាន​បង្កជាអគ្គីភ័យឆេះ​​​យ៉ាងសន្ធោសន្ធៅ។ អ៊ុយក្រែនអះអាងថា គឺមូលដ្ឋាននេះហើយ ដែលរុស្ស៊ីបញ្ជាយន្តហោះចម្បាំង​ធំ​ មកទម្លាក់គ្រាប់​សម្លាប់អាយុជីវិតប្រជាជនអ៊ុយក្រែន​។

សមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា( CYN)បានជ្រើសរើសយកយុវជន ៦០នាក់ពីសកលវិទ្យាល័យផ្សេងៗគ្នាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្ដាខេត្តមួយចំនួនឲ្យចូលរួមនៅក្នុងកម្មវិធីបោះជំរំពីថ្ងៃទី ១៤ ដល់ ១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ នៅព្រៃសហគមន៍ក្បាលខ្លា ក្នុងស្រុកសណ្ដាន់ ខេត្តកំពង់ធំ។ កម្មវិធីនេះធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងពង្រឹងសមត្ថភាព និងការចូលរួមរបស់យុវជន សហគមន៍ និងអាជ្ញាធរដើម្បីអភិរក្ស និងការពារព្រៃឈើ។ 

នៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែមីនា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែតបានបដិសេធមិនយកគោលការណ៍បង្រួមក្រសួងមួយចំនួនចូលគ្នាដោយប្រកាន់យកអភិក្រម «រក្សា និងពង្រឹង»។ ការបញ្ជាក់យ៉ាងដូចនេះរបស់លោកហ៊ុន ម៉ាណែត គឺបន្ទាប់ពីវៀតណាម និងរដ្ឋបាលអាមេរិកបានសម្រេចកាត់បន្ថយបុគ្គលិករដ្ឋ កាត់បន្ថយក្រសួង និងបិទក្រសួង ស្ថាប័នមួយចំនួនចោលតែម្តងដើម្បីសម្រាលបន្ទុកចំណាយរបស់រដ្ឋ និងពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពការងារ។ នៅកម្ពុជា គិតត្រឹមខែមករា ឆ្នាំ២០២៥ ចំនួនមន្ត្រីរាជការបានថយចុះមកនៅត្រឹម២៣ម៉ឺននាក់ ក្នុងនោះ មន្ត្រីបម្រើការងារនៅថ្នាក់ជាតិមានចំនួនជាង ៥ម៉ឺននាក់ និងនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិមានជាង ១៧ម៉ឺននាក់។ តែអ្នកជំនាញផ្នែកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម និងអភិបាលកិច្ចចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលច្របាច់ក្រសួងខ្លះបញ្ចូលគ្នា និងកាត់បន្ថយចំនួនមន្ត្រីរាជការថែមទៀតដើម្បីងាយស្រួលធ្វើការឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព៕

គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីថ្មីចំនួន ៣ នៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញដែលកម្ពុជាទើបអនុម័តបាននាំឱ្យមានការព្រួយបារម្ភ និងចោទសួរអំពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលលើកិច្ចការងារអភិរក្សព្រៃឈើសម្រាប់ឥណទានកាបូនក្នុងគម្រោង «រេដបូកភ្នំក្រវាញ» និង «រេដបូកភ្នំសំកុស»។ តាមកាសែតបរទេសម៉ុងហ្គាបេនៅថ្ងៃទី១៩ មីនា ឆ្នាំ២០២៥ ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីថ្មីនៅជួរភ្នំក្រវាញនេះត្រូវកាប់ឆ្ការព្រៃការពាររាប់ពាន់ហិចតាដើម្បីឈូសឆាយជាផ្លូវ សម្រាប់អាងស្តុកទឹក ខ្សែបញ្ជូនអគ្គិសនី និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគាំទ្រទំនប់វារីអគ្គិសនី។

ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី​២០មីនា នៅតំបន់​ហ្កាហ្សា ពលរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន​ស្លាប់​យ៉ាង​ហោច ៧០ នាក់​បន្ថែម​ទៀត​ព្រោះ​តែ​ការ​វាយ​ប្រហារ​របស់​អ៊ីស្រាអែល។ ដោយសំអាង​ហេតុផល​ថា ពួកប្រដាប់​អាវុធ​ហាម៉ាសមិន​ព្រម​ដោះ​លែង​ចំណាប់​ខ្មាំង កងទ័ព​អ៊ីស្រាអែល​បាន​​សម្រុក​វាយប្រហារ​ទ្រង់ទ្រាយធំនា​ប៉ុន្មាន​ថ្ងៃ​ជាប់ៗគ្នា ដែល​បណ្តាល​ឲ្យ​មនុស្ស​ស្លាប់​ជាច្រើនរយ​នាក់​។  បើតាម​អាជ្ញាធរ​សុខាភិបាល​ហាម៉ាស ការ​វាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែល ​ ត្រឹមតែ៣ថ្ងៃចុងក្រោយ​នេះ​ បាន​បណ្តាល​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​ប៉ាឡេស្ទីនស្លាប់ យ៉ាងតិច​ ៥១០ នាក់​។ ​

តុលាការ​ឧក្រិដ្ឋ​ក្នុងទីក្រុង​ប៉ារីស បើកសវនាការ​តាំងពី​ថ្ងៃ​ពុធទី​១៩​ម្សិលមិញ​រហូតដល់​ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ដើម្បីជំនុំជម្រះ​ករណីគប់គ្រាប់បែក​នៅមុខរដ្ឋសភាដែលបាន​សម្លាប់មនុស្ស​១៦នាក់ និង​របួស​១៥០នាក់ កាលពីថ្ងៃទី​៣០ មីនា​ឆ្នាំ ១៩៩៧។ ទៅតាម​ពាក្យ​បណ្តឹង​របស់​លោក​សម រង្ស៊ី ​ចៅក្រម​បារាំង​បើកសវនាការ​នៅទីក្រុង​ប៉ារីស ដែលមាន​វត្តមានតែ​ដើមបណ្តឹងគឺ​លោកសមរង្ស៊ី និងភរិយា ប៉ុន្តែ គ្មានវត្តមានរបស់ចុងចោទ គឺលោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង និង​​លោក​​ហ៊ុយពិសិដ្ឋ ដែលជា​អ្នកទទួលខុសត្រូវ​របស់​កងអង្គរក្ស​របស់​លោកអតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែននៅ​ថ្ងៃ​កើតហេតុ។ ​

ចាប់ពីថ្ងៃទី១៩ ដល់ថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ នេះ តុលាការបារាំងបានបើកសវនាការលើសំណុំរឿងគប់គ្រាប់បែកចូលហ្វូងបាតុករអហិង្សាកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលបណ្តាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ និងរបួសជាច្រើននាក់នៅខាងមុខរដ្ឋសភាចាស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ជាសវនាការដែលធ្វើឡើងតាមបណ្តឹងមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោក សម រង្ស៊ី និងបានដាក់ការសង្ស័យទៅលើមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់២រូប ដែលគ្រប់គ្រងកងអង្គរក្សរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គឺលោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង និងលោក ហ៊ុយ ពិសិដ្ឋ។ នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំង RFI នាថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ នេះ លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនបានថ្លែងថា តុលាការបារាំងពុំមានយុត្តាធិការកាត់សេចក្តីពលរដ្ឋកម្ពុជា និងក៏គ្មានឥទ្ធិពលលាតសន្ធឹងលើប្រទេសកម្ពុជាដែរ៕

ថ្លែងក្នុងពិធីបិទសន្និបាតការងាររបស់ក្រសួងមុខងារសាធារណៈនៅថ្ងៃទី២០ មីនានេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែតបានអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងមិនបង្រួមក្រសួងស្ថាប័ន ឬកាត់បន្ថយមន្ត្រីដូចសហរដ្ឋអាមេរិក និងវៀតណាមឡើយ។ តាមលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានជំហរដឹកនាំវិស័យមុខងារសាធារណៈបែបខ្មែរ ដោយមិនយកតម្រាប់តាមប្រទេសណាទាំងអស់។

ក្រសួងបរិស្ថានទាមទារឱ្យក្រុមហ៊ុនកែច្នៃដំណាប់ស្វាយ «Cangxinlong Food» ក្នុងខេត្តប៉ៃលិនសងការខូចខាតលើផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសុខភាពសាធារណៈដោយផ្អែកតាមការគណនាជាក់ស្តែងរបស់មន្ត្រីជំនាញ និងអនុលោមតាមក្រមបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ។ ការទាមទាររបស់ក្រសួងបរិស្ថានដូចនេះធ្វើឡើង ក្រោយបានចុះត្រួតពិនិត្យក្នុងថ្ងៃទី១៨ មីនាឃើញថា ក្រុមហ៊ុនមួយនេះបានបង្ហូរសំណល់រាវចូលប្រភពទឹកសាធារណៈ និងបង្កជាការបំពុលបរិស្ថាន។

