បញ្ហាប្រឈមនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ជាពិសេសការកើនឡើងនៃកំដៅផែនដី បានធ្វើឲ្យពិភពលោកស្វះស្វែងរកគំនិតថ្មីៗ ក្នុងការផលិតថាមពលស្អាត ដែលមិនប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់បរិស្ថាន។ នៅក្នុងព្រឹត្តការណ៍នៃសប្តាហ៍ថាមពលស្អាតឆ្នាំ២០២៤នៅកម្ពុជា អង្គការអេននឺជីឡេបបានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាជាដៃគូទាំងថ្នាក់ជាតិនិងអន្តរជាតិដើម្បីស្វែងរកវិធីសាស្ត្របង្កើនការប្រើប្រាស់ថាមពលស្អាតនៅកម្ពុជា រហូតដល់៧០%នៅឆ្នាំ២០៣០។

៩វិច្ឆិកា​១៩៨៩ - ៩វិច្ឆិកា២០២៤ ថ្ងៃនេះជាទិវា​គម្រប់ខួប៣៥ឆ្នាំ​ ​នៃព្រឹត្តិការណ៍​បាតុកម្ម​ផ្តួល​រំលំជញ្ជាំង​ក្រុង​ប៊ែរឡាំង។ កាលពីជាង​៣ទសវត្សរ៍​មុន ជញ្ជាំង​នៅក្រុង​ប៊ែរឡាំង​បាន​ខណ្ឌបែងបែកអាល្លឺម៉ង់​ជាពីរ។ ម្ខាង​​ប្លុក​លោក​សេរី និង​ម្ខាងពួក​​កុម្មុយនិស្ត​។ គ្រានេះ​ រដ្ឋាភិបាល​អាល្លឺម៉ង់​ រៀបចំ​ពិធី​ផ្លូវ​ការ និង​ព្រឹត្តិការណ៍​សិល្បៈ​ជាច្រើន នៅ​ពីរ​ថ្ងៃ​សៅរ៍-អាទិត្យ​ ដោយ​ផ្តោត​ប្រធាន​បទសំខាន់​ ទៅលើ«សិទ្ធិ​សេរីភាព​ និង​ប្រជាធិបតេយ្យ​» ដែល​រដ្ឋាភិបា​លក្រុង​ប៊ែរឡាំង​យល់ថា វាមាន​សារៈ​សំខាន់​ចាំបាច់​ខ្លាំងណាស់ ក្នុង​បរិបទ​ពិភពលោក​សព្វថ្ងៃ។​​ 

លោកដូណាល់ ត្រាំ​ឈ្នះឆ្នោត​ វិលត្រលប់​មក​កាន់អំណាចនៅអាមេរិក​ជាលើកទី២។ នេះជា​សុបិន​អាក្រក់​ដែលកាណាដាត្រូវ​ជួប​ក្នុង​រយៈពេល​៤ឆ្នាំទៅមុខ ព្រោះថា ការវិលត្រលប់​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ នៅសេតវិមាន មានន័យ​ស្មើនឹង​រលកជនអន្តោប្រវេសន៍បោក​មកលើ​កាណាដា ដែល​ជាប្រទេស​ជិតខាងជាប់ព្រំដែន​ដ៏វែងបំផុតជាមួយអាមេរិក។ នៅថ្ងៃសុក្រ អាជ្ញាធរកាណាដា​បាន​និយាយ​ថា ព្រំដែន​អាមេរិក កាណាដាកំពុង​ស្ថិតក្នុង​ភាពអាសន្ន​កម្រិតខ្ពស់​បំផុតនៅក្រោយ លោកដូណាល់ ត្រាំ​ឈ្នះឆ្នោតនៅអាមេរិក។ កាណាដា​នឹង​ប្រឈម​លំហូរជនអន្តោប្រវេសន៍​ចេញពី​ទឹកដី​អាមេរិក ព្រោះថា លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាន​ព្រមានហើយថា រដ្ឋបាលថ្មីរបស់លោក​នឹង​ចាប់បញ្ជូន​ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់​ក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។

កិច្ចព្រមព្រៀង​ផ្នែកសន្តិសុខ​សមុទ្រ​រវាងក្រុង​ប៉េកាំង​និង​ក្រុង​ហ្សាការតា ត្រូវ​ចុះហត្ថលេខា ​នៅក្នុង​ដំណើរ​​​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​៣ថ្ងៃ​នៅ​ស្រុកចិន របស់​ប្រធានាធិបតី​ឥណ្ឌូណេស៊ី ប្រាបូវូ ស៊ូប៊ីយ៉ានតូ។ ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​រូបនេះ​ បាន​ជ្រើស​រើស​ ចិន ជា​ប្រទេស​ទី១ សម្រាប់​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​ក្រៅប្រទេស​ លើកដំបូង​ ក្នុង​នាម​ជា​ប្រមុខ​រដ្ឋ​ថ្មី របស់​ឥណ្ឌូណេស៊ី។​ ពីចំណែក​ខ្លួន ​​ប្រធានាធិបតី​ ស៊ី ជីន​ពីង ទទួល​ស្វាគមសមភាគី​​ឥណ្ឌូណេស៊ីដោយ​កក់ក្តៅ និង​សន្យា​ពង្រឹង​ចំណង​មេត្រីភាព​ ឲ្យកាន់តែ​កើនដល់​កម្រិត​យុទ្ធសាស្ត្រ​ខ្ពស់​បំផុត បើទោះបី​ជាប្រទេស​​ជាតិ​ទាំងពីរ មា​នជំនាស់​ទាមទារ​ដែន​ទឹក​ដែនកោះ នឹងគ្នាក្តី។​

