លោក​ប្រធានាធិបតី​បារាំង អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង បានបង្ហោះសារតាមបណ្ដាញសង្គម កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៤កក្កដា​ ថាបារាំងនឹងប្រកាស​ទទួលស្គាល់ “រដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន” នៅ​ក្នុង​ឱកាស​មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ នាខែកញ្ញាខាងមុខ​។ ការប្រកាសទទួលស្គាល់ ដែលលោក​ម៉ាក្រុងអះអាងថា នឹងផ្តល់សន្ទុះ​រួមជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ដើម្បីឈានទៅ​បង្កើតរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីនជាផ្លូវការ​ និងដើម្បី​កសាងសន្តិភាព​ជូនប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។ ប្រតិកម្មទៅនឹង​ការប្រកាសរបស់​លោក​ម៉ាក្រុង លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូ បាន​ចាត់ទុក​ថាបារាំងកំពុងតែផ្តល់រង្វាន់ជូន​ចំពោះក្រុមហាម៉ាស ដែល​បានចូល​​សម្លាប់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលចំនួន​១២១៩​នាក់ យ៉ាងសាហាវព្រៃផ្សៃ កាលពីថ្ងៃទី​៧តុលា​ឆ្នាំ​២០២៣។​

រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបានសម្រេចប្រកាសដកទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុន និងអ្នកជំនួញមួយចំនួនដែលជិតស្និទ្ធនឹងរដ្ឋអំណាចរបបសឹកភូមា។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិក ដោយពុំបានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុលម្អិតឡើយ។ តែជាការកត់សម្គាល់ ការលើកលែងទណ្ឌកម្មនេះបានធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីប្រមុខដឹកនាំរបបសឹកភូមាបានសរសេរឆ្លើយតបលិខិតមួយ ជូនលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ។​

នៅចំពោះមុខនៃស្ថានការណ៍ក្តៅក្នុងជម្លោះប្រដាប់អាវុធ​តាមព្រំដែន​កម្ពុជា-ថៃនាពេលនេះ សភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (APHR) បានទទូចឱ្យអាស៊ាន និងម៉ាឡេស៊ី ដែលជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេន​ចូលអន្តរាគមន៍ជាបន្ទាន់ ដើម្បីការពារអាយុជីវិតជនស៊ីវិល​​។ តាមសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (APHR)​ ​អាស៊ាន​ត្រូវបំពេញ​ឱ្យបាននូវតួនាទីរបស់ខ្លួន​​​ ទោះ​ត្រូវប្រើគ្រប់យន្តការកាទូត​ក៏ដោយ​។ តែតាមកាសែត The Straits times នាយករដ្ឋមន្រ្តីម៉ាឡេស៊ី​ លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម បានហៅទូរស័ព្ទទៅ​​ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងថៃ​​​កាលពីយប់ម្សិលមិញ និងបាន​អំពាវនាវឱ្យ​ភាគីទាំង២ បន្ធូរបន្ថយជម្លោះផងដែរ។ ​

នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានស្នើទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ (UNSC) ឲ្យជួយអន្តរាគមន៍ជាបន្ទាន់ ដើម្បីបញ្ឈប់ការឈ្លានពាន​របស់កងទ័ពថៃមកលើដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។ ការសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍របស់កម្ពុជាពីសំណាក់អង្គការសហប្រជាជាតិនាពេលនេះ គឺក្រោយហេតុការណ៍វាយប្រហារគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លា រវាងកងទ័ពកម្ពុជា-ថៃ នៅភូមិសាស្ត្រខេត្តឧត្តរមានជ័យ តំបន់មុំបី រហូតដល់ខេត្តព្រះវិហារ នាព្រឹកថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។

