របបសឹក​ភូមា បាន​អំពាវនាវ​ ក្រុម​ប្រដាប់​អាវុធ​ប្រឆាំង​ទាំងឡាយ​នៅក្នុងប្រទេស ឲ្យ​ចូលរួម​សហការ​គ្នា​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ណៃពិដោរ​ ដើម្បី​​សន្តិភាព និង​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​ជាតិ​ ជាថ្មី។​ សំណើនេះ​បាន​ប្រកាស​ចេញនៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី​៦កក្កដា​ ​ប៉ុន្តែក្រុមប្រដាប់អាវុធប្រឆាំង និង​សម្ព័ន្ធ​យោធា​ជនជាតិ​ភាគតិច​ បាន​ច្រាន​ចោល​។​

ការបញ្ជូនវត្ថុបុរាណចំនួន២០ពីប្រទេសថៃត្រលប់មកឲ្យកម្ពុជាវិញ អាចត្រូវពន្យារពេល ដោយសារតែភាពតានតឹង បញ្ហាព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។ នេះបើតាម លោក ស៊ុំ ម៉ាប់ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ បញ្ជាក់ប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិនៅថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដានេះ។ បើតាមលោក ស៊ុំ ម៉ាប់ គម្រោងបញ្ជូនវត្ថុបុរាណចំនួន២០ ត្រលប់មកឲ្យកម្ពុជាវិញ ត្រូវធ្វើឡើងនៅក្នុងខែកក្កដានេះ ដោយមានការឯកភាពគ្នាទាំងស្រុងរវាងភាគីកម្ពុជានិងភាគីថៃ។ តែដោយសាររបត់ព្រំដែនកំពុងតានតឹង អ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌ បញ្ជាក់ថា គម្រោងបញ្ជូនវត្ថុបុរាណឲ្យកម្ពុជាវិញ ត្រូវពន្យារពេលមិនទាន់ច្បាស់លាស់។

ហោចណាស់មានមនុស្សពីរនាក់បានបាត់បង់ជីវិត នៅក្នុងហេតុការណ៍បាក់ផ្ទាំងថ្មសង្កត់ ដែលកើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី៤ខែកក្កដា។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក វ៉ា ថន អភិបាលខេត្តក្រចេះ ប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ នៅថ្ងៃសៅរ៍ទី៥កក្កដា។ លោកថា​ ហេតុការណ៍បាក់ផ្ទាំងថ្មនេះ កើតឡើងនៅក្នុងរោងចក្រវាយថ្មម៉ាបមួយកន្លែង ក្នុងស្រុកអូគ្រៀងសែនជ័យ ខេត្តក្រចេះ។ មូលហេតុនៃការបាក់រលំផ្ទាំងថ្មនោះ គឺដោយសារសភាពដីរអិលជ្រាយ បន្ទាប់ពីមានភ្លៀងរួច។

លោកស្រី ផែថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលបច្ចុប្បន្នជារដ្ឋមន្ត្រីវប្បធម៌ថៃ ​បានប្រកាសនាពេលថ្មីៗនេះថា ទីក្រុងបាងកកនឹងមិនបញ្ជូនរូបចម្លាក់បដិមាចំនួន២០រូបមកឲ្យប្រទេសកម្ពុជាវិញទេ ក្រោមហេតុផលនៃភាពតានតឹងតាមព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជា​ និងថៃ ហើយចំពេលដែលរដ្ឋាភិបាលថៃគ្មានថវិកាដើម្បីធ្វើកិច្ចការនេះ។ លើសពីនេះ នៅថ្ងៃទី៤ ខែកក្កដា លោកស្រី ផែថងថាន អះអាងថា ក្រុម​ប្រាសាទតាមាន់ស្ថិតក្នុងទឹកដីថៃ។ ប៉ុន្តែភ្លាមៗនោះ ​ក្រសួងវប្បធម៌កម្ពុជាបានចេញមកទាត់ចោលការអះអាងនេះ។ ហេតុអ្វី លោកស្រី ផែថងថាន ចេញមក«ក្រឡុក»រឿងវប្បធម៌ជាមួយកម្ពុជា បន្ទាប់ពីអស់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ?

នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ​មនុស្ស​ស្លាប់យ៉ាង​ហោច​ ២៤នាក់ និង  បាត់​ខ្លួន ​យ៉ាងតិច​ ២៥នាក់ ព្រោះតែ​ជំនន់ទឹក​ភ្លៀង​ ​ក្នុង​រដ្ឋ​តិចសាស់។ នេះបើតា​មតុល្យការ​របស់​អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋាន នៅ​ថ្ងៃសុក្រ​ ទី​៤កក្កដា។ អភិបាល​រដ្ឋតិចសាស់ បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​ក្រុម​ជួយ​សង្គ្រោះ​បន្តស្វះ​​ស្វែងរក​អ្នក​បាត់​ខ្លួន​។ ​ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ​ បាន​សម្តែងក្តី​ស្លុត​រន្ធត់​ចំពោះ​ហេតុការណ៍​ដ៏​អាក្រក់​នេះ។​​

មួយថ្ងៃក្រោយនិយាយជាមួយ​លោកពូទីន លោកដូណាល់ ត្រាំ បាន​​ទូរស័ព្ទនិយាយជាមួយ​​​​លោក​ហ្សេឡេនស្គី កាលពីថ្ងៃសុក្រទី​៤កក្កដា។ ផ្អែកតាមភាគីអ៊ុយក្រែន គឺលោកដូណាល់ ត្រាំ និង​លោក​ហ្សេឡេនស្គី បានពិភាក្សាគ្នា រកវិធី​ពង្រឹង​ការ​ការពារផ្លូវអាកាសរបស់អ៊ុយក្រែន បន្ទាប់ពីរុស្ស៊ី​បានសំរុក​វាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំង​។ ចំណែក​លោកដូណាល់ ត្រាំ បានប្រាប់អ្នកកាសែតថា ការសន្ទនាគ្នារវាងលោក​និង​លោកពូទីន បានធ្វើ​ឲ្យ​លោក​មិនសប្បាយចិត្ត​សោះ ហើយថាលោក​កំពុងពិចារណា​ដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែមលើរុស្ស៊ី​។

ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បានចេញ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍មួយ​នៅថ្ងៃទី៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៥ ​ជំរុញ​ឲ្យ​ភាគី​ថៃ​បង្ហាញ​សេចក្តី​ស្មោះ​ត្រង់​ ដោយ​ទទួលយកយុត្តាធិការ​របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ) នៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេស ហូឡង់។ ការ​ជំរុញជាថ្មីទៀត​របស់ភាគី​កម្ពុជា ដោយសារតែ​ រហូត​មកដល់​ពេល​នេះ ភាគីថៃ​ មិនទាន់​មានការ​ឆ្លើយ​តប​មកភាគីកម្ពុជា ដែលកម្ពុជាបានអញ្ជើញជាផ្លូវការ​ទៅ​សមភាគីថៃ ដើម្បី​រួមគ្នាបញ្ជូនសំណុំរឿងព្រំដែន៤តំបន់​ទៅICJនៅឡើយ។

ធនាគារកណ្តាល​សិង្ហបុរី បានសម្រេច​ផាកពិន័យកាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី​៤កក្កដា ទៅលើ​ធនាគារចំនួន​៦ ព្រមទាំង​ស្ថាប័ន​ហិរញ្ញវត្ថុ៣ទៀត ពីបទបាន​ធ្វើសកម្មភាព​លាងលុយកខ្វក់​។ ទឹកប្រាក់ពិន័យ​ សរុបមានប្រមាណ​ជាង​២៧លានដុល្លារសិង្ហបុរី​។ សំណុំរឿងនេះ គឺជារឿងអាស្រូវហិរញ្ញវត្ថុ​ធំបំផុត ដែល​សិង្ហបុរី មិនធ្លាប់​បានប្រឡាក់​ប្រឡូសពីមុន​មក​។

ដើម្បីជួយសង្គ្រោះជីវិតមនុស្សលើផែនដី និងចូលរួមកាត់បន្ថយជំងឺផ្សេងៗ អង្គការសុខភាពពិភពលោកហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេស WHO បានអំពាវនាវឲ្យដំឡើងពន្ធរហូតដល់ ៥០% ចំពោះផលិតផលថ្នាំជក់ គ្រឿងស្រវឹង និងភេសជ្ជៈផ្អែម។ ផលិតផលទាំង ៣ប្រភេទនេះជាប្រភពបង្កើតជំងឺធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងៗជាច្រើនមុខ។ នេះបើតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក ដោយសង្ងត់ធ្ងន់ថា រដ្ឋាភិបាលនីមួយៗគួរតែដំឡើងពន្ធលើផលិតផលទាំងនោះដើម្បីបង្កើនប្រាក់ចំណូលសម្រាប់យកទៅលើកស្ទួយវិស័យសុខាភិបាល និងសង្គមកិច្ច។ ​

លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ជួន ណារិន្ទ អគ្គស្នងការរង និងជាស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានថ្លែងប្រាប់វិទ្យុបារាំង RFI នៅរសៀលថ្ងៃទី០៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះថា សមត្ថកិច្ចរបស់លោកកំពុងស៊ើបអង្កេតករណីជនជាតិឥណ្ឌូនេស៊ីចោទប្រកាន់លើនគរបាលចរាចរណ៍កម្ពុជាថាបានទាលុយពីខ្លួន។ ការលើកឡើងរបស់ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញដូច្នេះ គឺក្រោយបុរសជនជាតិឥណ្ឌូនេស៊ីម្នាក់បានបើករថយន្តរបស់ខ្លួននៅភ្នំពេញ ហើយត្រូវនគរបាលចរាចរណ៍ឃាត់រថយន្តនោះ ដើម្បីសួរនាំរកឯកសារ។ តាមរយៈបណ្តាញសង្គមកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ជនជាតិឥណ្ឌូនេស៊ីបានរៀបរាប់ជាភាសាឥណ្ឌូនេស៊ី ហើយត្រូវគេបកប្រែថាប៉ូលីសបានទារលុយចំនួន ៣០០ដុល្លារ តែបុរសឥណ្ឌូនេស៊ីបានសុំសម្រួលមកត្រឹម ៥០ដុល្លារ និងមានប៉ូលីសទារលុយបន្ថែម ៤ ០០០រៀលទៀត។ បញ្ហានេះលោក ជួន ណារិន្ទ បញ្ជាក់ថាលោកមិនអាចវិនិច្ឆ័យភ្លាមៗបានទេ ដោយរង់ចាំការស៊ើបអង្កេតសិន។  សូមបញ្ជាក់ដែរថា នៅថ្ងៃទី០៤ កក្កដានេះដែរ ក្រសួងទេសចរណ៍កម្ពុជាបានសរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន ដោយសម្តែងនូវការសោកស្តាយយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះករណីដែលបានកើតឡើងលើភ្ញៀវទេសចរជនជាតិឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលមានការសួរនាំរកឯកសារពីសំណាក់មន្រ្តីនគរបាលចរាចរណ៍៕

រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងវប្បធម៌ថៃលោកស្រី ផែថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ នៅរសៀលថ្ងៃសុក្រនេះបានបញ្ជាឲ្យបញ្ឈប់ការប្រគល់វត្ថុបុរាណខ្មែរចំនួន ២០ ដែលនាំចូលដោយខុសច្បាប់មកប្រទេសថៃ ដោយលើកឡើងថាថវិកាមានកំណត់។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយដោយកាសែតថៃ Khaosod English នៅថ្ងៃទី៤ កក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។ កម្ពុជានៅមិនទាន់មានប្រតិកម្មយ៉ាងណាទេ តែសំណុំរឿងប្រគល់វត្ថុបុរាណខ្មែរចំនួន២០នេះ រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំង២ ធ្លាប់បានព្រមព្រៀងគ្នាថានឹងបញ្ជូនមកកម្ពុជាវិញនៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។

នៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី យ៉ាងហោចមានស្លាប់ ៦នាក់ និងបាត់ខ្លួនជាង ៣០នាក់ ពីព្រោះតែលិចស្រឡាងដឹកអ្នកដំណើរនៅចន្លោះកោះជ្វា និងកោះបាឡី។ នេះបើតាមអាជ្ញាធរឥណ្ឌូណេស៊ីដោយបញ្ជាក់ទៀតថា ក្រុមជួយសង្គ្រោះនៅតែបន្តស្វះស្វែងរកអ្នកបាត់ខ្លួនយ៉ាងសកម្ម ដោយប្រើមធ្យោបាយជើងទឹក និងជើងអាកាស តែគ្មានតម្រុយអ្វីថ្មីសោះនៅថ្ងៃសុក្រ ទី៤ កក្កដា។ 

មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពី​បាន​សម្រេច​ឈប់ផ្គត់ផ្គង់​​គ្រឿងសព្វាវុធមួយចំនួន​ទៅឲ្យអ៊ុយក្រែន លោក​ដូណាល់ ត្រាំ បានទូរស័ព្ទទៅ​​លោកពូទីន កាលពី​ល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី​៣កក្កដាម្សិលមិញ ដើម្បីនិយាយអំពីដំណោះស្រាយ​សន្តិភាព​​។ តែ​​ដូចកាលពី​​លើកមុនៗ ការសន្ទនានេះ គ្មានបានលទ្ធផលអ្វីទាំងអស់។ លោកពូទីន បានបញ្ជាក់ប្រាប់លោកដូណាល់ ត្រាំ ជាថ្មី​ម្តង​ទៀតថា កម្មវត្ថុរបស់រុស្ស៊ីនៅអ៊ុយក្រែន គឺមិនផ្លាស់ប្តូរជាដាច់ខាត​។

អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បាន​ទទូចឱ្យតុលាការដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស និង​សកម្មជន​ដទៃ​ទៀត​ដោយ​ឥតលក្ខខណ្ឌ។ សំណើរ​សុំ​ដោះ​លែង​របស់​អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូធ្វើឡើង​ក្រោយ​សាលា​ឧទ្ធរណ៍​ភ្នំពេញ​បានបដិសេធសំណើរសុំដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ កាលពី​ថ្ងៃ​ទី៣ កក្ក​ដា​ ឆ្នាំ២០២៥។​

ពិព័រណ៌​ប្រតិមាទេព​ និង​វត្ថុធ្វើពីសំរឹទ្ធ​នៅ​សារមន្ទីរបារាំងហ្គីមេមិនត្រឹម​ជា​បើកផ្លូវ​ឲ្យ​សាធារណជន​បាន​ស្គាល់ពីប្រវត្តិ​ប្រើប្រាស់​សំរឹទ្ធ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​តែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ពិព័រណ៌​រៀបចំ​ដោយអ្នកជំនាញ​បារាំង​នៅបាន​បង្ហាញ​ឲ្យគេ​ដឹងពីដើមហេតុដែលធ្វើ​ឲ្យ​ប្រតិមាធ្វើពីសំរឹទ្ធរលាយបាត់បង់ នៅសេសសល់មិនច្រើន បើប្រៀបធៀបនឹង​ប្រតិមាថ្ម។ នៅក្នុង​បទយកការណ៍នៅថ្ងៃនេះ លោក Brice Vincent (​ប្រីស វ៉ាំងសង់)​ សាស្រ្តាចារ្យ​រង​​នៃ​សាលាចុងបូព៌ា និងជាអ្នកជំនាញខាងប្រវត្តិសំរឹទ្ធខ្មែរបន្តរៀបរាប់ពី​មូលហេតុដែលធ្វើ​ឲ្យ​ប្រតិមាធើ្វពីសំរឹទ្ធដូចជា​ព្រះវិស្ណុផ្ទំត្រូវ​បាក់បែកច្រើនបំណែក។

ក្នុង​ខណៈ​ដែល​អាមេរិក​និង​វៀតណាម​រក​ឃើញ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ពន្ធគយ ចិន​ប្រឹង​ប្រែង​រក​ដំណោះ​ស្រាយ​ជាមួយ​សហភាពអឺរ៉ុប។ ក្នុង​ពេល​បំពេញ​​ទស្សនកិច្ច​នៅ​អឺរ៉ុប លោក​ប្រមុខ​ការទូត​ចិន វ៉ាង យី បាន​ព្រមាន​​សមភាគី​អឺរ៉ុបអំពី​ហានិភ័យ​នៃ​ការ​ប្រឈម​តតាំង​គ្នា​រវាង​ចិន​និ​ងអឺរ៉ុប។ នេះ​បើ​តាម​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​របស់​ក្រសួងការបរទេស​ចិន នៅ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​ទី​៣​កក្កដា​២០២៥។

