ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​លោក​ ហ៊ុន ម៉ាណែត ​ទើប​បញ្ចប់​ទស្សនកិច្ច​នៅ​សិង្ហបុរី​កាលពី​ថ្ងៃ​ពុធ ​ទី​១៩ ​ខែមិថុនា​ម្សិលមិញ​។ ជាទស្សនកិច្ច​ផ្លូវការ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ប្រកាសថា ​ទទួលបាន​ជោគជ័យ​ដ៏​ត្រចះត្រចង់​។ ​ត្រចះត្រចង់ ​ដោយសារ​តែ​កម្ពុជា​បានស្វែងយល់​ពី​គំរូ​ដឹកនាំ​ប្រទេស​ប្រកបដោយ​ភាពរុងរឿង​របស់​សិង្ហបុរី​ ហើយ​រំពឹងថា​កម្ពុជា​នឹងឈានទៅ​ដល់​កំរិត​ជឿនលឿន​ដូច​សិង្ហបុរី​ នាថ្ងៃ​អនាគត​។ ​ក៏ប៉ុន្តែ​បរិបទ ​និង​ប្រព័ន្ធ​ដឹកនាំ​ប្រទេស​របស់​កម្ពុជា​ត្រូវគេ​មើលឃើញថា ​នៅមាន​ទម្លាប់​ចាស់ ​ស្មុគ្រស្មាញ ​និង​ពិបាក​ដោះស្រាយ​។ តើអាច​ទេ​ថា ​កម្ពុជា​នឹងមាន​ភ័ព្វសំណាង​ដូច​សិង្ហបុរី​នៅថ្ងៃ​អនាគត​?

អ្នកឧកញ៉ា ម៉ុង ឫទ្ធីអះអាងថា រោងចក្រចម្រាញ់ប្រេងដូង របស់លោកពុំបានបង្ហូរសារធាតុគីមី ទៅបំពុលក្នុងទឹកព្រែកកំពង់សីលា ដូចការចោទប្រកាន់របស់សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិនោះទេ។ បញ្ជាក់ប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិRFIនៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ម្ចាស់រោងចក្រចម្រាញ់ប្រេងដូង MTSI រូបនេះនិយាយថា កាកសំណល់រាវដែលបង្ហូរចេញពីរោងចក្រ អន្លង់ក្រពើ ក្នុងស្រុកព្រៃនប់ ខេត្ត ព្រះសីហនុ ត្រូវបានឆ្លងកាត់ការចម្រោះលើផ្ទៃដីជាង៦គីឡូម៉ែត្រ មុននឹងហូរចូលទៅក្នុងព្រែកកំពង់សីលា។ អ្នកឧកញ៉ាម៉ុង ឫទ្ធី បញ្ជាក់ថា អ្វីដែលសំខាន់ រោងចក្ររបស់លោកមិនធ្លាប់ប្រើប្រាស់សារធាតុគីមីក្នុងការចម្រាញ់យកប្រេងដូងម្តងណាឡើយ។ បើការវាយតម្លៃរបស់លោក ករណីពុលត្រីក្នុងព្រែកកំពង់សីលាកន្លងទៅនេះ អាចបណ្តាលមកការកត្តាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។

នៅថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានប្រកាសជាសាធារណៈថា កម្ពុជាគាំទ្រសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម ស្ដីពីការឈប់ដាក់ទោសទណ្ឌជាសកលលើក្រុមអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា។ ការប្រកាសចូលរួមរបស់កម្ពុជា គឺស្របតាមសំណើរបស់ប្រទេសបារាំងដែលចង់ឱ្យកម្ពុជាចូលរួមគាំទ្រនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមួយនេះ។

លោក​ប្រធានាធិបតី​រុស្ស៊ី វ្លាដេមៀពូទីន និង​ប្រមុខ​ដឹកនាំ​កូរ៉េខាងជើង​ លោក គីម ជុងអ៊ុន បានបើក​ជំនួប​កំពូល​ទ្វេភាគី​ នៅព្រឹក​ថ្ងៃពុធ​ទី​១៩មិថុនា​២០២៤​នេះ នៅ​ទីក្រុង​ព្យុងយ៉ាង។ ជា​លទ្ធផល​ ប្រមុខ​ដឹកនាំ​ទាំងពីរ​បាន​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​​លើ​ភាព​ជា​ដៃគូ​យុទ្ធសាស្ត្រ ដែល​គ្រោង​​ជួយ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​​ក្នុង​ករណី​មាន​ការ​ឈ្លានពាន​ណាមួយ​។ នេះ​បើ​តាមប្រសាសន៍​​របស់​លោក​ពូទីន ក្រោយ​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើក​កិច្ចព្រមព្រៀង​រួច។

ថ្មីៗនេះរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសជិតខាងទាំង៣ កម្ពុជា វៀតណាម ថៃបានប្រកាសបង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅក្នុងគម្រោងផ្លូវសមុទ្រតភ្ជាប់ខេត្តព្រះសីហនុជាមួយខេត្តត្រាតរបស់ថៃ និងខេត្តគៀនយ៉ាងរបស់វៀតណាម ដើម្បីជំរុញវិស័យទេសចរណ៍ ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ។ អ្នកជំនាញលើវិស័យទេសចរណ៍រំពឹងថា ការរួមគ្នារបស់ប្រទេសទាំង៣ នឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើន ពិសេសលើវិស័យទេសចរណ៍ និងការដឹកជញ្ចូន។ បើតាមអ្នកជំនាញ វិស័យទេសចរណ៍កម្ពុជានឹងកាន់តែរីកចម្រើនទៅមុខ ហើយអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសក្នុងតំបន់បាន ព្រោះថា ខេត្តព្រះសីហនុសក្តិសម ទាំងកត្តាភូមិសាស្ត្រ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនានា។ 

នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ ពលរដ្ឋមកពីខេត្តក្រចេះប្រមាណ ៦០នាក់បានយកញត្តិទៅដាក់នៅស្ថាប័នរដ្ឋចំនួន៣គឺ ក្រសួងមហាផ្ទៃ ខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ដ្រី និងក្រសួងរៀបចំដែនដីដើម្បីស្នើសុំអន្តរាគមន៍បញ្ឈប់ការឈូសឆាយដី និងដំណាំរបស់ពួកគាត់។ បើតាមការអះអាងរបស់អង្គការលីកាដូ ពលរដ្ឋជាង១ពាន់គ្រួសារនៅក្នុងភូមិចំនួន២ ក្នុងខេត្តក្រចេះបានចោទក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកមួយថា បានឈូសឆាយដីរបស់ពួកគាត់ ដែលក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងដោយជនជាតិសិង្ហបុរី ចាត់ទុកថា ស្ថិតនៅក្នុងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរបស់ក្រុមហ៊ុន។

តាមរយៈ​ដំណើរទស្សនកិច្ច​របស់​គណៈប្រតិភូ​ជាន់ខ្ពស់​កម្ពុជា ​ដែលដឹកនាំ​ដោយ​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ​រយៈពេល២​ថ្ងៃ​នៅ​សិង្ហបុរី ​គឺ​ថ្ងៃទី​១៨ ​និង​១៩ ​ខែ​មិថុនា​នេះ ​សភាពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា ​និង​សហព័ន្ធ​ធុរកិច្ច​សិង្ហបុរី​បានចុះ​អនុស្សរណៈ​យោគយល់គ្នា​(MOU)​មួយ​ស្តីពីការ​ពង្រឹង​ទំនាក់ទំនង​ពាណិជ្ជកម្ម​នៃ​ប្រទេសទាំងពីរ​។ នៅក្នុង​កិច្ចសម្ភាស​ជាមួយ​វិទ្យុ​បារាំង​អន្តរជាតិ ​RFI​ នៅថ្ងៃ​ទី​១៩ ​ខែ​មិថុនា ​ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ លោក​បណ្ឌិត​ ឆេង គឹមឡុង ​នាយក​វិទ្យាស្ថាន​ចក្ខុវិស័យ​អាស៊ី(AVI) និង​ជាអ្នកជំនាញ​សេដ្ឋកិច្ច​មួយរូប​បានមើលឃើញថា​ការ​ចុះMOU រវាង​សភាពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា និង​សហព័ន្ធ​ធុរកិច្ច​សិង្ហបុរី​នឹងជួយឲ្យ​កម្ពុជា​អាចទាក់ទាញ​ការវិនិយោគ​ផ្ទាល់​ពីសិង្ហបុរី​ឲ្យកាន់តែ​ច្រើន​ជាងមុន​។

អាណាព្យាបាលសិស្សនៅសាលាបឋមសិក្សាប្រាសាទគោលក្នុងខេត្តសៀមរាប បានលើកឡើងពីកង្វល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច បន្ទាប់ពីពួកគេទទួលបន្ទុកចំណាយលើការសិក្សាបន្ថែមម៉ោងរបស់កូនៗតាំងតែពីប៉ុន្មានខែមកនេះ។ ជារួម ពួកគេត្រូវបង់ថវិកាចំនួន១៥០០០រៀលក្នុងមួយខែដើម្បីជួយឧបត្ថម្ភគ្រូដែលបង្រៀនបន្ថែមម៉ោង។ កង្វល់របស់អាណាព្យាបាលកើតឡើងក្រោយពេលដែលសាលាបឋមសិក្សាមួយចំនួន ចាប់ផ្តើមអនុវត្តការរៀនបន្ថែមម៉ោង ចំនួន២ម៉ោងដល់សិស្សបឋមសិក្សា។ យន្តការបង្រៀនបន្ថែមម៉ោងដល់សិស្សបឋមសិក្សាត្រូវបានប្រមុខរដ្ឋាភិបាលប្រកាសជាសាធារណៈកាលពីពេលថ្មីៗ និងបញ្ជាក់អះអាងថារដ្ឋនឹងទទួលបន្ទុកលើចំណាយគ្រូបង្រៀន។ ប៉ុន្តែ នៅលើទីតាំងជាក់ស្តែង អាណាព្យាបាលរបស់សិស្សបានត្អូញត្អែរថាពួកគេជាអ្នកបង់រហូតមក និងបានស្នើឲ្យរដ្ឋគិតគូរពីបញ្ហានេះ ដើម្បីជួយសម្រាលបន្ទុករបស់ពលរដ្ឋក្រីក្រតាមជនបទ៕

