នគរបាល​តួកគីបានចុះទៅចាប់ឃាត់ខ្លួន លោក​ អ៊ីក្រេម អ៊ីម៉ាម៉ូគ្លូ (Ekrem Imamoglu) អភិបាលក្រុងអ៊ីស្តង់​ប៊ូល ដល់គេហដ្ឋាន កាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធទី​១៩​មីនា​ ដោយចោទពីបទពុករលួយ​។ សូមបញ្ជាក់ថា លោក​អភិបាល​ក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ូល​ គឺជាអ្នកនយោបាយ​ប្រឆាំងដ៏មានប្រជាប្រិយភាព ហើយតាមការគ្រោងទុក​ គឺគណបក្សប្រឆាំងតួកគី នឹង​តែងតាំងឲ្យ​ធ្វើជាបេក្ខ​ជន​តំណាងបក្ស ដើម្បីចូលរួមបោះឆ្នោត​ប្រធានាធិបតី ​ប្រជែងជាមួយ​នឹង​បក្សរបស់លោក​អ៊ែរដូហ្កាន់​។ ក្រោយការចាប់ខ្លួន​លោក​ អ៊ីក្រេម អ៊ីម៉ាម៉ូគ្លូ ប្រជាជនតួកគី​បានចុះផ្លូវធ្វើបាតុកម្ម​ បរិហាអំពី​ទំនោរផ្តាច់ការនិយម របស់​លោក​អ៊ែរដូហ្កាន់​។

នៅថ្ងៃទី ១៨ ខែមីនា ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានចេញលិខិតបដិសេធចំពោះការចោទប្រកាន់របស់គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សភ្លើងទៀនជុំវិញការចាប់ខ្លួនសកម្មជនចំនួន ៣នាក់របស់គណបក្សទាំងពីរក្នុងខេត្តកំពង់ចាម។ ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនាធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃច្បាប់ និងមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយទេ។

ករណីកំហុសអក្ខរាវិរុទ្ធខ្មែរ និងកំហុសឆ្គងអត្ថន័យនៅលើផ្លាកយីហោ ឬប៉ាណូហាងអាជីវកម្មចិននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកំពុងបន្តកើតមាន។ មូលហេតុ គឺដោយសារតែហាងអាជីវកម្មចិនទាំងនោះបានបកប្រែពីភាសាចិនមកភាសាខ្មែរដោយប្រើកម្មវិធីហ្គូហ្គោល (Google Translate)។ អ្នកជំនាញផ្នែកអក្សរសាស្ត្រផ្នែកពុទ្ធចក្រ និងអាណាចក្របានមើលឃើញថា កំហុសឆ្គងនេះបានប៉ះពាល់ដល់តម្លៃនៃភាសាជាតិ និងថា បញ្ហានេះទាមទារឲ្យមានឆន្ទៈដោះស្រាយពីសំណាក់អាជ្ញាធរ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធនានា៕

នគរ​បាល​បង់ក្លាដែស បា​នបញ្ជាក់​អំពីការ​ចាប់ខ្លួនមេប្រដាប់អាវុធរ៉ូហ៊ីងយ៉ា និង​បក្សពួក​ ៥នាក់ទៀត នៅ​ជាយ​រដ្ឋធានី​​ដាក្កា​។ មេប្រដាប់អាវុធរ៉ូហ៊ីងយ៉ារូប​នេះ​ បាន​ជាប់​បទសង្ស័យ​ជាច្រើន​ឆ្នាំមកហើយ​ ក្នុង​សំណុំរឿង​បំផ្ទុះ​អំពើហិង្សាទៅលើកង​​កម្លាំង​យោធា​រដ្ឋអំណាច​ភូមា នៅឆ្នាំ​២០១៧ និង​អំពើហិង្សា​ផ្សេងៗ​ទៀត​ទៅលើ​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​រ៉ូហ៊ីងយ៉ានៅក្នុង​ជំរំភៀសខ្លួន ព្រមទាំង​​ករណី​សម្លាប់​ទាហាន​បង់ក្លាដែស។​ 

លោកដូណាល់ ត្រាំ និង​លោកពូទីន បាន​និយាយទូរស័ព្ទជាមួយ​គ្នា កាលពីរសៀលថ្ងៃអង្គារទី​១៨​មីនា ស្តីអំពីគម្រោង​បទឈប់​បាញ់នៅអ៊ុយក្រែន​។ ជាកិច្ចសន្ទនាដែលគេឃើញថា លោកពូទីនជាអ្នកនិយាយសង្កត់ដាក់លក្ខខណ្ឌ រីឯលោកដូណាល់ ត្រាំ ចាំតែស្តាប់និងយល់ព្រម។​ ខុសពីអ្វីដែល​ភាគីអាមេរិក​បានស្នើ ឲ្យ​មានបទឈប់បាញ់ទាំងស្រុង​រយៈពេល៣០ថ្ងៃនោះ​ លោកពូទីន​បានយល់ព្រម ក៏ប៉ុន្តែគឺឈប់វាយប្រហារ ត្រឹម​តែទៅលើ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពលចរន្តអគ្គីសនីរបស់អ៊ុយក្រែនតែប៉ុណ្ណោះ។​ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះទេ លោកពូទីនបានទាមទារទៀតថា ក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច ត្រូវតែឈប់ផ្តល់ជំនួយយោធាទាំងស្រុងទៅឲ្យអ៊ុយក្រែន​ ទើបអាចចាប់ផ្តើមនិយាយពី​បទឈប់បាញ់ទាំងស្រុង​បាន​។

