នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ ពលរដ្ឋដែលអះអាងថាខ្លួនបានរងគ្រោះពីការអភិវឌ្ឍព្រលានយន្ដហោះថ្មីនៅស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាលប្រមាណជិត ២០០នាក់បានតវ៉ាលើកទី២ នៅមុខក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។ ពួកគេបានបន្តស្នើឱ្យក្រសួងផ្ដល់ការអភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែង រួមទាំងផ្ដល់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីឲ្យពួកគេ ខណៈការទាមទារលើកទី១ កាលពីខែមេសានៅមិនមានលទ្ធផល។ ពីមុខមុខក្រសួងរៀបចំដែនដី យើងស្តាប់បទយកការណ៍របស់ ឡាក់ ច័ន្ទតារា៖

សំណុំរឿង​បាញ់សម្លាប់​មនុស្ស​២នាក់ និង​២នាក់​ផ្សេងទៀត​រងរបួស​ដែល​បង្កដោយ​អតីត​ឧកញ៉ា ​ស្រី ស៊ីណា ​កាលពី​ពាក់កណ្តាលខែ​មិថុនានេះ​ បាន​និងកំពុង​ធ្វើឲ្យ​មហាជន​ចាប់អារម្មណ៍ ​និង​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្មព្រោងព្រាត​តាម​បណ្តាញសង្គម​។ អ្វីដែល​មហាជន​ភាគច្រើន​មិនសុខចិត្ត ​និង​មិនអាច​ទទួលយកបាន ​គឺទាក់ទងនឹង​ទម្ងន់ទោស​ដែល​ជនល្មើស​អាចនឹង​ផ្តន្ទាទោស​ដាក់គុក​ពី​ ១០ ​ទៅ១៥​ឆ្នាំ ​តាមមាត្រា​១៩៩ ​នៃក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​។ ពួកគេ​យល់ថា ​ទោសត្រឹមនេះ​មានកំរិត​ស្រាល​បើ​ធៀបនឹង​ប្រទេស​ជិតខាង​ចំពោះបទល្មើស​ដូចគ្នា។ ​តាមរយៈបទពិសោធន៍​មួយនេះ ​តើ​កម្ពុជាគួរមាន​ការកែសម្រួល ​ឬ​យ៉ាងណា​នូវ​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​របស់ខ្លួន​ឲ្យស្រប​ទៅនឹង​បរិបទ​នៃការ​វិវត្តន៍​របស់​ប្រទេស​?

នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ ពលរដ្ឋដែលអះអាងថាខ្លួនបានរងគ្រោះពីការអភិវឌ្ឍព្រលានយន្ដហោះថ្មីនៅស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាលប្រមាណជិត ២០០នាក់បានតវ៉ាលើកទី២ នៅមុខក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។ ពួកគេបានបន្តស្នើឱ្យក្រសួងផ្ដល់ការអភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែង រួមទាំងផ្ដល់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីឲ្យពួកគេ ខណៈការទាមទារលើកទី១ កាលពីខែមេសានៅមិនមានលទ្ធផល។ ពីមុខមុខក្រសួងរៀបចំដែនដី យើងស្តាប់បទយកការណ៍របស់ ឡាក់ ច័ន្ទតារា៖

រដ្ឋាភិបាលស្រីលង្កា បានប្រកាសឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី​២៧មិថុនានេះថា គេទើបតែបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយជាមួយ​ក្រុមប្រទេសម្ចាស់បំណុលមួយចំនួន ដើម្បី​ឈានទៅសើរើ​បំណុល​ដែលស្រីលង្កាត្រូវសង។ កិច្ចព្រមព្រៀងមួយទៀត ក៏ត្រូវបាន​ស្រីលង្កាចុះជាមួយធនាគារចិនដែរ ដើម្បីអាចពន្លាតការសងបំណុល​។ កិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះ នឹងអនុញ្ញាតឲ្យ​ស្រីលង្កាងើបក្បាលចេញពីទឹក ហើយ​អាចយកប្រាក់ទៅចំណាយ​លើសេវាសាធារណៈ កសាង​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និង​ផ្តល់សន្ទុះសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ បន្ទាប់ពី​បាន​ឆ្លងកាត់វិបត្តិរដ្ឋក្ស័យធនតាំងតែពីឆ្នាំ​២០២២​មក​​។

