អណ្តូងរ៉ែទង់ដែងដ៏ធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ដែលស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសស៊ីលី បានបាក់រលំ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី ៣១ កក្កដា២០២៥។ កម្មករ ៥នាក់ដែលជាប់កុនក្នុងអណ្តូង តាំងពីថ្ងៃកើតឧប្បតិហេតុមក បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតទាំងអស់។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់អាជ្ញាធរស៊ីលី ក្រោយពីរកឃើញសាកសពជនបាត់ខ្លួនចុងក្រោយ នៅថ្ងៃអាទិត្យទី ៣ សីហា។ ប្រធានាធិបតីស៊ីលីបានចេញក្រិត្យកាន់ទុក្ខជាតិចំនួន ៣ថ្ងៃ។

សំរាមប្លាស្ទិកជាគ្រោះថ្នាក់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ និងកាន់តែធំឡើងៗ សម្រាប់សុខភាពដែលធ្វើឱ្យពិភពលោកខាតបង់។ បើគិតជាថវិកា គឺអស់យ៉ាងហោច ១៥០០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ តែគ្រប់គ្នាមើលស្រាលទំហំគ្រោះថ្នាក់របស់ប្លាស្ទិកណាស់។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ព្រមានរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវល្បីៗ ដែលមានចុះផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តីវេជ្ជសាស្ត្រ The Lancet នៅថ្ងៃចន្ទ ទី៤ សីហា ២០២៥។

រដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែលបានបំផុសឲ្យសាធារណៈមតិអន្តរជាតិ យកចិត្តទុកដាក់ចំពោះជោគវាសនារបស់ចំណាប់ខ្មាំងអ៊ីស្រាអែល ដែលត្រូវពួកប្រដាប់អាវុធហាម៉ាសចាប់ខ្លួន ជាង ២២ ខែមកហើយ។ ការប្រកាសនេះ ធ្វើឡើង ក្រោយពីពួកហាម៉ាសបានផ្សាយវីដេអូដែលបង្ហាញពីសភាពដ៏វេទនារបស់ចំណាប់ខ្មាំង២នាក់ ដែលមានតែស្បែកដណ្តប់ឆ្អឹង។ ជាថ្មីម្តងទៀត នាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីស្រាអែលប្តេជ្ញាចិត្តតាមកម្ទេចពួកហាម៉ាស និងរំដោះចំណាប់ខ្មាំង។ ក៏ប៉ុន្តែ អតីតមេបញ្ជាការកំពូល និងក្រុមគ្រួសារចំណាប់ខ្មាំង បានអំពាវនាវឲ្យបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅហ្កាហ្សា និងថា ការបន្តធ្វើសង្គ្រាមទៀត គឺមានតែនាំឲ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិតចំណាប់ខ្មាំង ទៅវិញទេ។

លោក ហ៊ុន សែន ប្រធាន​ព្រឹទ្ធ​សភា​កម្ពុជា បាន​ប្រកាស​នៅ​យប់​ថ្ងៃ​ទី៤ ​ខែ​សីហា ​ថា ​កម្ពុជា​នឹង​ឈាន​ទៅ​រក​ការ​ពឹង​ពាក់​លើ​កាក​បាទ​ក្រហម​អន្តរ​ជាតិ​ដើម្បី​ជួយ​ដល់​ទាហាន​កម្ពុជា​១៨​រូប​ដែល​ថៃ​ចាប់​យក​ទៅ​ នៅក្រោយ​បទ​ឈប់​បាញ់​តែ​មិន​ទាន់​បាន​បញ្ជូន​មក​វិញ​។​ គិត​ត្រឹម​ថ្ងៃ​ទី​៤​ខែ​សីហា​នេះ​ មាន​ទាហាន​ខ្មែរ​តែ​២​រូប ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រគល់​មក​វិញ​ ដោយ​ស្ថិត​ក្នុង​ស្ថាន​ភាព​របួស​។