ថ្ងៃទី​៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៤នេះ ជា​ថ្ងៃ​ខួប​៧១​ឆ្នាំដែល​កម្ពុជា​ទទួល​បាន​ឯក​រាជ្យ​ពី​បារាំង​។​ អ្នក​តាម​ដាន​នយោបាយ សុទ្ធ​តែ​បាន​អប​អរ​ថ្ងៃ​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ​មួយ​នេះ ​និង​បាន​កត់​សំគាល់​ពី​ការ​វិវត្ត​មួយ​ចំនួន​ទាក់​ទង​នឹង​ឯក​រាជ្យ​ភាព​នេះ ​ពិសេស​នៅ​ខណៈ​ពេល​ដែល​មាន​ការ​ប្រទាញ​ប្រទង់​គ្នា​ខាង​ភូមិ​សាស្ត្រ​នយោ​បាយ រវាង​មហា​អំណាច​អាមេរិក និង​ចិន​ ។​ នៅ​ចំពោះ​មុខ​បញ្ហា​ប្រឈម​នេះ ​តើ​កម្ពុជា​គួរ​រក្សា​គោល​ជំហរ​បែបណា​ចំពោះ​នយោបាយ​ការ​បរទេស​របស់​ខ្លួន​?​

​ជ័យ​ជម្នះរបស់​លោក ដូណាល់ ត្រាំ វិល​ត្រឡប់​ទៅកាន់​អំណាច​សេតវិមាន​អាមេរិកជាថ្មី ជា​គ្រោះ​មហន្តរាយ​ដល់​បរិស្ថាន​អាកាសធាតុ​។ ដ្បិត​ថា ​ប្រធានាធិបតីអាមេរិក​ទី៤៧រូប​នេះ ​ជាមនុស្សដែលមិន​ជឿថាមានវិបត្តិអាកាសធាតុ ឬផែនដីឡើងកម្តៅអ្វីទេ ទោះ​បីជា​មាន​ការ​បញ្ជាក់​ពី​អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​គ្រប់​មជ្ឈដ្ឋាន​ក្តី។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ​លោក ត្រាំ ​ក៏​ជាអ្នក​គាំទ្រជំរុញ​ឲ្យ​បូមចម្រាញ់​ប្រេង​ឥន្ធនៈ។ ចំហេះប្រេងបង្ខូច​បរិស្ថាន​ជាខ្លាំង​​​។ អាស្រ័យ​ហេតុដូច្នេះ​ ការឡើង​ក្តាប់​អំណាច​ជាថ្មី​របស់​លោក ត្រាំ នឹង​កែប្រែ​ទស្សនវិស័យ​នយោបាយ​ដឹកនាំ​របស់​មហាអំណាច​អាមេរិក​ក្នុង​ផ្នែក​បរិស្ថាន​អាកាសធាតុ​ កម្រិត​ ១៨០ ដឺក្រេ ហើយ​និ​ង​ថែមទាំង​ធ្វើ​ឲ្យ​ខូច​ខាត​ដល់​ការ​ខិត​ខំប្រឹង​ប្រែង​របស់​ពិភព​លោក នាពេល​កន្លងទៅ​ ក្នុងការ​ទប់​ស្កាត់​បម្រែ​បម្រួល​​អាកាសធាតុ​។​​

អឺរ៉ុប​នៅតែមិនទាន់​មាន​សព្វាវុធ និងកងទ័ពគ្រប់គ្រាន់​ដើម្បីការពារ​ខ្លួន​នៅឡើយទេ។ នេះបើតាម​វិទ្យាស្ថាន​អន្តរជាតិ​ដើម្បី​ការសិក្សា​សន្តិសុខ ហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេស IISS។ នៅក្នុង​របាយការណ៍​របស់ខ្លួន ចេញផ្សាយ​កាលពី​ថ្ងៃ​សុក្រទី ៨​វិច្ឆិកា វិទ្យាស្ថាន​អង់គ្លេស IISS បញ្ជាក់ថា ដោយសារ​សង្រ្គាមរុស្ស៊ី​ឈ្លានពាន​អ៊ុយក្រែន នៅ​ឆ្នាំ ២០២២ អឺរ៉ុប​បាន​បង្កើនថវិកា​ការពារជាតិ​ច្រើនជាង កាលពី​១០ឆ្នាំមុន​មែន ប៉ុន្តែ អឺរ៉ុប​នៅតែ​គ្មាន​គ្រប់គ្រាន់​សព្វាវុធ និង​កងទ័ព​ដើម្បីការពារខ្លួន។ វិទ្យាស្ថាន​IISS ចេញផ្សាយ​របាយការណ៍​បង្ហាញ​ចំណុចខ្សោយរបស់​វិស័យការពារជាតិ​អឺរ៉ុប នៅខណៈពេល​ដែល​អឺរ៉ុប​កំពុងបារម្ភថា លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​ដែលទើប​ឈ្នះឆ្នោតប្រធានាធិបតី​អាមេរិក អាចដោះដៃ លែង​ខ្វល់​ពី​សន្តិសុខ​របស់អឺរ៉ុប នៅ​ចំពោះមុខ​រុស្ស៊ី ដែល​កំពុង​ធ្វើ​សង្រ្គាម​ឈ្លានពាន​អ៊ុយក្រែន។