ម៉ាឡេស៊ី ដែល​ទើបតែ​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យា​អង់គ្លេស បាន​បង្ហាញម​ហិច្ចតា ចង់​ក្លាយជា​មហាយក្សបច្ចេកវិទ្យាសឺមីកុងឌុកទ័រ ចន្លោះពី​ ៥ ទៅ​ ១០ ឆ្នាំទៀត។ ព្រះរាជាណាចក្រអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ​បានត្រៀម​ខ្លួនប្រកួត​ប្រជែង​ជាមួយ​ប្រទេស​ក្នុងតំបន់​ និង​ចង់​វ៉ា​ឲ្យ​ដាច់ តៃវ៉ាន់ កូរ៉េ​ខាងត្បូង និង​ជប៉ុន​ ថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្ន​កជំនាញជាតិ​និងអន្តរជាតិ បាន​មើលឃើញថា ម៉ាឡេស៊ីនៅ​មាន​ចំណុច​ខ្វះខាត​ច្រើន​នៅឡើយ ដើម្បី​បំពេញ​មហិច្ឆតា​របស់ខ្លួន​។​

កាលពីព្រឹកថ្ងៃអង្គារទី​១៨​មីនា សមត្ថកិច្ចបារាំងបានចុះទៅបំបែក​ក្រុម​អន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ជាច្រើនរយនាក់ ដែល​បានចូលទៅស្នាក់នៅដោយ​ខុសច្បាប់​ នៅមជ្ឈមមណ្ឌលវប្បធម៌មួយកន្លែងកណ្តាលក្រុងប៉ារីស ប្រមាណ​៣ខែមកហើយ​។ លោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃបារាំង បាន​អះអាងថានេះគឺជាប្រតិបត្តិការដ៏ចាំបាច់ ដើម្បី​ស្តារឡើងវិញនូវសណ្តាប់​ធ្នាប់​សាធារណៈ។ តែដោយឡែក ក្រុមសកម្មជន​និងអ្នកនយោបាយ​បក្សឆ្វេងនិយមបារាំង បានរិះគន់អំពី​ការប្រើធម៌ក្តៅជ្រុលហួសហេតុ ពីសំណាក់សមត្ថកិច្ចបារាំង។​

លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានរដ្ឋសភាកម្ពុជាបានសរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោកកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ថា លោកគួរតែវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះលោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ដែលមានសេចក្តីក្លាហានចេញដឹកនាំពិភពលោក ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ដោយចាប់ផ្តើមពីបណ្តាញព័ត៌មានដែលផ្តល់ថវិកាដោយរដ្ឋបាលអាមេរិកជាមុន។ សំណេររបស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើឡើង ក្រោយរដ្ឋបាលលោក ត្រាំ បានសម្រេចបញ្ឈប់ការងារបុគ្គលិកវិទ្យុVOA ចំនួន១៣០០នាក់ និងកាត់ផ្តាច់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុពីវិទ្យុអាស៊ីសេរី និងវិទ្យុអឺរ៉ុបសេរី។

នៅថ្ងៃទី១៨​ មីនានេះ សមាគមអាដហុកបានទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិចារណាឡើងវិញចំពោះការអនុវត្តយន្តការដោះស្រាយផលប៉ះពាល់ដីធ្លីឲ្យពលរដ្ឋនៅតំបន់ផ្លូវអន្ទង់អាំង ក្នុងស្រុកវាលវែង ខេត្តពោធិ៍សាត់។ ការទទូចបែបនេះដោយអាដហុកបានអះអាងពីការទទួលព័តមានដែលថា កងកម្លាំងនគរបាល និងអាជ្ញាធរស្រុកវាលវែងបានចុះទៅបង្ខំឲ្យពលរដ្ឋផ្តិតមេដៃដើម្បីចាកចេញពីផ្ទះ និងឲ្យទទួលយកការដោះដូរដីនៅកន្លែងផ្សេងដើម្បីទុកដីតំបន់ផ្លូវអន្ទង់អាំងនោះឲ្យរដ្ឋដាំដើមឈើ និងអភិរក្សជាឧទ្យានជាតិបៃតង។

