ក្នុងគោលបំណងនៃការលើកកម្ពស់ដល់ការអប់រំផ្នែកច្បាប់ និងចែករំលែកការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងសហគមន៍ ក្រុមយុវជនកម្ពុជាមួយក្រុមកំពុងបង្កើតកម្មវិធីវេទិកា ”សិទ្ធិខ្ញុំ” ដែលនឹងមានការសម្តែងសិល្បៈទស្សនីយភាពល្ខោនបុរាណខ្មែររឿង “ប៊ុត សុម៉ាលី មុន្នីវត្តី” និងក៏មានការពិភាក្សាលើប្រធានបទច្បាប់ស្តីពី ”ការព្រមព្រៀង” នៅក្នុង និងក្រៅចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។ គម្រោងទស្សនីយភាពនេះនឹងត្រូវសម្តែងជាសាធារណៈដោយឥតគិតថ្លៃនៅក្នុងទីតាំង MC Park រាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។

កម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោក បាន​ប្រកាស​អាសន្ន​អំពី​ការ​ខ្វះ​ជំនួយ​ថវិកា ដើម្បីទ្រទ្រង់​សកម្មភាព​កិច្ចការ​មនុស្ស​ធម៌​នៅភូមា។ ភូមា​ដែល​រងគ្រោះ​កាន់តែ​ខ្លាំង​ឡើងៗ​ព្រោះតែ​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល និង​ដែល​ជំរុញ​ឲ្យ​មនុស្សផ្លាស់ទី​លំនៅ​កាន់តែ​ច្រើន​ឡើងជា​លំដាប់។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីកាណដា ​​ម៉ាក ខានី (Mark Carney) បានធ្វើទស្សនកិច្ច​ក្រៅប្រទេស ជាលើក​ដំបូងបង្អស់ នៅបារាំងកាលពីថ្ងៃ១៧​មីនា។​ បន្ទាប់ពីបានជួបជាមួយ​លោក ម៉ាក្រុង ​ លោក ​​ម៉ាក ខានី​ បាន​ថ្លែងថា កាណាដាចង់រឹតចំណងសហប្រតិបត្តិការ​ឲ្យ​រឹងមាំ ជាមួយ​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ដ៏គួរជាទីទុកចិត្ត​ដូចបារាំង​។ សំដី​លើកឡើងរបស់​​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រីកាណាដានេះ គឺវាស្ថិតនៅក្នុងបរិបទ​មួយ ដែលទំនាក់ទំនងរវាង​​សហរដ្ឋអាមេរិកនិងកាណាដា កំពុងតែល្អក់កករយ៉ាងខ្លាំង បន្ទាប់ពីរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ ត្រាំ បានចូលកាន់អំណាច​។

សហភាពអឺរ៉ុបរៀប​ចំ​សន្និសីទ​អន្តរជាតិ​​ប្រមូល​ជំនួយ​ថវិកា ដើម្បី​ជ្រោមជ្រែង​ជួយកសាងប្រទេស​ ស៊ីរី ឡើងវិញ។ របបផ្តាច់​ការស៊ីរី ដែល​ដឹកនាំដោយ​​អតីតប្រធានាធិបតី​ បាស្ហា អាល់អាសាដ ​ទើបតែ​ផ្តួលរំលំកាលពីដើមខែធ្នូ ២០២៤។ ក្រោយ​ឆ្លងកាត់​សង្គ្រាម​រ៉ាំរ៉ៃ​ រយៈពេល​១៥ឆ្នាំ ស៊ីរី​អាច​នឹងត្រូវការ​ពេល​ច្រើន​ទសវត្សរ៍​ទៀត ដើម្បី​ស្តារ​ប្រទេស​ឡើងវិញ ឲ្យ​ស្មើនឹង​ពេល​មុន​សង្គ្រាម។ 

នៅថ្ងៃទី១៤ មីនា ធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុបសកល (EIB Global) សហភាពអឺរ៉ុប និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់ឲ្យអនុវត្តនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីមួយ គឺកម្មវិធីគាំទ្រសេដ្ឋកិច្ចជនបទ និងពាណិជ្ជកម្មផលិតផលកសិកម្ម (ASPIRE-AT)។ កម្មវិធីនេះមានការគាំទ្រដោយហិរញ្ញប្បទានជិត ៨០លានអឺរ៉ូ ឬប្រមាណ ៨៧ លានដុល្លាអាមេរិក) ពីសហភាពអឺរ៉ុបដែលផ្តោតជាអាទិភាពលើដំណាំកៅស៊ូ និងម្រេច។ ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នៅថ្ងៃទី១៤ មីនានេះ លោកស្រី Nicola Beer អនុប្រធានធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុប EIB ទទួលបន្ទុកតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍បានគូសបញ្ជាក់ថា ដ្បិតកម្ពុជាត្រៀមរបូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ទាំងស្រុងក្រោយកម្ពុជាចាកចេញពីប្រទេសក្រីក្រនាពេលខាងមុខក៏ដោយក៏លោកស្រីនៅតែមានជំនឿថា ការផ្តល់ជំនួយរបស់ធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុបក្នុងវិស័យកសិកម្មពេលនេះនឹងជួយឱ្យកម្ពុជាបង្កើនគុណភាពកសិផលកសិកម្មដើម្បីនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ។

