សហភាពអឺរ៉ុបទទូចឱ្យកម្ពុជា និងថៃ មានកិច្ចខិតខំប្រកបដោយនិរន្តរភាពក្នុងការអនុវត្តបទឈប់បាញ់ដែលសម្រេចបានកាលពីថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៥នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ភាគីទាំងពីរក៏ត្រូវគោរពតាមច្បាប់អន្តរជាតិ និងបញ្ចៀសសកម្មភាពណាមួយដែលបង្កឱ្យមានភាពតានតឹងរវាងគ្នា។ នេះជាការលើកឡើងរបស់ អ្នកនាំពាក្យសហភាពអឺរ៉ុបទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស និងគោលនយោបាយសន្តិសុខលោកស្រី Anitta Hipper។ អ្នកវិភាគយល់ថា ការអំពាវនាវរបស់សហភាពអឺរ៉ុបយ៉ាងដូចនេះ ស្តែងឱ្យឃើញពីភាពផុយស្រួយនៃការអនុវត្តបទឈប់បាញ់រវាងកម្ពុជា និងថៃ ព្រោះការអនុវត្តបទឈប់បាញ់នេះប្រៀបដូចជាការពន្យារពេលនៃការកើតឡើងសង្គ្រាមម្តងទៀត ដោយសារភាគីទាំង២មានជំហរផ្ទុយគ្នាក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែន។

នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៦ ខែ​កញ្ញា​នេះ ​ក្រុម​ការ​ងារ ​Cambodia Local Guides ​បាន​បញ្ចេញ​របាយ​ការណ៍​មួយ​ដោយ​បាន​កត់​ត្រា​ពី​ការ​យា​យី​ជា​ប្រព័ន្ធ​ដែល​កំណត់​គោល​ដៅ​លើ​ប្រ​ទេស​កម្ពុជា ​តាម​រយៈ​ការ​កែ​ប្រែទី​តាំង​នៅលើ​ Google​ Maps​។ ​ក្រុម​អ្នក​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ក្នុង​ស្រុក ​និង​ការ​វិភាគ​បច្ចេក​ទេស ​បាន​រក​ឃើញ​ថា​ មាន​ការ​បំ​ពាន​យ៉ាង​ទូ​លំ​ទូ​លាយ​ដែល​ប៉ះ​ពាល់​ «​អធិប​តេយ្យភាព​ឌីជីថល​ កេរ្ត៍​ឈ្មោះ​ទេសចរណ៍ ​និង​សុវត្ថិ​ភាព​សហគមន៍»​ របស់​កម្ពុជា​។

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៦ នៅពេលដែលមើលឃើញតម្រូវការ និងភាពចាំបាច់នៅក្នុងសង្គមពាក់ព័ន្ធនឹងការថែទាំសុខភាពមនុស្សចាស់ជរា លោកស្រីឌីផន ភិរម្យ ដែលធ្លាប់ជាគិលានុបដ្ឋាយិកាដ៏ចំណានម្នាក់ បានសម្រេចចិត្តបើកអាជីវកម្មថ្មីដំបូងគេមួយនៅកម្ពុជា គឺសេវាថែទាំសុខភាពចល័ត ដែលមានឈ្មោះថាMUCH Mobile Health Care។ លោកស្រីឌីផន ភិរម្យ បានលើកឡើងថាបច្ចុប្បន្នសេវាថែទាំសុខភាពមនុស្សចាស់កាន់តែទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ ដោយសារយុវជនមានភាពមមាញឹកខ្លាំងនៅក្នុងការងាររបស់ខ្លួន។

ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ បានប្រកាសនៅសេតវិមាន នាថ្ងៃសុក្រ ទី៥ កញ្ញា ថា លោកនិង នាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌា ណារិនដ្រា ម៉ូឌី នៅតែជាមិត្តភ័ក្តិនឹងគ្នា បើទោះបីជាប្រទេសទាំងពីរ កំពុងប្រឈមមុខតានតឹងដាក់គ្នា ក្នុងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម។ រីឯ លោកម៉ូឌីក៏បានបង្ហាញពីអារម្មណ៍ដូចគ្នា និងបានថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះលោកត្រាំ ដែលបានគិតគូរពីទំនាក់ទំនងរវាងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងក្រុងញូដែលី។