នៅថ្ងៃ​ទី​១៧ ខែ មីនា ឆ្នាំ២០២៥ លោក ស សុខា រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​មហា​ផ្ទៃ​បាន​លើក​ឡើង​ថា ​មន្ត្រី​នគរ​បាល​ដែល​មាន​កំហុស​នឹង​ត្រូវ​បញ្ជូន​ទៅ​លត់​ដំ​នៅ​ព្រំដែន​ដើម្បី​ស្វែង​យល់​ពី​ការ​លំបាក​នៅ​ទី​នោះ ​ជា​ជាង​ដកស័ក្ត​របស់​មន្ត្រី​ដែល​មាន​កំហុស​នោះ​។​ សម្រាប់​អ្នក​តាម​ដាន​សង្គម​យល់​ថា​ វិធាន​ការ​នេះ​អាច​នឹង​មិន​មាន​ប្រសិទ្ធ​ភាព ប្រសិន​បើ​គ្មាន​យន្ត​ការ​តាម​ដាន​ត្រួត​ពិនិត្យ​ដិត​ដល់​ ពោល​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​មន្ត្រី​ដែល​មាន​កំហុស​ឆ្លៀត​ឱកាស​ប្រព្រឹត្តិ​កំហុស​ថែម​មួយ​ជាន់​ទៀត​។​

នៅថ្ងៃទី២១ មីនាខាងមុខ បណ្តាអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនគ្រោងរៀបចំទិវាព្រៃឈើអន្តរជាតិឆ្នាំ២០២៥ ក្រោមប្រធានបទ «ការអភិរក្សព្រៃឈើដើម្បីនិរន្តរភាពសហគមន៍»។ នៅក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិនាថ្ងៃអង្គារទី១៨ មីនា លោក សាន់ ម៉ាឡា ប្រធានកម្មវិធីបណ្តាញ និងតស៊ូមតិនៃអង្គការភាពជាដៃគូដើម្បីបរិស្ថាន និងការអភិវឌ្ឍន៍កត់សម្គាល់ថា សហគមន៍ព្រៃឈើនៅតែរងការទន្ទ្រានពីឈ្មួញខិលខូច។ ឆ្លៀតក្នុងទិវាព្រៃឈើអន្តរជាតិក្នុងឆ្នាំ ២០២៥ នេះ លោក សាន់ ម៉ាឡា ស្នើឲ្យភាគីរដ្ឋ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធត្រូវសហការគ្នាក្នុងភាពជាមិត្តទើបការងារអភិរក្សព្រៃឈើសហគមន៍អាចមាននិរន្តរភាព។

ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន​យ៉ាងហោច ៣២០នាក់ ស្លាប់​នៅក្នុងការវាយប្រហារ​យ៉ាងសន្ធប់​របស់​កងទ័ពអ៊ីស្រាអែល នៅយប់​ថ្ងៃចន្ទ ឈាន​ចូលថ្ងៃអង្គារ​ទី ១៨​មីនា។ នេះបើតាម​ការអះអាង​របស់​ក្រសួង​សុខាភិបាល​ហាម៉ាស ដែលបន្ថែមថា ការវាយប្រហារផ្លូវអាកាស​របស់​កងទ័ព​អ៊ីស្រាអែល​សំដៅ​កន្លែងប្រមូលផ្តុំ​រស់នៅ​របស់​ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទី នៅគ្រប់​សង្កាត់​នៃ​តំបន់​ហ្កាហ្សា។ នៅក្នុង​សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​នៅថ្ងៃនេះ ការិយាល័យ​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​អ៊ីស្រាអែល​បានបញ្ជាក់ថា អំណើះតទៅ អ៊ីស្រាអែល​នឹង​ដាក់សម្ពាធ​យោធា​ទៅលើ​ក្រុមហាម៉ាស​ដែល​មិន​ព្រម​ដោះលែង​ចំណាប់ខ្មាំងដែលនៅសេសសល់ តាម​ការចង់បានរបស់អ៊ីស្រាអែល និងអាមេរិក។

ក្នុងគោលបំណងនៃការលើកកម្ពស់ដល់ការអប់រំផ្នែកច្បាប់ និងចែករំលែកការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងសហគមន៍ ក្រុមយុវជនកម្ពុជាមួយក្រុមកំពុងបង្កើតកម្មវិធីវេទិកា ”សិទ្ធិខ្ញុំ” ដែលនឹងមានការសម្តែងសិល្បៈទស្សនីយភាពល្ខោនបុរាណខ្មែររឿង “ប៊ុត សុម៉ាលី មុន្នីវត្តី” និងក៏មានការពិភាក្សាលើប្រធានបទច្បាប់ស្តីពី ”ការព្រមព្រៀង” នៅក្នុង និងក្រៅចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។ គម្រោងទស្សនីយភាពនេះនឹងត្រូវសម្តែងជាសាធារណៈដោយឥតគិតថ្លៃនៅក្នុងទីតាំង MC Park រាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។