សមត្ថកិច្ចជំនាញផែនការងារនគរបាលព្រហ្មទណ្ឌបានបង្ក្រាប និងឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យជនជាតិចិន និងខ្មែរចំនួន១៩នាក់។ យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ក្រុមប្រតិកម្មរហ័សរបស់ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃសុក្រទី ១៤មីនា ជនសង្ស័យទាំងនោះបានបង្កអសន្ដិសុខ និងចលាចលនៅចំណុចព្រលានយន្ដហោះអន្ដរជាតិភ្នំពេញ ផ្លូវសហព័ន្ធរុស្សី សង្កាត់កាកាប១ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។

នៅថ្ងៃទី១៦ មីនា លោក ជួន ណារិន្ទ អគ្គស្នងការរង និងជាស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានប្រកាសកោះហៅលោក ប៊ុន ផាក អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមល្បីល្បាញម្នាក់ឲ្យមកស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីលោក ប៊ុន ផាក បាននិយាយរិះគន់ពីបញ្ហាអសន្តិសុខ និងសន្តិភាពនៅកម្ពុជា។ តាមលោក ជួន ណារិន្ទ អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមរូបនេះត្រូវបានកោះហៅដើម្បីពន្យល់ឲ្យយល់ពាក្យថា «សន្តិភាព»។ អ្នកធ្វើការងារលើកកម្ពស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជាចាត់ទុកការកោះហៅនេះថាជាការគំរាមកំហែងដល់ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ។

រដ្ឋបាលអាមេរិករបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំបានប្រកាសបញ្ចប់ជំនួយដល់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលស្ថិតក្រោមទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសកល ក្នុងនោះមានវិទ្យុអាស៊ីសេរី RFA និង វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA ជាដើម។ បញ្ហានេះត្រូវបានអ្នកជំនាញក្នុងវិស័យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជាមើលឃើញថានឹងអាចប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិនៃការទទួលព័ត៌មានរបស់ពលរដ្ឋ ព្រោះស្ថាប័នព័ត៌មានទាំងពីរហ៊ានផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហាអវិជ្ជមាន និងបញ្ហារសើប។ តែមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើកឡើងថា អវត្តមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំង ២ នេះមិនពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ ព្រោះកម្ពុជាមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសម្បូរបែប។

ក្រុមអ្នកអភិរក្សអន្តរជាតិមួយក្រុមបានប្តេជ្ញាហែលទឹកតាមដងទន្លេមេគង្គចម្ងាយ១២០គីឡូម៉ែត្រ ដោយចាប់ផ្តើមហែលចេញពីទីតាំងក្បែរស្ពានមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន មេគង្គស្ទឹងត្រែង និងត្រូវបញ្ចប់នៅទីរួមខេត្តក្រចេះ។ ក្រុមអ្នកហែលទឹកបរទេសចំនួន ៥នាក់ដែលអមដំណើរដោយឆ្មាំទន្លេកម្ពុជានឹងចំណាយពេលហែលចំនួន ៤ថ្ងៃពីថ្ងៃទី១៧ ដល់ថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFIនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥នេះ លោក ម៉ែន គុង នាយករងរដ្ឋបាល និងជាអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តស្ទឹងត្រែងបញ្ជាក់ថា ព្រឹត្តិការណ៍នេះនឹងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធយល់កាន់តែច្បាស់ពីការ ការពារសត្វផ្សោត ធនធានធម្មជាតិ និងជីវៈចម្រុះនៅតាមដងទន្លេមេគង្គ។

នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេ​រិក ​ក្រោយពី​លោក ដូណាល់ ត្រាំ ​ប្រកាស​បញ្ឈប់​បុគ្គលិក​ ១៣០០​នាក់​នៅ​វិទ្យុ ​VOA ​និង​ប្រកាស​ផ្តាច់​ជំនួយ​ទៅ​កាន់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ (RFA)​ មក​ ស្ថាប័ន​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ចាស់​វស្សា​ទាំង​ពីរ​នេះ​បាន​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​។​ នាយិកា​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ លោកស្រី បេយ៍ ហ្វាង (Bay Fang) បាន​ប្រកាស​តវ៉ា​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់ ​លោក ដូណាល់ ត្រាំ។ ​ចំណែក​ នាយក​វិទ្យុ​ VOA​ លោក Michael Abramowitz បាន​សម្តែង ការ​សោក​ស្តាយ​ចំពោះ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក្នុង​ការ​បិទ​ទ្វារ​វិទ្យុ​ចំណាស់​៨៣​ឆ្នាំ​មួយ​នេះ​។

នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេ​រិក ​ក្រោយពី​លោក ដូណាល់ ត្រាំ ​ប្រកាស​បញ្ឈប់​បុគ្គលិក​ ១៣០០​នាក់​នៅ​វិទ្យុ ​VOA ​និង​ប្រកាស​ផ្តាច់​ជំនួយ​ទៅ​កាន់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ (RFA)​ មក​ ស្ថាប័ន​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ចាស់​វស្សា​ទាំង​ពីរ​នេះ​បាន​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​។​ នាយិកា​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ លោកស្រី បេយ៍ ហ្វាង (Bay Fang) បាន​ប្រកាស​តវ៉ា​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់ ​លោក ដូណាល់ ត្រាំ។ ​ចំណែក​ នាយក​វិទ្យុ​ VOA​ លោក Michael Abramowitz បាន​សម្តែង ការ​សោក​ស្តាយ​ចំពោះ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក្នុង​ការ​បិទ​ទ្វារ​វិទ្យុ​ចំណាស់​៨៣​ឆ្នាំ​មួយ​នេះ​។

ប្រតិកម្ម​បានធ្លាក់​ព្រោងព្រាតបន្ទាប់ពី​លោកដូណាល់​ ត្រាំ​ចុះហត្ថលេខាលើ​បទបញ្ជា​ផ្អាកជំនួយរបស់​ទីភ្នាក់ងារដើម្បីការផ្សព្វផ្សាយ​សកល​ដែលជា​ក្រុមហ៊ុនមេ​។ នៅក្រោយ​បទបញ្ជា​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ បុគ្គលិក​ជាង​១ពាន់​នាក់របស់វិទ្យុសំឡេង​សហរដ្ឋអាមេរិក​ VOA​ដែលទទួល​ហិរញ្ញវត្ថុពី​ទីភ្នាក់ងារ USAGMត្រូវ​ផ្អាកមិនឲ្យចូលធ្វើការ​តាំងពី​ថ្ងៃសៅរ៍ ចំណែកអ្នកទទួលខុសត្រូវ​របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី និង​វិទ្យុអឺរ៉ុបសេរី​បានទទួល​សារអេឡិចត្រូនិក​ដែលជូនដំណឹង​ពីការបញ្ចប់​កិច្ចសន្យា​ផ្តល់ជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក។ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី ១៦ រដ្ឋាភិបាល​សាធារណរដ្ឋ​ឆែក​ស្វះស្វែងពិភាក្សា​បន្ទាន់ជាមួយ​ដៃគូអឺរ៉ុប​ដើម្បីថែរក្សា វិទ្យុអឺរ៉ុបសេរី ដែលមានទីស្នាក់ការធំនៅទីក្រុង​ ប្រាគ។ ប្រធានវិទ្យុអឺរ៉ុបសេរី លោក Stephen Capusនិយាយថា ការបិទសំឡេងវិទ្យុដែលធ្វើការ​ដើម្បី​សេរីភាព និង​លើកតម្លៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអាមេរិក ជា​អំណោយដ៏ថ្លៃថ្លា​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ ទៅកាន់ប្រទេស​សត្រូវ​របស់អាមេរិក នៅទ្វីបអឺរ៉ុប អាស៊ី និងតំបន់ដើមបូព៌ា។