អា​ជ្ញា​ធរ​ជំ​នាញ​ពាក់​ព័ន្ធ​បាន​ចេញ​សេច​ក្តី​ព្រ​មាន​មួយ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៥​ ខែ​កញ្ញា​ ឆ្នាំ​២០២៥​ ដោយ​ប្រាប់​ឲ្យ​នីតិបុគ្គល​ ឬ​រូប​វន្ត​បុគ្គល​បញ្ឈប់​ជា​បន្ទាន់​រាល់​សកម្ម​ភាព​រក្សា​ទុក​អត្ត​សញ្ញាណ​ប័ណ្ណ ​សៀវ​ភៅ​ស្នាក់​នៅ​ ប័ណ្ណ​សម​ធម៌​(ប័ណ្ណក្រីក្រ) ​និង​ប័ណ្ណ​សមា​ជិក​បេឡា​ជាតិ​សន្តិ​សុខ​សង្គម​(ប.ស.ស) ​សម្រាប់​ការ​ធានា​លើ​ប្រាក់​កម្ចី​។​ នេះ​ជា​ការ​ក្រើន​រម្លឹក​ជា​ថ្មី​នៅ​ក្នុង​សេច​ក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​រួម​មួយ ​រវាង​ក្រ​សួង​មហា​ផ្ទៃ ​ធនា​គារ​ជាតិ​នៃ​កម្ពុជា ​និង​អា​ជ្ញា​ធរ​សេវា​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​មិន​មែន​ធនា​គារ​។

ថ្ងៃទី ៥កញ្ញា​ អង្គការសុខភាពពិភពលោក បានសម្រេច​ចុះបញ្ជីនូវម៉ូឡេគុលឱសថថ្មី ចំនួន​៤មុខ ទៅក្នុងបញ្ជីឱសថសំខាន់​ៗ​។ ផ្អែកតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ម៉ូឡេគុល​ទាំង​៤មុខនេះ មិនត្រឹមតែ​​មានប្រសិទ្ធភាពល្អ ក្នុងការព្យាបាល​ទាំងជម្ងឺទឹកនោមផ្អែមនោះទេ តែអាចមានប្រសិទ្ធភាព​ព្យាបាលជម្ងឺធាត់ចុកខ្លាញ់ថែមទៀតផង​។ ទន្ទឹមគ្នានេះ អង្គការសុខភាពពិភពលោក បានអំពាវនាវឲ្យ​មន្ទីពិសោធន៍​ឱសថម្ចាស់​អាជ្ញាបណ្ណ ត្រូវតែបើកផ្លូវ ​ផ្តល់សិទ្ធិ​​ផលិត​ឱសថទាំងនេះ ទៅកាន់សហគ្រាស​ផលិតឱសថតាមប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍​ ដើម្បី​ធ្វើ​ឲ្យ​​ឱសថនេះ មានតម្លៃថោក​​ ជួយព្យាបាល​មនុស្ស​នៅតាមប្រទេសក្រីក្រ​។

រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច​ស្វ៊ីស ត្រូវ​ជជែក​ចរចា ជាមួយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សហរដ្ឋអាមេរិក​ទទួល​បន្ទុក​ពាណិជ្ជកម្ម​ នៅ​ថ្ងៃសុក្រ ​ទី​៥កញ្ញា។ នេះបើតា​ម​ការបញ្ជាក់​របស់​ ក្រុមប្រឹក្សា​សហព័ន្ធស្វ៊ីស។ កម្មវត្ថុ​នៃកិច្ច​ពិភាក្សា​ គ្មាន​អ្វីផ្សេង​ ​ក្រៅពី​ចង់​ស្នើ​ឲ្យ​អាមេរិក​បញ្ចុះ​រនាំងពន្ធគយ ដែល​ស្វ៊ីស​យល់ថា ខ្ពស់​ខ្លាំងពេក។ ពោល​អាមេរិក​ដាក់អត្រា​ពន្ធគយ​ ចំនួន​ ៣៩%​ ចំពោះ​ទំនិញ​ស្វ៊ីស។​​

ដូចការគ្រោងទុក សភាថៃបានបើកសម័យប្រជុំនៅថ្ងៃសុក្រទី​៥កញ្ញា​​ ដើម្បី​បោះឆ្នោតជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី​។ គឺលោក​ អនុធិន​ ឆានវីរៈគូន ប្រធានគណបក្ស​ភូមិចៃថៃ ដែលបានទទួលសំឡេងឆ្នោត​គ្រប់គ្រាន់ ក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី​ និងចាប់ផ្តើម​បង្កើតរដ្ឋាភិបាល​។ លទ្ធផលដែលបានបង្ហាញអំពីបរាជ័យ​របស់គណបក្សភឿថៃ របស់​លោកស្រីផែថងថាន​។ ប៉ុន្មានម៉ោងមុន​សភាបោះឆ្នោត លោកថាក់ស៊ីន ស្ថាបនិកគណបក្សភឿថៃ បានធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះចាកចេញពីប្រទេសភ្លាមៗផងដែរ​។

រដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី តាមរយៈទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍ Smartraveller បានកែសម្រួល និងបង្រួមតំបន់ដែលប្រឈមបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ដល់ភ្ញៀវទេសចរបរទេស ពិសេសភ្ញៀវទេសចរជនជាតិអូស្ត្រាលី ដែលធ្វើដំណើរកម្សាន្តក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងសេចក្តីណែនាំទើបកែសម្រួលថ្មីចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា ទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលីបានបែងចែកទីតាំង និងភូមិសាស្ត្រក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជា ៣តំបន់ សម្រាប់ឱ្យភ្ញៀវទេសចរពិចារណាមុនធ្វើដំណើរកម្សាន្ត តែហាមដាច់ខាត ការធ្វើដំណើរទៅតំបន់ ដែលមានចម្ងាយ ៥០គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនរវាងកម្ពុជា-ថៃ។

ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​បាន​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ហួស​ចិត្ត​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​ តាំង​ពី​ថៃ​ប្រកាស​ទិញ​យន្ត​ហោះ​ចម្បាំង​ ៤​គ្រឿង​បន្ថែម​ទៀត​ពី​ប្រទេស​ស៊ុយ​អែត​កាល​ពី​ចុង​ខែ​សីហា ​ឆ្នាំ​២០២៥​។​ ប្រតិកម្ម​ហួស​ចិត្ត​ ព្រោះ​ស៊ុយ​អែត​ដែល​ធ្លាប់​ជា​អ្នក​ផ្តល់​ជំនួយ​ផ្នែក​សិទ្ធិ​មនុស្ស​មក​កម្ពុជា​បែរ​ជា​ងាក​ទៅ​ចុះកិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​លក់​យន្ត​ហោះ ​Gripen​ ទៅឲ្យ​ថៃ​ដើម្បី​ធ្វើ​សង្រ្គាម​ប្រឆាំង​កម្ពុជា​ទៅ​វិញ​។​ គួរ​រម្លឹក​ថា​ ថៃ​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​យន្ត​ហោះ ​Gripen​ របស់​ស៊ុយ​អែត​នេះក្នុង​ការ​វាយ​ប្រហារ​កម្ពុជា​ចំនួន​ ​៥ថ្ងៃ​នៅ​តាម​ព្រំ​ដែន​កាល​ពី​ចុង​ខែ​កក្កដា​កន្លង​ទៅ។​ តើ​កម្ពុជា​គួរ​មាន​យន្ត​ការ​អ្វី​ខ្លះ​ដើម្បី​បង្អាក់​ស៊ុយ​អែត​កុំ​ឲ្យ​លក់​យន្ត​ហោះ​ចម្បាំង​ទៅ​ឲ្យ​ប្រទេស​ថៃ​?

ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក វ្ល៉ាឌីមៀរ ពូទីន ​គំរាម​វាយប្រហារ​ទៅលើ​កងទ័ព​បស្ចិមលោក​ដែល​ដាក់​ពង្រាយ​នៅអ៊ុយក្រែន​។ ការប្រកាស​គំរាម​នេះ​ ធ្វើឡើង​តែមួយ​ថ្ងៃ​ប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពី ​ប្រធានាធិបតីបារាំង លោក អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង បាន​ប្រកាសថា​នឹង​បញ្ជូន​កងទ័ព​អឺរ៉ុប ​២៦ប្រទេស ទៅ​​ជួយការពារសន្តិសុខអ៊ុយក្រែន នៅពេល​ខាងមុខ​។

នៅក្នុងបទយកការណ៍សហគមន៍ខ្មែរនៅប្រទេសបារាំង​នៅថ្ងៃសុក្រទី​៥ កញ្ញា ឈាង​បុប្ផា​ ណែនាំលោកអ្នកនាង​ឲ្យបាន​ស្គាល់ម្ចាស់​អ្នកនិពន្ធរឿងប្រលោមលោក​ ផ្ទះត្រើយស្ទឹងម្ខាង។ ផ្ទះត្រើយស្ទឹងម្ខាង ជា​ស្នាដៃនិពន្ធប្រលោមលោក​លើកដំបូង​គេ​របស់​ហង្ស ខ្មៅ និង​​ត្រូវ​បាន​បោះពុម្ពផ្សាយ​៤លើកមកហើយនៅប្រទេស​កម្ពុជា។ តើ​​ផ្ទះត្រើយស្ទឹងម្ខាងមានសាច់រឿង​យ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ និង​ថា តើ​អ្នកនិពន្ធ​ហង្សខ្មៅ​ជាអ្នកណា?