លោក​ប្រធានាធិបតី​បារាំង អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង បានបង្ហោះសារតាមបណ្ដាញសង្គម កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៤កក្កដា​ ថាបារាំងនឹងប្រកាស​ទទួលស្គាល់ “រដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន” នៅ​ក្នុង​ឱកាស​មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ នាខែកញ្ញាខាងមុខ​។ ការប្រកាសទទួលស្គាល់ ដែលលោក​ម៉ាក្រុងអះអាងថា នឹងផ្តល់សន្ទុះ​រួមជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ដើម្បីឈានទៅ​បង្កើតរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីនជាផ្លូវការ​ និងដើម្បី​កសាងសន្តិភាព​ជូនប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។ ប្រតិកម្មទៅនឹង​ការប្រកាសរបស់​លោក​ម៉ាក្រុង លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូ បាន​ចាត់ទុក​ថាបារាំងកំពុងតែផ្តល់រង្វាន់ជូន​ចំពោះក្រុមហាម៉ាស ដែល​បានចូល​​សម្លាប់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលចំនួន​១២១៩​នាក់ យ៉ាងសាហាវព្រៃផ្សៃ កាលពីថ្ងៃទី​៧តុលា​ឆ្នាំ​២០២៣។​

កងទ័ពកម្ពុជា និងកងទ័ពថៃ បាន និងកំពុងវាយប្រហារគ្នា នៅតំបន់មួយចំនួនតាមបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ឈានចូលដល់ថ្ងៃទី២។ បណ្តាប្រទេស និងសហគមន៍អន្តរជាតិជាច្រើនបានអំពាវនាវឲ្យភាគីកម្ពុជា-ថៃ បើកកិច្ចចរចាដោយសន្តិវិធី ដើម្បីបញ្ឈប់ការផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នានាពេលនេះ។ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិនានាបានលើកឡើងថា ភាគីថៃត្រូវតែបញ្ឈប់សកម្មភាពឈ្លានពានរបស់ខ្លួនមកលើទឹកដីកម្ពុជា ហើយចូលខ្លួនមកទទួលស្គាល់ការដោះស្រាយគ្នាតាមសន្តិវិធី តាមរយៈយន្តការតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ។ តើកម្ពុជា-ថៃ​ អាចមានដំណោះស្រាយបែបណា ដើម្បីបញ្ឈប់ការផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នា?

នៅថ្ងៃសុក្រ ទី២៥ កក្កដា​ អាជ្ញាធរ​ហុងកុង​​ប្រកាស​​​ផ្តល់​ប្រាក់​រង្វាន់​ ចន្លោះ​ពី​​ ២ សែន ទៅ​ ១ លាន​​ដុល្លារហុងកុង​ ចំពោះ​ព័ត៌មាន​លម្អិត​ទាំងឡាយ​ណា​ ដែល​អាច​ឈាន​ទៅ​ចាប់ខ្លួន​ក្រុម​អ្នក​ប្រឆាំង​ ចំនួន ១៩ នាក់​ នៅ​បរទេស​។ ​អាជ្ញាធរហុងកុង ​ចោទប្រកាន់​ថា​ ជន​ទាំង​នោះ​ បានរៀបចំ​គម្រោង​ការធ្វើ​​វិទ្ធង្សនា ដើម្បី​ផ្តួល​រំលំ​រដ្ឋអំណាច​។

នៅក្នុងសន្និសីទកាសែតរយៈពេលខ្លី ដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល នាព្រឹកថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ លោកស្រីឧត្តមសេនីយ៍ឯក ម៉ាលី សុជាតា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា បានថ្លែងថាកងទ័ពថៃបានបើកការវាយប្រហារមកលើកងទ័ពកម្ពុជា ស្ថិតនៅតាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ នៅថ្ងៃទីពីរនេះ ចំនួន​ ៧ទីតាំង។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិរូបនេះ រៀបរាប់ថាថៃបានបើកការវាយប្រហារមកលើកងទ័ពកម្ពុជាចាប់តាំងពីម៉ោង ៣,២០នាទី ឈានចូលថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ នៅតំបន់ភ្នំខ្មោច តាថាវ ភ្នំ៣៣៣ ប្រាសាទតាមាន់ ប្រាសាទតាក្របី ជាំតែ និងតំបន់មុំ៣។ នៅក្នុងការវាយប្រហារមកលើកងទ័ពកម្ពុជានេះ ថៃបានប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមចំនួន ២លើក។ ចំណុចនេះត្រូវលោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា កត់សម្គាល់ថាការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមរបស់ថៃ បានបំពានធ្ងន់ធ្ងរទៅលើអនុសញ្ញាអន្តរជាតិ បង្ហាញពីភាពឃោរឃៅ និងអមនុស្សធម៌។ សូមស្តាប់ប្រសាសន៍លោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា ដែលរៀបចំដោយ ញឹម សុផល៖