ពលករ​បរទេស​ជាង ​២៦ ០០០​នាក់ ​មកពី​ភូមា ​កម្ពុជា ​ឡាវ ​វៀតណាម ​និង​ប្រទេស​ផ្សេងៗ​ទៀត​ ត្រូវបាន​អាជ្ញាធរ​ថៃ​ប្រមូលចាប់​ខ្លួន​តែក្នុង​រយៈពេល​១​សប្តាហ៍ ​ចាប់ពី​ថ្ងៃទី​០៥ ​ដល់​ថ្ងៃទី​១២​ ខែ​មិថុនា ​ឆ្នាំ២០២៤​នេះ។​ ក្នុងចំណោម​ពលករ​ខុសច្បាប់​ទាំងនោះ ​មាន​ពលករកម្ពុជា​ប្រមាណ ​៤ពាន់នាក់​។ ​នេះបើតាម​កាសែត ​The Nation ​របស់ថៃ​ ចុះផ្សាយ​នៅ​ថ្ងៃចន្ទ ​ទី​១៧ ​ខែ​មិថុនា ​ឆ្នាំ​២០២៤​។

គណបក្ស​ជំនាន់ថ្មី ​ដែលមាន​និន្នាការ​ផ្ទុយពី​រដ្ឋាភិបាល ​នៅថ្ងៃ​ទី​១៧ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០២៤ ​បាន​សម្តែង​ការព្រួយបារម្ភ ​និងស្នើឲ្យ​គណបក្ស​ប្រជាជន​ដែលជា​បក្ស​កាន់អំណាច​ បកស្រាយ​សារសំឡេង​បែកធ្លាយ​ របស់​លោក ​ហ៊ុន សែន ​ដែល​គណបក្ស​ជំនាន់ថ្មី​ចាត់ទុក​ថា​ ជាសារ​គំរាមកំហែង​អ្នកប្រឆាំង​។ សំណើ​របស់គណបក្ស​ជំនាន់ថ្មីនេះ ​ធ្វើឡើង​ស្របពេលដែល​សារជាសំឡេង ​បែបហិង្សា​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ​ត្រូវបាន​គេចែកចាយ ​តាម​បណ្តាញ​សង្គម ​រយៈពេល​ប៉ុន្មានថ្ងៃ​កន្លងទៅនេះ​។

មួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ហេតុការណ៍បាញ់សម្លាប់គ្នាហាក់កក្រើកឡើងខ្លាំង ដែលបង្កឱ្យមានវិបត្តិអសន្តិសុខក្នុងសង្គម។ ករណីបាញ់សម្លាប់គ្នាភាគច្រើន កើតចេញពីទំនាស់បុគ្គល អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និងករណីជម្លោះពាក់ព័ន្ធនឹងទ្រព្យសម្បត្តិ។ បញ្ហាទាំងអស់នេះបានធ្វើឲ្យអ្នកវិភាគសង្គមភាគច្រើនព្រួយបារម្ភពីអសន្តិសុខ ភាពគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ក្នុងសង្គម ពិសេសការប្រើប្រាស់អាវុធគ្រឿងផ្ទុះដោយខុសច្បាប់ដើម្បីប្រព្រឹត្តអំពើឃាតកម្ម។ បើតាមក្រុមអ្នកវិភាគសង្គម រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានតឹងរឹង ដើម្បីបញ្ចប់វិបត្តិសង្គមមួយនេះឱ្យបានឆាប់។

ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក​វ្លាឌីមៀត្រូវធ្វើដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​ផ្លូវរដ្ឋ​២ថ្ងៃ នៅ​ប្រទេស​កូរ៉េខាងជើង​ នៅថ្ងៃអង្គារ​ទី​១៨មិថុនា និង​ថ្ងៃពុធស្អែក។ ប៉ុន្តែ មុនធ្វើដំណើរ​ទៅដល់​ទីក្រុង​ព្យុងយ៉ាង នៅថ្ងៃអង្គារនេះ មេដឹកនាំ​រុស្ស៊ី លោកពូទីន​​បាននិយាយ​កោតសរសើរ​កូរ៉េខាងជើង​ដែល​បង្ហាញជំហរ​ម៉ឺងម៉ាត់​ គាំទ្រ​ប្រតិបត្តិការយោធាពិសេសរ​របស់រុស្ស៊ីនៅអ៊ុយក្រែន។ នៅក្នុងលិខិត​របស់​លោកពូទីន ដែលកាសែតរដ្ឋកូរ៉េខាងជើង Rodong Sinmun ​ចុះផ្សាយ​នៅថ្ងៃអង្គារនេះ លោកពូទីន​នៅបាន​សន្យា​បង្កើតយន្តការពិសេស ដើម្បីធ្វើ​ការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មនិង​ប្រព័ន្ធសន្តិសុខ​ជាមួយ​កូរ៉េខាងជើង ដោយ​មិន​ឲ្យជាប់សំណាញ់ត្រួតពិនិត្យរបស់ប្រទេសលោកខាងលិច។ វត្តមាន​របស់​ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី នៅ​ប្រទេស​កូរ៉េខាងជើងដែល​ទើបក្លាយជា​មហាអំណាច​នុយក្លេអ៊ែរ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​លោកខាងលិច ជាពិសេស​អាមេរិក និង​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ក្នុងតំបន់​ ភ័យព្រួយបារម្ភ។