ក្រោយកម្ពុជា-ថៃ សម្រេចបាននូវបទឈប់បាញ់មួយកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ភាគីថៃតែងចោទប្រកាន់កម្ពុជាថាបានរំលោភបទឈប់បាញ់ម្តងជាពីរដង។ ប៉ុន្តែកម្ពុជាបានច្រានចោល និងបញ្ជាក់ថាខ្លួនតែងប្រកាន់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវបទឈប់បាញ់ដែលសម្រេចបានតាមអនុលោមច្បាប់អន្តរជាតិ។ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិនានា បានលើកឡើងពីភាពផុយស្រួយនៃបទឈប់បាញ់រវាងកម្ពុជា និងថៃនាពេលនេះ ដែលតម្រូវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចាត់តាំងក្រុមសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យជាបន្ទាន់ក្នុងការតាមដាន។ តាមក្រុមអ្នកជំនាញ សហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវមានវិធានការច្បាស់លាស់មួយ ក្នុងការដាក់សម្ពាធ ឬទណ្ឌកម្មចំពោះភាគីថៃប្រសិនបើនៅតែបន្តរំលោភបទឈប់បាញ់។ ស្ថិតក្នុងអំឡុងពេលនេះ តើសហគមន៍អន្តរជាតិមានតួនាទីយ៉ាងណា ដើម្បីឲ្យភាគីថៃគោរពបទបាញ់ជាមួយកម្ពុជា?

ថ្ងៃទី៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ជាខួប៥ឆ្នាំគត់នៃហេតុការណ៍ផ្ទុះដ៏មហន្តរាយនៅកំពង់ផែបេរូតប្រទេសលីបង់។ ការផ្ទុះដ៏ធំសម្បើមនេះ បណ្តាលឲ្យស្លាប់មនុស្សជាង ២៣០នាក់ និងរបួសច្រើនពាន់នាក់។ តែរហូតមកទល់ពេលនេះការស៊ើបអង្កេតស្វែងរកមូលហេតុពិតនៃសោកនាដកម្មនោះបន្តគ្មានពន្លឺនៅឡើយ ហើយយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះក៏នៅឆ្ងាយពីក្តីសង្ឃឹម។

ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលរស់នៅតាមបណ្តាប្រទេសនានា តួយ៉ាងអង់គ្លេស ​បារាំង និង​កាណាដា នាំគ្នា​ធ្វើបាតុកម្មទាមទារឲ្យមានសន្តិភាព និងដោះលែងទាហានកម្ពុជា ដែលត្រូវកងយោធាថៃចាប់ខ្លួនជាឈ្លើយសឹក។  អ្នកវិភាគយល់ថា ការធ្វើបាតុកម្មនេះមិនអាចគាបថៃឲ្យគោរពបទបាញ់នោះទេ លើក​លែងតែភាគីកម្ពុជា និងថៃ ធានាឲ្យបាននូវ​​យន្តការតាមដានរឹងមំាមួយពីអ្នកសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យ ក្នុងការ​ឃ្លាំមើលស្ថានភាពទូទៅនៅតាមព្រំដែន ខ្មែរ និងថៃ។

សភាពការណ៍ជួរមុខទិសខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងព្រះវិហារ ដែលនៅជាប់ប្រទេសថៃ  បានបន្តស្ថិតនៅក្នុងភាពប្រក្រតី ពោលគឺមិនមានការផ្ទុះអាវុធ រវាងកងទ័ពកម្ពុជា និងថៃ ខណៈទាហានកម្ពុជារក្សាការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ ហើយកម្ពុជាក៏បន្តគោរពយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់បទឈប់បាញ់ដែលភាគីកម្ពុជា និងថៃទទួលបាននៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ នេះបើតាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ម៉ាលី សុជាតា។ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះដដែលបានបញ្ជាក់ថា គិតត្រឹមម៉ោង១១ ព្រឹកថ្ងៃទី ៤ ខែសីហា កងយោធាថៃ ក៏នៅមិនទាន់បញ្ជូនទាហានខ្មែរ ១៨នាក់ដែលយោធាថៃបានចាប់ជាឈ្លើយសឹក ក្រោយបទឈប់បាញ់ចូលធរមានកាលពីម៉ោង១២ រំលង អធ្រាត្រ ថ្ងៃទី ២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៥។