កម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោក បាន​ប្រកាស​អាសន្ន​អំពី​ការ​ខ្វះ​ជំនួយ​ថវិកា ដើម្បីទ្រទ្រង់​សកម្មភាព​កិច្ចការ​មនុស្ស​ធម៌​នៅភូមា។ ភូមា​ដែល​រងគ្រោះ​កាន់តែ​ខ្លាំង​ឡើងៗ​ព្រោះតែ​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល និង​ដែល​ជំរុញ​ឲ្យ​មនុស្សផ្លាស់ទី​លំនៅ​កាន់តែ​ច្រើន​ឡើងជា​លំដាប់។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីកាណដា ​​ម៉ាក ខានី (Mark Carney) បានធ្វើទស្សនកិច្ច​ក្រៅប្រទេស ជាលើក​ដំបូងបង្អស់ នៅបារាំងកាលពីថ្ងៃ១៧​មីនា។​ បន្ទាប់ពីបានជួបជាមួយ​លោក ម៉ាក្រុង ​ លោក ​​ម៉ាក ខានី​ បាន​ថ្លែងថា កាណាដាចង់រឹតចំណងសហប្រតិបត្តិការ​ឲ្យ​រឹងមាំ ជាមួយ​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ដ៏គួរជាទីទុកចិត្ត​ដូចបារាំង​។ សំដី​លើកឡើងរបស់​​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រីកាណាដានេះ គឺវាស្ថិតនៅក្នុងបរិបទ​មួយ ដែលទំនាក់ទំនងរវាង​​សហរដ្ឋអាមេរិកនិងកាណាដា កំពុងតែល្អក់កករយ៉ាងខ្លាំង បន្ទាប់ពីរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ ត្រាំ បានចូលកាន់អំណាច​។

សហភាពអឺរ៉ុបរៀប​ចំ​សន្និសីទ​អន្តរជាតិ​​ប្រមូល​ជំនួយ​ថវិកា ដើម្បី​ជ្រោមជ្រែង​ជួយកសាងប្រទេស​ ស៊ីរី ឡើងវិញ។ របបផ្តាច់​ការស៊ីរី ដែល​ដឹកនាំដោយ​​អតីតប្រធានាធិបតី​ បាស្ហា អាល់អាសាដ ​ទើបតែ​ផ្តួលរំលំកាលពីដើមខែធ្នូ ២០២៤។ ក្រោយ​ឆ្លងកាត់​សង្គ្រាម​រ៉ាំរ៉ៃ​ រយៈពេល​១៥ឆ្នាំ ស៊ីរី​អាច​នឹងត្រូវការ​ពេល​ច្រើន​ទសវត្សរ៍​ទៀត ដើម្បី​ស្តារ​ប្រទេស​ឡើងវិញ ឲ្យ​ស្មើនឹង​ពេល​មុន​សង្គ្រាម។ 

គិតត្រឹមថ្ងៃចន្ទ ទី​១៧​មីនានេះ តុលាការធម្មនុញ្ញ​កូរ៉េខាងត្បូង នៅតែមិនទាន់ចេញសាលក្រម​សម្រេចសេចក្តី ស្តីអំពី​លោក​ប្រធានាធិបតី​ យូន ស៊ុកយោលនៅឡើយទេ។ គណបក្សប្រឆាំងកូរ៉េខាងត្បូង បាន​ទាមទារ​ឲ្យតុលាការធម្មនុញ្ញ ត្រូវតែ​កាត់សេចក្តី​ឲ្យ​បានឆាប់ជាទីបំផុត ព្រោះការពន្យារពេលយូរ នឹងរុញច្រាន​ប្រទេស​ឲ្យ​ធ្លាក់ចូលក្នុង​វិបត្តិអស្ថិរភាពសង្គម​។ សូមបញ្ជាក់ថា កាលពីថ្ងៃចុងសប្តាហ៍​កន្លងទៅ យ៉ាងហោចណាស់ មានបាតុករប្រមាណ​១សែននាក់មកជួបជុំគ្នានៅទីក្រុងសេអ៊ូល មានទាំងក្រុមគាំទ្រនិងក្រុមប្រឆាំងលោក​យូន ស៊ុកយោល​។

នៅថ្ងៃទី១៤ មីនា ធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុបសកល (EIB Global) សហភាពអឺរ៉ុប និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់ឲ្យអនុវត្តនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីមួយ គឺកម្មវិធីគាំទ្រសេដ្ឋកិច្ចជនបទ និងពាណិជ្ជកម្មផលិតផលកសិកម្ម (ASPIRE-AT)។ កម្មវិធីនេះមានការគាំទ្រដោយហិរញ្ញប្បទានជិត ៨០លានអឺរ៉ូ ឬប្រមាណ ៨៧ លានដុល្លាអាមេរិក) ពីសហភាពអឺរ៉ុបដែលផ្តោតជាអាទិភាពលើដំណាំកៅស៊ូ និងម្រេច។ ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នៅថ្ងៃទី១៤ មីនានេះ លោកស្រី Nicola Beer អនុប្រធានធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុប EIB ទទួលបន្ទុកតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍បានគូសបញ្ជាក់ថា ដ្បិតកម្ពុជាត្រៀមរបូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ទាំងស្រុងក្រោយកម្ពុជាចាកចេញពីប្រទេសក្រីក្រនាពេលខាងមុខក៏ដោយក៏លោកស្រីនៅតែមានជំនឿថា ការផ្តល់ជំនួយរបស់ធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុបក្នុងវិស័យកសិកម្មពេលនេះនឹងជួយឱ្យកម្ពុជាបង្កើនគុណភាពកសិផលកសិកម្មដើម្បីនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ។