វិបត្តិ​អចលទ្រព្យ​នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ត្រូវគេ​មើលឃើញថា​នៅបន្ត​អូសបន្លាយ​មកដល់​ឆ្នាំ២០២៤ ​នេះ បើទោះបី​ជា​កម្ពុជា​មានស្ថានភាព​សេដ្ឋកិច្ច​ងើបឡើងវិញ​ចាប់តាំងពី​ឆ្នាំ​២០២២ ​បន្ទាប់ពី​ជំងឺ​រាតត្បាត​កូវីដ-១៩ ក៏ដោយ​។ ​សកម្មភាព​ទិញដូរ​អចលនទ្រព្យ​ពីសំណាក់​ពលរដ្ឋខ្មែរ​មិនមាន​ភាពសកម្ម ​បន្ទាប់ពី​ការសាងសង់​ផ្ទះ ​និង​បុរី​កន្លងមក​មានសន្ទុះ​ខ្លាំង​។ ​វិបត្តិ​អចលនទ្រព្យ​កំពុង​បន្តមាន​នៅកម្ពុជា​ដូចនេះ​ ត្រូវបាន​អ្នកជំនាញ​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច ​និង​អចលនទ្រព្យ​មើលឃើញ​ផ្សេង​ៗគ្នា​ថា ​វាជា​ការ​ជាប់គាំង ​និង​ជាការ​ផ្គត់ផ្គង់​លើសពី​តម្រូវការ​ផងដែរ​៕

នៅក្នុងកញ្ចប់ថវិកាសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២៥ ខាងមុខ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគ្រោងចំណាយជាង៩ពាន់លានដុល្លារ និងត្រៀមប្រមូលវិញជាង៧ពាន់លានដុល្លារ។ នេះបើយោងតាមខ្លឹមសារដកស្រង់ថវិកាឆ្នាំ២០២៥ចេញផ្សាយដោយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។ ផែនការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ជាង៩ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២៥ គឺអាចមានទំហំ ១៧,៨៤%នៃផលិតផលសរុបក្នុងស្រុក និងមានកំណើនជាង០,៥% ធៀបនឹងច្បាប់ថវិកាឆ្នាំ២០២៤។

ចាប៉ីដងវែងជាឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណខ្មែរមួយដែលមានតាំងពីយូរលង់។ ចាប៉ីដងវែងត្រូវបានគេយកទៅលេងផ្គុំជាមួយឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណផ្សេងទៀតនៅក្នុងវង់ភ្លេងអារក្ស វង់ភ្លេងមហោរី ឬមួយក៏លេងទោលសម្រាប់កំដរចម្រៀងកំណាព្យ។ តែគេបានសង្កេតឃើញថាពីសម័យកាលមួយទៅសម័យកាលមួយ ឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណខ្មែរមួយនេះហាក់បាត់ចំណាប់អារម្មណ៍បន្តិចម្តងៗរហូតស្ទើរលែងមានវត្តមានក្នុងកម្មវិធី។ ករណីនេះបានធ្វើឲ្យលោកពេជ សារ៉ាតមានការបារម្ភជាពន់ពេក។ ក្នុងនាមជាគ្រូបង្រៀនចាប៉ីដងវែងម្នាក់ដែលកំពុងបង្រៀនសិស្សចំនួន ២០០នាក់ លោកពេជ សារ៉ាតមិនញញើតនឹងថ្លែងថា ចាប៉ីដងវែងនឹងបាត់បង់នៅថ្ងៃណាមួយ បើលែងមានអ្នកគាំទ្រ៕

បន្ទាប់ពីរង្គោះរង្គើ​ដោយសារ​ការដើរចេញរបស់​ប្រមុខបក្ស​ប្រឆាំង កាលពី​សប្តាហ៍មុន ខុទ្ទកាល័យសង្រ្គាម​ដែលត្រូវបាន​បង្កើតឡើង​ដើម្បី​ចាត់ចែង​ការធ្វើ​សង្រ្គាម​ប្រឆាំង​ក្រុមហាម៉ាស​នៅ​ហ្កាហ្សា ត្រូវប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែល លោក​បេនចាមីន នេតាន់យ៉ាហ៊ូប្រកាស​រំលាយចោល កាលពីថ្ងៃចន្ទទី ១៧​មិថុនា។ យោង​តាមអ្នកទទួលខុសត្រូវ​អ៊ីស្រាអែល ដែល​ដកស្រង់សំដី​ដោយ​ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី​អ៊ីស្រាអែល​បាន​ពង្រួម​ខុទ្ទកាល័យសង្រ្គាម មកនៅ​ត្រឹម​ខុទ្ទកាល័យសន្តិសុខ ដែលមានការចូលរួម​របស់​រដ្ឋមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ដែលស្និទ្ធនឹង​លោក​នាយករដ្ឋមន្រ្តីតែប៉ុណ្ណោះ។

បន្ទាប់ពីរងការរិះគន់​និងជំទាស់ជាខ្លាំង​ពី​អ្នកបរិស្ថាននិយម អស់ជាច្រើន​ឆ្នាំរួចមក​ ទីបំផុតទៅ ប្រធានាធិបតី​ស៊ែរប៊ី ប្រកាសឲ្យដឹង នៅថ្ងៃអាទិត្យ​ ទី​១៦មិថុនា ​ថា​ ប្រទេស​របស់ខ្លួន​​អាច​​នឹង​ចម្រាញ់​ទាញ​យក ​រ៉ែ​លីចូម ​មកប្រើប្រាស់​ ​នៅឆ្នាំ២០២៨។ នេះបើតាម​បទសម្ភាស១របស់​ប្រមុខ​រដ្ឋ​ស៊ែរប៊ី ដែល​បាន​ផ្តល់​​ទៅ​ឲ្យ​​កាសែត​អង់គ្លេស​ Financial Times។​ ការប្រកាស​ដំណឹង​​ចម្រាញ់​រ៉ែនេះ ធ្វើឡើង​បន្ទាប់ពី​ក្រុម​ហ៊ុន​រ៉ែ​អូស្ត្រាលីនិងអង់គ្លេស​ បាន​ចេញ​របាយ​ការណ៍​​១​ស្តីពី​ផលប៉ះពាល់​ផ្នែក​បរិស្ថាន​ បណ្តាលមកពី​ឧស្សាហកម្មនីស្សារណកម្ម នៅ​ប៉ែក​ខាងលិច​ស៊ែរប៊ី​។​​​ ​