នៅថ្ងៃអង្គារ ទី២៩​ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ថៃបានប្រកាសចោទកម្ពុជាចំៗ ថាបានបំពានបទឈប់បាញ់ ដែលភាគីកម្ពុជា និងថៃ ទើបឯកភាពគ្នាកាលពីថ្ងៃចន្ទ នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងបាងកកបានលើកឡើងថា កងទ័ពកម្ពុជា បានបើកការវាយប្រហារដោយគ្មានគោលដៅពិតប្រាកដលើតំបន់នានាក្នុងទឹកដីថៃ នៅតាមព្រំដែន។ តែកម្ពុជា​បានបដិសេធចោលយ៉ាងដាច់អហង្ការនូវរាល់ព័ត៌មានដែលថា កម្ពុជារំលោភបទឈប់បាញ់ និងថាជាការចោទប្រកាន់មិនមានការពិត ប្រឌិត និងគ្មានមូលដ្ឋាន។

ក្រសួងមហាផ្ទៃកម្ពុជាបានហាមឃាត់ជាដាច់ខាតក្នុងការបង្ហោះដ្រូនក្នុងខេត្តទាំងអស់ដែលនៅជាប់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ និងខេត្តខ្លះទៀត ដែលមិននៅជាប់ព្រំដែន។ បំរាមនេះគឺក្រោមហេតុផលការពារសន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពជាតិ អំឡុងពេលថៃកំពុងមានមហិច្ឆតាឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជា។ តាមក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវផ្អាកការបង្ហោះដ្រូនរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី៣ខែសីហាតទៅ បើពុំដូច្នោះអ្នកល្មើសនឹងត្រូវប្រឈមតាមច្បាប់។

នៅថ្ងៃទី៤ ខែសីហានេះ​ ថៃបានបញ្ជូនគ្រឿងចក្រ និង​កម្លាំងប្រដាប់អាវុធគ្រប់ដៃចូលតំបន់អានសេះក្នុងខេត្តព្រះវិហារ និងតំបន់ផ្សេងទៀតដែលស្ថិតក្នុងដែនអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា។ ​នេះជាការគូសបញ្ជាក់របស់លោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា​ក្នុងសន្និសីទកាសែតនៅរសៀលថ្ងៃទី​៤ សីហា​នេះ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេ និង​បើ​តាមលោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា យោធា​ថៃថែមទាំងហ៊ានរាយបន្លាលួស ទោះបីកងកម្លាំងកម្ពុជាបានហាមយ៉ាងណាក៏ដោយ​។

ពី​ក្រុង​ឡុងដ៍ ដល់​ប៉ារីស និង​ក្រុង​នីស​ភាគ​ខាង​ត្បូង បារាំង ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​រស់​នៅ​បារាំង និង​អឺរ៉ុប បាន​នាំ​គ្នា​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ ប្រឆាំង​នឹង​ទង្វើ​របស់​ទាហាន​ថៃ ដែល​បាន​វាយប្រហារ​មក​លើ​ទឹក​ដី និង​ប្រាសាទ​បូរាណ​ខ្មែរ ប្រាប់​ពិភពលោក។ នៅ​ថ្ងៃអាទិត្យ ជាគម្រប់​ពីរ​ថ្ងៃ​ជាប់​គ្នា​ដែល​ប្រជាជន​ខ្មែរ បាន​មក​ជួប​ជុំ​គ្នា​នៅ​ទីលាន​ក្បែរ​តួអេហ្វែល ជា​ថ្មី ក្នុង​បំណង​តែ​មួយ គឺ​ទាមទារ​ឱ្យ​ថៃ​ដោះលែង​យុទ្ធជន​ខ្មែរ​ទាំង​១៨​នាក់។