ការទាមទារឲ្យមានការបកស្រាយពន្យល់លម្អិតទៅលើខ្លឹមសារនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការសង់ត្រាល់កំពុងបន្តកើតមានពីសំណាក់សហជីពមួយចំនួនដែលមាននិន្នាការរដ្ឋាភិបាល។ តែសង់ត្រាល់បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយក្នុងថ្ងៃពុធ ទី២៦ មិថុនាដោយបំភ្លឺថា របាយការណ៍របស់ខ្លួននៅមានកម្រិត និងមិនតំណាងឲ្យភាពជាក់ស្តែងនៃកម្មករ និងសហជីពទាំងអស់នៅកម្ពុជានៅឡើយទេ។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៧ មិថុនានេះ លោក ឃុន ថារ៉ូ ប្រធានគ្រប់គ្រងកម្មវិធីការងារអង្គការសង់ត្រាល់លើកឡើងថា ភាគីពាក់ព័ន្ធ និងសហជីពដែលមិនពេញចិត្តនឹងរបាយការណ៍សង់ត្រាល់គួរតែសិក្សាស្រាវជ្រាវរករបាយការណ៍ថ្មីដើម្បីបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលសង់ត្រាល់រកឃើញមិនមែនជាការពិត។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសអូស្ត្រាលីលោកស្រីផេននី វ៉ុងបានអះអាងថា ស្ថានទូតអូស្ត្រាលីប្រចាំកម្ពុជាកំពុងតាមមើលដំណើរការស៊ើបអង្កេតរបស់ប៉ូលិសខ្មែរជុំវិញករណីវាយប្រហារពលរដ្ឋអូស្ត្រាលីដើមកំណើតខ្មែរលោកសាន ប៊ុនឆាយនៅខេត្តបាត់ដំបងកាលពីខែមេសាកន្លងទៅ។ ការអះអាងរបស់ប្រមុខការបរទេសអូស្ត្រាលីនេះធ្វើឡើង បន្ទប់ពីលោកស្រីមួរ សុខហួរ អនុប្រធានអតីតបក្សសង្គ្រោះជាតិបានស្នើឱ្យអូស្ត្រាលីអន្តរាគមន៍លើរឿងនេះ។

អង្គការអន្តរជាតិចំនួន២ស្ថាប័ន បានចេញមុខថ្កោលទោសនឹងក្រុមសហជីពដែលមានទំនោររដ្ឋាភិបាលចំពោះសកម្មភាពលាបពណ៍លើអង្គការសង់ត្រាល់ជុំវិញការចេញផ្សាយរបាយណ៍ស្តីពីស្ថានភាពសហជីពនៅកម្ពុជា។ ការចេញមុខថ្កោលទោសយ៉ាងដូចនេះធ្វើឡើង ក្រោយអង្គការអន្តរជាតិទាំង ២យល់ថា សកម្មភាពរបស់ក្រុមសហជីពដែលមានទំនោររដ្ឋាភិបាលបង្កបរិយាកាសគៀបសង្កត់លើសហជីពឯករាជ្យនៅកម្ពុជាពាក់ព័ន្ធនឹងការចងក្រងឯកសារ ឬរាយការណ៍ពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។ 

រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស​សហរដ្ឋ​​អាមេរិក​ បានព្រមាន​អំពីសកម្មភាពប្រឆាំង​​ជនជាតិ​ជ្វីហ្វ និង​​​​ស្អប់ខ្ពើមអ្នក​កាន់សាសនាអ៊ីស្លាម ​កាន់តែមាន​ចំនួន​ច្រើនខ្លាំងៗឡើង​​ នៅទូទាំង​លើពិភពលោក​។ ការ​ស្អប់ខ្ពើម​រើសអើង​សាសនា​ទាំង២​នេះ កាន់តែ​ផុសផុស​ខ្លាំង​​មែនទែន​ ចាប់តាំងពី​ផ្ទុះ​សង្គ្រាម​ រវាង​ក្រុម​ហាម៉ាសនិងអ៊ីស្រាអែល នៅថ្ងៃទី​៧ ខែតុលា ឆ្នាំ​​២០២៣ រហូត​មក។​ ការ​បញ្ជាក់​របស់​​​លោក អង់តូនី ប្ល៊ីងកិន បាន​ធ្វើឡើងនៅ​ថ្ងៃពុធ ទី​២៦ មិថុនា ​ក្នុង​ឱកាស​ផ្សព្វផ្សាយ​របាយការ​ណ៍​ប្រចាំឆ្នាំ ស្តីពី​ សេរីភាព​ជំនឿ​សាសនា ឆ្នាំ២០២៣​​។ របាយ​ការណ៍​សិក្សា​​នេះ​ ដូចនឹង ​របាយការ​ណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និង​ ​ការ​ជួយ​ដូរមនុស្ស​ ដែល ​ក្រសួង​ការ​បរទេសអាមេរិក​​ ​ត្រូវផ្សព្វផ្សាយ​១ឆ្នាំម្តងៗ។ នៅគ្រា​នេះ ជារឿងកម្រ១ ដែល​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក ក៏​​បាន​រិះ​គន់​​ឥណ្ឌា ជុំវិញការ​គាប​សង្កត់​លើជនជាតិភាគតិច​កាន់សាសនាអ៊ីស្លាម។​​

រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាមេរិកលោក ឡយ អូស្ទីនរំពឹងថា អាមេរិកនឹងអាចជួយកម្ពុជាក្នុងការពង្រឹងផ្នែកសន្តិសុខ និងការពារជាតិដែលផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រជាជនកម្ពុជា។ នេះបើតាមខ្លឹមសាររួមនៅក្នុងលិខិតមួយរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាមេរិកផ្ញើជូនលោកហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាក្រោយលោកឡយ អូស្ទីនបញ្ចប់ទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាកាលពីដើមខែមិថុនានេះ។