ចាប់តាំងពីកងទ័ពកម្ពុជា និងកងទ័ពថៃបានផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នាអស់រយៈពេល៥ថ្ងៃ កាលពីចុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ កម្ពុជាហាក់បានបង្ហាញពីសកម្មភាពការទូតមមាញឹកជាងសព្វមួយដង។ ក្រោយការជំរុញពីលោក ដូណាល់ ត្រាំ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកឲ្យមានការចរចា ដើម្បីទទួលបានបទឈប់បាញ់កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ កម្ពុជាមានឱកាសធ្វើការងារការទូតយ៉ាងពេញដៃពេញជើង ស្របពេលដែលថៃកំពុងប្រឈមនឹងនយោបាយផ្ទៃក្នុងមកទល់បច្ចុប្បន្ន។

ធូបជារបស់ម្យ៉ាងដែលពលរដ្ឋខ្មែរនិយមប្រើសម្រាប់ធ្វើពិធីបួងសួងតាមបែបសាសនា។ ស្ត្រីវ័យចំណាស់ប្រកបរបរធ្វើសរសៃធូកក្នុងស្រុកអង្គរធំ ខេត្តសៀមរាបបានប្រាប់ថា ធូបខ្មែរមានទីផ្សារល្អ ទោះបីលក់បានក្នុងតម្លៃទាបក៏ដោយ។ ជាមួយគ្នានេះ ពួកគាត់ក៏បារម្ភពីការប្រឈមបាត់បង់របរមួយនេះ ដោយសារតែខ្វះអ្នកបន្តវេន និងវត្ថុធាតុដើម។

មានទីតាំងមិនប្រក្រតីចំនួន ៥៦៨កន្លែងបានដៅលើផែនទី Google ជុំវិញភូមិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេលមានជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ នេះបើតាមការរកឃើញរបស់ក្រុមសហគមន៍ Cambodia Local Guides ដែលជួយពិនិត្យមើលភាពមិនប្រក្រតីនៅលើផែនទី Google។ នៅក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI លោក ជី សុផាត ក្រុមការងារ Cambodia Local Guides បានឲ្យដឹងថា ទីតាំងមិនប្រក្រតីជាង ៥០០កន្លែងបានដៅលើផែនទី Google  ដោយប្រើពាក្យអសុរស ជុំវិញ ១៨រាជធានី-ខេត្តនៃប្រទេសកម្ពុជា និងថា វាបានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់វិស័យទេសចរណ៍កម្ពុជា ពិសេសអាចប៉ះពាល់ដល់វិស័យសន្តិសុខជាតិ។ ក្នុងន័យនេះ លោក និងក្រុមការងារនឹងរៀបចំរបាយការណ៍លម្អិតមួយទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនផែនទី Google ពិនិត្យ និងដោះស្រាយ។

ក្រុមបញ្ញាវន្តខ្មែរដែលមានតំណាងឈ្មោះ លោក មូន ពេជ្រ បានស្នើឲ្យសភាស៊ុយអ៊ែតពិចារណាឡើងវិញនូវផែនការផ្សេងៗក្នុងការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធាជាមួយប្រទេសថៃ រួមទាំងការលក់យន្តហោះចម្បាំង Gripen។ ចំពោះក្រុមបញ្ញាវន្តខ្មែរ ខណៈជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃនៅតែមិនទាន់បានដោះស្រាយ ការចុះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធារបស់ស៊ុយអែតជាមួយប្រទេសថៃ គឺមិនស៊ីសង្វាក់គ្នា និងនាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ស៊ុយអែតចំពោះសន្តិភាព និងសិទ្ធិមនុស្ស។

ប្រមុខរដ្ឋចិន លោក ស៊ី ជីនពីង និង ប្រមុខរដ្ឋ​រុស្ស៊ី លោក វ្ល៉ាឌីមៀរ ពូទីន ជជែក​គ្នា​អំពី​ការ​រស់​នៅ​អាយុវែង​ និង​មាន«​ជីវិត​អមតៈ» ​ក្នុង​ឱកាសពិធី​ដង្ហែក្បួនកងទ័ពដ៏ធំសម្បើម នៅរដ្ឋធានីប៉េកាំង ថ្ងៃទី​៣ កញ្ញា​ កន្លងទៅ​​​។​ ការនិយាយគ្នា​អំពី​រឿង«រស់​នៅបានយូរអង្វែង»​នេះ នាំឲ្យ​បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន​បស្ចិម​ចាប់អារម្មណ៍​យកទៅចុះផ្សាយ និង​ចោទសួរ​ទៅ​ចៅហ្វាយ​វិមាន​ក្រេមឡាំង ហើយ​លោកពូទីន ក៏​បញ្ជាក់ក្នុង​សន្និសីទកាសែត ថា នៅពេលនោះ មេដឹកនាំទាំង​ពីរ ពិតជា​បាននិយាយ​អំពី«​ជីវិតអមតៈ»មែន​។​