នៅទីក្រុងបាងកក ក្រុមប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលថៃរាប់ពាន់នាក់បានប្រមូលផ្តុំគ្នាធ្វើបាតុកម្ម នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី២ សីហា ដើម្បីទាមទារឲ្យនាយករដ្ឋមន្រ្តីព្យួរតំណែង លោកស្រី ផែថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ ចុះចេញពីតំណែង។ ក្រុមបាតុករគាំទ្ររាជានិយមថៃ ខឹងនឹងរបៀបដឹកនាំរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីព្យួរតំណែងរូបនេះ ក្រោយពីមានការបែកធ្លាយសំឡេងសន្ទនារវាងលោកស្រី និងលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា និងបានចោទលោកស្រី ថាជាអ្នកបង្កឲ្យមានសង្រ្គាមរវាងខ្មែរនិងថៃ។

កម្ពុជា និងថៃបានឈានដល់បទឈប់បាញ់បន្ទាន់មួយនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៥ ក្រោយមានបទអន្តរាគមន៍ពីប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ និងការសម្របសម្រួលរបស់ប្រធានអាស៊ានប្តូរវេនគឺ នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម។ ស្របពេលកម្ពុជាកំពុងប្រកាន់ខ្ជាប់នឹងបទឈប់បាញ់នេះ មានការចែករំលែកលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក អំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរឈប់ប្រើប្រាស់ផលិតផលថៃ និង​ខ្លះមានបង្កប់​ពាក្យពេចន៍អុជអាលឱ្យ​​ស្អប់ខ្ពើមជាតិសាសន៍ថៃ។ អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមកម្ពុជាយល់ថា ការបង្កើនស្មារតីជាតិនិយម ​ដែលចំណេញដល់ប្រទេសជាតិ​ជារឿងត្រឹមត្រូវ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើជា​ទង្វើនោះជ្រុលហួសហេតុ បែបអុជអាល បង្កជម្លោះ បង្កើតការស្អប់ខ្ពើមជាតិសាសន៍ដទៃ នោះវា​​នឹងបើកផ្លូវឱ្យថៃ​យកលេស​បង្កអរិភាពលើកម្ពុជាបាន​​។ 

ជា​មោទនភាព​ផ្នែក​បច្ចេកវិទ្យាខ្លាំង​បំផុត​សម្រាប់​ចិន។ ពីមុន​យឺតយ៉ាវខ្លាំង ​ដើរក្រោយ​អាមេរិក​និង​ជប៉ុនមែន​ តែ​ពេល​នេះ​ចិនបាន​រត់តាម​​ទាន់ និង​​កំពុង​ចាប់​ផ្តើម​វ៉ារគេ​វ៉ារឯង តាម​រយៈ​ការ​ចំណាយ​វិនិយោគដ៏​ធំ​មហិមារ និង​អានុភាព​នៃ​ឧស្សាហកម្ម​អេឡិចត្រូនិក។ ចិន​បាន​បំបែក​ឯតទគ្គកម្ម​ពិភពលោក​ ផ្នែក​បង្កើត​ឧបករណ៍​បញ្ជា​​សត្វ​ល្អិត​​ ដ៏​ស្រាលបំផុត បំពាក់លើ​សត្វឃ្មុំ​​។

នៅថ្ងៃទី​១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ ​គណៈកម្មកាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា​បានដាក់ញត្តិ​ទៅឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ OHCHR ដើម្បីសុំ​អន្តរាគមន៍ជាបន្ទាន់លើករណីរំលោភបំពាន ​ធ្វើទារុណកម្ម និង​ឃុំខ្លួនទាហានកម្ពុជា ២០នាក់​ ​​​ដែលថៃចាប់ជាចំណាប់ខ្មាំង ​​ក្រោយបទឈប់បាញ់ចូលជាធរមាន​​​កាលពីម៉ោង១២ អធ្រាត្រថ្ងៃទី ២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៥។ តាមគណៈ​កម្មា​ធិការ​​មនុស្សកម្ពុជា ​ទាហានខ្មែរ​ ២នាក់ ដែលថៃទើប​បញ្ជូនមកកម្ពុជាវិញក្នុងថ្ងៃទី​១ ខែ​សីហា ឆ្នាំ២០២៥នោះ​​ ត្រូវបានរកឃើញថា​ស្ថិតក្នុង​ស្ថានភាពមាន​វិបត្តិផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរ។

រដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីក្រសួងការពារជាតិថៃយល់ព្រមសំណើរបស់ភាគីកម្ពុជា ដែលចង់ឱ្យមានក្រុមប្រទេសសង្កេតការណ៍ចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការកិច្ចការព្រំដែនទូទៅ (GBC)។ នេះបើយោងតាមលិខិតផ្លូវការរបស់ក្រសួងការពារជាតិថៃ ដែល​​ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥។ ការយល់ព្រមរបស់ភាគីថៃនាពេលនេះធ្វើឡើង​​តែប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះក្រោយ​កាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍ ផ្សាយថា រដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីក្រសួងការពារជាតិថៃបដិសេធមិនទទួលយកសំណើរបស់ភាគីកម្ពុជា ក្រោមហេតុផលថា ជាកិច្ចប្រជុំទ្វេភាគី និងបន្ទាប់ពីម៉ាឡេស៊ីអះអាងថា កងទ័ពរបស់ខ្លួននឹងចូលខ្លួនសម្របសម្រួលបន្តទៀត។ 

សហគមន៍ខ្មែរនៅប្រទេសបារាំង ធ្វើបាតុកម្ម នៅរសៀលថ្ងៃសៅរ៍ ទី២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ នៅក្រុងប៉ារីស។ បាតុកម្មនេះបានធ្វើឡើងក្នុងបរិបទសង្គ្រាមខ្មែរ-ថៃនៅព្រំដែន ដែលស្ងៀមស្ងាត់ក្នុងអំលុងពេលរក្សាបទឈប់បាញ់ ហើយមេៗទាហានទាំង២ភាគី ក៏បន្តចរចាគ្នានៅឡើយ។ បាតុករខ្មែរនៅ​ស្រុកបារាំង បានទាមទារសន្តិភាពពិតប្រាកដ និងទាមទារឲ្យទ័ព​ថៃប្រគល់ទាហានខ្មែរ ឲ្យកម្ពុជា វិញ។

អាមេរិក​ដំឡើង​សំឡេង​ដាក់​រុស្ស៊ី​កាន់​តែ​ខ្លាំង​ឡើងៗ​។ ជា​ប្រតិកម្ម​តប​នឹង​សេចក្តីថ្លែងការណ៍​បែប​បង្ក​ហេតុ​របស់​អតីត​ប្រធានាធិបតី​រុស្ស៊ី​លោក ឌីមីទ្រី​ មេដវេដេវ - នៅ​រសៀល​ថ្ងៃ​សុក្រ​ទី​១​សីហា​២០២៥​នេះ លោកប្រធានាធិបតី​អាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ បាន​ចេញ​​បញ្ជា​ឱ្យ​ពង្រាយ​​នាវា​មុជទឹក​នុយក្លេអ៊ែរ ពីរ​គ្រឿង ​នៅទីតាំង​ដ៏​សក្តិសម​។

បណ្តាអង្គទូតនានានៅកម្ពុជាបានសរសេរសារតាមបណ្តាញសង្គមរបស់ខ្លួន ដោយជំរុញឲ្យកម្ពុជា-ថៃ គោរពបទឈប់បាញ់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។ សំណេររបស់បណ្តាអង្គទូតនៅកម្ពុជា ធ្វើឡើងក្រោយពេលពួកគេបាន ​ទៅមើលស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៃតំបន់រងគ្រោះដោយសារគ្រាប់ផ្លោងរបស់ភាគីថៃចូលមកទឹកដីកម្ពុជានៅថ្ងៃទី១សីហា។

អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រល្បីឈ្មោះជាច្រើននាក់ បានចេញមុខ​ចោទ​អាជ្ញាធរអាមេរិក ថាបាន​ធ្វើ​របាយការណ៍ដោយ​យក​ការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់ពួកគេ យកទៅ​បំភ្លៃការពិត ឬបកស្រាយ​ដោយ​ភន្ត័ច្រឡំ ដើម្បីបម្រើដល់​គោល​នយោបាយ​​ប្រឆាំងអាកាស​ធាតុ​។ ការចេញមុខចោទនេះ គឺបន្ទាប់ពីរដ្ឋបាល​អាមេរិក ​បាន​លុបចោលច្បាប់គ្រប់គ្រង​ការបញ្ចេញឧស្ម័ន​ផ្ទះកញ្ចក់​ឆ្នាំ​២០០៩ ដោយផ្អែកលើ​របាយការណ៍ថ្មីមួយ ហើយដែល​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រចោទថា បានបកស្រាយខុសពីការពិត​នៃការសន្និដ្ឋានរបស់គេ​។

នៅអេស្ប៉ាញ សំណុំរឿងពុករលួយនៅតែបន្តលងបន្លាចនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ប៉េត្រូ សាន់ឆេស៍ (Pedro Sánchez)។ ក្នុងរបាយការណ៍ ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១ សីហា ក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប បន្តរិះគន់អេស្ប៉ាញ អំពីបញ្ហាពុករលួយរបស់ក្រុមមន្ត្រីសាធារណៈក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល និងក្រុមនគរបាល ហើយជំរុញឲ្យប្រទេសនេះ ពន្លឿនវិធានការទប់ស្កាត់។ 

ចាប់ពីថ្ងៃសុក្រទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២៥ ទៅ ពលរដ្ឋរុស្ស៊ីណា ដែលប្រើបណ្តាញអ៊ិនធ័រនែត ដើម្បីស្វែងមាតិកាផ្សេងៗ ដែលត្រូវអាជ្ញាធរវិនិច្ឆ័យថាមានលក្ខណៈ ជ្រុលនិយម នឹងត្រូវរងពិន័យ។ មានទម្រង់ស្រពិចស្រពិលនៅឡើយ ច្បាប់ថ្មីនេះ នឹងបើកផ្លូវឲ្យអាជ្ញាធររុស្ស៊ី ដាក់សម្ពាធមួយជាន់បន្ថែមទៀត លើប្រជាជនក្នុងស្រុក។ 

លោកដូណាល់ ត្រាំ​បានដាក់ឱសានវាទថាថ្ងៃទី​១សីហានេះ អត្រាពន្ធថ្មីលើទំនិញនាំចូល នឹងត្រូវអនុវត្ត។ តែ​កាលពីរសៀល​ថ្ងៃទី​៣១កក្កដា សេតវិមានបានប្រកាសថា អត្រាពន្ធថ្មីនេះនឹងចូលជាធរមាន​នៅថ្ងៃទី​៧សីហា ដើម្បីទុកពេល​វេលាឲ្យអាជ្ញាធរគយ​រៀបចំ​ដំណើរការការងារ​។ គិតត្រឹមពេលនេះ មានប្រទេសតែ​៧ទេ ដែល​បានសម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀងកំណត់អាត្រាពន្ធជាមួយអាមេរិក។ តើចាប់ពីថ្ងៃ​៧​សីហាទៅ អត្រាពន្ធនាំចូលរបស់អាមេរិក នឹងមានកម្រិត​ប៉ុន្មានខ្លះ សម្រាប់ប្រទេសនីមួយៗ ?