ឧប្បត្តិហេតុ​ប៉ះទង្គិច​គ្នា​រវាងឆ្មាំ​សមុទ្ទ​ចិន​និង​ហ្វីលីពីន​កើន​ឡើង​ច្រើន​ នៅ​ក្នុង​សមុទ្ទចិន​ខាង​ត្បូង នា​រយៈ​ពេល​ប៉ុន្មាន​ខែ​ចុងក្រោយ​នេះ។ ​ឥលូវ​ភាព​ប្រកួត​ប្រជែង​រវាង​ប្រទេស​ទាំងពីរ​កំពុង​ឈាន​ចូលដល់​ដំណាក់កាល​ថ្មី លើក​នេះ​ នៅលើ​ផ្លូវ​ច្បាប់​ម្តង។ នៅថ្ងៃ​ទី​១៥​មិថុនា​ម្សិលមិញ ម៉ានីល​បាន​ស្នើ​សុំ​ទៅ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ ឱ្យ​ទទួល​ស្គាល់​អធិបតេយ្យភាព​នៃ​ធ្នើ​ទ្វីប​របស់​ហ្វីលីពីន​ ដែល​លាត​សន្ធឹង​ដល់​សមុទ្ទ​ចិន​ខាង​ត្បូង។ ការ​ទាមទារ​ពង្រីក​អធិបតេយ្យភាព​នេះ ធ្វើ​ឡើង​តែ​មួយ​ថ្ងៃ​ក្រោយ​ពី​ចិន​បាន​ចេញ​ច្បាប់​ថ្មី​សម្រាប់​ចាប់​ឃុំ​អ្នក​បំពាន​នៅ​សមុទ្ទ​ចិន​ខាង​ត្បូង។

លោក​លី ឈាំង នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ចិន បាន​អញ្ជើញ​ទៅ​ដល់​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី​នៅ​ថ្ងៃសៅរ៍​ទី​១៥​មិថុនា​២០២៤​ ដើម្បី​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​រយៈ​ពេល​បួន​ថ្ងៃ។ នេះ​គឺ​ជា​លើក​ទីមួយ​ហើយ​ គិត​ចាប់​តាំងពី​ឆ្នាំ​២០១៧​មក ដែល​បុរស​ខ្លាំង​ពីរ​ចិន​ ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​ដែនដី​អូស្ត្រាលី។ គ្រាន់​តែ​ទៅដល់​ភ្លាម លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ចិន​បាន​បង្ហាញ​ឆន្ទៈ​ផ្សះផ្សា បញ្ចុះ​សម្ពាធ​តាន​តឹង​ទាំង​ឡាយ​ដោយ​អំពាវនាវ​ឱ្យប្រមុខ​ដឹកនាំ​​អូស្ត្រាលី​រុញ​ភាពមិន​ត្រូវ​គ្នា​នៅ​កន្លៀតសិន។​ ដើម្បី​ផ្តល់​សន្ទុះ​ដល់​ទំនាក់ទំនង​រវាង​ប្រទេស​ទាំងពីរ ​លោក លី​ឈាំង បាន​ប្រកាស​ឱ្យអូស្ត្រាលី​​ខ្ចី​​​សត្វប៉ងដាពីរក្បាល​ ដែល​ជា​តំណាង​យុទ្ធសាស្ត្រ​នយោបាយការទូត​ស្រទន់​របស់​ចិន។

ក្រុម​សហជីព​មួយ​ដែល​អះ​អាង​ថា​ មាន​សមាជិក​៤​ម៉ឺន​នាក់​ បាន​ធ្វើ​បាតុ​កម្ម​នៅ​មុខ​មជ្ឈ​មណ្ឌល​សម្ព័ន្ធ​ភាព​ការ​ងារ និង​សិទ្ធិ​មនុស្ស​(សង់ត្រាល់) ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៤​ខែ​មិថុនា​ និង​បាន​ដាក់​ញ្ញត្តិ​ទៅ​ក្រសួង​មហា​ផ្ទៃ​ឲ្យ​ត្រួត​ពិនិត្យ​សកម្ម​ភាព​របស់​អង្គការ​មួយ​នេះ​។​ ក្រុម​សហជីព​ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ មាន​ទំនោរ​ទៅ​រក​រដ្ឋាភិ​បាល​នេះ​ បាន​ចោទ​ប្រកាន់​អង្គការ​សង់​ត្រាល់​ថា​ ធ្វើ​ឲ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​កម្មករ ​និងអ្នក​វិនិយោគ​ ​បន្ទាប់​ពី​អង្គ​ការ​សង់​ត្រាល់​ចេញ​«របាយការណ៍​ស្រមោល»​មួយ​ទាក់​ទង​នឹង​សេរីភាព​សហជីព​នៅ​កម្ពុជា​។​