រដ្ឋាភិបាលថៃថ្មី បានស្បថចូលកាន់តំណែង ចំពោះមុខព្រះមហាក្សត្រថៃ​ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី​៣​កក្កដា​។ គឺ​​លោក ភូមិថាំ វេឆៈយៈឆៃ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ​កាលពីរដ្ឋាភិបាល​មុន ដែល​នឹង​ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបណ្តោះអាសន្ន ក្នុងអំឡុងពេល​រងចាំសេចក្តីសម្រេចរបស់​តុលាការធម្មនុញ្ញថៃ ទៅលើករណី​លោកស្រី​ ផែថងថាន។ យ៉ាងណាម៉ិញ នៅក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រី​​ថ្មីនេះ លោកស្រីផែថងថាន កាន់មុខងារជារដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងវប្បធម៌​។

នៅក្នុងពិធីបើកការដ្ឋានសាងសង់​ទីស្នាក់ការ​គណ​បក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជាក្នុងខេត្តកំពង់ធំ នាព្រឹកថ្ងៃទី០៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្នុងតួនាទីជាអនុ​ប្រធាន​គណបក្សប្រជាជនបានថ្លែងថា អ្នកដែលមិនបានធ្វើអ្វីដែលប្រឆាំងនឹងផលប្រយោជន៍ជាតិខ្មែរ មិនត្រូវភ័យបារម្ភចំពោះការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការដកសញ្ជាតិនោះទេ។ តាមលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានប្រទេសចំនួន ១៥០ ក្នុងចំណោម ១៩៥ប្រទេស ដែលជាសមាជិករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ(អ.ស.ប) មានច្បាប់ដកសញ្ជាតិ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបញ្ជាក់ថា ច្បាប់ដកសញ្ជាតិនេះ ក៏មានផងដែរនៅក្នុងចំណោមប្រទេស ដែលជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប អង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិក។  សូមរំលឹកថាគម្រោងនៃការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដកសញ្ជាតិពលរដ្ឋពីកំណើតនេះ បានរងនូវប្រតិកម្មពីអ្នកនយោបាយប្រឆាំង អ្នកច្បាប់ និងអ្នកវិភាគសង្គម និងនយោបាយមួយចំនួន ដោយពួកគេចាត់ទុកថាការធ្វើវិសោនកម្មច្បាប់ដកសញ្ជាតិពីពលរដ្ឋ គឺជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ឬជាការរំលោកទៅលើគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិនយោបាយជាដើម។ ក៏ប៉ុន្តែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បញ្ជាក់បន្ថែមថាវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ មិនមានគោលដៅធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនទេ ប្រសិនបើពលរដ្ឋនោះ មិនបាន​ឃុបឃិតជាមួយបរទេស ដើម្បីបំផ្លាញជាតិធ្ងន់ធ្ងរ៕

ទំហំពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា និងវៀតណាមបានកើនឡើងដល់ជាង ១០ពាន់លានដុល្លារ ដោយជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំង ២ក្នុងឆ្នាំ២០២៤ បានផ្អៀងមកខាងកម្ពុជា។ នេះបើតាមការឱ្យដឹងពីលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជានៅថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។ ក្នុងស្ថានភាពនៃជម្លោះព្រំដែនជាមួយថៃ អ្នកតាមដានសង្គម និងអ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចមើលឃើញស្រដៀងគ្នាថា ទំហំពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាជាមួយវៀតណាមនឹងកើនឡើងជាលំដាប់ថែមទៀត។ តែដំណាលគ្នានេះដែរ អ្នកតាមដានសង្គម និងអ្នកសេដ្ឋកិច្ចយល់ថា កម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវតែពង្រឹងគុណភាពនៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយវៀតណាម ដែលមិនមានហានិភ័យដល់ពលរដ្ឋ និងសង្គម។ តើកម្ពុជាគួរ​ប្រុងប្រយ័ត្នយ៉ាងណាដើម្បីពង្រីកទំហំពាណិជ្ជកម្មជាមួយវៀតណាមដោយគ្មានហានិភ័យ?

សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ព្រមបោះបង់​គម្រោង​ដំឡើង​ពន្ធដ៏​ខ្ពស់​ត្រដែត​លើ​ផលិតផល​នាំ​ចូល​មក​ពី​វៀតណាម​ហើយ។ ប្រទេស​ទាំងពីរ​បាន​​ព្រមព្រៀង​គ្នា​នៅ​ល្ងាច​ថ្ងៃ​ទី​២​កក្កដា​។ ប៉ុន្តែ​សម្រាប់​អ្នក​វិភាគ កិច្ចព្រមព្រៀង​​បន្ធូរ​បន្ថយ​ពន្ធវៀតណាមអាមេរិក ហាក់​ដៅ​វាយ​ប្រហារ​ចិន ដោយមិន​ចំពោះ។ ហេតុដូច្នេះ​ហើយ​បាន​ជា​ប៉េកាំង​បាន​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​នៅ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ទី​៣​កក្កដា​នេះ ព្រមាន​អំពី​ផលវិបាក​នៃ​​កិច្ចចរចាពាណិជ្ជកម្ម​​ដែល​បំផ្លាញប្រទេស​ផ្សេង។

ចំណាប់ខ្មាំងជនជាតិ​បារាំង២នាក់​ប្តីប្រពន្ធ គឺលោកស្រី Cécile Kohler និងលោក Jacques Paris ដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរអ៊ីរ៉ង់ ចាប់បង្ខាំងទុក​អស់ជាង​​៣ឆ្នាំមកហើយនោះ ទើបតែត្រូវបានចៅក្រមអ៊ីរ៉ង់ចោទប្រកាន់ថាបាន​ឈ្លបយកការណ៍​ឲ្យអ៊ីស្រាអែល។ នេះបើផ្អែកតាម​ប្រភពពីមន្ត្រីទូត នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី​៣កក្កដា​។​ ក្រសួងការបរទេសបារាំងបាន​អះអាងថា ការចោទនេះ​គឺគ្មានមូលដ្ឋាន ហើយថាវាគឺជាទង្វើដែល​អ៊ីរ៉ង់ធ្វើ​ ដើម្បីដាក់សំពាធការទូតមកលើ​បារាំង តាមរយៈការចាប់ចំណាប់ខ្មាំងជនស្លូតត្រង់​។

សម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ា ប្រមុខដឹកនាំពុទ្ធសាសនាទីបេ ដែល​បច្ចុប្បន្ន​មានព្រះជន្ម​៩០ព្រះវស្សា បានបញ្ជាក់​ឲ្យដឹងថា នឹងមាន​អ្នកស្នងចាប់ជាតិបន្តពីព្រះអង្គ នៅក្រោយ​ពេលព្រះអង្គចូល​ទិវង្គត។ ព្រះអង្គបានបញ្ជាក់ទៀតថា នីតិវិធីសម្រេច​​​ជ្រើសរើសអ្នកដែល​នឹង “ចាប់ជាតិថ្មី​” ស្នងបន្តពីព្រះអង្គ នឹងត្រូវដំណើរការទៅ ​ដោយ​គោរពតាមប្រពៃណី​ទំនៀមទំលាប់ពុទ្ធសាសនាទីបេ។ ក្នុងន័យនេះ សម្តេចសង្ឃ​ដាឡៃឡាម៉ា បាន​បដិសេធគំនិត​ ដែលថាអាជ្ញាធរចិន អាចនឹងលូកដៃ​ សម្រេចតែងតាំងដាឡៃឡាម៉ាមួយ​អង្គថ្មី​​ ដើម្បីបម្រើគោលនយោបាយចិន​។

សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បាន​សម្រេច​នៅ​ថ្ងៃទី​១​កក្កដា ឈប់​ឱ្យ​គ្រាប់​​មីស៊ីល​និង​គ្រាប់​កាំភ្លើង​ធំទៅ​អ៊ុយក្រែន​ហើយ​ ក្រោម​ហេតុផល​ខ្លាច​អស់​សព្វាវុធ​ពី​ឃ្លាំង​​។ សម្រាប់កៀវ គ្មាន​ជំនួយ​គ្រាប់​ពីអាមេរិក ​​​​អ៊ុយក្រែនច្បាស់​ជា​ពិបាក​ទប់​ទល់​នឹង​រុស្ស៊ី​ខ្លាំង​ណាស់ ព្រោះ​ម្យ៉ាង​ទៀត ​រុស្ស៊ី​កំពុង​បង្កើន​ការ​វាយប្រហារ​យ៉ាង​សន្ធាប់​ខ្លាំង​លើ​អ៊ុយក្រែន នាពេល​​នេះ។