សហរដ្ឋអាមេរិកបានសម្រេចបញ្ចុះពន្ធបដិការឱ្យកម្ពុជាមកត្រឹម ១៩% រាល់មុខទំនិញនាំចេញពីកម្ពុជាចូលទៅទីផ្សាររបស់អាមេរិក។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់សេតវិមាន ចេញផ្សាយនៅព្រឹកថ្ងៃទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥។ ការបញ្ចុះអត្រាពន្ធបដិការរបស់អាមេរិក ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពី កម្ពុជា និងថៃសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់មួយដែលផ្តើមឡើងពីការសម្របសម្រួលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចមើលឃើញថា កម្ពុជានឹងក្លាយជាប្រទេសមួយដែលមានការប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់ ចំពោះការទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគពីបរទេសមកបណ្តាក់ទុនរកស៊ីនៅកម្ពុជា។ តែអ្នកជំនាញក៏ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលគិតគូរទៅលើការបង្កើននូវបរិយាកាសវិនិយោគងាយស្រួល និងការដឹកជញ្ចូនមានតម្លៃទាបជាងមុន។

អគ្គលេខាធិការអង្គការអន្តរជាតិនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង ហ្វ្រង់កូហ្វូនី(OIF) លោកស្រី ល្វីស មូស៊ីគីវ៉ាបូ (Louise MUSHIKIWABO)កាលពីថ្ងៃទី៣០​ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ បាន​ប្រកាសស្វាគមន៍បទឈប់បាញ់ជាបន្ទាន់ និងឥតលក្ខខណ្ឌ រវាងកងទ័ពកម្ពុជា និងកងទ័ពថៃ។ បន្ថែមពីនេះ លោកស្រី មូស៊ីគីវ៉ាបូ ក៏បានស្នើឲ្យភាគីកម្ពុជា-ថៃ គោរពឲ្យបាននូវបទឈប់បាញ់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។

គិតត្រឹមម៉ោង ៤រសៀល​ ថ្ងៃសុក្រទី០១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ កម្ពុជាទទួលបានទាហាន ២រូប ដែលស្ថិតក្នុងស្ថានភាពរបួសពីភាគីថៃ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅថ្ងៃសុក្រនេះ។ តុល្យការចុងក្រោយ មានទាហានកម្ពុជា ១៨រូបផ្សេងទៀត ដែលភាគីថៃបន្តឃុំឃាំងជាចំណាប់ខ្មាំង និងមិនទាន់បានប្រគល់មកឲ្យកម្ពុជាវិញ។

មជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកំចាត់មីនកម្ពុជា(CMAC) បានរកឃើញអាវុធយុទ្ធភណ្ឌផ្ទុះ និងមិនទាន់ផ្ទុះ ព្រមទាំងរណ្តៅគ្រាប់បែកជាច្រើន ដែលកងទ័ពអាកាសថៃបានទម្លាក់លើប្រទេសកម្ពុជា អំឡុងពេលនៃជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា-ថៃ។ លោក ហេង រតនា អគ្គនាយកអង្គភាពស៊ីម៉ាក់នៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥បានចេញមកបញ្ជាក់ចំៗថា អាវុធយុទ្ធភណ្ឌដូចជាគ្រាប់ប្រភេទ MK-84 ដែលកម្ពុជារកឃើញនាពេលនេះសុទ្ធសឹងជាគ្រាប់ថ្មីថ្មោង ដែលថៃបានយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងការឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជា។ តែថៃបានបដិសេធ និងគេចពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះការលើកឡើងរបស់អង្គភាពស៊ីម៉ាក់ដូច្នេះ។​

កម្ពុជាបានឯកភាពទៅលើសំណើរបស់ភាគីថៃ ក្នុងការរៀបចំកិច្ចប្រជុំវិសាមញ្ញនៃគណៈកម្មាធិការព្រំដែនទូទៅ(GBC) នៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីចាប់ពីថ្ងៃទី៤ ដល់ថ្ងៃទី៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការព្រំដែនទូទៅនាពេលនេះ កម្ពុជាក៏បានស្នើសុំដល់ភាគីអាមេរិក ចិន និងម៉ាឡេស៊ី ឲ្យចូលរួមជាអ្នកសង្កេតការណ៍ផងដែរ ដើម្បីឲ្យដំណើរការកិច្ចប្រជុំនេះប្រកបដោយអព្យាក្រឹត្យ។