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរយៈក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបញ្ជាក់គោលជំហរជាថ្មីក្នុងការបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាអន្តរជាតិដើម្បីបង្ក្រាបឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញ។ លោកខៀវ សុភ័គអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃបានប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្ដរជាតិRFI នៅថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ថា ការបង្ក្រាបឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញនឹងមានប្រសិទ្ធភាព បើសិនជាមានកិច្ចសហការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងជាពិសេស មន្ត្រីជំនាញត្រូវតែមានភាពសកម្ម។

ពលរដ្ឋប្រមាណ៣០នាក់ ដែលអះអាងថា ខ្លួនជាជនរងគ្រោះក្នុងជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយក្នុងស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ បានមកបោះតង់នៅមុខក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ តាំងពីថ្ងៃពុធទី៦ វិច្ឆិកា ដើម្បីស្នើសុំឲ្យស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល ដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះដីធ្លីរបស់ពួកគេ។ នេះជាលើកទី២ ដែលពលរដ្ឋខេត្តក្រចេះលើកគ្នាមកតវ៉ា បន្ទាប់ពីលើកទី១ ក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤កន្លងទៅ ពួកគេមិនទទួលបានដំណោះស្រាយពីក្រុមហ៊ុនឯកជនដែលប្រជាពលរដ្ឋ បានចោទប្រកាន់ថា បានឈូសឆាយដី និងដំណាំដាំដុះរបស់ពួកគេ។

១ថ្ងៃក្រោយ​ជ័យ​ជម្នះ,​ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ប្រធានាធិបតី​អាមេរិកជាប់​ឆ្នោត​ថ្មី ប្រញាប់រួសរាន់​​ជួបប្រជុំ​បុគ្គល​សំខាន់ៗ ដើម្បី​រៀបចំ​សមាសភាព​​រដ្ឋបាល​ដឹកនាំ​អាណត្តិ​ថ្មី​។ សមាជិក​គណៈ​រដ្ឋមន្ត្រី​ថ្មី​ អាច​នឹង​មាន​ឥស្សរជន​ ​ជា​អ្នកនយោបាយ​ជើង​​ចាស់ ដែល​គេ​ស្គាល់​ឈ្មោះស្រាប់​នៅក្នុងអាណត្តិ​ដឹកនាំ​របស់​លោក ត្រាំ កាល​ពីមុន តែក៏មាន​អ្នកថ្មី​ស្រឡាងដែរ​។ អ្វីដែល​គួរ​ឲ្យ​ភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំង គឺ​មហាសេដ្ឋី​ Elon Musk អាច​នឹង​ចូលរួម​ក្នុង​ក្រុម​អ្នក​ដឹកនាំ​ ហើយ តួនាទី​នាយកខុទ្ទកាល័យ​ប្រធានាធិបតី អាច​នឹងត្រូវ​ដឹកនាំ​ដោយ​មនុស្សស្រី។​ 

នៅមជ្ឈមណ្ឌលសន្និបាត និងពិព័រណ៍កោះពេជ្រ ក្នុងរយៈពេល៣ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី៦ ដល់ថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ មានការតាំងពិព័រណ៍ម្ហូបអាហារ និងសណ្ឋាគារខ្នាតអន្ដរជាតិ។ ពិព័រណ៍មួយនេះដាក់បង្ហាញផលិតផលទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក មិនថាជាម្ហូបអាហារ សម្ភារៈប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ និងឧបករណ៍ សម្ភារៈប្រើប្រាស់នៅតាមសណ្ឋាគារ។ អ្នកចូលរួមពិព័រណ៍ និងម្ចាស់ផលិតផលសុទ្ធតែអះអាងដូចៗគ្នាថា ពិព័រណ៍នេះ អាចជួយជំរុញផលិតផលទៅដល់ដៃរបស់អតិថិជនដោយផ្ទាល់នៅនឹងកន្លែង។

ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៤ ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីន និង ប្រធាធិបតីអាមេរិកអាណត្តិថ្មី លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានបញ្ចេញសញ្ញាឲ្យឃើញព្រមៗគ្នាថា មេដឹកនាំទាំងពីរ ចង់តភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង រវាងគ្នាឡើងវិញ ក្រោយជ័យជំនះរបស់លោក ត្រាំ ក្នុងការបោះឆ្នោត ប្រធានាធិបតីអាមេរិក នាពេលថ្មីៗនេះ។  