លោក Lawrence Wong នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសិង្ហបុរីកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ច រយៈពេលមួយថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃទី០២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ នៅកម្ពុជា។ នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នាថ្ងៃទី០២ ខែកក្កដានេះ លោកបណ្ឌិត ឈាង វណ្ណារិទ្ធ នាយកឧទ្យាននវានុវត្តន៍សង្គមអង្គរ(ASIP) បានមើលឃើញថាដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីសិង្ហបុរីនៅកម្ពុជាអំឡុងពេលខួប៦០ឆ្នាំនេះ គឺជាការបង្កើនទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជា និងសិង្ហបុរីកាន់តែជ្រាលជ្រៅបន្ថែមទៀត។ ទាក់ទងទៅនឹងជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ លោកបណ្ឌិត ឈាង វណ្ណារិទ្ធ បញ្ជាក់ថាសិង្ហបុរីក៏មានជំហរដូចកម្ពុជាដែរ គឺការដោះស្រាយគ្នាដោយសន្តិវិធី និងតាមច្បាប់អន្តរជាតិ។

ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី ២ ខែកក្កដា នេះ បានទូលថ្វាយព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ សម្តេចនរោត្តមសីហមុនី ថា វិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រង់មាត្រា៣៣ អាចធ្វើទៅបាន។ ការទូលថ្វាយព្រះមហាក្សត្រដោយក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញកម្ពុជាយ៉ាងដូចនេះ កើតមានឡើង តែប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ផ្តួចផ្តើមគំនិតឲ្យមានវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីដកសញ្ជាតិខ្មែរពីពលរដ្ឋខ្មែរណាម្នាក់ដែលគប់គិតជាមួយបរទេសមកបំផ្លាញខ្មែរ។

លោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក Marco Rubio បាន​ដឹកនាំការប្រជុំមួយ​នៅក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន កាលពីថ្ងៃអង្គារទី​១​​កក្កដា ជាមួយ​នឹង​រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស សមាជិក​៣ទៀតនៃ​​ក្រុមប្រទេស Quad ដែលមាន​ ជប៉ុន អូស្ត្រាលី និងឥណ្ឌា។ ក្រោយកិច្ចប្រជុំនេះ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសទាំង​៤ បានសន្យា​សហការគ្នា​នៅក្នុងវិស័យ​ធនធានរ៉ែកម្រ ដើម្បី​ធ្វើយ៉ាងណា​ឈប់ពឹងផ្អែក​លើចិន​ ហើយ​និងដើម្បីកាត់បន្ថយ​ឥទ្ធិពលចិន​ មកលើ​វិស័យ​បច្ចេកវិទ្យា សេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជា​សន្តិសុខ​ជាតិ​។

អង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តសត្វព្រៃ(Wildlife Alliance Cambodia) បានចេញមកបំភ្លឺថា លោក ទ្រី ស៊ីថេង អតីតអ្នកមើលថែទាំសត្វនៅភ្នំតាម៉ៅ ជាអ្នកសុំលាឈប់ពីការងារដោយស្ម័គ្រចិត្ត ដោយពុំមាននរណាម្នាក់បញ្ឈប់គាត់ឡើយ។ នេះបើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍ពីអង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តសត្វព្រៃ ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ តែលោក ទ្រី ស៊ីថេង បាននិយាយប្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថា ការលាឈប់របស់លោកពីអង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តសត្វព្រៃ ព្រោះតែបញ្ហាផ្ទៃក្នុង។

ប្រទេសកម្ពុជាមានសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម(SME) ចំនួនជាង ៧៥ម៉ឺនសហគ្រាស ដែលរួមចំណែក ៩៨% នៃអាជីវកម្មទាំងអស់នៅកម្ពុជា។ ចំនួន SMEនេះ ស្មើនឹង ៦០% នៃផលិតផលក្នុងស្រុក ព្រមទាំងផ្ដល់ឱកាសការងារ ៧៣% នៃកម្លាំងពលកម្មសរុបនៅកម្ពុជា។ នៅក្នុងចំណោមនោះ សហគ្រិនស្រ្តីជាង ៦០% បានក្លាយទៅជាម្ចាស់អាជីវកម្មក្នុងវិស័យសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម ដែលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការផ្តល់ការងារ និងជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណា ស្រី្តនៅក្នុងវិស័យ SME ហាក់នៅជួបបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន ដែលរារាំងដល់ការរីកចម្រើនក្នុងអាជីវកម្មរបស់ពួកគេ និងដែលទាមទារអោយមានការរជួយជ្រោមជ្រែង និងលើកទឹកចិត្តបន្ថែម។