សមត្ថកិច្ចជំនាញផែនការងារនគរបាលព្រហ្មទណ្ឌបានបង្ក្រាប និងឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យជនជាតិចិន និងខ្មែរចំនួន១៩នាក់។ យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ក្រុមប្រតិកម្មរហ័សរបស់ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃសុក្រទី ១៤មីនា ជនសង្ស័យទាំងនោះបានបង្កអសន្ដិសុខ និងចលាចលនៅចំណុចព្រលានយន្ដហោះអន្ដរជាតិភ្នំពេញ ផ្លូវសហព័ន្ធរុស្សី សង្កាត់កាកាប១ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។

នៅថ្ងៃទី១៦ មីនា លោក ជួន ណារិន្ទ អគ្គស្នងការរង និងជាស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានប្រកាសកោះហៅលោក ប៊ុន ផាក អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមល្បីល្បាញម្នាក់ឲ្យមកស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីលោក ប៊ុន ផាក បាននិយាយរិះគន់ពីបញ្ហាអសន្តិសុខ និងសន្តិភាពនៅកម្ពុជា។ តាមលោក ជួន ណារិន្ទ អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមរូបនេះត្រូវបានកោះហៅដើម្បីពន្យល់ឲ្យយល់ពាក្យថា «សន្តិភាព»។ អ្នកធ្វើការងារលើកកម្ពស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជាចាត់ទុកការកោះហៅនេះថាជាការគំរាមកំហែងដល់ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ។

រដ្ឋបាលអាមេរិករបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំបានប្រកាសបញ្ចប់ជំនួយដល់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលស្ថិតក្រោមទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសកល ក្នុងនោះមានវិទ្យុអាស៊ីសេរី RFA និង វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA ជាដើម។ បញ្ហានេះត្រូវបានអ្នកជំនាញក្នុងវិស័យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជាមើលឃើញថានឹងអាចប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិនៃការទទួលព័ត៌មានរបស់ពលរដ្ឋ ព្រោះស្ថាប័នព័ត៌មានទាំងពីរហ៊ានផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហាអវិជ្ជមាន និងបញ្ហារសើប។ តែមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើកឡើងថា អវត្តមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំង ២ នេះមិនពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ ព្រោះកម្ពុជាមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសម្បូរបែប។

ក្រុមអ្នកអភិរក្សអន្តរជាតិមួយក្រុមបានប្តេជ្ញាហែលទឹកតាមដងទន្លេមេគង្គចម្ងាយ១២០គីឡូម៉ែត្រ ដោយចាប់ផ្តើមហែលចេញពីទីតាំងក្បែរស្ពានមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន មេគង្គស្ទឹងត្រែង និងត្រូវបញ្ចប់នៅទីរួមខេត្តក្រចេះ។ ក្រុមអ្នកហែលទឹកបរទេសចំនួន ៥នាក់ដែលអមដំណើរដោយឆ្មាំទន្លេកម្ពុជានឹងចំណាយពេលហែលចំនួន ៤ថ្ងៃពីថ្ងៃទី១៧ ដល់ថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFIនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥នេះ លោក ម៉ែន គុង នាយករងរដ្ឋបាល និងជាអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តស្ទឹងត្រែងបញ្ជាក់ថា ព្រឹត្តិការណ៍នេះនឹងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធយល់កាន់តែច្បាស់ពីការ ការពារសត្វផ្សោត ធនធានធម្មជាតិ និងជីវៈចម្រុះនៅតាមដងទន្លេមេគង្គ។

នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេ​រិក ​ក្រោយពី​លោក ដូណាល់ ត្រាំ ​ប្រកាស​បញ្ឈប់​បុគ្គលិក​ ១៣០០​នាក់​នៅ​វិទ្យុ ​VOA ​និង​ប្រកាស​ផ្តាច់​ជំនួយ​ទៅ​កាន់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ (RFA)​ មក​ ស្ថាប័ន​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ចាស់​វស្សា​ទាំង​ពីរ​នេះ​បាន​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​។​ នាយិកា​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ លោកស្រី បេយ៍ ហ្វាង (Bay Fang) បាន​ប្រកាស​តវ៉ា​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់ ​លោក ដូណាល់ ត្រាំ។ ​ចំណែក​ នាយក​វិទ្យុ​ VOA​ លោក Michael Abramowitz បាន​សម្តែង ការ​សោក​ស្តាយ​ចំពោះ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក្នុង​ការ​បិទ​ទ្វារ​វិទ្យុ​ចំណាស់​៨៣​ឆ្នាំ​មួយ​នេះ​។

នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេ​រិក ​ក្រោយពី​លោក ដូណាល់ ត្រាំ ​ប្រកាស​បញ្ឈប់​បុគ្គលិក​ ១៣០០​នាក់​នៅ​វិទ្យុ ​VOA ​និង​ប្រកាស​ផ្តាច់​ជំនួយ​ទៅ​កាន់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ (RFA)​ មក​ ស្ថាប័ន​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ចាស់​វស្សា​ទាំង​ពីរ​នេះ​បាន​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​។​ នាយិកា​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ លោកស្រី បេយ៍ ហ្វាង (Bay Fang) បាន​ប្រកាស​តវ៉ា​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់ ​លោក ដូណាល់ ត្រាំ។ ​ចំណែក​ នាយក​វិទ្យុ​ VOA​ លោក Michael Abramowitz បាន​សម្តែង ការ​សោក​ស្តាយ​ចំពោះ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក្នុង​ការ​បិទ​ទ្វារ​វិទ្យុ​ចំណាស់​៨៣​ឆ្នាំ​មួយ​នេះ​។

ប្រតិកម្ម​បានធ្លាក់​ព្រោងព្រាតបន្ទាប់ពី​លោកដូណាល់​ ត្រាំ​ចុះហត្ថលេខាលើ​បទបញ្ជា​ផ្អាកជំនួយរបស់​ទីភ្នាក់ងារដើម្បីការផ្សព្វផ្សាយ​សកល​ដែលជា​ក្រុមហ៊ុនមេ​។ នៅក្រោយ​បទបញ្ជា​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ បុគ្គលិក​ជាង​១ពាន់​នាក់របស់វិទ្យុសំឡេង​សហរដ្ឋអាមេរិក​ VOA​ដែលទទួល​ហិរញ្ញវត្ថុពី​ទីភ្នាក់ងារ USAGMត្រូវ​ផ្អាកមិនឲ្យចូលធ្វើការ​តាំងពី​ថ្ងៃសៅរ៍ ចំណែកអ្នកទទួលខុសត្រូវ​របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី និង​វិទ្យុអឺរ៉ុបសេរី​បានទទួល​សារអេឡិចត្រូនិក​ដែលជូនដំណឹង​ពីការបញ្ចប់​កិច្ចសន្យា​ផ្តល់ជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក។ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី ១៦ រដ្ឋាភិបាល​សាធារណរដ្ឋ​ឆែក​ស្វះស្វែងពិភាក្សា​បន្ទាន់ជាមួយ​ដៃគូអឺរ៉ុប​ដើម្បីថែរក្សា វិទ្យុអឺរ៉ុបសេរី ដែលមានទីស្នាក់ការធំនៅទីក្រុង​ ប្រាគ។ ប្រធានវិទ្យុអឺរ៉ុបសេរី លោក Stephen Capusនិយាយថា ការបិទសំឡេងវិទ្យុដែលធ្វើការ​ដើម្បី​សេរីភាព និង​លើកតម្លៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអាមេរិក ជា​អំណោយដ៏ថ្លៃថ្លា​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ ទៅកាន់ប្រទេស​សត្រូវ​របស់អាមេរិក នៅទ្វីបអឺរ៉ុប អាស៊ី និងតំបន់ដើមបូព៌ា។

កម្មវិធីព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយ សាំ ឧត្តម

នៅយប់ថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ មីនា អាមេរិកបានវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសទៅលើទីតាំងយោធាសំខាន់ៗជាច្រើនកន្លែង របស់ក្រុមឧទ្ទាមហ៊ូទីយ៉េមែន នៅរដ្ឋធានីសាណា។ ការវាយប្រហារនេះ បណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ជាង ៣០នាក់ និង របួសជាង ១០០នាក់ ព្រមទាំងបានបំផ្លាញលំនៅឋានរបស់ប្រជាជន នៅភាគខាងជើងរដ្ឋធានីសាណាផង។ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក៏បានគំរាមអ៊ីរ៉ង់ ឲ្យឈប់ជួយក្រុមឧទ្ទាមហ៊ូទីយ៉េមែន។ ចំណែកឯអ៊ីរ៉ង់វិញ មិនចុះញ៉ម ឱនក្រាបនៅចំពោះមុខការគំរាមកំហែងរបស់អាមេរិក ហើយថែមទាំងបានថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការវាយប្រហាររបស់អាមេរិក ដោយថា នេះជាទង្វើព្រៃផ្សៃរបស់អាមេរិក មកលើប្រទេសយ៉េមែន។