ម៉ាឡេស៊ី ដែល​ទើបតែ​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យា​អង់គ្លេស បាន​បង្ហាញមហិច្ឆតា ចង់​ក្លាយជា​មហាយក្សបច្ចេកវិទ្យាសឺមីកុងឌុកទ័រ ចន្លោះពី​ ៥ ទៅ​ ១០ ឆ្នាំទៀត។ ព្រះរាជាណាចក្រអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ​បានត្រៀម​ខ្លួនប្រកួត​ប្រជែង​ជាមួយ​ប្រទេស​ក្នុងតំបន់​ និង​ចង់​វ៉ា​ឲ្យ​ដាច់ តៃវ៉ាន់ កូរ៉េ​ខាងត្បូង និង​ជប៉ុន​ ថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្ន​កជំនាញជាតិ​និងអន្តរជាតិ បាន​មើលឃើញថា ម៉ាឡេស៊ីនៅ​មាន​ចំណុច​ខ្វះខាត​ច្រើន​នៅឡើយ ដើម្បី​បំពេញ​មហិច្ឆតា​របស់ខ្លួន​។​

នគរបាល​តួកគីបានចុះទៅចាប់ឃាត់ខ្លួន លោក​ អ៊ីក្រេម អ៊ីម៉ាម៉ូគ្លូ (Ekrem Imamoglu) អភិបាលក្រុងអ៊ីស្តង់​ប៊ូល ដល់គេហដ្ឋាន កាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធទី​១៩​មីនា​ ដោយចោទពីបទពុករលួយ​។ សូមបញ្ជាក់ថា លោក​អភិបាល​ក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ូល​ គឺជាអ្នកនយោបាយ​ប្រឆាំងដ៏មានប្រជាប្រិយភាព ហើយតាមការគ្រោងទុក​ គឺគណបក្សប្រឆាំងតួកគី នឹង​តែងតាំងឲ្យ​ធ្វើជាបេក្ខ​ជន​តំណាងបក្ស ដើម្បីចូលរួមបោះឆ្នោត​ប្រធានាធិបតី ​ប្រជែងជាមួយ​នឹង​បក្សរបស់លោក​អ៊ែរដូហ្កាន់​។ ក្រោយការចាប់ខ្លួន​លោក​ អ៊ីក្រេម អ៊ីម៉ាម៉ូគ្លូ ប្រជាជនតួកគី​បានចុះផ្លូវធ្វើបាតុកម្ម​ បរិហាអំពី​ទំនោរផ្តាច់ការនិយម របស់​លោក​អ៊ែរដូហ្កាន់​។

នៅថ្ងៃទី ១៨ ខែមីនា ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានចេញលិខិតបដិសេធចំពោះការចោទប្រកាន់របស់គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សភ្លើងទៀនជុំវិញការចាប់ខ្លួនសកម្មជនចំនួន ៣នាក់របស់គណបក្សទាំងពីរក្នុងខេត្តកំពង់ចាម។ ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនាធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃច្បាប់ និងមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយទេ។

ករណីកំហុសអក្ខរាវិរុទ្ធខ្មែរ និងកំហុសឆ្គងអត្ថន័យនៅលើផ្លាកយីហោ ឬប៉ាណូហាងអាជីវកម្មចិននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកំពុងបន្តកើតមាន។ មូលហេតុ គឺដោយសារតែហាងអាជីវកម្មចិនទាំងនោះបានបកប្រែពីភាសាចិនមកភាសាខ្មែរដោយប្រើកម្មវិធីហ្គូហ្គោល (Google Translate)។ អ្នកជំនាញផ្នែកអក្សរសាស្ត្រផ្នែកពុទ្ធចក្រ និងអាណាចក្របានមើលឃើញថា កំហុសឆ្គងនេះបានប៉ះពាល់ដល់តម្លៃនៃភាសាជាតិ និងថា បញ្ហានេះទាមទារឲ្យមានឆន្ទៈដោះស្រាយពីសំណាក់អាជ្ញាធរ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធនានា៕