ទីបំផុតនៅក្នុងជម្លោះព្រំដែន សង្រ្គាមរវាងកម្ពុជា និងថៃបានផ្ទុះនៅព្រឹកថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយភាគីម្ខាងៗបានប្រើប្រាស់សព្វាវុធធុនធ្ងន់ដើម្បីវាយប្រហារគ្នា។ តាមកំណត់ហេតុពីភាគីកម្ពុជា ការវាយប្រយុទ្ធរវាងកងទ័ពកម្ពុជា និងកងទ័ពថៃចាប់ផ្តើមដំបូងពីប្រាសាទតាមាន់ធំ និងបានឈានទៅប្រាសាទតាក្របី តំបន់ភ្នំខ្មោច ហើយបន្តពង្រីកភូមិសាស្ត្រវាយប្រយុទ្ធទៅដល់តំបន់មុំបី រហូតដល់ប្រាសាទព្រះវិហារទៀត។ តើគេអាចនិយាយបានទេថា សង្រ្គាមជាថ្មីរវាងកម្ពុជា និងថៃនៅក្នុងជម្លោះព្រំដែនពេលនេះជារឿងដែលគេបានទន្ទឹងរង់ចាំ ពិសេសពីភាគីកម្ពុជា?

ជម្រើស​ម្ហូបអាហារមានសារៈ​​សំខាន់ណាស់​សម្រាប់​សុខភាព។ ពេលម៉ោង​ទទួល​ទានអាហារ​​ក៏​សំខាន់ដែរ។  តើអ្នកដឹង​ទេ ថា​ម៉ោង​ទទួល​ទានអាហារ​ អាច​ជះឥទ្ធិពល​អាក្រក់​ដល់​សុខភាព? អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​ផ្តល់​សេចក្តី​បំភ្លឺ​ថា​ហេតុ​អ្វី​​ត្រូវ​ឆាប់​ទទួល​ទាន​អាហារល្ងាច។

ថ្នាក់ដឹកនាំ​កំពូល​​សហភាព​អឺរ៉ុប បាន​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​រដ្ឋធានីប៉េកាំង និង​បា​នជួប​ពិភាក្សា​ជាមួយ​ប្រធានាធិបតី​ចិន​ លោក ស៊ី ជីនពីង។ ប្រមុខរដ្ឋ​ចិន បាន​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មេដឹកនាំ​សហភាពអឺរ៉ុប ពង្រឹង​ទំនុកចិត្ត​ចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក ខណៈពេល​ដែល​សមភាគី​អឺរ៉ុប​ជំរុញ​ឲ្យ​រដ្ឋអំណាច​ប៉េកាំង​ ផ្តល់​ដំណោះស្រាយ​ច្បាស់លាស់ ចំពោះ​ជម្លោះពាណិជ្ជកម្ម​។​

អ៊ុយក្រែននិងរុស្ស៊ី បានចាប់ផ្តើម​ចរចាគ្នាជាថ្មីឡើងវិញ នៅឯក្រុង​អ៊ីស្តង់ប៊ូល កាលពីល្ងាចថ្ងៃ​ពុធទី​២៣កក្កដាម្សិលម៉ិញ​។ ក៏ប៉ុន្តែ លទ្ធ​ផល​បានស្តួចស្តើងបំផុត ដោយភាគីទាំងសងខាង ​បាន​ទទួលស្គាល់ថា​មានគោលជំហរ​ផ្ទុយពី​គ្នាស្រឡះ។ ក្រុម​ចរចាអ៊ុយក្រែននិងរុស្ស៊ីបានត្រឹមតែ​យល់ព្រម ដោះដូរចំណាប់ខ្មាំង​គ្នា​ចំនួន​ ១២០០នាក់ទៅវិញទៅមក។

លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាបានប្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរកុំឲ្យមានការព្រួយបារម្ភ ព្រោះថាលោកមិនរត់ទៅណាឡើយ ពោលគឺនៅរួមចំណែកបញ្ជាទ័ពតាមប្រព័ន្ធវីដេអូ និងប្រព័ន្ធផ្សេងទៀត ជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ និងមេដឹកនាំកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ ដើម្បីវាយខ្មាំងថៃឈ្លានពាន។ ការបញ្ជាក់របស់លោក ហ៊ុន សែន យ៉ាងដូច្នេះធ្វើឡើងក្រោយសារព័ត៌មានថៃ The Nation នៅរសៀលថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ បានចុះផ្សាយថា លោក ហ៊ុន សែន កំពុងជិះយន្តហោះឯកជនទៅប្រទេសចិន អំឡុងកងទ័ពកម្ពុជា-ថៃកំពុងផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នា។

នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននាល្ងាចថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិលោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា បានថ្លែងថាកម្ពុជានៅរក្សាបានប្រៀបឈ្នះលើសមរភូមិប្រយុទ្ធតាមបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ ការអះអាងរបស់អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិដូច្នេះ គឺដោយសារកងទ័ពកម្ពុជាបានដណ្តើមកាន់កាប់ប្រាសាទតាក្របី ប្រាសាទតាមាន់ធំ និងតំបន់មុំបី។ ចំពោះតុល្យការនៃការខូចខាតរបស់ភាគីកម្ពុជា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិរូបនេះបញ្ជាក់ថា នៅមិនទាន់មានភាពច្បាស់លាស់នៅឡើយ។ ក៏ប៉ុន្តែលោកស្រីគ្រាន់តែឲ្យដឹងថាកងកម្លាំងកម្ពុជាពេលនេះ បានឈរជើងយ៉ាងរឹងមាំ ១០០%នៅលើសមរភូមិ ដោយរក្សាបាននូវអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន។

លោក​ប្រធានាធិបតីដូណាល់ ត្រាំ បា​នប្រកាសថា រដ្ឋបា​លលោក បានចរចាបានសម្រេចជាមួយជប៉ុន ដើម្បី​កំណត់​កិច្ចព្រមព្រៀងពន្ធគយ ដែលលោកអះអាងថាជាកិច្ចព្រមព្រៀង “ដ៏ធំមហិហា”។​ ពន្ធនាំចូលទំនិញទៅវិញទៅមក ជាទូទៅរវាងជប៉ុននិងអាមេរិក នឹងត្រូវ​កំណត់ត្រឹម​១៥%។​ ដោយឡែក អត្រាពន្ធបន្ថែម​ដល់ទៅ​៥០% លើដែកថែប​​ជប៉ុនដែលនាំចូលមក​អាមេរិក គឺមិនត្រូវបាន​ដោះស្រាយ​ដោយ​កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ​ទេ។

ក្នុងសំឡេងភាគច្រើនលើសលប់ រដ្ឋសភាអ៊ុយក្រែនបានអនុម័តច្បាប់ថ្មីដែលសម្រេចដកហូតឯករាជ្យភាពរបស់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ និងស្ថាប័នអយ្យការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ ពលរដ្ឋអ៊ុយក្រែនផ្ទុះក្តីខឹងសម្បារ និងនាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មនៅកណ្តាលរដ្ឋធានីកៀវ។ ចំណែកសហភាពអឺរ៉ុបវាយតម្លៃភ្លាមៗថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងកៀវកំពុងតែដើរថយក្រោយ។

កុមារប្រមាណ​​៧១០០០នាក់នៅតំបន់​ហ្កាហ្សា កំពុងប្រឈម​នឹងបញ្ហា​កង្វះអាហារូបត្ថម្ភដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុត។ កាលពីថ្ងៃទី​២៣កក្កដា អង្គការ​មនុស្សធម៌​ចំនួន​១១០អង្គការ បានរួមគ្នាអំពាវនាវទៅកាន់សហគមន៍អន្តរជាតិ ត្រូវតែ​រកវិធីជួយជាបន្ទាន់ ព្រោះ​គ្រោះអត់ឃ្លាន គ្មានអ្វីបរិភោគ កំពុង​តែសម្លាប់​ប្រជាជននៅហ្កាហ្សា។ ជនរងគ្រោះដែលប្រឈមបំផុតនោះ គឺកុមារ​។ តំណាងអង្គការ Unicef បាន​រន្ធាន់ ថាត្រូវតែដកចេញជាបន្ទាន់ នូវ​រនាំងរាំងខ្ទប់ការ​ដឹកជំនួយស្បៀងអាហារ​ទៅកាន់​ហ្កាហ្សា។