កូរ៉េខាងត្បូង​ អាចនឹងបញ្ជូនគ្រឿងសព្វាវុធទៅជួយ​អ៊ុយក្រែន​ ដោយ​ផ្ទាល់តែម្តង។ នេះ​បើផ្អែក​តាម​ការបញ្ជាក់ពី​លោកប្រធានាធីបតី​​ យូន ស៊ុកយោល ដែលលើកឡើងថា លោក​មិនបាន​ផាត់ចោលជម្រើសនេះឡើយ។ ជាការ​ផ្លាស់ប្តូរគោលជំហរយុទ្ធសាស្ត្រ​ ដែល​លោក​ប្រធានាធីបតីកូរ៉េខាងត្បូងអះអាងថា គឺដោយសារតែ​កូរ៉េខាងជើង បានបញ្ជូនទាហាន​រាប់ពាន់នាក់ ឲ្យទៅជួយ​ប្រយុទ្ធ​ខាងកងទ័ពរុស្ស៊ី​។

លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូ នាយករដ្ឋមន្ត្រី​អ៊ីស្រាអែល បាន​ប្រកាស​ដក​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក Yaov Gallant ពី​តំណែង​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៥​វិច្ឆិកា។ មូលហេតុ​នៃ​ការ​ប្តូរ​​ផ្លាស់បណ្តាល​មក​ពី​ការ​បាត់​បង់​ទំនុក​ចិត្តលើគ្នា ក្នុង​ពេល​ធ្វើ​សង្គ្រាម​។ នេះ​បើ​តាម​ការ​អះអាង​របស់​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​អ៊ីស្រាអែលដែល​សម្រេចរុញ​រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស​លោក អ៊ីស្រាអែល កាស ឱ្យ​កាន់​តួនាទី​​​​រដ្ឋមន្ត្រីការពារ​ជាតិ​ថ្មីជំនួស​​វិញ។ បក្ស​ប្រឆាំង​នៅ​អ៊ីស្រាអែល​បាន​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​ប្តូរ​ផ្លាស់​រដ្ឋមន្ត្រីការពារ​ជាតិ​នេះ​យ៉ាង​ខ្លាំង នៅថ្ងៃពុធ​ទី​៦​វិច្ឆិកា​នេះ។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន ម៉ាណែត និងលោកហ៊ុន សែនប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាបានប្រកាសអបអរជ័យជម្នះលោកដូណាល់ ត្រាំរួចជាស្រេច ទោះបីជាលទ្ធផលបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកមិនទាន់ប្រកាសជាផ្លូវការនៅឡើយ។ ក្នុងសារលិខិតផ្ញើទៅកាន់លោកដូណាល់ ត្រាំកាលពីយប់ថ្ងៃទី៦​ វិច្ឆិកា​ លោកហ៊ុន ម៉ាណែត និងលោកហ៊ុន សែនក៏បានប្រកាសពីការត្រៀមខ្លួនចាប់ដៃធ្វើការងារជាមួយរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ ត្រាំជាថ្មីដែរ។

លទ្ធផល​បឋមនៃ​ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើស​ប្រធានាធិបតីអាមេរិក​បង្ហាញថា ​លោក ដូណាល់ ត្រាំ ​មកពីគណបក្ស​សាធារណរដ្ឋបានជាប់ឆ្នោត​ជា​ប្រធានាធិបតីទី​៤៧ កាលពីថ្ងៃ​ទី​០៦ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២៤។ ពិភពលោក​ក៏ដូចកម្ពុជា​បានបង្ហាញនូវទស្សនៈ​យល់ឃើញផ្សេងៗគ្នា​ដោយយោងទៅលើ​អត្ថប្រយោជន៍របស់​ប្រទេសនីមួយៗ​ ដែលមាន​ទំនាក់ទំនងជាមួយ​សហរដ្ឋអាមេរិក​។ ទោះយ៉ាងណា ​គណបក្សនយោបាយ​នានា​នៅកម្ពុជា ​ដែលមាន​ទំនោរទៅរក​បេក្ខជន​ប្រធានាធិបតី​អាមេរិកមកពី​គណបក្ស​សាធារណរដ្ឋ និង​គណបក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​បានសម្តែងនូវ​ការគោរព ​និងការ​សម្រេចចិត្ត​របស់ពលរដ្ឋ​អាមេរិក​ជាជាង​បង្ហាញការចង់បាន ​និងការ​មិនចូលចិត្ត​បេក្ខជន​ណាមួយ​។

ជនសង្ស័យជាឧក្រិដ្ឋជន​ជនជាតិវៀតណាមដែលបក្ខពួកប្រដាប់ដោយអាវុធរំដោះចេញពីពន្ធនាគារខេត្តស្វាយរៀងកាលពីសប្តាហ៍មុន ត្រូវបានអាជ្ញាធរវៀតណាមចាប់ខ្លួនក្នុងទឹកដីវៀតណាម។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោកឃៀង សុណាឌីន អ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារនាថ្ងៃទី៦​ វិច្ឆិកានេះ។ តាមលោកឃៀង សុណាឌីន​ អាជ្ញាធរកម្ពុជាកំពុងសម្របសម្រួលជាមួយភាគីវៀតណាមដើម្បីនាំខ្លួនអ្នកទោស និងបក្សពួកពីវៀតណាមមកទទួលទោសនៅកម្ពុជា។ ទន្ទឹមគ្នានេះ​ និងបើតាមអ្នកនាំពាក្យដដែលរូបនេះ​ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារក៏កំពុងដំណើរការដកតំណែងប្រធាន​ពន្ធនាគារខេត្តស្វាយរៀង និងមន្ត្រីដែលមានការធ្វេសប្រហែសបណ្តោយឱ្យ​អ្នកទោសរត់គេចពីពន្ធនាគារកាលពីថ្ងៃទី២៨​តុលាកន្លងទៅ។ សូមស្តាប់ការលើកឡើងរបស់លោកឃៀង សុណាឌីន៖