នគរ​បាល​បង់ក្លាដែស បា​នបញ្ជាក់​អំពីការ​ចាប់ខ្លួនមេប្រដាប់អាវុធរ៉ូហ៊ីងយ៉ា និង​បក្សពួក​ ៥នាក់ទៀត នៅ​ជាយ​រដ្ឋធានី​​ដាក្កា​។ មេប្រដាប់អាវុធរ៉ូហ៊ីងយ៉ារូប​នេះ​ បាន​ជាប់​បទសង្ស័យ​ជាច្រើន​ឆ្នាំមកហើយ​ ក្នុង​សំណុំរឿង​បំផ្ទុះ​អំពើហិង្សាទៅលើកង​​កម្លាំង​យោធា​រដ្ឋអំណាច​ភូមា នៅឆ្នាំ​២០១៧ និង​អំពើហិង្សា​ផ្សេងៗ​ទៀត​ទៅលើ​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​រ៉ូហ៊ីងយ៉ានៅក្នុង​ជំរំភៀសខ្លួន ព្រមទាំង​​ករណី​សម្លាប់​ទាហាន​បង់ក្លាដែស។​ 

លោកដូណាល់ ត្រាំ និង​លោកពូទីន បាន​និយាយទូរស័ព្ទជាមួយ​គ្នា កាលពីរសៀលថ្ងៃអង្គារទី​១៨​មីនា ស្តីអំពីគម្រោង​បទឈប់​បាញ់នៅអ៊ុយក្រែន​។ ជាកិច្ចសន្ទនាដែលគេឃើញថា លោកពូទីនជាអ្នកនិយាយសង្កត់ដាក់លក្ខខណ្ឌ រីឯលោកដូណាល់ ត្រាំ ចាំតែស្តាប់និងយល់ព្រម។​ ខុសពីអ្វីដែល​ភាគីអាមេរិក​បានស្នើ ឲ្យ​មានបទឈប់បាញ់ទាំងស្រុង​រយៈពេល៣០ថ្ងៃនោះ​ លោកពូទីន​បានយល់ព្រម ក៏ប៉ុន្តែគឺឈប់វាយប្រហារ ត្រឹម​តែទៅលើ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពលចរន្តអគ្គីសនីរបស់អ៊ុយក្រែនតែប៉ុណ្ណោះ។​ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះទេ លោកពូទីនបានទាមទារទៀតថា ក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច ត្រូវតែឈប់ផ្តល់ជំនួយយោធាទាំងស្រុងទៅឲ្យអ៊ុយក្រែន​ ទើបអាចចាប់ផ្តើមនិយាយពី​បទឈប់បាញ់ទាំងស្រុង​បាន​។

ម៉ាឡេស៊ី ដែល​ទើបតែ​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យា​អង់គ្លេស បាន​បង្ហាញម​ហិច្ចតា ចង់​ក្លាយជា​មហាយក្សបច្ចេកវិទ្យាសឺមីកុងឌុកទ័រ ចន្លោះពី​ ៥ ទៅ​ ១០ ឆ្នាំទៀត។ ព្រះរាជាណាចក្រអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ​បានត្រៀម​ខ្លួនប្រកួត​ប្រជែង​ជាមួយ​ប្រទេស​ក្នុងតំបន់​ និង​ចង់​វ៉ា​ឲ្យ​ដាច់ តៃវ៉ាន់ កូរ៉េ​ខាងត្បូង និង​ជប៉ុន​ ថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្ន​កជំនាញជាតិ​និងអន្តរជាតិ បាន​មើលឃើញថា ម៉ាឡេស៊ីនៅ​មាន​ចំណុច​ខ្វះខាត​ច្រើន​នៅឡើយ ដើម្បី​បំពេញ​មហិច្ឆតា​របស់ខ្លួន​។​

កាលពីព្រឹកថ្ងៃអង្គារទី​១៨​មីនា សមត្ថកិច្ចបារាំងបានចុះទៅបំបែក​ក្រុម​អន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ជាច្រើនរយនាក់ ដែល​បានចូលទៅស្នាក់នៅដោយ​ខុសច្បាប់​ នៅមជ្ឈមមណ្ឌលវប្បធម៌មួយកន្លែងកណ្តាលក្រុងប៉ារីស ប្រមាណ​៣ខែមកហើយ​។ លោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃបារាំង បាន​អះអាងថានេះគឺជាប្រតិបត្តិការដ៏ចាំបាច់ ដើម្បី​ស្តារឡើងវិញនូវសណ្តាប់​ធ្នាប់​សាធារណៈ។ តែដោយឡែក ក្រុមសកម្មជន​និងអ្នកនយោបាយ​បក្សឆ្វេងនិយមបារាំង បានរិះគន់អំពី​ការប្រើធម៌ក្តៅជ្រុលហួសហេតុ ពីសំណាក់សមត្ថកិច្ចបារាំង។​

លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានរដ្ឋសភាកម្ពុជាបានសរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោកកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ថា លោកគួរតែវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះលោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ដែលមានសេចក្តីក្លាហានចេញដឹកនាំពិភពលោក ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ដោយចាប់ផ្តើមពីបណ្តាញព័ត៌មានដែលផ្តល់ថវិកាដោយរដ្ឋបាលអាមេរិកជាមុន។ សំណេររបស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើឡើង ក្រោយរដ្ឋបាលលោក ត្រាំ បានសម្រេចបញ្ឈប់ការងារបុគ្គលិកវិទ្យុVOA ចំនួន១៣០០នាក់ និងកាត់ផ្តាច់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុពីវិទ្យុអាស៊ីសេរី និងវិទ្យុអឺរ៉ុបសេរី។

នៅថ្ងៃទី១៨​ មីនានេះ សមាគមអាដហុកបានទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិចារណាឡើងវិញចំពោះការអនុវត្តយន្តការដោះស្រាយផលប៉ះពាល់ដីធ្លីឲ្យពលរដ្ឋនៅតំបន់ផ្លូវអន្ទង់អាំង ក្នុងស្រុកវាលវែង ខេត្តពោធិ៍សាត់។ ការទទូចបែបនេះដោយអាដហុកបានអះអាងពីការទទួលព័តមានដែលថា កងកម្លាំងនគរបាល និងអាជ្ញាធរស្រុកវាលវែងបានចុះទៅបង្ខំឲ្យពលរដ្ឋផ្តិតមេដៃដើម្បីចាកចេញពីផ្ទះ និងឲ្យទទួលយកការដោះដូរដីនៅកន្លែងផ្សេងដើម្បីទុកដីតំបន់ផ្លូវអន្ទង់អាំងនោះឲ្យរដ្ឋដាំដើមឈើ និងអភិរក្សជាឧទ្យានជាតិបៃតង។

នៅថ្ងៃ​ទី​១៧ ខែ មីនា ឆ្នាំ២០២៥ លោក ស សុខា រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​មហា​ផ្ទៃ​បាន​លើក​ឡើង​ថា ​មន្ត្រី​នគរ​បាល​ដែល​មាន​កំហុស​នឹង​ត្រូវ​បញ្ជូន​ទៅ​លត់​ដំ​នៅ​ព្រំដែន​ដើម្បី​ស្វែង​យល់​ពី​ការ​លំបាក​នៅ​ទី​នោះ ​ជា​ជាង​ដកស័ក្ត​របស់​មន្ត្រី​ដែល​មាន​កំហុស​នោះ​។​ សម្រាប់​អ្នក​តាម​ដាន​សង្គម​យល់​ថា​ វិធាន​ការ​នេះ​អាច​នឹង​មិន​មាន​ប្រសិទ្ធ​ភាព ប្រសិន​បើ​គ្មាន​យន្ត​ការ​តាម​ដាន​ត្រួត​ពិនិត្យ​ដិត​ដល់​ ពោល​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​មន្ត្រី​ដែល​មាន​កំហុស​ឆ្លៀត​ឱកាស​ប្រព្រឹត្តិ​កំហុស​ថែម​មួយ​ជាន់​ទៀត​។​

នៅថ្ងៃទី២១ មីនាខាងមុខ បណ្តាអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនគ្រោងរៀបចំទិវាព្រៃឈើអន្តរជាតិឆ្នាំ២០២៥ ក្រោមប្រធានបទ «ការអភិរក្សព្រៃឈើដើម្បីនិរន្តរភាពសហគមន៍»។ នៅក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិនាថ្ងៃអង្គារទី១៨ មីនា លោក សាន់ ម៉ាឡា ប្រធានកម្មវិធីបណ្តាញ និងតស៊ូមតិនៃអង្គការភាពជាដៃគូដើម្បីបរិស្ថាន និងការអភិវឌ្ឍន៍កត់សម្គាល់ថា សហគមន៍ព្រៃឈើនៅតែរងការទន្ទ្រានពីឈ្មួញខិលខូច។ ឆ្លៀតក្នុងទិវាព្រៃឈើអន្តរជាតិក្នុងឆ្នាំ ២០២៥ នេះ លោក សាន់ ម៉ាឡា ស្នើឲ្យភាគីរដ្ឋ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធត្រូវសហការគ្នាក្នុងភាពជាមិត្តទើបការងារអភិរក្សព្រៃឈើសហគមន៍អាចមាននិរន្តរភាព។

ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន​យ៉ាងហោច ៣២០នាក់ ស្លាប់​នៅក្នុងការវាយប្រហារ​យ៉ាងសន្ធប់​របស់​កងទ័ពអ៊ីស្រាអែល នៅយប់​ថ្ងៃចន្ទ ឈាន​ចូលថ្ងៃអង្គារ​ទី ១៨​មីនា។ នេះបើតាម​ការអះអាង​របស់​ក្រសួង​សុខាភិបាល​ហាម៉ាស ដែលបន្ថែមថា ការវាយប្រហារផ្លូវអាកាស​របស់​កងទ័ព​អ៊ីស្រាអែល​សំដៅ​កន្លែងប្រមូលផ្តុំ​រស់នៅ​របស់​ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទី នៅគ្រប់​សង្កាត់​នៃ​តំបន់​ហ្កាហ្សា។ នៅក្នុង​សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​នៅថ្ងៃនេះ ការិយាល័យ​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​អ៊ីស្រាអែល​បានបញ្ជាក់ថា អំណើះតទៅ អ៊ីស្រាអែល​នឹង​ដាក់សម្ពាធ​យោធា​ទៅលើ​ក្រុមហាម៉ាស​ដែល​មិន​ព្រម​ដោះលែង​ចំណាប់ខ្មាំងដែលនៅសេសសល់ តាម​ការចង់បានរបស់អ៊ីស្រាអែល និងអាមេរិក។

ក្នុងគោលបំណងនៃការលើកកម្ពស់ដល់ការអប់រំផ្នែកច្បាប់ និងចែករំលែកការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងសហគមន៍ ក្រុមយុវជនកម្ពុជាមួយក្រុមកំពុងបង្កើតកម្មវិធីវេទិកា ”សិទ្ធិខ្ញុំ” ដែលនឹងមានការសម្តែងសិល្បៈទស្សនីយភាពល្ខោនបុរាណខ្មែររឿង “ប៊ុត សុម៉ាលី មុន្នីវត្តី” និងក៏មានការពិភាក្សាលើប្រធានបទច្បាប់ស្តីពី ”ការព្រមព្រៀង” នៅក្នុង និងក្រៅចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។ គម្រោងទស្សនីយភាពនេះនឹងត្រូវសម្តែងជាសាធារណៈដោយឥតគិតថ្លៃនៅក្នុងទីតាំង MC Park រាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។

កម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោក បាន​ប្រកាស​អាសន្ន​អំពី​ការ​ខ្វះ​ជំនួយ​ថវិកា ដើម្បីទ្រទ្រង់​សកម្មភាព​កិច្ចការ​មនុស្ស​ធម៌​នៅភូមា។ ភូមា​ដែល​រងគ្រោះ​កាន់តែ​ខ្លាំង​ឡើងៗ​ព្រោះតែ​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល និង​ដែល​ជំរុញ​ឲ្យ​មនុស្សផ្លាស់ទី​លំនៅ​កាន់តែ​ច្រើន​ឡើងជា​លំដាប់។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីកាណដា ​​ម៉ាក ខានី (Mark Carney) បានធ្វើទស្សនកិច្ច​ក្រៅប្រទេស ជាលើក​ដំបូងបង្អស់ នៅបារាំងកាលពីថ្ងៃ១៧​មីនា។​ បន្ទាប់ពីបានជួបជាមួយ​លោក ម៉ាក្រុង ​ លោក ​​ម៉ាក ខានី​ បាន​ថ្លែងថា កាណាដាចង់រឹតចំណងសហប្រតិបត្តិការ​ឲ្យ​រឹងមាំ ជាមួយ​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ដ៏គួរជាទីទុកចិត្ត​ដូចបារាំង​។ សំដី​លើកឡើងរបស់​​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រីកាណាដានេះ គឺវាស្ថិតនៅក្នុងបរិបទ​មួយ ដែលទំនាក់ទំនងរវាង​​សហរដ្ឋអាមេរិកនិងកាណាដា កំពុងតែល្អក់កករយ៉ាងខ្លាំង បន្ទាប់ពីរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ ត្រាំ បានចូលកាន់អំណាច​។