នៅរដ្ឋប៉ែកខាងកើតប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងដ៏លេចធ្លោ និងសហការីនយោបាយជាង ៣០នាក់ បាន​ត្រូវតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ក្នុងម្នាក់ៗចំនួន ១០ ឆ្នាំ។ នេះបើតាមក្រសួងយុត្តិធម៌ប៉ាគីស្ថានដោយបញ្ជាក់ហេតុផលថា ពួកគេបានប្រព្រឹត្តអំពើ«ភេរវកម្ម»។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកនាំពាក្យបក្សប្រឆាំងអះអាងថា រដ្ឋអំណាចប៉ាគីស្ថានតែងតែសំអាងលើមូលហេតុប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើភេរវកម្មធ្វើជាលេសដើម្បីកម្ទេចអ្នកនយោបាយប្រឆាំង។ ​

កងទ័ពភូមិន្ទថៃ បានកោះហៅអនុព័ន្ធយោធាបរទេស៤៧ប្រទេស​រួមទាំងកម្ពុជាផង ទៅស្តាប់របាយការណ៍​របស់​ខ្លួនអំពីឧបទ្ទវហេតុផ្ទុះមីនកាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែកក្កដា ដែលបានបណ្តាលឲ្យទាហានថៃបីនាក់រងរបួស។ តែអនុព័ន្ធយោធាកម្ពុជា ដែលមានវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ គឺមិនមានយោបល់អ្វីទាំងអស់ ពាក់ព័ន្ធករណីផ្ទុះមីនថ្មីៗនេះក្នុងតំបន់មុំបីនៃទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបើតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថៃ​ Khaosod English។ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិនៅកម្ពុជា យល់ឃើញថា ភាពស្ងៀមស្ងាត់របស់អនុព័ន្ធយោធាកម្ពុជាក្នុងរឿងនេះ អាចបញ្ជាក់ជាថ្មីទៅភាគីថៃថា កម្ពុជាមិនស្ថិតនៅពីក្រោយការដាក់មីនលើទឹកដីខ្លួនឯងនោះទេ។

នៅថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា សមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជាបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះតម្លៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីកម្ពុជា ដែលអាចជួបហានិភ័យ ដោយសារតែការប្រមូលផលដំណាលគ្នាជាមួយចន្ទីអាហ្រ្វិកខាងលិច។ ការព្រមានយ៉ាងដូច្នេះ ធ្វើឡើងក្រោយសមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជាសង្កេតឃើញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីនៅតំបន់អាហ្វ្រិកខាងលិចមានតម្លៃថោក ខណៈបរិមាណ និងគុណភាពផលិតរបស់គេខ្ពស់។ ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំង RFI នៅថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ លោក អួន ស៊ីឡុតប្រធានសមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជាបានឱ្យដឹងថា ក្នុងរដូវប្រមូលផលកន្លងទៅ គ្រាប់ស្វាយចន្ទីកម្ពុជាហាក់ធ្លាក់ថ្លៃបន្តិច តែធ្លាក់ក្នុងរយៈពេលខ្លី។ តែជាយន្តការដើម្បីធានាថា ស្វាយចន្ទីកម្ពុជាមិនប៉ះពាល់ផ្នែកតម្លៃ លោក អួន ស៊ីឡុត ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលពន្លឿនការបង្កើតសួនកសិ-ឧស្សាហកម្មស្វាយចន្ទី ខណៈមានក្រុមហ៊ុនកែច្នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីមួយចំនួនកំពុងមានចំណាប់អារម្មណ៍។