ច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិប៉ោយប៉ែត រមែងមមាញឹកជាប្រចាំថ្ងៃ ដោយសារតែការឆ្លងដែនរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរួមទាំង​អ្នក​ប្រកបមុខ​របរ​អូសរទេះ​ដឹកទំនិញ​ឆ្លងដែនផង។ តែសកម្មភាព​កម្មករ​អូសរទេះ​ដែល​ជា​ការងាររកចំណូលជាប្រចាំថ្ងៃរបស់​កម្មករ​ឆ្លងដែន ហាក់បាន​ប្រែប្រួល​ច្រើន​នៅពេល​បច្ចុប្បន្ន។ កម្មករ​អូសរទេះមួយចំនួនអះអាងថា ពួកគេ តែងតែប្រឈមនឹងការរឹតត្បិតការចេញចូលច្រកព្រំដែន ដោយសារតែ​មិនមានបណ្ណដែលចេញដោយអាជ្ញាធរព្រំដែន។ រនាំងឧបសគ្គ បានញាំងកម្មករ​ដែល​ធ្លាប់អូសរទេះរាប់​ឆ្នាំមកហើយគ្មានជម្រើ​អ្វី​ក្រៅពីងាកទៅប្រកប​របរជាអ្នករើសអេតចាយដើម្បី​រក​កម្រៃ​ចិញ្ចឹមក្រពះនោះឡើយ ។

ថ្ងៃសៅរ៍ ទី​១៥មិថុនា ប្រជា​ពលរដ្ឋ​បារាំងជា​ច្រើនពាន់នាក់​ បាន​ចុះផ្លូវ​ធ្វើ​បាតុក​ម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​បក្ស​ស្តាំនិយមជ្រុល ​គឺ គណបក្សរួបរួមជាតិរបស់លោកស្រី ម៉ារីន ឡឺប៉ែន និងលោក ហ្សកដង បារដេលឡា​​។​ បាតុកម្ម​នេះ​រៀបចំនៅ​កណ្តាល​ក្រុង​ប៉ារីស និង​​ដឹកនាំដោយក្រុម​​សហជីព ចំនួន​៥​​​។ ក្នុង​សេចក្តីថ្លែងការណ៍​រួម​របស់​ក្រុម​សហជីព ប្រសិន​បើ​បក្ស​ស្តាំនិយមជ្រុល​ឈ្នះឆ្នោត នៅពេល​២សប្តាហ៍ទៀត​ ប្រទេស​បារាំង​នឹងលែងដូចមុន ហើយ​និង​បាត់​បង់​តម្លៃ​របស់​សាធារណៈរដ្ឋ។

ផ្អែកតាមលិខិតមួយដែលលោក មាស សុខសេនសាន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច​ និងហិរញ្ញវត្ថុ បានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤បញ្ជាក់ថា ស្ថាប័នអន្ដរជាតិបានវាយតម្លៃពីតម្លាភាពថវិកានៅកម្ពុជាថាមានភាពល្អប្រសើរជាងមុនច្រើន។ ល្អប្រសើរដោយសារមានការកើនឡើងខ្ពស់នៃសន្ទស្សន៍ការអង្កេតលើការបើកចំហថវិកានៅកម្ពុជា។

​ចិន អនុញ្ញាតឲ្យ​ឆ្មាំសមុទ្រ មា​នសិទ្ធិ​​​​ចាប់ខ្លួន​​​ជន​បរទេស​​ដែលរំលោភ​​​ចូល​ដែន​សមុទ្រ​​ចិន​ យកទៅ​ឃុំឃាំង ដល់​រយៈ​ពេល​៦០ថ្ងៃ ដោយ​គ្មានចាំបាច់​​ជំនុំជម្រះ​។​ នេះបើតាម​វិធានការថ្មីរបស់​រដ្ឋ​អំណាចក្រុង​ប៉េកាំង​ ប្រកាសចេញ​នៅ​ថ្ងៃ​សៅរ៍ ទី​១៥មិថុនា ដោយ​បញ្ជាក់ថា ចាប់ឃាត់​ទុក​ទាំង​មនុស្ស​និង​ទូក​នេសាទ​ឬ​នាវាបរទេស​​។​ ផ្ទុយទៅវិញ​ អាជ្ញាធរ​ហ្វីលីពីន​ បាន​ប្រកាសកុំឲ្យ​ប្រជានេសាទ​របស់ខ្លួន​ភ័យខ្លាចឲ្យ​សោះ​។ ​​

ជំនួប​កំពូល​ពិភពលោក​ដើម្បី​សន្តិភាព​អ៊ុយក្រែន ​លើក​ទី​មួយ បាន​ចាប់​បើក​នៅ​ថ្ងៃ​សៅរ៍​ទី ១៥​មិថុនា រហូត​ដល់​ថ្ងៃអាទិត្យ​ទី​១៦​មិថុនា នៅ​ប្រទេស​ស្វ៊ីស។ ប្រមុខ​រដ្ឋ​-រដ្ឋាភិបាល​ប្រមាណ​៥០ប្រទេស​នៅលើ​ពិភពលោក​បាន​បង្ហាញ​វត្តមាន​ក្បែរ​ប្រធានាធិបតី​អ៊ុយក្រែន លោក ហ្សេឡេនស្គី ប៉ុន្តែ​គ្មាន​រូប​លោក​ពូទីនទេ។ ហេតុ​ដូច្នេះ​ហើយ​បាន​ជា​រុស្ស៊ី​ចាត់​ទុក​ជំនួប​កំពូល​នេះ​ថា​គ្មាន​ន័យ។