នៅយប់ថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ មីនា អាមេរិកបានវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសទៅលើទីតាំងយោធាសំខាន់ៗជាច្រើនកន្លែង របស់ក្រុមឧទ្ទាមហ៊ូទីយ៉េមែន នៅរដ្ឋធានីសាណា។ ការវាយប្រហារនេះ បណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ជាង ៣០នាក់ និង របួសជាង ១០០នាក់ ព្រមទាំងបានបំផ្លាញលំនៅឋានរបស់ប្រជាជន នៅភាគខាងជើងរដ្ឋធានីសាណាផង។ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក៏បានគំរាមអ៊ីរ៉ង់ ឲ្យឈប់ជួយក្រុមឧទ្ទាមហ៊ូទីយ៉េមែន។ ចំណែកឯអ៊ីរ៉ង់វិញ មិនចុះញ៉ម ឱនក្រាបនៅចំពោះមុខការគំរាមកំហែងរបស់អាមេរិក ហើយថែមទាំងបានថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការវាយប្រហាររបស់អាមេរិក ដោយថា នេះជាទង្វើព្រៃផ្សៃរបស់អាមេរិក មកលើប្រទេសយ៉េមែន។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបាននិយាយប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ នៅថ្ងៃអាទិត្យទី១៦មីនានេះថា កម្ពុជានៅមិនទាន់ទទួលបានព័ត៌មានផ្លូវការណា ដែលថាអាមេរិកបានដាក់កម្ពុជាក្នុងបញ្ជីពណ៌លឿង ដែលជាបញ្ជីក្រុមប្រទេសដែលអាមេរិក ពិចារណារឹតត្បិតការចេញចូលទៅក្នុងទឹកដីអាមេរិកនៅឡើយទេ។ សារព័ត៌មាន New York Times នៅចុងសប្តាហ៍នេះ បានចុះផ្សាយថា កម្ពុជាស្ថិតក្នុងបញ្ជីព៌ណលឿងក្នុងរដ្ឋបាល លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលកំពុងពិចារណារឹតត្បិត ឬហាមឃាត់ការធ្វើដំណើរចូលទឹកដីអាមេរិក ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋមកពីជាង៤០ប្រទេស។

ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាបានផ្សព្វផ្សាយឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ ខែមីនាថា មានក្រុមហ៊ុនរដ្ឋចិនមួយបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងទិញ-លក់ដំឡូងមីស្ងួតកម្ពុជា ដោយបាននាំចូលទៅកាន់ទីផ្សារចិនជាលើកដំបូង នូវដំឡូងមីស្ងួតចំនួន៥ពាន់តោន និងត្រៀមនាំចូល២០ម៉ឺនតោនបន្ថែមទៀតសម្រាប់ឆ្នាំ២០២៥-២០២៦។ បើតាមក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នឹងជួយពង្រឹង និងពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងចិន ពិសេសលើផ្នែកជំរុញការនាំចេញដំឡូងមីរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារចិន។

រដ្ឋាភិបាលកាណាដា តាមរយៈគេហទំព័រផ្លូវការរបស់ខ្លួន បានព្រមានពីហានិភ័យសន្តិសុខសង្គមដល់ពលរដ្ឋខ្លួននៅពេលធ្វើដំណើរទៅប្រទេសកម្ពុជា។ នៅក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលកាណាដាបានលើកឡើងពីសកម្មភាពឆក់ប្លន់ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ភ្ញៀវទេសចរ ការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សា និងអំពើឆបោកភ្ញៀវទេសចរបរទេសនៅក្រោមរូបភាពជាច្រើន។

នាប៉ុន្មានថ្ងៃកន្លងមកនេះ ការផ្តួចផ្តើមរៀបចំឡើងវិញនូវ “ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក” បានបណ្តាលឲ្យមានការជជែកដេញដោល និងបកស្រាយជាហូរហែ ពីសំណាក់ព្រះសង្ឃក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា។ ក្នុងនោះ ទាំងក្រសួងធម្មការនិងគណៈសង្ឃនាយកនៃកម្ពុជា បានចេញមកការពារ ដំណើរការរៀបចំឡើងវិញនូវក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ដោយបញ្ជាក់ថា គ្មានចេតនាចង់លុបបំបាត់គុណូបការៈរបស់អ្នកជំនាន់ដើមទេ។ តាមការពន្យល់របស់ក្រសួងធម្មការ និងគណៈសង្ឃនាយក ការរៀបចំឡើងវិញ នូវក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក មានគោលដៅចង់បន្តវេនពីបុព្វបុរសខ្មែរ និងបកប្រែអដ្ឋកថាដែលនៅសេសសល់។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនបានរិះគន់ការបង្កើត“ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក”ឡើងវិញ ដោយថា វាជាការប្រមាថធ្ងន់ធ្ងរទៅដល់ព្រះសង្ឃ និងអ្នកជំនាន់មុនដែលបានស្រាវជ្រាវចងក្រងព្រះត្រៃបិដកកន្លងមក។ ហេតុអ្វីបានជាមានការខ្វែងគំនិតគ្នាខ្លាំងក្នុងរឿងរៀបចំឡើងវិញនូវ “ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក”?