លោក​ម៉ាក រូត នាយករដ្ឋមន្ត្រីចប់អាណត្តិរបស់ហូឡង់ ត្រូវបាន​ប្រទេសសមាជិកទាំង​៣២ប្រទេស នៃ​អង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តអូតង់ បោះឆ្នោតតែងតាំង ជាអគ្គលេខាធិការថ្មី​របស់អូតង់។ អាណត្តិរបស់​លោក ម៉ាក រូត នឹងពោរពេញទៅដោយ​ការល្បងរកដំណោះស្រាយសម្រាប់អូតង់​ ខណៈអឺរ៉ុបទាំងមូល​ កំពុងរងការគំរាមសន្តិសុខពីសំណាក់រុស្ស៊ី​។ តើលោកម៉ាក រូត អនាគតអគ្គលេខាធិការថ្មីរបស់អូតង់ ជាអ្នក​ណា ?

​ការ​សិក្សាពិភពលោក​​ ដ៏​ធំ​ជាង​គេ​បំផុត​ ចេញ​ផ្សាយ​នៅថ្ងៃពុធ​ទី ២៦​មិថុនា​២០២៤​បាន​បង្ហាញ​ឱ្យ​ឃើញ​ថា​ ​មនុស្សធំ​ពេញ​វ័យរស់លើ​ភព​ផែនដី​ ចំនួន​ជិត​មួយភាគ​បី ​មិន​បញ្ចេញ​សកម្មភាព​កាយ​សម្បទា​​គ្រប់គ្រាន់​សម្រាប់​សុខភាព​ទេ។ កង្វះ​សកម្មភាព​ មិន​ធ្វើ​ចលនា​គ្រប់គ្រាន់ ជា​ប្រភព​នាំ​ឱ្យ​ខូច​​សុខភាព​រាផ្លូវ​កាយ​និង​ផ្លូវចិត្ត។ នេះ​បើតាម​អ្នក​ជំនាញ​អង្គការ​សុខភាព​ពិភពលោកដែល​ចាត់​ទុក​កំណើន​នៃ​ភាព​អសកម្ម​របស់​មនុស្ស ថា ជា​សញ្ញា​​​អាសន្ន។

សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា (CATU) បានបញ្ជាក់ពីជំហរគាំទ្ររបាយការណ៍របស់អង្គការសង់ត្រាល់ និងបន្ថែមថា ករណីរំលោភសិទ្ធិសហជីពនៅកម្ពុជាមានចំនួនច្រើនជាងការចុះផ្សាយរបស់អង្គការសង់ត្រាល់ទៅទៀត។ ទន្ទឹមគ្នានេះ សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជាក៏បានច្រានចោលនូវខ្លឹមសារនៃសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សមាគមវាយនភណ្ឌ សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរនៅកម្ពុជា (TAFTAC) ដែលបានលើកឡើងថា សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា និងសម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដេរកម្ពុជាបានបដិសេធចំពោះរបាយការណ៍របស់សង់ត្រាល់។

មហាស្រពភាពយន្តអន្តរជាតិកម្ពុជាលើកទី១៣នៅឆ្នាំ២០២៤នេះចាប់ផ្តើមជាផ្លូវការពីថ្ងៃទី២៥​ ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា។ ក្នុង​រយៈពេល​៦ថ្ងៃនេះ ភាពយន្តខ្លីប្រមាណជាង១៥០រឿងដែលមកពីអាមេរិក បារាំង អូស្ត្រាលី ជប៉ុន ឥណ្ឌា និងកម្ពុជាត្រូវចាក់បញ្ចាំងជូនសាធារណជនទស្សនាដោយឥតគិតថ្លៃ។ Elvis of Cambodia ដែលជាកុនឯកសារមរតកនៃអធិរាជសំឡេងមាស ស៊ីន ស៊ីសាមុតត្រូវបានចាក់បញ្ចាំងក្នុងថ្ងៃបើកសម្ពោធដោយមានវត្តមានចូលរួមរបស់គ្រួសារលោក​ស៊ីន​ស៊ីសាមុត។ សូមស្តាប់បទយកការណ៍របស់ ជួប នរក្សា៖