ក្រសួងសុខាភិបាលបានប្រកាសនៅថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ថា ក្រុមការងារមន្ទីរពិសោធន៍បានរកឃើញផលិតផលបំប៉នសុខភាព និងផលិតផលគ្រឿងសម្អាងចំនួន ៣មុខរបស់អ្នកស្រី ឆេង ស្រីរ័ត្ន ហៅ Love Riya មានផ្ទុកសារធាតុគ្រោះថ្នាក់។ ការលើកឡើងរបស់ក្រសួងសុខាភិបាលដូច្នេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមន្ត្រីជំនាញរបស់ក្រសួងយកសំណាកផលិតផលបំប៉នសុខភាពចំនួន ២មុខ និងផលិតផលគ្រឿងសម្អាងចំនួន ១២មុខរបស់អ្នកស្រី ឆេង ស្រីរ័ត្ន ទៅវិភាគគុណភាព។

វិបត្តិនយោបាយ​ថៃ នៅតែបន្តជាប់គាំង។ កាលពីថ្ងៃពុធទី​៣កញ្ញា​ គណបក្សភឿថៃ បានប្រកាសនីតិវិធីរំលាយសភា បន្ទាប់ពីលោក អនុធិន ឆានវីរៈគូន ប្រធានគណបក្ស​ភូមិចៃថៃ ត្រូវបាន​គណបក្សប្រាឆាឈុន​សម្រេចគាំទ្រឲ្យធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី​។ ក៏ប៉ុន្តែ​ នៅព្រឹកថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ទី៤កញ្ញា ក្រុមប្រឹក្សា​ព្រះមហាក្សត្រថៃ បានបដិសេធ មិនទទួល​យក​​សំណើសុំ​រំលាយ​សភា​របស់ភឿថៃទេ ដោយលើកឡើងថាមាន​បញ្ហាគតិយុត្តិ​។

នៅថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ រដ្ឋបាលខេត្តតាកែវបានដាក់បម្រាមមិនឱ្យមានការបង្ហោះដ្រូន ឬប៉េងប៉ោងនៅក្បែរអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិតេជោចាប់ពីថ្ងៃទី៣ ដល់ថ្ងៃទី៧ ខែកញ្ញា ដោយពន្យល់ហេតុផលថា អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិតេជោនឹងធ្វើតេស្តសាកល្បងការហោះហើរពេញលេញ មុននឹងព្រលានយន្តហោះខ្នាតធំលំដាប់ 4F របស់កម្ពុជាមួយនេះនឹងបើកប្រតិបត្តិការហោះហើរជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី៩ កញ្ញា។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នៅថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញានេះ លោក ស៊ិន ចាន់សេរីវត្ថា អ្នកនាំពាក្យអាកាសចរណ៍ស៊ីវិលបញ្ជាក់ថា ការធ្វើតេស្តសាកល្បងការហោះហើរពេញលេញ ការត្រួតពិនិត្យឧបករណ៍ឃ្លាំមើលដែនអាកាស និង ផ្លូវចុះចត គឺទទួលបានជោគជ័យជាបន្តបន្ទាប់។ តាមលោក ស៊ិន ចាន់សេរីវត្ថា អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិតេជោនឹងក្លាយជាសមិទ្ធិផលដ៏សំខាន់នៃភាពរីកចម្រើនក្នុងវិស័យអាកាសចរណ៍កម្ពុជា។

បារាំង​និង​អង់គ្លេស ធ្វើ​ជា​សហប្រធាន​នៃកិច្ចប្រជុំកំពូល​មេដឹកនាំលោកខាងលិច ប្រមាណ​ ៣០ប្រទេស​ ដើម្បី​​រកដំណោះស្រាយ​ជួយ​អ៊ុយក្រែន ដោយបាន​ស្នើឲ្យ​បង្កើត​«សម្ព័ន្ធស្ម័គ្រចិត្ត​ជួយការពារសន្តិសុខ​អ៊ុយក្រែន​» ​។ ក្នុងន័យនេះ បារាំង​ អង់គ្លេស និងបែលហ្ស៊ិក ក៏​បាន​លើកសំណើ​ឲ្យ​បញ្ចូន​កងទ័ពរបស់​បស្ចិមលោក​ ឲ្យ​ទៅ​យាម​កាម«ឃ្លាំមើល​សន្តិភាព»នៅលើទឹកដីអ៊ុយក្រែន នៅពេល​ដែល​​រុស្ស៊ី​និង​អ៊ុយក្រែន​សម្រេច​ធ្វើបទ​ឈប់បាញ់​។​ ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក លោក​ ដូណាល់​ ត្រាំ នឹងចូលរួម​កិច្ចប្រជុំ​នេះ ពីចម្ងាយ។  មុន​កិច្ចប្រជុំ​មួយ​ថ្ងៃ​ លោក ត្រាំ​ បានប្រកាស​ពីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន​ថា នឹង​បង្កើន​កងទ័ព​អាមេរិក​នៅ​ប៉ូឡូញ។ ប៉ូឡូញជាទី​ដែល​នៅកៀក​នឹងសមរភូមិ​អ៊ុយក្រែន-រុស្ស៊ី។​ ​