សហភាពអឺរ៉ុបរៀប​ចំ​សន្និសីទ​អន្តរជាតិ​​ប្រមូល​ជំនួយ​ថវិកា ដើម្បី​ជ្រោមជ្រែង​ជួយកសាងប្រទេស​ ស៊ីរី ឡើងវិញ។ របបផ្តាច់​ការស៊ីរី ដែល​ដឹកនាំដោយ​​អតីតប្រធានាធិបតី​ បាស្ហា អាល់អាសាដ ​ទើបតែ​ផ្តួលរំលំកាលពីដើមខែធ្នូ ២០២៤។ ក្រោយ​ឆ្លងកាត់​សង្គ្រាម​រ៉ាំរ៉ៃ​ រយៈពេល​១៥ឆ្នាំ ស៊ីរី​អាច​នឹងត្រូវការ​ពេល​ច្រើន​ទសវត្សរ៍​ទៀត ដើម្បី​ស្តារ​ប្រទេស​ឡើងវិញ ឲ្យ​ស្មើនឹង​ពេល​មុន​សង្គ្រាម។ 

គិតត្រឹមថ្ងៃចន្ទ ទី​១៧​មីនានេះ តុលាការធម្មនុញ្ញ​កូរ៉េខាងត្បូង នៅតែមិនទាន់ចេញសាលក្រម​សម្រេចសេចក្តី ស្តីអំពី​លោក​ប្រធានាធិបតី​ យូន ស៊ុកយោលនៅឡើយទេ។ គណបក្សប្រឆាំងកូរ៉េខាងត្បូង បាន​ទាមទារ​ឲ្យតុលាការធម្មនុញ្ញ ត្រូវតែ​កាត់សេចក្តី​ឲ្យ​បានឆាប់ជាទីបំផុត ព្រោះការពន្យារពេលយូរ នឹងរុញច្រាន​ប្រទេស​ឲ្យ​ធ្លាក់ចូលក្នុង​វិបត្តិអស្ថិរភាពសង្គម​។ សូមបញ្ជាក់ថា កាលពីថ្ងៃចុងសប្តាហ៍​កន្លងទៅ យ៉ាងហោចណាស់ មានបាតុករប្រមាណ​១សែននាក់មកជួបជុំគ្នានៅទីក្រុងសេអ៊ូល មានទាំងក្រុមគាំទ្រនិងក្រុមប្រឆាំងលោក​យូន ស៊ុកយោល​។

នៅថ្ងៃទី១៤ មីនា ធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុបសកល (EIB Global) សហភាពអឺរ៉ុប និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់ឲ្យអនុវត្តនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីមួយ គឺកម្មវិធីគាំទ្រសេដ្ឋកិច្ចជនបទ និងពាណិជ្ជកម្មផលិតផលកសិកម្ម (ASPIRE-AT)។ កម្មវិធីនេះមានការគាំទ្រដោយហិរញ្ញប្បទានជិត ៨០លានអឺរ៉ូ ឬប្រមាណ ៨៧ លានដុល្លាអាមេរិក) ពីសហភាពអឺរ៉ុបដែលផ្តោតជាអាទិភាពលើដំណាំកៅស៊ូ និងម្រេច។ ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នៅថ្ងៃទី១៤ មីនានេះ លោកស្រី Nicola Beer អនុប្រធានធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុប EIB ទទួលបន្ទុកតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍បានគូសបញ្ជាក់ថា ដ្បិតកម្ពុជាត្រៀមរបូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ទាំងស្រុងក្រោយកម្ពុជាចាកចេញពីប្រទេសក្រីក្រនាពេលខាងមុខក៏ដោយក៏លោកស្រីនៅតែមានជំនឿថា ការផ្តល់ជំនួយរបស់ធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុបក្នុងវិស័យកសិកម្មពេលនេះនឹងជួយឱ្យកម្ពុជាបង្កើនគុណភាពកសិផលកសិកម្មដើម្បីនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ។