ក្រោយមាន​ហេតុការណ៍​អវិជ្ជមាន​ជា​បន្តបន្ទាប់​ទាក់ទង​នឹង​បុគ្គល​ដែលមាន​គោរមងារ​ឧកញ៉ា ​សមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជា​បាន​ចាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាងខ្លាំង ​និង​មានការ​ស្រាវជ្រាវ​ជាបន្ទាន់​ពី​ប្រវត្តិ​ជាក់ស្តែង​របស់​បុគ្គលពាក់ព័ន្ធ​ជាពិសេស​អតីត​ឧកញ៉ា​ស្រី ស៊ីណា ​ដែលបាន​សម្លាប់​មនុស្ស​២នាក់​យ៉ាង​ឃៅរឃៅ​កាលពី​សប្តាហ៍មុន​។ ​អតីត​ឧកញ៉ា ​ស្រី ស៊ីណា ​មិនមែនជា​សមាជិក​សមាគម​ឧកញ៉ា​កម្ពុជា ​និង​ក៏គ្មាន​អាជីវកម្ម​ច្បាស់លាស់​ដែរ​។ ក្នុងកិច្ច​សម្ភាសន៍​ជាមួយ​វិទ្យុបារាំង​អន្តរជាតិ​ RFI នៅថ្ងៃទី២៦ ​មិថុនា​នេះ អ្នក​ឧកញ៉ា ហ៊ុន ឡាក់ ​អ្នកនាំពាក្យ​សមាគម​ឧកញ៉ាកម្ពុជា​នៅតែ​មានក្តី​កង្វល់ ​ប្រសិន​បើ​មាន​ឧកញ៉ា​ច្រើន​បន្ត​ស្ថិតនៅ​ក្រៅការ​គ្រប់គ្រង​របស់​សមាគម ​ខណៈ​ឧកញ៉ា​ដែលចូលជា​សមាជិក​ពេលនេះ​មានតែជាង ​៣០០​នាក់​ក្នុងចំណោម​ឧកញ៉ា​សរុប​ជាង ​១ ៤០០​នាក់​៕

សេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់សង្គមស៊ីវិលដែលបានស្នើឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៩ នៅពុំទាន់មានការឯកភាពរវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលទៅលើខ្លឹមសារវិសោធនកម្មនៅឡើយ។ នៅថ្ងៃទី២៥ មិថុនា ក្រុមអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា (UNCT) បានបង្ហាញកំណត់វិភាគ និងផ្តល់អនុសាសន៍ជាច្រើនលើការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសមួយនេះ។ ក្នុងចំណោមអនុសាសន៍ទាំងនោះ UNCT បានស្នើឱ្យលុបចោលមាត្រា២៤នៃច្បាប់ដែលត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មដែលចែងថា NGO ក្នុងស្រុកខ្មែរទាំងអស់ត្រូវរក្សាអព្យាក្រឹត្យភាពចំពោះបក្សនយោបាយ និងមិនត្រូវធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ។

នៅថ្ងៃអង្គារ​ទី​២៥​មិថុនា ម្សិលមិញ ​អឺរ៉ុប​បាន​បើក​កិច្ចចរចា​ជា​ផ្លូវការ​ ស្តី​ការ​បញ្ចូលបេក្ខភាព​​អ៊ុយក្រែន​និង​ម៉ុលដាវី​ ជា​សមាជិករបស់​សហភាពអឺរ៉ុប។ ​ហុងគ្រី​ដែល​នឹង​ក្លាយ​ជា​ប្រធាន​ផ្លាស់​វេន​សហភាព​អឺរ៉ុប​ចាប់​ពី​ថ្ងៃទី​១កក្កដា មិន​ប្រើ​សិទ្ធិ​ប្រឆាំង​វេតូ​នឹង​ការ​ចរចា​នេះ​ទេ បើ​ទោះ​បី​ជាមាន​ជំហរ​ប្រឆាំង​ជា​​គោលការណ៍ក៏​ដោយ។ ប៉ុន្តែ​​ដំណើរ​ផ្លូវនៅ​​វែង​ឆ្ងាយ​ទៀតណាស់ ហេតុដូច្នេះ​ហើយ​បាន​ជា​​​អ៊ុយក្រែនក៏​ដូច​ជា​អឺរ៉ុប​បាន​ចាត់​ទុកការ​ចាប់​​ផ្តើមចរចា​នេះ ​​​ជា​​ដំណាក់កាល ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។

នៅកម្ពុជា ទោះមុខរបរដាំឈូកយកមើមនៅមានតិចតួចក៏ដោយក៏ការងារកសិកម្មមួយនេះបានជួយឲ្យកូនកសិករនៅខេត្តព្រៃវែងទទួលបានជោគជ័យនឹកស្មានមិនដល់។ មានអាយុ២៩ឆ្នាំ យុវជន ឡុង គន្ធា បានបង្កើតកសិដ្ឋានមួយឈ្មោះ «កសិដ្ឋានមើមឈូក ខេធី» លើដីស្រែទំហំ ២ហិកតាស្ថិតក្នុងឃុំស្មោងខាងត្បូង ស្រុកមេសាង។ ពីដំបូង លោកឡុង គន្ធាបានទទួលការសើចចំអក តែសព្វថ្ងៃ របរដាំឈូកយកមើមបានអនុញ្ញាតឲ្យអតីតពលករនៅជប៉ុនរូបនេះអាចរកចំណូលបានរាប់ម៉ឺនដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ មើមឈូកមានតម្លៃ ១ម៉ឺនរៀលក្នុង១គីឡូក្រាម ហើយក្នុង១ហិកតា ឈូកអាចផ្តល់មើមបានដល់ទៅជាង៤០តោនក្នុងមួយឆ្នាំ។