ក្រោយពីបានបញ្ចប់ការអនុវត្ត​គម្រោង​​ «អភិវឌ្ឍយុវជន» ​ក្នុងដំណាក់កាលទីមួយ​រយៈពេល៣ឆ្នាំដោយ​ជោគជ័យ អង្គការស៊ីប៉ា​នឹង​បន្ត​អនុវត្ត​គម្រោង​​ថ្មី រហូត​ដល់​គ្រប់​ខេត្តទូទាំង​ប្រទេសជាមួយនឹងថវិកាសរុប​​​​ ៩៨ម៉ឺនដុល្លារសម្រាប់​រយៈពេល​៣ឆ្នាំ​​បន្ថែមទៀត ដើម្បីពង្រឹងការអប់រំ​ សមត្ថភាពការអាន ការស្រាវជ្រាវ និងការតម្រង់ទិស​វិជ្ជាជីវៈដល់សិស្សានុសិស្សតាម​តំបន់​ជនបទនៅកម្ពុជា។

នៅសហរដ្ឋអាមេរិក លទ្ធផលផ្លូវការនៃការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីក្នុងថ្ងៃទី៥ វិច្ឆិកានៅមិនទាន់បានប្រកាសនៅឡើយទេ។ តែលទ្ធផលបឋមបានបង្ហាញនៅថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថា លោកដូណាល់ ត្រាំមកពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋទទួលបានសំឡេងនាំមុខច្រើនជាងលោកស្រីខាម៉ាឡា ហារីសមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ។ ទោះយ៉ាងណា និងបើតាមមើលទៅ លោកដូណាល់ ត្រាំនឹងក្លាយជាប្រធានាធិបតីថ្មីទី៤៧ របស់អាមេរិក ព្រោះមិនទាន់អីផង ថ្នាក់ដឹកនាំបរទេសបាននាំគ្នាផ្ញើសារអបអរលោកត្រាំ។ ចំណែកនៅកម្ពុជា អ្នកតាមដាននយោបាយ និងសង្គមបានយល់ឃើញផ្សេងៗគ្នា ដោយខ្លះសាទរដោយឃើញលោកដូណាល់ ត្រាំជាប់ឆ្នោតជាថ្មី និងខ្លះទៀតសម្តែងភាពមិនភា្ញក់ផ្អើល។ មិនភ្ញាក់ផ្អើលដោយគេយល់ថា ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ រវាងកម្ពុជា និងអាមេរិកទំនងមិនមានអ្វីប្រែប្រួលទេ។

លោកដូណាល់ត្រាំ​ បាន​ប្រកាសថា​លោក​ជា​ឈ្នះ​ នៅ​ក្នុង​សម័យ​បោះឆ្នោត​ប្រធានាធិបតី​នេះ តាំងពី​ការ​រាប់​សន្លឹក​ឆ្នោត​មិន​ទាន់​ចប់​សព្វ​គ្រប់។ ប្រមុខ​ដឹក​នាំ​លើ​ពិភពលោក ផ្តើម​ដោយ​បារាំង អង់គ្លេស ចិន ឥណ្ឌា អូតង់ ក៏​បាន​អប​អរ​លោក​ដូណាល់​ត្រាំ ជា​ប្រធានាធិបតី​ទី​៤៧​របស់​អាមេរិកដែរ។ ជា​ការ​អប​អរ​លាយ​លំ​ដោយ​ការ​កង្វល់​និង​ការ​ត្រៀមលក្ខណៈ​​ប្រឈម​នឹង​ផលវិបាក​ដែល​អាច​កើត​មាន​ពីនយោបាយ​ការបរទេស​របស់​រដ្ឋបាលអាមេរិក​ ក្រោម​ការ​ដឹកនាំរបស់​ប្រធានាធិបតី​ថ្មី​ គឺ​លោក​ដូណាល់ត្រាំ។ តើ​លោក​ត្រាំ​មាន​នយោបាយ​ការបរទេស​យ៉ាងណា?