កម្ពុជា​បានបង្ក្រាប​បទ​ល្មើស​ឆបោក​តាម​អន​ឡាញ​យ៉ាង​ក្តៅ​គគុក​ចាប់​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៥​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៥ ក្រោយ​ពី​មាន​បទ​បញ្ជា​របស់​ប្រមុខ​រដ្ឋា​ភិបាល ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត​។​ លទ្ធផល​គឺ​បង្ក្រាប​បាន ​១៣៨​ទីតាំង ​គិត​ត្រឹម​ថ្ងៃ​ទី​២២​ខែ​កក្កដា ​និង​ឃាត់​ខ្លួន​ជន​សង្ស័យ​សរុប​ ៣.០៧៥នាក់​ ក្នុងនោះ​មាន​ជន​ជាតិ​ចិន​ច្រើន​ជាង​គេ​គឺ​ចំនួន​ ១,០២៨នាក់​ និង​តាម​ពី​ក្រោយ​ដោយ​ជន​ជាតិ​វៀតណាម​ ចំនួន​៦៩៣​នាក់​។ ​ចំណែក ​មេក្លោង​ ១១​នាក់​ ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅ​តុ​លា​ការ​។ ​នេះ​បើតាម​គណៈ​កម្មការ​ចំពោះកិច្ច​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​ការ​ឆបោក​តាម​ប្រព័ន្ធ​បច្ចេក​វិទ្យា​។​ តើ​កម្ពុជា​អាច​ទាក់​ទាញ​អ្នក​វិនិយោគ​បាន​កម្រិត​ណា ​បន្ទាប់ពី​បង្ក្រាប​ការ​ឆបោក​តាម​អន​ឡាញនា​ពេល​នេះ​?​

គណៈកម្មការប្រយុទ្ធប្រឆាំងបទល្មើស​ឆបោកតាមប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាបានឲ្យដឹងថាចាប់ពីថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា ដល់ថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ សមត្ថកិច្ចបានរកឃើញទីតាំងប្រព្រឹត្តបទល្មើសឆបោកតាមអនឡាញចំនួន ១៣៨ទីតាំង និងឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យចម្រុះជាតិសាសន៍បាន​ចំនួនជាង ៣ ០០០នាក់។ ការបង្ក្រាបបទល្មើសឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញនេះ ធ្វើឡើងក្រោយមានបទបញ្ជាយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។

ស្ថានការណ៍តានតឹងនៃជម្លោះព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ កំពុងវិវត្តពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ រហូតដល់មានការព្រមានរបស់ភាគីថៃ ដោយប្រកាសផ្អាកការទស្សនានៅប្រាសាទតាមាន់ធំរយៈពេល៧ថ្ងៃទៀតផង។ ចំពោះអ្នកតាមដាននយោបាយ និងសង្គមកម្ពុជា សកម្មភាពរបស់ភាគីថៃនាពេលនេះ ហាក់បង្ហាញថាប្រាសាទតាមាន់ធំជារបស់ខ្លួន ដែលគិតថាថៃជាអ្នកគ្រប់គ្រងនៅតំបន់នោះ។ ក្នុងន័យនេះ ពួកគេចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ជាក់ជំហររបស់ខ្លួនឲ្យម៉ឺងម៉ាត់ជាងនេះទៅកាន់ភាគីថៃ បន្ថែមពីលើដំណើរការរៀបចំបណ្តឹងទៅកាន់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ​ ICJ។ តើក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះ កម្ពុជាគួរពន្លឿននីតិវិធី ដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការ​ ICJ ឬយ៉ាងណា?

ដំណើរការបោះបង្គោលព្រំដែនព្រែកជីកហ្វូណន​នឹងត្រូវបញ្ចប់ជាស្ថាពរក្នុងសប្តាហ៍នេះ ហើយក្រុមអ្នក​ជំនាញនឹងចាប់​ចុះវាស់​វែងក្បាលដី​ពលរដ្ឋដែលរងផលប៉ះពាល់​​ក្នុងគម្រោង​​។ នេះជាការអះអាងរបស់លោក ​ផល រឹម អ្នកនាំពាក្យក្រសួង​សាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន​នៅរសៀលថ្ងៃទី​២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ តាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសាធារណការ ​រដ្ឋនឹងធ្វើឱ្យបានដូចការធានាកន្លងមកថា ​​​​គ្មានពលរដ្ឋ​ណាម្នាក់​បាត់បង់ផលប្រយោជន៍ដោយសារគម្រោងអភិវឌ្ឍរបស់រដ្ឋ​​​​ឡើយ​។