ក្នុង​មួយឆ្នាំៗ អាល់កុល​សម្លាប់​​មនុស្ស​អស់​​២លាន​៦​សែន​នាក់ ក្នុង​នោះ​បីភាគបួន​​ជា​បុរសភេទ។ នេះ​បើ​តាម​​​របាយការណ៍របស់​អង្គការសុខភាពពិភពលោក​​ចេញ​ផ្សាយ​នា​ថ្ងៃអង្គារ​ទី ២៥​មិថុនា​២០២៤​។ គឺ​ជា​អត្រា​មរណៈ​ដ៏​ខ្ពស់​ ដែល​មិន​អាច​ទទួល​យក​បាន​ទេសម្រាប់​អង្គការ​សុខភាព​ពិភពលោក។

នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជាបានចេញព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំង និងផ្ទេរមុខតំណែងមន្ដ្រីថ្នាក់ក្រោមជាតិចំនួន១២រូប។ ក្នុងចំណោមនោះ ៤រូបត្រូវបានប្តូរពីតំណែងអភិបាលខេត្តទៅធ្វើជារដ្ឋលេខាធិការនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ និង៨នាក់ទៀត ជាអភិបាលនិងអភិបាលរងខេត្តដែលត្រូវប្តូរផ្លាស់ទៅដឹកនាំនៅក្នុងខេត្តផ្សេង។ ខេត្តដែលនឹងផ្លាស់ប្ដូរក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំលើកនេះរួមមានខេត្តកណ្ដាល ព្រះសីហនុកំពង់ស្ពឺ កំពង់ធំ តាកែវ ត្បូងឃ្មុំ ស្ទឹងត្រែង និងឧត្តរមានជ័យ។ អ្នកតាមដានសង្គមមិនជំទាស់នឹងការតែងតាំង និងដោះដូរនេះទេ តែពួកគេចង់ឃើញមន្ត្រីរដ្ឋទាំងនោះមានឆន្ទៈបម្រើរាស្ត្រនៅតាមមូលដ្ឋាន។

ជា​ជោគជ័យ​ដ៏ធំធេងណាស់​! យាន​ឆាងអឺ-៦ បានបញ្ចប់​បេសកកម្មនិង​ត្រលប់​មក​ផែន​ដី​វិញ នៅ​ថ្ងៃ​អង្គារ​ទី ២៥​មិថុនា​នេះដោយសុវត្ថិភាព។ ជាពិសេស​យាន​ឆាងអឺ-៦បាន​ពាំនាំ​មក​ជាមួយ​នូវ​សំណាកដី​ដំបូង​របស់ព្រះចន្ទ ត្រង់​ផ្នែក​ដែល​បែរ​ខ្នង​មក​ភព​ផែនដីផង។

លោក ​​Julian Assange ស្ថាបនិក Wikileaks ដែលជាប់ឃុំនៅមន្ទីរឃុំឃាំងទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រមាណ​៥ឆ្នាំមកហើយនោះ ពេលនេះត្រូវបាន​ដោះលេង​ឲ្យ​មានសេរីភាពហើយ។ អស់រយៈពេល​ជិត​១៤ឆ្នាំមកហើយ ដែល​ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌អាមេរិក បានព្យាយាមតាមចាប់និងធ្វើបត្យាប័ន យករូបលោក​​Julien Assange ទៅកាត់ទោស​នៅអាមេរិក ដោយចោទពីបទ​ផ្សព្វផ្សាយ​​ឯកសារសម្ងាត់របស់កងទ័ព​អាមេរិក​។ ការដោះលែង​លោក Julian Assange នៅពេល​នេះ គឺជាលទ្ធផល​នៃ​យុទ្ធនាការ​ជួយអន្តរាគមន៍ពីសំណាក់ភាគីជាច្រើន ហើយ​ដែលបាន​​ឈាន​ឲ្យ​មាន​កិច្ចព្រមព្រៀងមួយ ជាមួយក្រសួងយុត្តិធម៌អាមេរិក​។

តាមរយៈ​សំណេរ​នៅលើ​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​នៅថ្ងៃ​ទី​២៥ ​ខែ​មិថុនា ​ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ ​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ​ហ៊ុន ម៉ាណែត ​បានស្នើឲ្យ​ក្រសួង​យុត្តិធម៌​យកចិត្តទុកដាក់​តាមដាន​ករណី​បាញ់ប្រហារ​បង្កឡើង​ដោយ​អតីតឧកញ៉ា ​ស្រី ស៊ីណា ​ដែលបណ្តាលឲ្យ​មនុស្ស​២​នាក់​ស្លាប់កាលពី​សប្តាហ៍មុន​។ ប្រតិកម្ម​របស់​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រីដូច្នេះ​ធ្វើឡើង ​បន្ទាប់ពី​មាន​មហាជន​ជាច្រើន​បាន​បង្ហាញពី​ក្តីកង្វល់​ទាក់ទងនឹង​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​នៅក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជា​នៅក្រោយ​ការបាញ់​ប្រហារ​ដ៏ព្រៃផ្សៃ​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​។