ហេតុការណ៍នៃការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងយោធាថៃ និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅភូមិជោគជ័យ ឃុំអូរបីជាន់ ស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យបានកើតឡើងជាថ្មីនៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី៤ ខែកញ្ញានេះ។ មូលហេតុនៃការប៉ះទង្គិច គឺដោយសារតែទាហានថៃបានព្យាយាមយកបន្លាលួសមកព័ទ្ធដីចម្ការអំពៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលអាស្រ័យផលនៅទីនោះ។ ការណ៍នេះនាំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរស្រាក់ដៃគ្នាបណ្តេញទាហានថៃឲ្យត្រលប់ទៅទីតាំងរបស់ខ្លួនវិញ។ អ្នកឃ្លាំមើលយល់ថា ថៃកំពុងបញ្ឆេះភ្លើងកំហឹងជាមួយភាគីកម្ពុជាដើម្បីឲ្យទាហានកម្ពុជាធ្វើសកម្មភាពតបត រួចចោទប្រកាន់កម្ពុជាថាបានរំលោភបំពានបទឈប់បាញ់។ តើភាពចម្រូងចម្រាសនៅភូមិជោគជ័យអាចឈានទៅផ្ទុះអាវុធជាថ្មីរវាងយោធាខ្មែរ-ថៃដែរ ឬយ៉ាងណា?

រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ទូទាត់​សង​បំណុល​ឱ្យ​ចិន​ចំនួន​ ១១១.៧៥​លាន​ដុល្លារ ​និង​ការ​ប្រាក់​ជិត​ ២៩​លាន​ដុល្លារ ​នៅ​ឆមាស​ទី​១​ ឆ្នាំ​២០២៥​នេះ​។​ នេះ​បើ​តាម​ព្រឹត្តិ​បត្រ​ស្ថិតិ​បំណុល​សាធារណៈ​របស់​កម្ពុជា​ ដែល​ចេញ​ផ្សាយ​ថ្មីៗ​នេះ​។​ ក្នុង​ចំណោម​បំណុល​សាធារណៈ​សរុប​ ១២.៦៧​ពាន់​លាន​ដុល្លារ​ បំណុល​ដែល​កម្ពុជា​ជាប់​ជំពាក់​ចិន​មាន​សរុប​ប្រមាណ​ ៤.០៧ ​ពាន់​លាន​ដុល្លារ ​ខណៈ​ប្រទេស​ចិន​ជា​ម្ចាស់​បំណុល​ទ្វេ​ភាគី​ធំ​បំផុត​មួយ​របស់​កម្ពុជា​។

នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៣ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​២០២៥​ អភិបាល​ខេត្ត​បន្ទាយ​មាន​ជ័យ​របស់​កម្ពុជា​ បាន​ចេញ​លិខិត​ផ្លូវ​ការ​មួយ​បញ្ជាក់​ប្រាប់​ទៅ​ភាគី​ថៃ​ថា ​ការ​ធ្វើ​សកម្ម​ភាព​ណា​មួយ​ដោយ​ឯក​តោ​ភាគី​គឺ​ជា​ការ​រំ​លោភ​លើ​បទ​ឈប់​បាញ់ ​និង​ជា​ការ​រំលោភ​លើ​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​នានា​ដែល​កម្ពុជា ​និង​ថៃ​បាន​ឯក​ភាព​គ្នា​កន្លង​មក​។​ នេះ​ជា​ការ​ឆ្លើយ​តប​របស់​ភាគី​កម្ពុជា ​បន្ទាប់​ពី​អភិ​បាល​ខេត្ត​ស្រះកែវ​របស់​ថៃ​បាន​ជូន​ដំណឹង​មក​អភិបាល​ខេត្ត​បន្ទាយ​មាន​ជ័យ​ពីកិច្ច​សហ​ការ​ជម្លៀស​ពល​រដ្ឋ​ខ្មែរ​ចំនួន​ ១៧០​គ្រួសារ​ចេញ​ពី​ភូមិ​សាស្ត្រ ​ក្នុង​ឃុំ​អូរ​បី​ជាន់​ ស្រុក​អូរ​ជ្រៅ ​ខេត្តបន្ទាយ​មាន​ជ័យ​។