អាជ្ញាធរបរទេសបាន​ចាប់បញ្ជូន​ពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស​មកឱ្យកម្ពុជាវិញ​ចំនួនជាង ៥ ០០០នាក់​ ក្នុងរយៈពេល៦ខែ ដើមឆ្នាំ​២០២៥នេះ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់អគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍​កម្ពុជា ដែលបានផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសមួយដែលចាក់ផ្សាយដោយ​ទូរទស្សន៍ក្រសួងមហាផ្ទៃកាលពីថ្ងៃទី០១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ ​ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋខ្មែរទាំងនោះ មានប្រមាណ ១៨០នាក់ ​ជាស្ត្រីខ្មែរ ​ដែល​ត្រូវបានបញ្ជូនមកពីប្រទេសចិន ​ដោយសារការចាញ់បោកមេខ្យល់ក្រោមរូបភាពទៅរៀបការ។

អង្គការសហប្រជាជាតិ កំពុង​តែ​ព្រួយ​បារម្ភ​ខ្លាំង​ចំពោះ​បំណុលសាធារណៈរបស់​​ប្រទេស​ក្រីក្រ​។​ បំណុល​សាធារណៈបាន​ជះឥទ្ធិពល​ប៉ះពាល់​ដល់​ប្រព័ន្ធ​នយោបាយនិង​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ប្រទេស​ក្រីក្រ ហើយ​ជាពិសេស​វិស័យ​​សុខាភិបាល​ និង​សិក្សាធិការ​។ អាស្រ័យ​ហេតុនេះ ទើប​​បណ្តា​ប្រទេស​ក្រីក្រ​ និង ​អង្គការសហប្រជាជាតិ រួម​រួប​គ្នា​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំ​នៅ​ប្រទេស​អេស្ប៉ាញ ដើម្បីស្វែង​រកដំណោះស្រាយ។

មានអង្គការ​ប្រមាណ​ជិត​១៧០ស្ថាប័ន បានរួមគ្នាអំពាវនាវ សុំ​ឲ្យ​បញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវប្រព័ន្ធចែកចាយ​ស្បៀងអាហារ​ជំនួយ​មនុស្សធម៌​នៅ​តំបន់ហ្កហ្សា ដែលចាត់ចែង​ផ្តាច់មុខដោយអង្គការមួយ​ ហើយ​ដែលត្រូវគេដឹងថា ជាអង្គការ​ស្និទ្ធ​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែលនិង​សហរដ្ឋអាមេរិក។ អាជ្ញាធរហាម៉ាស ដែលគ្រប់គ្រងតំបន់ហ្កាហ្សា បានអះអាងថាប៉ុន្មានសប្តាហ៍មកនេះ មានប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនស្លាប់ច្រើនរយនាក់ នៅក្នុងការដំណើរ​ស្វះស្វែងរកចំណីអាហារ​ដោយលំបាក​។

នៅថ្ងៃអង្គារទី​១​ កក្កដា តុលាការធម្មនុញ្ញថៃ​បាន​សម្រេច​ព្យួរ​តំណែង​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​របស់​លោកស្រី​ផែថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ ជាបណ្តោះអាសន្ន​សិន ក្នុងពេល​រង់ចាំ​ការសម្រេច​ជាផ្លូវការ​ដែលត្រូវការពេលវេលា​យូរ ជាច្រើនសប្តាហ៍ ដល់​រាប់ខែ។ នេះបើតាម​សេចក្តីថ្លែងការណ៍​​របស់តុលាការធម្មនុញ្ញ​។​ នៅថ្ងៃដដែលនេះដែរ លោកថាក់ស៊ីន ដែលជាឪពុកក៏ត្រូវ តុលាការ​ព្រហ្មទណ្ឌថៃ​បើកសវនាការ​ជំនុំជម្រះ​ក្នុងបទ​ជេរប្រមាថព្រះមហាក្សត្រទាក់ទង​នឹង​សំដី​បរិហាររបបរាជានិយម​កាលពី​១០ឆ្នាំមុន។ តើ​ត្រកូលស៊ីណាវ៉ាត់​កំពុង​ប្រឈម​នឹងដួលរលំដោយសារសំណុំរឿង​នៅតុលាការ?