កម្មវិធីព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយ សាំ ឧត្តម

នៅយប់ថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ មីនា អាមេរិកបានវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសទៅលើទីតាំងយោធាសំខាន់ៗជាច្រើនកន្លែង របស់ក្រុមឧទ្ទាមហ៊ូទីយ៉េមែន នៅរដ្ឋធានីសាណា។ ការវាយប្រហារនេះ បណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ជាង ៣០នាក់ និង របួសជាង ១០០នាក់ ព្រមទាំងបានបំផ្លាញលំនៅឋានរបស់ប្រជាជន នៅភាគខាងជើងរដ្ឋធានីសាណាផង។ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក៏បានគំរាមអ៊ីរ៉ង់ ឲ្យឈប់ជួយក្រុមឧទ្ទាមហ៊ូទីយ៉េមែន។ ចំណែកឯអ៊ីរ៉ង់វិញ មិនចុះញ៉ម ឱនក្រាបនៅចំពោះមុខការគំរាមកំហែងរបស់អាមេរិក ហើយថែមទាំងបានថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការវាយប្រហាររបស់អាមេរិក ដោយថា នេះជាទង្វើព្រៃផ្សៃរបស់អាមេរិក មកលើប្រទេសយ៉េមែន។

នៅយប់ថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ មីនា អាមេរិកបានវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសទៅលើទីតាំងយោធាសំខាន់ៗជាច្រើនកន្លែង របស់ក្រុមឧទ្ទាមហ៊ូទីយ៉េមែន នៅរដ្ឋធានីសាណា។ ការវាយប្រហារនេះ បណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ជាង ៣០នាក់ និង របួសជាង ១០០នាក់ ព្រមទាំងបានបំផ្លាញលំនៅឋានរបស់ប្រជាជន នៅភាគខាងជើងរដ្ឋធានីសាណាផង។ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក៏បានគំរាមអ៊ីរ៉ង់ ឲ្យឈប់ជួយក្រុមឧទ្ទាមហ៊ូទីយ៉េមែន។ ចំណែកឯអ៊ីរ៉ង់វិញ មិនចុះញ៉ម ឱនក្រាបនៅចំពោះមុខការគំរាមកំហែងរបស់អាមេរិក ហើយថែមទាំងបានថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការវាយប្រហាររបស់អាមេរិក ដោយថា នេះជាទង្វើព្រៃផ្សៃរបស់អាមេរិក មកលើប្រទេសយ៉េមែន។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបាននិយាយប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ នៅថ្ងៃអាទិត្យទី១៦មីនានេះថា កម្ពុជានៅមិនទាន់ទទួលបានព័ត៌មានផ្លូវការណា ដែលថាអាមេរិកបានដាក់កម្ពុជាក្នុងបញ្ជីពណ៌លឿង ដែលជាបញ្ជីក្រុមប្រទេសដែលអាមេរិក ពិចារណារឹតត្បិតការចេញចូលទៅក្នុងទឹកដីអាមេរិកនៅឡើយទេ។ សារព័ត៌មាន New York Times នៅចុងសប្តាហ៍នេះ បានចុះផ្សាយថា កម្ពុជាស្ថិតក្នុងបញ្ជីព៌ណលឿងក្នុងរដ្ឋបាល លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលកំពុងពិចារណារឹតត្បិត ឬហាមឃាត់ការធ្វើដំណើរចូលទឹកដីអាមេរិក ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋមកពីជាង៤០ប្រទេស។

ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាបានផ្សព្វផ្សាយឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ ខែមីនាថា មានក្រុមហ៊ុនរដ្ឋចិនមួយបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងទិញ-លក់ដំឡូងមីស្ងួតកម្ពុជា ដោយបាននាំចូលទៅកាន់ទីផ្សារចិនជាលើកដំបូង នូវដំឡូងមីស្ងួតចំនួន៥ពាន់តោន និងត្រៀមនាំចូល២០ម៉ឺនតោនបន្ថែមទៀតសម្រាប់ឆ្នាំ២០២៥-២០២៦។ បើតាមក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នឹងជួយពង្រឹង និងពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងចិន ពិសេសលើផ្នែកជំរុញការនាំចេញដំឡូងមីរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារចិន។

រដ្ឋាភិបាលកាណាដា តាមរយៈគេហទំព័រផ្លូវការរបស់ខ្លួន បានព្រមានពីហានិភ័យសន្តិសុខសង្គមដល់ពលរដ្ឋខ្លួននៅពេលធ្វើដំណើរទៅប្រទេសកម្ពុជា។ នៅក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលកាណាដាបានលើកឡើងពីសកម្មភាពឆក់ប្លន់ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ភ្ញៀវទេសចរ ការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សា និងអំពើឆបោកភ្ញៀវទេសចរបរទេសនៅក្រោមរូបភាពជាច្រើន។