នៅ​ថ្ងៃ​សុក្រ ទី១៤ មិថុនា ពោល​មួយ​ថ្ងៃ​មុន​ការ​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំកំពូល​រក​សន្តិភាព​ឲ្យ​អ៊ុយក្រែន​ក្នុង​ប្រទេស​ស្វីស លោក​ប្រធានាធិបតី​រុស្ស៊ី វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីន បាន​កំហិត​ឲ្យ​អ៊ុយក្រែន​លើក​ទង់ ស​ទម្លាក់​អាវុធ​សុំ​ចុះ​ចាញ់​ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​ចរចា។ ការ​ដាក់​កំហិត​នេះ​របស់​លោក​ពូទីន​ត្រូវ​បាន​ប្រធានាធិបតី​អ៊ុយក្រែន​លោក វ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គី​ឆ្លើយ​តប​ច្រាន​ចោល​ភ្លាមភ្លែត​ដោយ​ចាត់​ទុក​ជា​ឱសានវាទ​តាម​របៀប​ហ៊ីត្លែរ។

ថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ គឺជាទិវាជាតិអប់រំបណ្ដុះបណ្ដាលបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវៈ។ នាយករដ្ឋមន្ដ្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានយកឱកាសនេះ ជំរុញឱ្យយុវជនយល់ដឹងអំពីសារសំខាន់នៃការអប់រំបណ្ដុះបណ្ដាលបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវៈ ដោយចាត់ទុកថា ជំនាញនេះគឺអាចឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការទីផ្សារការងារ ទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស។

ក្រុម​អ្នកឃ្លាំមើល​ទាញសញ្ញាអាសន្ននៃ​បញ្ហាគ្រឿង​ញៀន​នៅកម្ពុជា​ គ្រា​ដែល​ចំនួន​អ្នក​ជាប់​ឃុំ​កើន​ឡើង​ដល់​ជិត​៥ម៉ឺនដែលជាតួលេខខ្ពស់បំផុតមិន​ធ្លាប់​មាន ​ក្នុង​នោះ​មានជិតពាក់កណ្តាល​គឺពាក់ព័ន្ធ​នឹងគ្រឿង​ញៀន។ មន្ត្រីអគ្គនាយក​ដ្ឋាន​ពន្ធនាគារ​បានចាត់​ទុក​កំណើន​អ្នក​ជាប់ឃុំនេះ​គឺជាបញ្ហា ដែល​ទាមទារឲ្យ​មានដំណោះ​ស្រាយ​រួមគ្នា តាម​រយៈការ​ធ្វើទំនើបកម្មប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌ។

នៅពាក់កណ្តាលខែ​ឧសភាកន្លងទៅ ប្រតិមា ព្រះនរាយណ៍ផ្ទុំ ឬព្រះវិស្ណុ ធ្វើពីសំរិទ្ធ​មកពីប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច​ ត្រូវបានដឹកជញ្ជូនតាមយន្តហោះ​ទៅប្រទេស​បារាំង​ នៅក្នុង​ក្របខ័ណ្ឌ​នៃ​សហប្រតិបត្តិការ​រវាង​ក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈជាមួយ ​ស្ថាប័នបី​របស់បារាំង គឺ​មជ្ឈមណ្ឌល​ស្រាវជ្រាវ និង​ជួសជុល​ សារមន្ទីរអាស៊ី​ហ្គីមេ និង​សាលាចុងបូព៌ា។ ចាប់តាំងពី​ទៅដល់ប្រទេស​បារាំង​ ប្រតិមា​ព្រះវិស្ណុផ្ទុំ​ ត្រូវបានអ្នកជំនាញបារាំង​យកទៅ​ថត ស្កែន​នៅក្នុង​បន្ទប់​មួយ នៅ​មជ្ឈមណ្ឌល​ស្រាវជ្រាវ និង​ជួសជុល​នៃសារមន្ទីរជាតិបារាំង ក្នុង​ទីក្រុង​ប៉ារីស ក្រោមការតាមដាន​របស់​អ្នកជំនាញ និងមន្រ្តីមកពី​ក្រសួងវប្បធម៌កម្ពុជា។

នៅថ្ងៃ​ទី​១៤ ​ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០២៤នេះ ​អាជ្ញាធរជាតិ​ប្រយុទ្ធប្រឆាំង​គ្រឿងញៀន​បាន​ដុត​បំផ្លាញ​គ្រឿងញៀន​សុទ្ធ​ជាង​៤តោន​ នៅក្នុង​ខណ្ឌ​ព្រែកព្នៅ ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​។ ចំណែក​សារធាតុ​គីមី​ផ្សំ​សម្រាប់​ផលិត​គ្រឿងញៀន​ជាង ​៣តោន​ផ្សេងទៀត​ ដែលជា​អាស៊ីត​មិនទាន់​អាច​បំផ្លាញ​ដោយ​វិធីដុត​បានទេ ​ព្រោះ​ត្រូវ​រង់ចាំ​ការបន្សាប​ដោយ​បច្ចេកទេស​ផ្សេងពីនេះ​។ ​ក្នុង​កិច្ចសម្ភាស​ជាមួយ​វិទ្យុ​បារាំង​ RFI ​នៅថ្ងៃទី​១៤ ​ខែ​មិថុនា​នេះ ​នាយ​ឧត្តមសេនីយ៍ ​មាស វីរិទ្ធ ​អគ្គលេខាធិការ​នៃ​អាជ្ញាធរជាតិ​ប្រយុទ្ធប្រឆាំង​គ្រឿងញៀន​បានថ្លែង​ថា ​គ្រឿងញៀនដែលត្រូវ​ដុតបំផ្លាញ​នៅថ្ងៃនេះ​ជា​លទ្ធផល​នៃការ​បង្ក្រាប​របស់​សមត្ថកិច្ច​នៅចុង​ឆ្នាំ​២០២២ ​ឆ្នាំ​២០២៣ ​និង​ដើមឆ្នាំ​២០២៤​។ ​តាម​លោក មាស វីរិទ្ធ ​នៅមាន​គ្រឿងញៀន​ជាច្រើនតោនទៀត​ដែលមិនទាន់​ចប់​នីតិវិធី​តុលាការ​នឹងត្រូវ​ដុតបំផ្លាញ​នៅឆ្នាំ ​២០២៥​ខាងមុខ​៕