​លោក ដូណាល់ ត្រាំ នឹងត្រឡប់​ទៅកាន់​អំណាច​សេតវិមាន​អាមេរិក​ ជាថ្មី។ ដ្បិតថា​ បេក្ខជន​​​ប្រធានាធិបតី មកពីគណ​បក្ស​សាធារណរដ្ឋ រូប​នេះ​ ​មា​នសំឡេង​ឆ្នោត​នាំមុខ ច្រើន​ជាង​ បេក្ខនារី​បក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ លោកស្រី ខាម៉ាឡា ហារីស។ លោក ត្រាំ​ ទទួល​បាន​សន្លឹក​ឆ្នោត​​ច្រើន​ជាង ទាំង​សំឡេង​បោះឆ្នោត​ទូទៅ និងទាំង​ប្រតិភូ​តំណាង។ មកទល់​ម៉ោង​​​ផ្សាយ​នេះ ​​លោក ត្រាំ ទទួល​បាន​អង្គប្រតិភូ រហូត​ដល់ ២៧៧  ហើយ​ចំណែកឯ ​លោកស្រី ហារីស បានត្រឹមតែ​ ជាង​ ២២៤ អង្គ​បោះឆ្នោត​ តែប៉ុណ្ណោះ។  ក៏ប៉ុន្តែ លទ្ធផល​ផ្លូវការ​ នៅ​មិនទាន់​បញ្ជាក់​នៅឡើយ​ទេ​។​ ​

​ថ្ងៃអង្គារ ទី​៥វិច្ឆិកា​ ប្រជា​ពលរដ្ឋអាមេរិក អញ្ជើញ​ទៅបោះឆ្នោត​ដើម្បី​ជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី​អាណត្តិ​ថ្មី​។ បេក្ខជន ២ នាក់​ ដែល​​គេ​ស្គាល់​ស្រាប់ គឺអតីត​ប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ មកពីគណ​បក្ស​សាធារណរដ្ឋ និង​ អនុប្រធានាធិបតី​​ផុត​អាណត្តិ ​លោកស្រី ខាម៉ាឡា ហារីស។ នេះជា​ការ​បោះឆ្នោត​ដែល​ពិភពលោក​កំពុងតែ​ទន្ទឹង​រង់ចាំ​តាម​ដាន​យ៉ាងប្រកៀក​ប្រកិត ដ្បិត​ថា នរណាម្នាក់ ​ដែល​ឡើង​ទៅកាន់​ក្តាប់​អំណាច​សេតវិមាន​អាមេរិក នឹង​ជះឥទ្ធិពល​​ទៅដល់​ដំណើរការ​របស់​ពិភពលោក នា​អំលុង​ ៤ ឆ្នាំទៅមុខ​ទៀត។​

កូរ៉េខាងត្បូង បានផាកពិន័យក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាអាមេរិក​ Meta ជាទឹកប្រាក់សរុប ប្រមាណ ១៤លានអឺរ៉ូ ចំពោះ​បទល្មើស​ប្រមូលនិងចែកចាយព័ត៌មាន​របស់អ្នកប្រើប្រាស់ ចំនួនប្រហែល ១លាននាក់។ ព័ត៌មាន​ខ្លះ​ជា​រឿង​រសើប​ តួយ៉ាង​ពាក់ព័ន្ធនឹងការស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាជាដើម​។ នេះបើយោងស្ថាប័នទទួលបន្ទុកការពារទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួនរបស់​កូរ៉េខាងត្បូង ប្រកាសផ្សាយ​នៅថ្ងៃអង្គារ ទី៥ វិច្ឆិកា។

សមាគម​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម​ដើម្បី​សិទ្ធិមនុស្ស ​និង​អភិវឌ្ឍន៍ ​បានចាត់ទុក​ថា​ការដង្ហែ​អង្គកឋិនទាន​មហាសាមគ្គី​គ្រួសារខ្មែរ​ទៅកាន់​វត្តខ្មែរ​ក្រោមគឺជា​ព្រឹត្តិការណ៍​ដ៏កម្រ ​និងមាន​គុណតម្លៃ​ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ។​ នៅក្នុងលិខិត​ចុះថ្ងៃទី០៥ ​ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២៤នេះ ​សមាគមខ្មែរ​កម្ពុជាក្រោម ​ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ​និង​អភិវឌ្ឍន៍​បានសម្តែង​ការសាទរ​ដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ​និង​លោកស្រី ប៊ុន រ៉ានី ​ភរិយា​លោក ​ហ៊ុន សែន ​ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ​និង​ជា​ប្រធានគណបក្ស​ប្រជាជន​ដែលបាន​ដឹកនាំអង្គកឋិន​ទៅកាន់​វត្តពោធិគីរីវង្សារាម ​ស្ថិតក្នុង​ខេត្ត​ព្រះត្រពាំង​ដែនដី​កម្ពុជាក្រោម​។ លោក ​សឺន ជុំជួន ​អគ្គលេខាធិការ​សមាគមខ្មែរ​កម្ពុជាក្រោម​ ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ​និង​អភិវឌ្ឍន៍​បានប្រាប់វិទ្យុបារាំង​ RFI បន្ថែម​ថា ​ការដង្ហែ​កឋិន​ទៅកម្ពុជាក្រោម​របស់​រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​នៅពេលនេះ​គឺជា​របត់ថ្មីមួយ ​ដែលបង្ហាញពី​កាយវិការផ្សារភ្ជាប់​សាច់ឈាមគ្នា​រវាងបងប្អូន​ខ្មែរទាំងអស់​។ ​លើសពីនេះ ​លោកអគ្គលេខាធិការ​បានរំពឹងថា​បញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស​របស់អាជ្ញាធរវៀតណាម​ទៅលើខ្មែរក្រោម​អាចនឹង​លើកយក​មកជជែកគ្នា​ឲ្យប្រសើរ​ឡើងវិញ​នាពេលអនាគត​។ ​សូមស្តាប់ការលើកឡើងរបស់លោកសឺន ជុំជួនដែលរៀបចំដោយ ញឹម សុផល៖