នាប៉ុន្មានថ្ងៃកន្លងមកនេះ ការផ្តួចផ្តើមរៀបចំឡើងវិញនូវ “ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក” បានបណ្តាលឲ្យមានការជជែកដេញដោល និងបកស្រាយជាហូរហែ ពីសំណាក់ព្រះសង្ឃក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា។ ក្នុងនោះ ទាំងក្រសួងធម្មការនិងគណៈសង្ឃនាយកនៃកម្ពុជា បានចេញមកការពារ ដំណើរការរៀបចំឡើងវិញនូវក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ដោយបញ្ជាក់ថា គ្មានចេតនាចង់លុបបំបាត់គុណូបការៈរបស់អ្នកជំនាន់ដើមទេ។ តាមការពន្យល់របស់ក្រសួងធម្មការ និងគណៈសង្ឃនាយក ការរៀបចំឡើងវិញ នូវក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក មានគោលដៅចង់បន្តវេនពីបុព្វបុរសខ្មែរ និងបកប្រែអដ្ឋកថាដែលនៅសេសសល់។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនបានរិះគន់ការបង្កើត“ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក”ឡើងវិញ ដោយថា វាជាការប្រមាថធ្ងន់ធ្ងរទៅដល់ព្រះសង្ឃ និងអ្នកជំនាន់មុនដែលបានស្រាវជ្រាវចងក្រងព្រះត្រៃបិដកកន្លងមក។ ហេតុអ្វីបានជាមានការខ្វែងគំនិតគ្នាខ្លាំងក្នុងរឿងរៀបចំឡើងវិញនូវ “ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក”?

បុគ្គលិកវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA ប្រមាណជាង ១៣០០នាក់បានទទួលសារអេឡិចត្រូនិកនៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ មីនា ដែលជូនដំណឹងថា ពួកគេត្រូវហាមមិនឲ្យត្រលប់ចូលការិយាល័យធ្វើការ ហើយនិងត្រូវប្រគល់កាតអ្នកកាសែត និងសងសម្ភារៈធ្វើការ។ បុគ្គលិករបស់វិទ្យុ VOA ត្រូវបានបញ្ជាឲ្យឈប់សម្រាក នៅមួយថ្ងៃក្រោយពីលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ បានបញ្ជាឲ្យដាក់បញ្ចូលទីភ្នាក់ងារអាមេរិកសម្រាប់បណ្តាញផ្សព្វផ្សាយ ហៅកាត់ថា USAGM ដែលជាអ្នកផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុដល់វិទ្យុ VOA អាស៊ីសេរី ទៅក្នុងបញ្ជីស្ថាប័នដែលលោកដូណាល់ ត្រាំវាយតម្លៃថា គ្មានប្រយោជន៍ ហើយចាយយ៉ាងខ្ជះខ្ជាយលុយបង់ពន្ធរបស់ប្រជាជនអាមេរិក។

កម្ពុជា​ស្ថិត​ក្នុង​បញ្ជី​ព៌ណ​លឿង​ក្នុង​រដ្ឋ​បាល ​លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែល​កំពុង​ពិចារណា​រឹត​ត្បិត ឬ​ហាម​ឃាត់​ការ​ធ្វើ​ដំណើរ​ចូល​ទឹក​ដី​អាមេរិក ចំពោះ​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​មក​ពី​ជាង​៤០​ប្រទេស​។ ​នេះ​បើ​តាម​ការ​ចុះផ្សាយ​របស់​កាសែត​ New York Times នៅចុង​សប្តាហ៍​នេះ​។ ​លោក មួង ណារ៉េត សកម្ម​ជន​ខ្មែរ​នៅ​ទីក្រុង​ឡុងប៊ិច លើក​ឡើង​ថា ​វិធាន​ការ​នេះ​នឹង​អាច​ទៅ​រួច ប្រសិន​បើ​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​មិន​អាច​ដោះស្រាយ​លក្ខខណ្ឌ​ដែល​អាមេរិក​បាន​ដាក់​នៅ​ក្នុង​រយៈពេល​៦០​ថ្ងៃ​។​ ក្នុង​បទ​សម្ភាស​ជាមួយ​វិទ្យុ​បារាំង​អន្តរ​ជាតិ​RFI​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៦ ​ខែ​មីនា ​លោក ​មួង ណារ៉េត ​បញ្ជាក់​ថា វិធាន​ការ​ដែល​កំពុង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​សេចក្តី​ព្រាង​នៅ​ឡើយ​ នឹង​អាច​ប៉ះពាល់​ខ្លាំង​ដល់​ដំណើរ​របស់​និស្សិត​ខ្មែរ​ អ្នកទេសចរ​ និង​ជន​អន្តោ​ប្រវេសន៍​ទៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។​