អាមេរិកបានសម្រេចបញ្ចុះអត្រាពន្ធបដិការដល់កម្ពុជាមកត្រឹម១៩% ដែលការសម្រេចនេះបានចូលជាធរមានចាប់ពីថ្ងៃសុក្រទី០១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥តទៅ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក ស៊ុន ចាន់ថុល អនុប្រធានទី១ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននាព្រឹកថ្ងៃសុក្រទី០១សីហានេះ។ ការបញ្ចុះអត្រាពន្ធរបស់អាមេរិកលើទំនិញកម្ពុជាមកត្រឹម ១៩%នេះ ធ្វើឡើងក្រោយពេលដែលកម្ពុជា-ថៃ យល់ព្រមលើកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ជុំវិញជម្លោះនៅតាមតំបន់ព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ។

នៅក្នុង​ឱកាស​ខួប៥០ឆ្នាំ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងហ៊ែលស៊ីនគីស្តីពីសន្តិសុខអឺរ៉ុប ១សីហា​១៩៧៥ លោក​ប្រធានាធិតបី​អ៊ុយក្រែន វ្លូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គី បានថ្លែងសុន្ទរកថា ដោយ​លោក​បានអំពាវនាវ​ឲ្យពិភពលោក ត្រូវ​តែ​​រួមគ្នា​ផ្លាប់ប្តូររបបដឹកនាំនៅរុស្ស៊ី ព្រោះពុំនោះទេ រុស្ស៊ី​នឹងបន្តគំរាមសន្តិសុខ គំរា​​ម​សន្តិភាពរបស់ប្រទេសអឺរ៉ុបជាបន្តបន្ទាប់​។ សុន្ទរកថាលោក​ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន ត្រូវបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពី​វេលាទៀបភ្លឺថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី​៣១កក្កដា រុស្ស៊ីបានបញ្ជាដ្រូន​ចំនួន​៣០៩គ្រឿងនិង​បាញ់​មីស៊ីល៩គ្រាប់ សំដៅ​មកលើរដ្ឋធានីកៀវ។ អាជ្ញាធរអ៊ុយក្រែនបាន​អះអាងថា ដ្រូននិង​មីស៊ីលរុស្ស៊ី​បានវាយសំដៅ​ចំ​អគារផ្ទះសំបែង មន្ទីរពេទ្យ និងសាលារៀន បណ្តាល​ឲ្យ​មានមនុស្ស​របួសយ៉ាងហោច​ជាង​៥០នាក់។

២​ថ្ងៃមុនផុតឱសានវាទដែលលោក ដូណាល់ ត្រាំ បានគំរាម​អនុវត្តអត្រាពន្ធ២៥% ទីបំផុត​កូរ៉េខាងត្បូង បានសម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀង​មួយ ជាមួយសហហរដ្ឋអាមេរិក។ យោងតាមកិច្ចព្រមព្រៀង​នេះ អត្រាពន្ធ​បន្ថែមលើទំនិញកូរ៉េខាងត្បូងដែលនាំចូលទៅអាមេរិក នឹងមានកម្រិត​១៥% ហើយ​កូរ៉េខាងត្បូងវិញ បានសន្យា​វិនិយោគ​ច្រើនម៉ឺនលានដុល្លារ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក​។

នៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ លោក កឹម សុខា ប្រធានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានបង្ហាញមុខជាលើកដំបូងនៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម និងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដើម្បីចូលរួមគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធដល់កងទ័ពកម្ពុជា ដែលបានពលីជីវិតនៅក្នុងសមរភូមិតាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ វត្តមានរបស់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងនៅក្នុងពិធីគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធសពយុទ្ធជនពលីពេលនេះ ធ្វើឡើងដោយមានការអមដំណើរពីសំណាក់ព្រះរាជអាជ្ញារងនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ និងសមត្ថកិច្ចផងដែរ។