សមត្ថកិច្ចជំនាញផែនការងារនគរបាលព្រហ្មទណ្ឌបានបង្ក្រាប និងឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យជនជាតិចិន និងខ្មែរចំនួន១៩នាក់។ យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ក្រុមប្រតិកម្មរហ័សរបស់ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃសុក្រទី ១៤មីនា ជនសង្ស័យទាំងនោះបានបង្កអសន្ដិសុខ និងចលាចលនៅចំណុចព្រលានយន្ដហោះអន្ដរជាតិភ្នំពេញ ផ្លូវសហព័ន្ធរុស្សី សង្កាត់កាកាប១ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។

នៅថ្ងៃទី១៦ មីនា លោក ជួន ណារិន្ទ អគ្គស្នងការរង និងជាស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានប្រកាសកោះហៅលោក ប៊ុន ផាក អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមល្បីល្បាញម្នាក់ឲ្យមកស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីលោក ប៊ុន ផាក បាននិយាយរិះគន់ពីបញ្ហាអសន្តិសុខ និងសន្តិភាពនៅកម្ពុជា។ តាមលោក ជួន ណារិន្ទ អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមរូបនេះត្រូវបានកោះហៅដើម្បីពន្យល់ឲ្យយល់ពាក្យថា «សន្តិភាព»។ អ្នកធ្វើការងារលើកកម្ពស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជាចាត់ទុកការកោះហៅនេះថាជាការគំរាមកំហែងដល់ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ។

រដ្ឋបាលអាមេរិករបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំបានប្រកាសបញ្ចប់ជំនួយដល់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលស្ថិតក្រោមទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសកល ក្នុងនោះមានវិទ្យុអាស៊ីសេរី RFA និង វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA ជាដើម។ បញ្ហានេះត្រូវបានអ្នកជំនាញក្នុងវិស័យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជាមើលឃើញថានឹងអាចប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិនៃការទទួលព័ត៌មានរបស់ពលរដ្ឋ ព្រោះស្ថាប័នព័ត៌មានទាំងពីរហ៊ានផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហាអវិជ្ជមាន និងបញ្ហារសើប។ តែមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើកឡើងថា អវត្តមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំង ២ នេះមិនពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ ព្រោះកម្ពុជាមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសម្បូរបែប។

ក្រុមអ្នកអភិរក្សអន្តរជាតិមួយក្រុមបានប្តេជ្ញាហែលទឹកតាមដងទន្លេមេគង្គចម្ងាយ១២០គីឡូម៉ែត្រ ដោយចាប់ផ្តើមហែលចេញពីទីតាំងក្បែរស្ពានមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន មេគង្គស្ទឹងត្រែង និងត្រូវបញ្ចប់នៅទីរួមខេត្តក្រចេះ។ ក្រុមអ្នកហែលទឹកបរទេសចំនួន ៥នាក់ដែលអមដំណើរដោយឆ្មាំទន្លេកម្ពុជានឹងចំណាយពេលហែលចំនួន ៤ថ្ងៃពីថ្ងៃទី១៧ ដល់ថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFIនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥នេះ លោក ម៉ែន គុង នាយករងរដ្ឋបាល និងជាអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តស្ទឹងត្រែងបញ្ជាក់ថា ព្រឹត្តិការណ៍នេះនឹងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធយល់កាន់តែច្បាស់ពីការ ការពារសត្វផ្សោត ធនធានធម្មជាតិ និងជីវៈចម្រុះនៅតាមដងទន្លេមេគង្គ។

នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេ​រិក ​ក្រោយពី​លោក ដូណាល់ ត្រាំ ​ប្រកាស​បញ្ឈប់​បុគ្គលិក​ ១៣០០​នាក់​នៅ​វិទ្យុ ​VOA ​និង​ប្រកាស​ផ្តាច់​ជំនួយ​ទៅ​កាន់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ (RFA)​ មក​ ស្ថាប័ន​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ចាស់​វស្សា​ទាំង​ពីរ​នេះ​បាន​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​។​ នាយិកា​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ លោកស្រី បេយ៍ ហ្វាង (Bay Fang) បាន​ប្រកាស​តវ៉ា​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់ ​លោក ដូណាល់ ត្រាំ។ ​ចំណែក​ នាយក​វិទ្យុ​ VOA​ លោក Michael Abramowitz បាន​សម្តែង ការ​សោក​ស្តាយ​ចំពោះ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក្នុង​ការ​បិទ​ទ្វារ​វិទ្យុ​ចំណាស់​៨៣​ឆ្នាំ​មួយ​នេះ​។