ក្រសួងការបរទេស​អាមេរិក​បាន​សម្រេច​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​លើ​មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល​ថៃ​ដែលមាន​ជាប់ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការបណ្តេញ ចាប់បញ្ជូន​ជនជាតិ​អ៊ុយហ្គួរ​ទៅ​ឲ្យ​អាជ្ញាធរ​ប៉េកាំង។ នៅក្នុង​សេចក្តីប្រកាស​ព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃ​សុក្រទី ១៤ មីនា រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស​អាមេរិក លោក​ម៉ាកូ រូប៊ីយ៉ូ​បាន​ព្រមាន​ប្រទេស​ដទៃទៀត​កុំ​ឲ្យ​យកគំរូតាមប្រទេស​ថៃ បើសិន​មិន​ចង់​ជាប់ទណ្ឌកម្ម​របស់អាមេរិក។ ថៃ តាមរយៈ​ក្រសួងការបទេស​បាន​បញ្ជាក់​នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី ១៥ មីនា​ថា រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​ទទួល​បាន​ការធានា​ពី​ប៉េកាំង ទាក់ទង​នឹង​ការរក្សា​សន្តិសុខ​ឲ្យ​ជនជាតិ​អ៊ុយហ្គួរ ដែល​ថៃបាន​បញ្ជូន​ទៅ​ប្រទេស​ចិន កាលពី​ចុងខែ​កុម្ភៈកន្លងទៅ។

លោក ប៉ិល សម្បត្តិ ម្ចាស់កសិដ្ឋាន២២៨ បាននាំចូលពូជមាន់បរទេសច្រើនប្រភេទមកចិញ្ចឹមក្នុងកសិដ្ឋានរបស់លោក ក្នុងនោះមានមាន់ជើងធំម្យ៉ាងពីប្រទេសវៀតណាម។ បើតាមម្ចាស់កសិដ្ឋានរូបនេះ គេកម្រឃើញពូជមាន់ប្រភេទនេះណាស់ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយហេតុថា មាន់នេះមានតម្លៃថ្លៃ និងតម្រូវឲ្យមានបច្ចេកទេសបង្កាត់ពូជត្រឹមត្រូវ។ លោក ប៉ិល សម្បត្តិពន្យល់ថា ទីផ្សារមាន់ជើងធំនៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មានភាពតូចចង្អៀតនៅឡើយ ហើយភាគច្រើន គេយកទៅចិញ្ចឹមជាសត្វលម្អតាមផ្ទះ រីសត សណ្ឋាគារ និងរមណីយដ្ឋានជាដើម។ 

សមត្ថកិច្ចថៃបានអះអាង កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ មីនាថា តុលាការបានចេញដីកាចាប់ខ្លួនជនជាតិថៃចំនួន១៥នាក់ ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការរៀបចំសកម្មភាពឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ នៅក្នុងក្រុងប៉ោយប៉ែត ប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបើតាមព័ត៌មានចុះផ្សាយដោយកាសែតថៃ បាងកកប៉ុស្តិ៍ នៅថ្ងៃទី១៥ មីនា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយបញ្ជាក់ថា ដីកាចាប់ខ្លួននេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរថៃរួមគ្នាជាមួយអាជ្ញាធរកម្ពុជាបង្រ្កាបមជ្ឈមណ្ឌលបោកប្រាស់អនឡាញមួយនៅក្រុងប៉ោយប៉ែត ដោយចាប់ឃាត់ខ្លួន ជនជាតិថៃចំនួន១១៩នាក់ កាលពីខែកុម្ភៈ។

រដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតីអាមរិក ដូណាល់ ត្រាំ កំពុងពិចារណាលើការរឹតត្បិត ឬ ហាមឃាត់ការធ្វើដំណើរចូលទឹកដីអាមេរិក ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋមកពីជាង៤០ ប្រទេស ក្នុងនោះរួមមានប្រទេសមួយចំនួ​ន នៅតំបន់អាស៊ីអាគេ្នយ៍ផង។ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់កាសែត The New York Times នៅថ្ងៃសុក្រ ទី១៤ មីនា។