កសិករ​មួយ​ចំនួន​នៅ​ខេត្ត​ឧត្តរ​មាន​ជ័យ​ដែល​ដាំស្វាយ​កែវ​ល្មៀត​ខុស​រដូវ​បាន​សម្តែង​ការ​ខក​ចិត្ត​ ខណៈ​ផ្លែស្វាយ​ដែល​ពួក​គេ​ប្រមូល​ផល​នៅ​ដើម​ខែ​វិច្ឆិកា​នេះ​មាន​តម្លៃ​តែ​ពី​ ៣០០​ ទៅ ​៤០០រៀល​ប៉ុណ្ណោះ​ក្នុង​មួយ​គីឡូ​ក្រាម​។​ នៅ​ក្នុង​បទ​សម្ភាស​ជាមួយ​វិទ្យុ​បារាំង​អន្តរ​ជាតិ ​RFI នាថ្ងៃ​ទី​៥​ ខែ​វិច្ឆិកានេះ​ អ្នកស្រី ​សឿន ​ស្រី ម្ចាស់​ចម្ការ​ស្វាយ​មួយ​កន្លែង​នៅខេត្ត​ឧត្តរ​មានជ័យ​ប្រាប់​ថា​ កាលពី​ឆ្នាំ​កន្លង​ទៅ​ គាត់​លក់​ស្វាយ​កែវ​ល្មៀត​ខុស​រដូវ​បាន​ក្នុង​តម្លៃ​ចន្លោះ​ពី​១២០០​រៀល​ទៅ​១៤០០​រៀល​ក្នុង​មួយ​គីឡូ​ក្រាម​៕

អង្គកឋិនទាន​មហាសាមគ្គី​គ្រួសារខ្មែរ​កាលពីថ្ងៃ​ទី​០៣ ​និង​ទី​០៤ ​ខែ​វិច្ឆិកា ​ឆ្នាំ​២០២៤ ​ទទួលបាន​បច្ច័យសរុប​ចំនួនជាង ​៦០​ប៊ីលាន​ដុង​(២,៣​លានដុល្លារ) ​ក្នុងនោះ​ព្រះមហាក្សត្រ​ខ្មែរ ​និង​ព្រះមហាក្សត្រី​បានចូល​បច្ច័យ​ចំនួន ​២ម៉ឺន​ដុល្លារ​ផងដែរ​។ ​បច្ច័យដែល​បានមកពី​អង្គកឋិនទាន​ដង្ហែទៅកាន់​វត្ត​កម្ពុជា​ក្រោមនេះ​ត្រូវបាន​បែងចែក​ជា​៧ផ្នែក​។ ​នេះបើតាម​ការចុះផ្សាយ​នៅលើ​ទំព័រហ្វេសប៊ុក​របស់​លោក ​ហ៊ុន សែន ប្រធាន​រដ្ឋសភា ​និងជា​ប្រធាន​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​។

ក្រោម​សម្ពាធ​នៃ​ស្ថានភាព​សេដ្ឋកិច្ច និង​សេដ្ឋវិទូ ចិន​បាន​ចេញវិធានការ​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​ មាន​ជា​អាទិ៍​ការ​បញ្ចុះ​អត្រា​ការប្រាក់ ការ​បន្ធូរ​បន្ថយ​លក្ខខណ្ឌ​ទិញ​ផ្ទះ​ ... កាលពីប៉ុន្មាន​សប្តាហ៍​ចុងក្រោយ​មក​នេះ។ ហើយ​​ចាប់​ពីថ្ងៃ​ចន្ទទី ​ រហូត​ដល់​ថ្ងៃ​សុក្រ៨​វិច្ឆិកា អ្នក​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​​សភា​ចិន​ ត្រូវ​​ជួប​ប្រជុំ​គ្នា​ ដើម្បី​រៀប​ចំ​អនុម័ត​ផែនការ​ផ្តល់​សន្ទុះ​សេដ្ឋកិច្ចតែម្តង។ បើ​តាម​អ្នក​វិភាគ ទំហំ​នៃ​ផែនការ​ផ្តល់​សន្ទុះ អាស្រ័យ​ទៅលើ​លទ្ធផល​ឆ្នោត​​ ថា​តើ​នរណា​ជា​អនាគត​ប្រធានាធិបតី​ទី​៤៧​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ បើជា​លោក​ដូណាល់ត្រាំ ផែនការ​ចិន​នឹង​អាច​ធំ​ខ្លាំង។