បុគ្គលិកវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA ប្រមាណជាង ១៣០០នាក់បានទទួលសារអេឡិចត្រូនិកនៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៥ មីនា ដែលជូនដំណឹងថា ពួកគេត្រូវហាមមិនឲ្យត្រលប់ចូលការិយាល័យធ្វើការ ហើយនិងត្រូវប្រគល់កាតអ្នកកាសែត និងសងសម្ភារៈធ្វើការ។ បុគ្គលិករបស់វិទ្យុ VOA ត្រូវបានបញ្ជាឲ្យឈប់សម្រាក នៅមួយថ្ងៃក្រោយពីលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ បានបញ្ជាឲ្យដាក់បញ្ចូលទីភ្នាក់ងារអាមេរិកសម្រាប់បណ្តាញផ្សព្វផ្សាយ ហៅកាត់ថា USAGM ដែលជាអ្នកផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុដល់វិទ្យុ VOA អាស៊ីសេរី ទៅក្នុងបញ្ជីស្ថាប័នដែលលោកដូណាល់ ត្រាំវាយតម្លៃថា គ្មានប្រយោជន៍ ហើយចាយយ៉ាងខ្ជះខ្ជាយលុយបង់ពន្ធរបស់ប្រជាជនអាមេរិក។

កម្ពុជា​ស្ថិត​ក្នុង​បញ្ជី​ព៌ណ​លឿង​ក្នុង​រដ្ឋ​បាល ​លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែល​កំពុង​ពិចារណា​រឹត​ត្បិត ឬ​ហាម​ឃាត់​ការ​ធ្វើ​ដំណើរ​ចូល​ទឹក​ដី​អាមេរិក ចំពោះ​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​មក​ពី​ជាង​៤០​ប្រទេស​។ ​នេះ​បើ​តាម​ការ​ចុះផ្សាយ​របស់​កាសែត​ New York Times នៅចុង​សប្តាហ៍​នេះ​។ ​លោក មួង ណារ៉េត សកម្ម​ជន​ខ្មែរ​នៅ​ទីក្រុង​ឡុងប៊ិច លើក​ឡើង​ថា ​វិធាន​ការ​នេះ​នឹង​អាច​ទៅ​រួច ប្រសិន​បើ​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​មិន​អាច​ដោះស្រាយ​លក្ខខណ្ឌ​ដែល​អាមេរិក​បាន​ដាក់​នៅ​ក្នុង​រយៈពេល​៦០​ថ្ងៃ​។​ ក្នុង​បទ​សម្ភាស​ជាមួយ​វិទ្យុ​បារាំង​អន្តរ​ជាតិ​RFI​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៦ ​ខែ​មីនា ​លោក ​មួង ណារ៉េត ​បញ្ជាក់​ថា វិធាន​ការ​ដែល​កំពុង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​សេចក្តី​ព្រាង​នៅ​ឡើយ​ នឹង​អាច​ប៉ះពាល់​ខ្លាំង​ដល់​ដំណើរ​របស់​និស្សិត​ខ្មែរ​ អ្នកទេសចរ​ និង​ជន​អន្តោ​ប្រវេសន៍​ទៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។​

ក្រសួងការបរទេស​អាមេរិក​បាន​សម្រេច​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​លើ​មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល​ថៃ​ដែលមាន​ជាប់ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការបណ្តេញ ចាប់បញ្ជូន​ជនជាតិ​អ៊ុយហ្គួរ​ទៅ​ឲ្យ​អាជ្ញាធរ​ប៉េកាំង។ នៅក្នុង​សេចក្តីប្រកាស​ព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃ​សុក្រទី ១៤ មីនា រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស​អាមេរិក លោក​ម៉ាកូ រូប៊ីយ៉ូ​បាន​ព្រមាន​ប្រទេស​ដទៃទៀត​កុំ​ឲ្យ​យកគំរូតាមប្រទេស​ថៃ បើសិន​មិន​ចង់​ជាប់ទណ្ឌកម្ម​របស់អាមេរិក។ ថៃ តាមរយៈ​ក្រសួងការបទេស​បាន​បញ្ជាក់​នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី ១៥ មីនា​ថា រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​ទទួល​បាន​ការធានា​ពី​ប៉េកាំង ទាក់ទង​នឹង​ការរក្សា​សន្តិសុខ​ឲ្យ​ជនជាតិ​អ៊ុយហ្គួរ ដែល​ថៃបាន​បញ្ជូន​ទៅ​ប្រទេស​ចិន កាលពី​ចុងខែ​កុម្ភៈកន្លងទៅ។