ក្រសួង​ដែនដី​នគរូបនីយកម្ម ​និង​សំណង់បានឲ្យដឹង​នៅថ្ងៃទី២៥ ​ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ ​នេះថា ​ក្នុងរយៈពេល​១០ខែ ​អាជ្ញាធរជាតិ​ដោះស្រាយ​ទំនាស់ដីធ្លី​បានធ្វើការដោះស្រាយ​វិវាទដីធ្លី​សរុបជាង ​១៣ ៣០០ករណី​ក្នុងចំណោម​ពាក្យបណ្តឹង​សរុបជាង​១៥ ៦០០ករណី​។ លទ្ធផល​នៃការដោះស្រាយ​បញ្ហាដីធ្លី​នេះធ្វើឡើង ​បន្ទាប់ពី​ក្រសួងដែនដី​បានបង្កើត​ក្រុមការងារ​សម្របសម្រួល​មួយ​ ដើម្បី​ដោះស្រាយវិវាទ​ដីធ្លី​តាមបណ្តា​រាជធានី​ខេត្ត​កាលពីខែ​កញ្ញា ​ឆ្នាំ​២០២៣​។

ប្រៃសណីយ៍កម្ពុជាកំពុងតែសហការជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដើម្បីបង្កើនសេវាសាធារណៈមួយនេះឱ្យកាន់តែលឿន និងមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។ នេះជាការអះអាងរបស់លោក ថេន សំវិសុទ្ធ អគ្គនាយកប្រៃសណីយ៍កម្ពុជានៅក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI ក្នុងថ្ងៃអង្គារ ទី២៥ មិថុនា។ តាមលោក ថេន សំវិសុទ្ធ សេវាកម្ម «កញ្ចប់បញ្ញើ» ថ្មីនេះជាការសហការជាមួយការិយាល័យច្រកចេញ-ចូលតែមួយរបស់រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ មានន័យថា ពលរដ្ឋអាចប្រើសេវាកម្មរបស់ប្រៃសណីយ៍កម្ពុជាដោយមិនចំណាយពេលធ្វើដំណើរទៅ-មកដើម្បីយកឯកសារដែលពួកគាត់ត្រូវការ៕

នៅឥណ្ឌា ​គណ​បក្ស​កាន់អំណាច​ មិនអាច​រកបាន​សំឡេង​ភាគច្រើន ផ្តា​ច់មុខ​​នៅក្នុង​សភាតែម្នាក់ឯងបាន។ ទីបំផុតទៅ​ ​​​លោក ណារិនដ្រា ម៉ូឌី ដែលមិន​​អាច​ជិះសេះ​លែង​ដៃម្នាក់ឯង​ទៀត​បាន ក៏​សូម​អំពាវនាវ​ឲ្យ​បណ្តាគណបក្សតូចៗ​ និងអ្ន​កតំណាងរាស្ត្រ​​បក្ស​ប្រឆាំង​រួមរួប​គ្នាស្រុះស្រួលក្នុង​សំឡេងតែ១ ​ដើម្បី​បុព្វហេតុ​រីកចម្រើន​របស់ប្រទេស​ជាតិ និង​ដើម្បី​ឲ្យ​រដ្ឋ​សភាអាចប្រព្រឹត្តិទៅបាន​ដោយ​រហូន។​ ការប្រកាស​របស់​លោក ម៉ូឌី ធ្វើឡើងក្នុង​ឱកាស​​ថ្ងៃបើកសម័យ​ប្រជុំសភា​ លើកទី១ និង​ស្របពេល​ដែលបណ្តាគណបក្ស​​មាន​សំឡេងអាសនៈ​នៅសភា ប្រជែង​ដំណើមគ្នា ចង់​បាន​កៅអី ប្រធាន​រដ្ឋសភា តែរៀងៗខ្លួន។ ទិដ្ឋភាពបែបនេះ ជា​លើកទី១ នៅក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រដឹកនាំប្រទេស​ ១០ ឆ្នាំ របស់​លោក ណារិនដ្រា ម៉ូឌី ។​

មាន​ស្លាប់​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​២២​នាក់ ក្នុង​នោះ​១៨​នាក់​ជា​ជន​ជាតិ​ចិន នៅក្នុង​គ្រោះ​អគ្គិភ័យ​ផ្ទុះ​រោង​ចក្រ​ផលិត​ថ្ម​លីចូលមួយ នៅ​ក្បែរ​ក្រុង​សេអ៊ូល​ប្រទេស​កូរ៉េខាង​ត្បូង។ លោក​ប្រធានាធិបតី​ យូន​ ស៊ុកយោល​ បាន​ស្នើ​សុំ​ឱ្យ​អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋានបញ្ចេញ​​កម្លាំង​និង​សម្ភារៈទាំងអស់​​ដែល​មាន​ ដើម្បី​ជួយ​សង្គ្រោះ​ជីវិត​មនុស្ស​និងរុក​រក​អ្នក​បាត់​ខ្លួន។