អ្នកស្រី ជន់ សុខលិច ជាកសិករដាំស្វាយចន្ទី និងដំឡូងមី នៅខេត្តព្រះវិហារ។ កសិកររូបនេះ អះអាងថា គាត់បានខ្ចីប្រាក់ពីគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុរហូតដល់ទៅ៣ស្ថាប័នដើម្បីយកមកប្រើប្រាស់ជាទុនប្រកបរបរកសិកម្ម។ លោកស្រីនិយាយថា គាត់បានបង្ខំចិត្តរត់ចេញពីផ្ទះ ចោលប្តីនិងកូន ដោយសារតែមានការបង្ខំឲ្យលក់ផ្ទះសម្បែងដើម្បីសងប្រាក់ត្រលប់ទៅកាន់គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកស្រី សុខលិច បានទទួលស្គាល់ថា ការប្រើប្រាស់កម្ចីរបស់គាត់គឺមិនចំគោលដៅ ទើបធ្វើឲ្យគ្រួសារគាត់ធ្លាក់ខ្លួនក្នុងបំណុលវ័ណ្ឌកបែបនេះ៕

ពិភពលោក​កំពុង​តាមដាន​មើល​យ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ ការបោះឆ្នោត​នៅសហរដ្ឋអាមេរិក​ដែលប្រព្រឹត្តទៅ​នៅថ្ងៃ​អង្គារ​ទី ៥វិច្ឆិកានេះ។ ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ដែល​ត្រូវការ​ពឹងផ្អែកខ្លាំង​លើជំនួយ​យោធា​របស់​អាមេរិក តៃវ៉ាន់​ដឹងច្បាស់ថា អាមេរិក​នឹងនៅតែ​បន្ត​លក់សព្វាវុធ​ទៅ​ឲ្យតៃវ៉ាន់ មិនថា ​បេក្ខជន​ណាមួយ ដូណាល់ ត្រាំ ឬខាម៉ាឡា ហារីស​ឈ្នះឆ្នោត​ចូលដឹកនាំ​អាមេរិក​៤ឆ្នាំខាងមុខ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​តៃវ៉ាន់​មិន​ច្បាស់ និង​បារម្ភ​នៅត្រង់ថា តើលោក​ដូណាល់ ត្រាំ​នឹង​ចេញមុខ​ជួយ​ការពារ​តៃវ៉ាន់ ក្នុង​ករណី​ចិន​ចូល​ឈ្លានពានដែរ​តៃវ៉ាន់​ដែរ​ឬទេ?

នៅថ្ងៃទី៤ វិច្ឆិកានេះ សមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យបានស្នើសុំឱ្យលោកអូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចលុបចោលសេចក្តីសម្រេចពិន័យអន្តរការណ៍លើសមាគមជាង ១៨លានរៀលដោយសំអាងថា សមាគមកំពុងរងការផាកពិន័យផ្ទុយពីលក្ខខណ្ឌច្បាប់។ តែក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈអ្នកនាំពាក្យលោកមាស សុខសេនសានបានច្រានចោលលើអំណះអំណាងនេះ។  

អាជ្ញាធរវៀតណាមបានរារាំង និងហាមឃាត់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមមួយចំនួនដែលមានបំណងចង់ទៅចូលរួមអង្គកឋិនទានរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទៅកាន់វត្តខ្មែរក្រោមក្នុងខេត្តត្រាវិញ ប្រទេសវៀតណាម។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក សឺន ជុំជួន អគ្គលេខាធិការសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោមដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកានេះ។

លោកហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាប្រាប់ឲ្យសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនលោកលី សាម៉េតបញ្ជូនទៅតុលាការដើម្បីកាត់ទោសតាមច្បាប់ភ្លាមៗ បើទោះបីជាលោកលី សាម៉េតបានសុំពេលព្យាបាលជំងឺនៅផ្ទះ មុនពេលចូលខ្លួនឲ្យតុលាការកាត់ទោសក្តី។ ការប្រកាសរបស់លោកហ៊ុន សែនយ៉ាងដូចនេះធ្វើឡើង ក្រោយលោក លី សាម៉េតបានចេញវីដេអូបកស្រាយកំហុសរបស់ខ្លួន និងសុំទោសលោកហ៊ុន សែននៅថ្ងៃចន្ទ ទី៤ វិច្ឆិកានេះ។

លោកស្រី ម៉ៃយ៉ា សានឌូ ប្រធានាធិបតី​ផុតអាណត្តិស្និទ្ធ​នឹងអឺរ៉ុប​បាន​ជាប់​ឆ្នោត​ជា​ថ្មី នៅក្នុង​សម័យ​បោះឆ្នោត​ប្រធានាធិបតីជុំ​ទីពីរ​ ​​ថ្ងៃ​ទី​៣​វិច្ឆិកា។ ​បេក្ខជន​ប្រធានាធិបតី​ទាំងពីរ មាន​សំឡេងគាំទ្រ​​ប្រកៀកប្រកិត​គ្នា​យ៉ាង​ខ្លាំង ប៉ុន្តែ​នៅ​ទី​បំផុត ដោយសារ​សំឡេង​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ម៉ុលដាវី​រស់​នៅបរទេស ​​ ​លោកស្រី​ប្រធានាធិបតី ​បានឈ្នះ​នាំ​មុខ​លើ​គូប្រជែងដែល​ស្និទ្ធ​នឹង​រុស្ស៊ី ដោយ​​ទទួល​សំឡេងគាំទ្រចំនួន​​​៥៤%។​