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរយៈសារាចរចុះថ្ងៃទី២៧ សីហាបានសម្រេចផ្អាកការរៀបចំព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូកក្នុងឆ្នាំ២០២៥ ដែលគ្រោងធ្វើនៅថ្ងៃទី៤ ទី៥ និងទី៦ ខែវិច្ឆិកាខាងមុខ។ ការសម្រេចនេះធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលសំខាន់ ២ ទី១ គឺកម្ពុជាកំពុងប្រឈមនឹងស្ថានភាពមិនទាន់នឹងនរផ្នែកព្រំដែនជាមួយប្រទេសថៃ និងទី២ គឺលំហូរពលករខ្មែរដែលត្រលប់ពីប្រទេសថៃមករកការងារធ្វើក្នុងស្រុក។

នៅប្រទេសថៃ លោក ភូមិថាំ វិឆៈយៈឆៃ ​​នាយករដ្ឋមន្ត្រីបណ្តោះអាសន្ន មកពីគណបក្សភឿថៃ ប្រកាស​ផ្តើមនីតិវិធីរំលាយសភា។ ការ​ប្រកាសបោះឆ្នោត​រំលាយ​រដ្ឋសភាយ៉ាងដូច្នេះ ធ្វើឡើង​ក្រោយ​ពី​ ​បក្សប្រឆាំង គឺគណបក្សប្រាឆាឈុន បាន​ងាកទៅគាំទ្រ​បេក្ខជន​​របស់បក្សភូមិចៃថៃ ​សម្រាប់កៅអី​ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​​​។ បក្សភូមិចៃថៃ ជាអតីតសម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់បក្សភឿថៃ តែបានសម្រេច​ដកខ្លួន​ពីរដ្ឋាភិបាល​ចម្រុះ។

កម្ពុជាបានសម្រេចផ្អាកការប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូកដែលគ្រោងធ្វើនៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥ ខាងមុខ។ តាមសារាចររបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ការសម្រេចផ្អាកប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូកឆ្នាំនេះ គឺដោយសារកម្ពុជាជាប់ដៃដោះស្រាយបញ្ហាជូនជនភៀសសឹក និងពលករខ្មែរធ្វើការនៅប្រទេសថៃដែលវិលត្រឡប់ចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញ។ ការសម្រេចដូចនេះត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកជាផ្នែកមួយនៃការបន្តអនុវត្តបទឈប់បាញ់រវាងកងទ័ពកម្ពុជា និងថៃដែលសម្រេចបាននៅម៉ាឡេស៊ី កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមយល់ថា ការផ្អាកពិធីបុណ្យអុំទូកក្នុងបរិបទនៃជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃជាការគិតគូរត្រឹមត្រូវ។ ទោះជាយ៉ាងណា ការរៀបចំពិធីបុណ្យអុំទូកឆ្នាំ ២០២៥ អាចធ្វើនៅតាមបណ្តាខេត្តនានាដោយផ្អែកតាមលទ្ធភាពជាក់ស្តែងរបស់អាជ្ញាធរ និងប្រជាពលរដ្ឋ។

នៅទីក្រុងប៉េកាំង ថ្ងៃពុធទី​៣កញ្ញា លោក​ប្រធានាធិបតីចិន បាន​ប្រារព្ធពិធី​ដង្ហែក្បួនកងទ័ពដ៏ធំសម្បើម ដើម្បីបង្ហាញគ្រឿងសព្វាវុធទំនើបៗ ក៏ដូចជាបញ្ជាក់​ឥទ្ធិពល​របស់ចិន​ក្នុងពិភពលោក។ ក្នុងចំណោម​ភ្ញៀវកិត្តិយស ប្រមុខរដ្ឋនៃបណ្តាប្រទេសដែលចិនអញ្ជើញចូលរួម គឺមាន​លោកពូទីន ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី និង​លោកគីម ជុងអ៊ុង​ មេដឹកនាំផ្តាច់ការកូរ៉េខាងជើង ដែលជាសុទ្ធតែជាមហាមិត្តដ៏ធំទាំង​២របស់ចិន​។ ថ្លែងក្នុងពិធីដ៏មហាអស្ចារ្យ​នេះ លោកស៊ី ជីនពីងបាន​ប្រកាសថា “គ្មាននរណា អាចមកបង្អាក់ដំណើរឈ្ពោះទៅមុខ របស់ចិនបានឡើយ”។