កម្មវិធីព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយ សាំ ឧត្តម

ក្រុមរបាំព្រះរាជទ្រព្យ​បាន​បញ្ចប់ការសម្តែង​ចុងក្រោយ​របស់ខ្លួន​នៅទីក្រុង​ម៉េស Metzភាគកើត​ប្រទេស​បារាំង កាលពីយប់ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី ១៣​មីនា។ ការវិលត្រលប់មកបង្ហាញខ្លួន​សាជាថ្មី​នៅ​ប្រទេស​បារាំង​បានទទួល​ការស្វាគមន៍​ពី​ទស្សនិកជន ភាគច្រើនជាជនជាតិបារាំង​ដែលបានទិញសំបុត្រ​ចូលមើល​យ៉ាងកុះក​របាំព្រះរាជទ្រព្យកម្ពុជា។ ឈាង បុប្ផា​បានទៅធ្វើបទយកការណ៍ផ្ទាល់​នៅទីក្រុង​ម៉េស ក្បែរ​ព្រំដែនជាមួយ​ប្រទេស​លុចសំបួរ និង​អាល្លឺម៉ង់ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។ សិល្បករកម្ពុជាទាំង២២រូប​ត្រូវ​ត្រលប់​មក​ដល់​កម្ពុជា​វិញ នៅថ្ងៃ​សៅរ៍​ទី​១៥មីនាបន្ទាប់ពី​​បញ្ចប់​បេសសកម្ម​រយៈពេល​១០​ថ្ងៃ​នៅប្រទេស​បារាំង ជាមួយ​ការសម្តែង​ចំនួន​៤លើក​នៅទីក្រុងខេត្ត​​ចំនួន​៣ គឺបារីស ខេត្ត បរដូរ (Bordeaux) និងខេត្ត ​ និងម៉េស (Metz) ​។

នៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ នាថ្ងៃសុក្រ ទី១៤ មីនា អតីតប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌុយទែរតេ បានចូលខ្លូនបំភ្លឺជាលើកដំបូង នៅចំពោះមុខតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ICC តាមរយៈវីដេអូសន្និសីទ។ បើយោងតាមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល លោក ឌុយទែរតេ បានរងបទចោទ ជុំវិញសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ដែលលោកបានប្រព្រឹត្ត នៅចន្លោះឆ្នាំ២០១១ ទៅឆ្នាំ២០១៦ ក្នុងយុទ្ធនាការសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀនទ្រង់ទ្រាយធំ នៅទូទាំងប្រទេសហ្វីលីពីន។ សវនាការ​ជំនុំជម្រះអតីតប្រធានាធិបតី​ហ្វីលីពីន​បាន​បង្ក​ឲ្យមាន​មតិគាំទ្រ និងប្រឆាំងនៅក្នុងចំណោម​ប្រជាជនហ្វីលីពីន។ នៅថ្ងៃ​សុក្រម្សិលមិញ ទាំងអ្នកប្រឆាំង និងអ្នកគាំទ្រលោកឌុយទែរតេ រួមមាន​កូនស្រីរបស់លោកផងបាន​លើកគ្នា​ធ្វើបាតុកម្ម​នៅមុខ​ទីស្នាក់ការរបស់​តុលាការ​អន្តរជាតិក្នុងទីក្រុង​ឡាអេ។

ពលរដ្ឋម្នាក់ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ក្រោយពីបានសរសេរសារប្រៀបធៀបឌឺដងលោក ហ៊ុន សែនទៅនឹងអតីតប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន។ ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃសុក្រទី ១៤មីនានិយាយថា លោកបានបញ្ជាឱ្យសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនបុរសម្នាក់ពីខេត្តបាត់ដំបងឡើងមកភ្នំពេញ ក្រោយពីបុរសរូបនោះបង្ហោះសារប្រៀបធៀបលោកទៅនឹងលោក ឌុយទែរតេ អតីតប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនដែលទើបតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិចាប់ខ្លួននាពេលថ្មីៗនេះ។ ថ្លែងក្នុងកម្មវិធីរៀបចំដោយសមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជា នាល្ងាចថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា លោក ហ៊ុន សែន បានព្រមានអ្នកដែលហ៊ានព្រហើន កុំឲ្យបន្តប្រៀបធៀបឱ្យសោះព្រោះថា យុទ្ធសាស្ត្រងើបមួយវ៉ៃមួយ នៅតែបន្ត អត់ដកថយទេ។ 

សមត្ថកិច្ចជំនាញផែនការងារនគរបាលព្រហ្មទណ្ឌបានបង្ក្រាប និងឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យជនជាតិចិន និងខ្មែរចំនួន១៩នាក់។ យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ក្រុមប្រតិកម្មរហ័សរបស់ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃសុក្រទី ១៤មីនា ជនសង្ស័យទាំងនោះបានបង្កអសន្ដិសុខ និងចលាចលនៅក្នុងព្រលានយន្ដហោះអន្ដរជាតិភ្នំពេញ។

ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃសុក្រទី១៤មីនា បានលើកឡើងពីក្តីកង្វល់ជុំវិញបញ្ហាខ្វះកម្លាំងពលកម្ម។ ប្រឈមនឹងបញ្ហានេះ លោក ហ៊ុន សែន បានអំពាវនាវឲ្យពលករខ្មែរដែលកំពុងធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស ត្រលប់មករកការងារក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញ។ អ្នកជំនាញយល់ថា រដ្ឋត្រូវមានយន្តការជាច្រើនជំហាន តួយ៉ាងការបង្កើតឱកាសការងារ និងកម្រៃប្រាក់ឈ្នួលសមរម្យ ទើបអាចបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យពលករខ្មែរត្រលប់មករកការងារធ្វើក្នុងប្រទេសវិញ។

លោក ឡេង កុកអានជាប្រធានផ្នែកអភិរក្សសាស្ត្រាស្លឹករឹតនៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ ដែលមានទីតាំងក្នុងវត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ។ លោកជាបុគ្គលចម្បងមួយរូបដែលមានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះទាក់ទងនឹងសាស្ដ្រាស្លឹករឹត និងបានចងក្រងសាស្ដ្រាស្លឹករឹត នៅតាមវត្តអារាមនានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងនាមជាអ្នកស្រាវជ្រាវ លោកឱ្យតម្លៃសាស្ដ្រាស្លឹករឹតស្មើនឹងតម្លៃនគរទាំងមូល ព្រោះវាបានបង្ក្រប់នូវកម្រងក្បួនច្បាប់បុរាណខ្មែរ ដែលទាក់ទងដល់ ជាតិ សាសនា និងព្រះមហាក្សត្រ។

ថ្មីៗនេះ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែតបានចេញសារាចរមួយស្ដីពីវិធានការទប់ស្កាត់ និងកាត់បន្ថយការបំពុលទឹកសាធារណៈ ដោយណែនាំឱ្យក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានចូលរួមធ្វើយ៉ាងណាទប់ស្កាត់ការបំពុលប្រភពទឹកសាធារណៈ។ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចេញសារាចរណែនាំ បន្ទាប់ពីមានការរកឃើញថា ប្រភពទឹកមួយចំនួនរងការបំពុល ដែលបង្កឡើងដោយរោងចក្រ សហគ្រាស។

លោក ហ៊ុន សែន ក្នុង​ឋានៈ​ជា​ប្រមុខ​រដ្ឋ​ស្តីទី បានថ្លែង​ចំអក​ឲ្យ ​លោក សម រង្ស៊ី ដែល​កំពុង​ធ្វើ​ទស្សន​កិច្ចនៅ​អាមេរិក​ថា ​ចេះ​តែ​ធ្វើ​ទៅ​រួច ខណៈ​មេដឹក​នាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​រូប​នេះធ្លាប់​រិះគន់​មិន​សំចៃ​មាត់​ ចំពោះ​​លោក​ ដូណាល់ ត្រាំ កាល​នៅ​ជា​បេក្ខជន​ប្រធានា​ធិបតី​អាមេរិក​។​ លោក សម រង្ស៊ី ​វិញ បាន​ថ្លែង​ថា​ នៅ​ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សន​កិច្ច​របស់​លោក​នៅ​អាមេរិក​លើក​នេះ លោក​បាន​ជួប​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​របស់​លោក​ ដូណាល់ ត្រាំ មួយ​ចំនួន​ដើម្បី​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​អាមេរិក​ជួយ​ស្តារ​ឡើង​វិញ​នូវ​លិទ្ធិ​ប្រជាធិប​តេយ្យនៅ​កម្ពុជា​និង​ចូល​រួម​ប្រឆាំង​នឹងការ​ជួញ​ដូរ​ រួមទាំង​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​ឆបោក​របស់​ចិន​នៅ​កម្ពុជា​។

ក្រសួង​ធម្មការ និង​គណៈ​សង្ឃនាយក​នៃ​ព្រះរាជា​ណាចក្រ​កម្ពុជា​បាន​ចេញ​លិខិត​បន្ត​បន្ទាប់​គ្នា​ដើម្បី​បំភ្លឺ​ជុំវិញ​ការ​រៀប​ចំឡើង​វិញ​ នូវ​«ក្រុម​ជំនុំព្រះ​ត្រៃបិដក»​។​ នៅ​ក្នុង​លិខិត​ពីរ​ដាច់​ដោយ​ឡែក​ពី​គ្នា​កាលពី​ថ្ងៃ​ ទី ១៤​មីនា​ក្រសួង​ធម្មការ និង​គណៈ​សង្ឃ​នាយក​អះអាង ថា​ គ្មាន​ចេតនា​លុប​បំបាត់​គុណូ​បការៈ ​ស្នា​ព្រះហស្ត ​ឬ​ស្នាដៃ​របស់​អ្នក​ជំនាន់​ដើម​នោះ​ទេ​។