គេ​ត្រូវ​រង់​ចាំ​អស់​ពេល​ជាង​​មួយ​ខែ ទើប​ឃើញ​អ៊ីរ៉ង់ប្រកាស​ទទួល​ស្គាល់​ថា ​ការ​វាយប្រហារ​របស់​អ៊ីស្រាអែលនិង​អាមេរិក​​មក​លើទឹក​ដី​​អ៊ីរ៉ង់ បាន​ធ្វើ​​ឱ្យ​ទីតាំង​និង​ស្ថានីយ៍នុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់​រង​ការ​ខូច​ខាត​យ៉ាង​ដំណំ។ ប៉ុន្តែអ៊ីរ៉ង់​​មិន​បញ្ឈប់​មហិច្ឆតា​ចម្រើន​ធាតុ​អ៊ុយរ៉ានីញូម​ទេ។ ដោយ​ប្រកាស​ត្រៀម​ខ្លួន​ចូល​ចរចា​ជុំ​ថ្មី​ជាមួយអន្តរជាតិ ​​អ៊ីរ៉ង់​បាន​​បញ្ជាក់ថាកិច្ចព្រមព្រៀង​នុយក្លេអ៊ែរ​អ៊ីរ៉ង់​ នាពេល​អនាគត​​​ ត្រូវ​តែ​មាន​ចែង​អំពី​សិទ្ធិ​ចម្រើន​ធាតុ​អ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម​។

សហរដ្ឋអាមេរិក បា​នប្រកាស​ដកខ្លួនជាថ្មី​ ​ចេញពី​អង្គការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និង​វប្បធម៌ នៃសហប្រជាជាតិ​ ហៅកាត់ថា យូណេស្កូ។​ ការណ៍​នេះធ្វើ​ឡើង​ជា​លើកទី២​ ដែល​​អាមេរិក​ឋិត​ក្រោម​រដ្ឋបាល​ដឹកនាំរបស់​លោកប្រធានាធិបតី​ ដូណាល់ ត្រាំ បាន​​សម្រេចដកខ្លួនចេញជាឯកតោភាគី។ តែបើសរុប​រយៈ​ពេល​៤០ឆ្នាំចុងក្រោយ អាមេរិក​ដកខ្លួន​ចេញ ចំនួន​ ៣ លើក។ ថ្នាក់ដឹកនាំ​យូណេស្កូ បាន​សម្តែងក្តីសោកស្តាយជាពន់ពេក។ ឯអ៊ីស្រាអែល​បាន​សម្តែង​ក្តីត្រេកអរ​ និង​ថា អាមេរិក​ឈរលើភាព​យុត្តិធម៌​ត្រឹមត្រូវ​។ 

នៅសហរដ្ឋអាមេរិក អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានរិះគន់ និងបរិហារជាថ្មីថែមទៀតចំពោះនយោបាយបណ្តេញជនអន្តោប្រវេសន៍ក្រោមអំណាចរដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ។ ក្នុងរបាយការណ៍ចេញផ្សាយថ្ងៃទី២១ កក្កដា Human Rights Watch បានសង្កត់ធ្ងន់អំពីលក្ខខណ្ឌ និងស្ថានភាពដ៏លំបាកវេទនា នៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងសម្រាប់ជនអន្តោប្រវេសន៍ និងបានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ជនអន្តោប្រវេសន៍ដែលកំពុងជាប់ឃុំនៅអាមេរិកបានទទួលរងនូវអំពើអមនុស្សធម៌ ការមាក់ងាយ និងបន្ទាបបន្ថោក។ 

នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីថៃ លោក ភូមថាំ វីឆាយ៉ាឆ័យ (Phumtham Wechayachai) បានគំរាមនៅថ្ងៃទី២១ខែកក្កដាថា រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងបាងកកនឹងកោះហៅឯកអគ្គរាជទូតថៃប្រចាំទីក្រុងភ្នំពេញទៅបាងកកវិញ បើថៃរកឃើញថា  កម្ពុជា​បាន​បង្កប់មីនប្រឆាំងនឹងមនុស្សដែលធ្វើឲ្យទាហានថៃ៣នាក់រងរបួសនាពេលថ្មីៗនេះ។ នេះបើតាមសារព័ត៌មានថៃThe Nation។ តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបដិសេធដាច់អហង្ការចំពោះការចោទប្រកាន់នានាពីភាគីថៃ ចំពោះករណីគ្រាប់មីននោះ ហើយថាកម្ពុជាគោរពយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនអនុសញ្ញាក្រុងអូតាវ៉ា ដែលហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់មីនប្រឆាំងមនុស្ស។