ថ្ងៃទី ២៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២៤ មនុស្សយ៉ាងតិច ១៦ នាក់ បានបាត់បងជីវិត ក្នុងអំពើវាយប្រហារភេរវកម្ម នៅវិហារគ្រិស្តសាសនា និង វិហារជ្វីហ្វ ដែលស្ថិតក្នុងខេត្ត Daguestan (ដាហ្គេស្តង់) ជាតំបន់ចំណុះសហព័ន្ធរុស្ស៊ី។ ក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះ មាន សង្ឃគ្រិស្តសាសនាមួយអង្គ ប្រជាជនស៊ីវិល និង ប៉ូលីស ជាច្រើននាក់។ គិតមកត្រឹមពេលនេះ ពុំទាន់មានក្រុមណាមួយ បានចេញមុខប្រកាសទទួលខុសត្រូវ ចំពោះការវាយប្រហារនេះ នៅឡើយទេ។ ប៉ុន្តែ បើយោងតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយខ្លះ ដែលដកស្រង់សំដីពីប្រភពប៉ូលីស នៅលើបណ្តាញសង្គម បានឲ្យដឹងថា ក្រុមភេរវករទាំងនេះ សុទ្ធតែមានដើមកំណើតនៅខេត្ត Daguestan (ដាហ្គេស្តង់) ផ្ទាល់ និង ភាគច្រើន គឺជាបុគ្គល ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនិងចរន្តអ៊ីស្លាម Wahhabite ដែលជានិកាយអ៊ីស្លាម ដ៏តឹងរ៉ឹងបំផុតមួយ។

ឃ្លីបវីដេអូខ្លី​ដែលបង្ហាញពី​អតីតឧកញ៉ា ស្រី ស៊ីណា ​បាញ់ទៅលើគូរស្នេហ៍​មួយគូ​នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​កាលពី​សប្តាហ៍មុន​កំពុងត្រូវបាន​បន្ត​ផ្សព្វផ្សាយ ​និង​ចែករំលែក​តៗគ្នា​នៅឡើយ​។ ក្រសួង​ព័ត៌មាន​កាលពីពេលថ្មី​ៗនេះ​បានស្នើឲ្យ​សារព័ត៌មាន ​និង​មហាជន​បញ្ឈប់ផ្សព្វផ្សាយ ​និង​ចែកចាយ​វីដេអូដ៏ឃោរឃៅ​មួយនេះ​តាម​បណ្តាញសង្គម​។ ទង្វើ​របស់អតីត​ឧកញ៉ា ​ស្រី ស៊ីណា ​អាចត្រូវផ្តន្ទាទោស​ដាក់គុក​អតិបរមា​ពី​១០ ទៅ១៥​ឆ្នាំ។ ​គឺជា​ទំហំទោស​ដែលមហាជន​មិន​ពេញចិត្ត និង​យល់ឃើញថា ​មិនសក្តិសម​នឹង​ទង្វើ​ដ៏ព្រៃផ្សៃ​របស់​ជនល្មើស​។ ចំណែក​អ្នកតាមដាន​សង្គមនានា​យល់ឃើញថា​បញ្ហានេះ ​គេត្រូវ​មានការ​ថ្លឹងថ្លែង​រវាង​ក្រមសីលធម៌ ​និង​យុត្តិធម៌​សង្គមផងដែរ​។

បញ្ហាជីវភាពខ្វះខាតបានបណ្តាលឲ្យពលរដ្ឋរស់នៅតាមជនបទបង្ខំចិត្តចំណាកស្រុកដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ។ អ្នកជនបទខ្លះត្រូវចេញ ចោលកូនដែលនៅតូចដោយទុកឲ្យមនុស្ស​ចាស់ ឬជីដូនមើលថែបន្ត។ និន្នាការនេះបានធ្វើឲ្យមនុស្សចាស់​និង កុមារតូចៗប្រឈមនឹងបញ្ហាសុខភាពជាច្រើន​។ កុមារដែលជាវ័យកំពុងលូតលាស់បានប្រឈមខ្លាំងនឹងកង្វះអាហាររូបត្ថម្ភដោយការថែទាំមិនសូវដិតដល់។

ធនាគារពិភពលោក បញ្ជាក់ថា ឥណ្ឌូណេស៊ីមានសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំល្អ ហើយនិងបន្តមានស្ថិរភាពវឌ្ឍនភាព ថែមទៀត។ វឌ្ឍនភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកំពូលមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ច ទី១ ប្រចាំតំបន់អាស៊ាននេះ ក៏ដោយសារតែការទំហំប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុកច្រើន ការចំណាយសាធារណៈកើនល្អ និងវិនិយោគទុនបរទេស ក៏បានកើនឡើងច្រើនខ្លាំងជាលំដាប់ នៅឥណ្ឌូណេស៊ី។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ធនាគារពិភពលោក ក៏បានព្រមានបន្តិចដែរ អំពីហានិយភ័យ ជុំវិញអត្រាការប្រាក់ខ្ពស់ និងវិបត្តិជម្លោះក្នុងតំបន់ ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់វឌ្ឍនភាពសេដ្ឋកិច្ច ជាយថាហេតុ។​