អំពើកាប់សម្លាប់មនុស្ស​ បង្កឡើងដោយ​របបសឹក​ភូមានិងក្រុមឧទ្ទាម បាននិងកំពុងតែកើតមានឡើង​ នៅ​រដ្ឋ​រ៉ាឃីន ​ភាគ​ខាងលិចភូមា។ ឧត្តមស្នងការដ្ឋាន​​សិទ្ធិមនុស្ស​នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចេញរបាយការណ៍​ថ្មីមួយ នៅថ្ងៃអង្គារទី​២កញ្ញា អះអាងថា សកម្មភាពកាប់សម្លាប់ធ្វើបាបប្រជាជនស៊ីវីលនេះ គឺមានទម្រង់ដូចគ្នាទៅនឹងអំពើកាប់សម្លាប់ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ដែល​កងទ័ពភូមាបានធ្វើទៅ​លើជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា​ កាលពីអំឡុងឆ្នាំ​២០១៧​។

រត់គេចខ្លួន​ ចាកចេញពីប្រទេស បន្ទាប់ពី​ត្រូវ​ក្រុមប្រឆាំង​ផ្តួលរំលំអំណាចកាលពី​ខែធ្នូចុងឆ្នាំមុន អតីតប្រធានាធិបតី​ស៊ីរី លោក​បាស្ហា អាល់អាសាដ​ត្រូវ​មកជាប់សំណាញ់​ច្បាប់​បារាំង នៅក្នុង​សំណុំរឿង​សម្លាប់អ្នកកាសែត​បរទេស​ពីរនាក់ កាលពីឆ្នាំ ២០១២។ នៅថ្ងៃ​អង្គារទី ២​កញ្ញា ​​សហព័ន្ធអន្តរជាតិ​ផ្នែក​​សិទ្ធិមនុស្ស​ នៅទីក្រុង​ប៉ារីសបាន​ចេញសេចក្តីប្រកាស​ព័ត៌មាន​មួយដែល​បញ្ជាក់ថា តុលាការ​បារាំងបាន​ចេញដីកាតាមចាប់ខ្លួន អតីតប្រធានាធិបតី​ស៊ីរី និង​បក្សពួកចំនួន​៦នាក់។​

រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងបានប្រកាសផ្តល់ជំនួយប្រមាណជាង២០លានយ័ន ឬជិត៣លានដុល្លារអាមេរិក ដល់ជនភៀសសឹកនៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលរងគ្រោះពីការឈ្លានពានរបស់កងទ័ពថៃ។ ការផ្តល់ជំនួយនេះធ្វើឡើងក្នុងជំនួបរវាង នាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និងប្រធានាធិបតីចិនលោក ស៊ី ជីងពីង នៅក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូលអង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃបូក (SCO) ក្នុងទីក្រុងធានជីង ប្រទេសចិនកាលពីថ្ងៃទី៣០ សីហា ដល់ថ្ងៃទី១ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥។

នៅក្នុង​ឱកាសប្រារព្ធពិធីបុណ្យឯករាជ្យ​ពីបារាំង លើកទី​៨០ នៅថ្ងៃអង្គារ​ទី ២​កញ្ញា​នេះ វៀតណាម​​បាន​រៀបចំ​ក្បួនព្យុហយាត្រា​យោធាយ៉ាងធំសម្បើម​មិនធ្លាប់មាន​ពីមុនមក។ កងទ័ព​មន្រ្តីរដ្ឋការ ពលករ និង​​ជនជាតិភាគតិច ​សរុប៤ម៉ឺននាក់ចូលរួម​ក្នុង​ព្យុហយាត្រា​ ក្រោម​ក្រសែភ្នែក​តាមដាន​របស់​មេដឹកនាំវៀតណាម លោក​តូ ឡឹម ដែល​អម​ដោយ​ថ្នាក់ដឹកនាំ​មកពីប្រទេស​កម្ពុជា ចិន ​និង​គុយបា។

អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានចោទអាជ្ញាធរកម្ពុជាថាបាន និងកំពុងយាយីពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសជប៉ុន។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមួយនេះបានលើកឡើងថា ការយាយីនេះជាឧទាហរណ៍នៃការគាបសង្កត់សិទ្ធិមនុស្សឆ្លងដែន។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចាត់ទុកការចោទប្រកាន់របស់ Human Rights Watch ថាមិនត្រឹមត្រូវ គ្មានតុល្យភាព និងដើរតួជាអ្នកនាំពាក្យឲ្យក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមមួយក្តាប់តូចនៅក្រៅប្រទេស។