​ឥណ្ឌូណេស៊ី​គាំទ្រ​​​យុទ្ធនាការបង្ក្រាបបទល្មើសអនឡាញរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់​ស្ថានទូតឥណ្ឌូណេស៊ី​​ប្រចាំនៅកម្ពុជាថ្ងៃទី​២១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ តាម​សេចក្តីប្រកាសដដែល ឥណ្ឌូណេស៊ី​ក៏​បារម្ភ​​ពីការរំលោភសិទ្ធិ និងសុខមាលភាពពលរដ្ឋខ្លួន​ជាច្រើនរយនាក់​ ដែលកំពុងជាប់ក្នុងសំណាញ់ច្បាប់​នៅកម្ពុជា។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាបានឲ្យដឹងថាកម្ពុជានឹងជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងជួយសម្របសម្រួលដល់ពលរដ្ឋឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលកំពុងជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការងារអនឡាញខុសច្បាប់នៅកម្ពុជា។

ប្រ​មុខ​រដ្ឋា​ភិ​បាល​កម្ពុជា ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២២ ​ខែ​កក្កដា​នេះ ​បាន​ព្រមាន​ដោយ​ទំនង​ជា​សំដៅ​ទៅ​កាន់​ភាគី​ថៃ​ថា​កុំ​បំ​ពាន​បន្ទាត់​ក្រ​ហម ​ពីព្រោះ​បន្ទាត់​ក្រហម​នៅ​តែ​ជា​បន្ទាត់​ក្រហម​ មិន​មាន​ការ​ប្រែ​ប្រួល​ទេ​។​ ការ​ព្រ​មាន​​របស់​លោក​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​ ហ៊ុន​ ម៉ាណែត​ យ៉ាង​ដូច្នេះ ​ដោយ​សារ​តែ​ អ្នក​នយោបាយ​ថៃ​ កង​ទ័ព​ និង​សារ​ព័ត៌​មានថៃ​ បាន​ធ្វើ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​មក​លើ​កម្ពុជា​ថា​ លូក​ដៃ​ចូល​នយោបាយ​ផ្ទៃ​ក្នុង​ថៃ ​និង​ចោទ​កម្ពុជា​ពី​ការ​ដាក់មីន​ ជា​ដើម​។

លោក ឃុត សាវរី ម្ចាស់កសិដ្ឋានចិញ្ចឹមសត្វក្រួចនៅក្រុងកំពត បានបញ្ជាក់ថា ក្រួចសាច់មានទីផ្សារល្អ ប៉ុន្តែមានការលំបាកក្នុងការថែទាំ ក៏ព្រោះតែតម្រូវឲ្យមានបច្ចេកទេសត្រឹមត្រូវ។ តាមម្ចាស់កសិដ្ឋានរូបនេះ នៅមុនពេលសម្រេចចិត្តចិញ្ចឹមសត្វក្រួចយកសាច់ គប្បីសិក្សាស្វែងយល់ពីរបៀបថែទាំ ការឲ្យចំណី ការដាក់ថ្នាំ និងការព្យាបាល ដើម្បីឲ្យក្រួចឆាប់ធំធាត់ល្អ។ 

នៅថ្ងៃចន្ទ ទី២១ កក្កដា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសបារាំងបំពេញទស្សនកិច្ចរយៈពេល ២ថ្ងៃនៅអ៊ុយក្រែន ខណៈពេលដែលអ៊ុយក្រែនកំពុងតែបោះដៃរកក្រុងម៉ូស្គូដើម្បីចរចាបញ្ចប់សង្គ្រាម។ តែមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៅវិមានក្រេមឡាំងបានព្រលយពាក្យថា រុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែនមានលក្ខខណ្ឌនៃសំណើចរចាបញ្ចប់សង្គ្រាមផ្ទុយគ្នាឆ្ងាយណាស់។