កាលពីថ្ងៃទី​១២មិថុនា មាននាវាចម្បាំង​របស់កងទ័ពរុស្ស៊ីចំនួន​៤គ្រឿង ក្នុងនោះមាននាវាមុជទឹកបាតសមុទ្រ ដើរដោយ​ប្រព័ន្ធនុយក្លេអ៊ែរ១គ្រឿងផង បានបើកចូលចតនៅកំពង់ផែឡាហាវ៉ាន​ របស់គុយបា។ កោះ​គុយបា ស្ថិតនៅ​ចម្ងាយ​មិនដល់​២០០គីឡូម៉ែត្រទេ ពីឆ្នេររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក​។ ការទៅដល់របស់នាវាចម្បាំងរុស្ស៊ីនៅពេលនេះ គឺស្ថិតនៅក្នុង​​បរិបទមួយ ដែល​មានការគំរាមកំញើញគ្នាខ្លាំង​​ រវាងមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរទាំង​២ រុស្ស៊ី-អាមេរិក​។ មួយថ្ងៃបន្ទាប់ នាវាមុជទឹករបស់អាមេរិកមួយគ្រឿង ក៏បានចូលគុយបាដែរ ត្រង់ចំណុច​ហ្គ័នតាណាម៉ូ។​

ការផ្សព្វផ្សាយផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងតាមទីសាធារណៈ និងតាមបណ្តាញសង្គមហាក់នៅតែមានភាពគគ្រឹកគគ្រេង និងមានកំណើនខ្លាំងនាពេលសព្វថ្ងៃ។ កំណើនបែបនេះធ្វើឱ្យអ្នកជំនាញជាច្រើនព្រួយបារម្ភពីគ្រោះថ្នាក់ចំពោះសង្គម ពិសេសផលប៉ះពាល់ដល់សុខមាលភាពរបស់ពលរដ្ឋ។ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកសង្គមហាក់លែងមានជំនឿលើរដ្ឋាភិបាលក្នុងការទប់ស្កាត់បញ្ហានេះ។ ចំណែកអ្នកវិភាគសង្គមហ៊ានទាំងនិយាយថា កំណើននៃការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងនេះ គឺដោយសារតែអំពើពុករលួយ និងលាភសក្ការៈ។

បន្ទាប់ពីអង់គ្លេស បារាំង អាល្លឺម៉ង់ អ៊ុយក្រែន​បានទាក់ទាញ​ប្រទេស​មហាអំណាចធំជាងគេ គឺ​សហរដ្ឋអាមេរិក ឲ្យចុះកិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិសុខទ្វេភាគីជាមួយខ្លួន។ នៅថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ទី ១៣​មិថុនា នៅក្រៅក្របខ័ណ្ឌ​នៃ​ជំនួបកំពូល​ក្រុមប្រទេស​មហាអំណាចឧស្សាហកម្ម ហ្សេ ៧ នៅប្រទេស​អ៊ីតាលី ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក លោក​ចូ បៃដិន និង​ប្រធានាធិបតី​អ៊ុយក្រែន លោកវ្លូឌីមៀរ ​ហ្សេឡេនស្គីបានចុះហត្ថលេខា​លើ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិសុខរយៈពេល​១០ឆ្នាំ​ដែលមាន​គោលដៅ ពង្រឹង​វិស័យការពារជាតិ​របស់អ៊ុយក្រែន នៅចំពោះមុខ​ការវាយប្រហារ​ឈ្លានពាន​របស់​រុស្ស៊ី។

នេះ​ជា​លើក​ទីមួយ​ហើយ​គិត​ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០១៧​មក​​ ដែល​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ចិន​ទៅ​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​មួយ​ជុំ​នៅ​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក។ ​អញ្ជើញទៅ​ដល់ ​ប្រទេស​នូវែលសេឡង់ ​ជា​ដំបូង​គេ នៅ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​ទី ១៣​មិថុនា​២០២៤ លោក លី ឈាំង បានបង្ហាញ​ឆន្ទៈ​ពង្រឹង​ទំនាក់ទំនង​ពាណិជ្ជកម្ម​ជាមួយ​នូវែលសេឡង់ និងទទូច​ឱ្យ​មិត្ត​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​មួយ​នេះបញ្ចៀស​រាល់​សកម្មភាព​ដែល​នាំ​ឱ្យ​មាន​ប្រេះឆា​ដល់​ប្រទេស​ទាំងពីរ។ សកម្មភាព​ដែល​សំដៅ​លើ​គម្រោងចង​ភ្ជាប់​​សម្ព័ន្ធ​យោធា​​របស់​នូវែល​សេឡង់ជាមួយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។