មាន​ស្លាប់​យ៉ាងហោច​ណាស់​បួន​នាក់ និង​របួស​ជា​ងមួយ​រយ​នាក់ ដោយការ​វាយប្រហារ​របស់​អ៊ុយក្រែន លើ​​​គ្រីមេ ដែន​ដី​ដែល​រុស្ស៊ី​ក្រសោប​យក​កាលពី​ឆ្នាំ​២០០៤។ សម្រាប់​រុស្ស៊ី​ គ្រោះ​ថ្នាក់​នេះ ជា​ស្នាដៃ​របស់​​អាមេរិក ព្រោះវ៉ាស៊ីនតោន​​​​ជា​អ្នក​ផ្គត់ផ្គង់​មីស៊ីល​Atacms ឱ្យ​កៀវ។ មីស៊ីលបាលីស្ទិក​​Atacmsអាមេរិក​អាច​បាញ់​បាន​ចម្ងាយ​ដល់​៣០០​គីឡូម៉ែត្រ​។

អ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ បានបញ្ជាក់ប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នៅថ្ងៃចន្ទ ទី២៤ មិថុនានេះថា ពិតជាមានការចាប់ខ្លួនលោក សោម សុធា អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុនភូមិខ្មែរគ្រុបដូចការផ្សព្វផ្សាយនៅពេលថ្មីៗនេះមែន។ ការចាប់ខ្លួនអ្នកជំនួញអចលនទ្រព្យរូបនេះធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីមានផ្ទុះរឿងអាស្រូវរកស៊ីបោកប្រាស់ពលរដ្ឋក្នុងគម្រោងដីធ្លីនៅខេត្តស្វាយរៀងកាលពីពេលកន្លងទៅថ្មីៗនេះ។

ថ្ងៃទី ២៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២៤ មនុស្សយ៉ាងតិច ១៦ នាក់ បានបាត់បងជីវិត ក្នុងអំពើវាយប្រហារភេរវកម្ម នៅវិហារគ្រិស្តសាសនា និង វិហារជ្វីហ្វ ដែលស្ថិតក្នុងខេត្ត Daguestan (ដាហ្គេស្តង់) ជាតំបន់ចំណុះសហព័ន្ធរុស្ស៊ី។ ក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះ មាន សង្ឃគ្រិស្តសាសនាមួយអង្គ ប្រជាជនស៊ីវិល និង ប៉ូលីស ជាច្រើននាក់។ គិតមកត្រឹមពេលនេះ ពុំទាន់មានក្រុមណាមួយ បានចេញមុខប្រកាសទទួលខុសត្រូវ ចំពោះការវាយប្រហារនេះ នៅឡើយទេ។ ប៉ុន្តែ បើយោងតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយខ្លះ ដែលដកស្រង់សំដីពីប្រភពប៉ូលីស នៅលើបណ្តាញសង្គម បានឲ្យដឹងថា ក្រុមភេរវករទាំងនេះ សុទ្ធតែមានដើមកំណើតនៅខេត្ត Daguestan (ដាហ្គេស្តង់) ផ្ទាល់ និង ភាគច្រើន គឺជាបុគ្គល ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនិងចរន្តអ៊ីស្លាម Wahhabite ដែលជានិកាយអ៊ីស្លាម ដ៏តឹងរ៉ឹងបំផុតមួយ។

នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​២៤​ ខែ​មិថុនា​នេះ​ ក្រុម​សហជីព​រណប​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​តាំង​ខ្លួន​ជា​អ្នក​តំណាង​ឲ្យ​កម្មករ ​៤ម៉ឺន​នាក់​បាន​ដាក់​ញត្តិ​ទៅ​ស្ថាន​ទូត​អាមេរិក​ប្រចាំ​កម្ពុជា​ដោយទាម​ទារ​ឲ្យ​សហរដ្ឋ​អាមេ​រិក​ពិចារ​ណា ​(ផ្តាច់ជំនួយ) លើ​កញ្ចប់​ថវិកា​របស់​អង្គការ​សង់​ត្រាល់​។​ នេះ​ជា​ការ​បន្ត​ដើរ​ស្រែក​ទាម​ទារ​តាម​ផ្លូវ​របស់​ក្រុម​សហជីព​ដែល​មាន​ទំនោរ​ទៅ​រក​រដ្ឋាភិបាល​ដោយ​ចោទ​ប្រកាន់​អង្គការ​សង់​ត្រាល់​ក្នុង​រឿង​ចេញ​របាយ​ការណ៍​មិន​ពិត​ទាក់​ទង​នឹង​សេរី​ភាព​សហ​ជីព និង​ចង់​បំផ្លាញ​សន្តិភាព​នៅ​កម្ពុជា​។​