​រង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ឆ្នាំ​២០២៥ នេះ ឧទ្ទិសកិត្តិយសជូនចំពោះលោកស្រី ម៉ារីយ៉ា កូរីណា ម៉ាឆាដូ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងដ៏លេចធ្លោ​នៅ​ប្រទេស​វ៉េណេស៊ុយអេឡា។ លោកស្រី បាន​តស៊ូប្រយុទ្ធ​ ជាង​ ២ ទសវត្សរ៍​​ ដើម្បីបុព្វហេតុសិទ្ធិសេរីភាពនិង​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ប្រឆាំងទល់នឹងអំណាចជិះជាន់ផ្តាច់ការរបស់បុរសខ្លាំង​ ប្រធានាធិបតី​ ​ នីកូឡា ម៉ាឌុយរ៉ូ។ ​

ឆ្នាំ ២០២៥ នេះ ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព បានទៅលើលោកស្រី Maria Corina Machado មេដឹកសំឡេងប្រឆាំង នៅក្នុងប្រទេស វ៉េណេស៊្សុយអេឡា។ ចាប់តាំងពីពានរង្វាន់ណូបែល បានចាប់កំណើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០១ មានជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាពមួយចំនួន ដែលបានរងនូការទិតៀន មិនយល់ស្រប នៅក្នុងចំណោមស្រទាប់មហាជន។

​រង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ឆ្នាំ​២០២៥ នេះ ឧទ្ទិសកិត្តិយសជូនចំពោះលោកស្រី ម៉ារីយ៉ា កូរីណា ម៉ាឆាដូ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងដ៏លេចធ្លោ​នៅ​ប្រទេស​វ៉េណេស៊ុយអេឡា ដែល​បាន​តស៊ូប្រយុទ្ធ​ ជាង​ ២ ទសវត្សរ៍​​ ដើម្បីបុព្វហេតុសិទ្ធិសេរីភាពនិង​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ប្រឆាំងទល់នឹងអំណាចជិះជាន់ផ្តាច់ការរបស់បុរសខ្លាំង​ ប្រធានាធិបតី​ ​ នីកូឡា ម៉ាឌុយរ៉ូ។ ​

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចេញសារាចរមួយស្តីពីការរៀបចំប្រារព្ធ ទិវាអាកាសចរណ៍ស៊ីវិល ថ្ងៃទី៧ ធ្នូ។ ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFIនៅថ្ងៃទី១០តុលានេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានអាកាសចរណ៍ស៊ីវិល លោក ស៊ីន ចាន់សិរីវុត្ថា បានមានប្រសាសន៍ថា ការប្រារព្ធទិវាអាកាសចរណ៍ ៧ធ្នូ គឺជាការបង្ហាញពីការគាំទ្ររបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងវឌ្ឍនភាពនៃវិស័យអាកាសចរណ៍ស៊ីវិលនៅកម្ពុជា។ លោក ស៊ីន ចាន់សិរីវុត្ថា រំពឹងថា ទិវានេះនឹងជួយបង្កើនការយល់ដឹងរបស់សាធារណជន ជាពិសេសយុវជនអំពីចក្ខុវិស័យនៃអាកាសចរណ៍ស៊ីវិលកម្ពុជា និងប្រតិបត្តិការជាក់ស្តែងក្នុងវិស័យនេះ។ សូមស្តាប់លោក ស៊ិន ចាន់សិរីវុត្ថានៅក្នុងបទសម្ភាស ដែលរៀបរៀងដោយ ហ៊ុល រស្មី៖

កម្ពុជា តាមរយៈបញ្ជាការដ្ឋានកងពលតូចថ្មើរជើងលេខ៥១ បានស្នើឱ្យថៃផ្អាកសកម្មភាពដោះមីននៅតំបន់ភូមិជោគជ័យ និងភូមិព្រៃចាន់របស់កម្ពុជា ដែលស្ថិតនៅទល់មុខនឹងភូមិណងចាន់ និងភូមិណងយ៉ាកែវរបស់ថៃ។ ក្នុងលិខិតផ្ញើទៅមេទ័ពភូមិភាគទី១របស់ថៃ ចុះថ្ងៃទី៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ បញ្ជាការដ្ឋានកងពលតូចថ្មើរជើងលេខ៥១ របស់កម្ពុជាចាត់ទុកគំនិតផ្តួចផ្តើមដោះមីនរបស់ថៃនេះថា ជាទង្វើផ្ទុយពីស្មារតី ដែលសម្រេចបាននៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពិសេសលើកទី១ នៃគណៈកម្មាធិការព្រំដែនទូទៅកម្ពុជា-ថៃ (GBC) កន្លងទៅ។

ក្រុម​អ្នក​តាម​ដាន​ថា ​ស្ថាន​ការណ៍​ព្រំ​ដែន​កម្ពុជា ​និង​ថៃ​ នៅ​ត្រង់​ភូមិ​ព្រៃ​ចាន់​ និង​ភូមិ​ជោគ​ជ័យ​ នៅ​តែ​ផុយ​ស្រួយ បើ​ទោះបី​ជា​ភាគី​ថៃ​មិន​អាច​សម្រេច​មហិច្ឆតា​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​វាត​ទី​ដណ្តើម​យក​ភូមិ​ទាំង​ពីរ​របស់​កម្ពុជា​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១០​ ខែ​តុលា​នេះ​ក៏ដោយ​។​ បើ​ទោះ​ជា​ភាគី​ថៃ​មិន​អាច​ធ្វើ​អ្វី​បាន​ទៅ​តាម​ការ​ដាក់​ឱសាន​វាទ​របស់​ខ្លួន​ តែ​អ្នក​ឃ្លាំមើល​ លើក​ឡើង​ថា​ កម្ពុជា​មិន​ត្រូវ​ភ្លេច​ខ្លួន​ ត្បិត​យោធា​ថៃ​នៅ​តែ​ចិញ្ចឹម​ចិត្ត​ឈ្លាន​ពាន​ទឹក​ដី​កម្ពុជា​ត​ជំនាន់​៕

រដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាបបានទទូច​ឱ្យពលរដ្ឋ​រស់នៅក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ បញ្ឈប់ការសាងសង់សំណង់គ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត និងហាមផងដែរ ការប្រមូលផ្តុំគ្នាប្រឆាំងការអនុវត្តការងារនេះ។ ​​ការទទូចនេះធ្វើឡើង បន្ទាប់អាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបបានទទួលរបាយការណ៍ពី​អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា​ថា សំណង់ខុស​ច្បាប់ក្នុងតំបន់អង្គរ​​កំពុងតែ​រីកដុសដាល​​។ បើតាមរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប ប្រសិនបើពលរដ្ឋណាមួយបន្តរឹងទទឹង ពួកគេ​នឹងត្រូវប្រឈមមុខជាមួយច្បាប់។

ពីពេលនេះ​ទៅ​ប៉ុន្មានសប្តាហ៍ខាងមុខ ទាហាន​មួកខៀវជាង​១ម៉ឺននាក់របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នឹង​ត្រូវបំបែកជួរ​ វេចខ្ចប់​ឥវ៉ាន់ត្រលប់ចូលផ្ទះ។ កាលពីថ្ងៃ ពុធ​ទី ៨​តុលា អ្នកទទួលខុសត្រូវ​ជាន់ខ្ពស់ម្នាក់​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិបាន​ប្រកាសពីការ​កាត់បន្ថយ​ចំនួន​កងកម្លាំងមួកខៀវ​ប្រមាណ ១ភាគ៤ ក៏ព្រោះតែ​វិបត្តិខ្វះថវិកា។ ឈាង បុប្ផារាយការណ៍ព័ត៌មាននេះ។

ពីពេលនេះ​ទៅ​ប៉ុន្មានសប្តាហ៍ខាងមុខ ទាហាន​មួកខៀវជាង​១ម៉ឺននាក់របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នឹង​ត្រូវបំបែកជួរ​ វេចខ្ចប់​ឥវ៉ាន់ត្រលប់ចូលផ្ទះ។ កាលពីថ្ងៃ ពុធ​ទី ៨​តុលា អ្នកទទួលខុសត្រូវ​ជាន់ខ្ពស់ម្នាក់​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិបាន​ប្រកាសពីការ​កាត់បន្ថយ​ចំនួន​កងកម្លាំងមួកខៀវ​ប្រមាណ ១ភាគ៤ ក៏ព្រោះតែ​វិបត្តិខ្វះថវិកា។ ឈាង បុប្ផារាយការណ៍ព័ត៌មាននេះ។

លោក ឡាស្លូ ក្រាស្សណាហោរកៃ ក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ ជនជាតិ​ហុងគ្រី ទី២ ដែល​ទទួល​បាន​រង្វាន់ណូបែលអក្សរសិល្ប៍ពិភពលោក។ ក្នុងវ័យ​៧១ឆ្នាំ លោក​ជា​អ្នក​និពន្ធប្រលោមលោកនិងតែងរឿងកុន ដែលប្រសព្វ​​តែងរឿង​ពី​សង្គម​​ខ្មៅងងឹត​អន្ធកាល និងភាព​​សោកសៅ។​ ​

លោក ឡាស្លូ ក្រាស្សណាហោរកៃ ក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ ជនជាតិ​ហុងគ្រី ទី២ ដែល​ទទួល​បាន​រង្វាន់ណូបែលអក្សរសិល្ប៍ពិភពលោក។ ក្នុងវ័យ​៧១ឆ្នាំ លោក​ជា​អ្នក​និពន្ធប្រលោមលោកនិងតែងរឿងកុន ដែលប្រសព្វ​​តែងរឿង​ពី​សង្គម​​ខ្មៅងងឹត​អន្ធកាល និងភាព​​សោកសៅ។​ ​

លោក ឡាស្លូ ក្រាស្សណាហោរកៃ ក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ ជនជាតិ​ហុងគ្រី ទី២ ដែល​ទទួល​បាន​រង្វាន់ណូបែលអក្សរសិល្ប៍ពិភពលោក។ ក្នុងវ័យ​៧១ឆ្នាំ លោក​ជា​អ្នក​និពន្ធប្រលោមលោកនិងតែងរឿងកុន ដែលប្រសព្វ​​តែងរឿង​ពី​សង្គម​​ខ្មៅងងឹត​អន្ធកាល និងភាព​​សោកសៅ។​ ​

ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ បានប្រកាសថា អ៊ីស្រាអែល និងក្រុមប្រដាប់អាវុធហាម៉ាសបានទទួលយកកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់នៅតំបន់ហ្កាហ្សា និងដោះលែងចំណាប់ខ្មាំង។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះក៏មានចែងពីការដកទ័ពរបស់អ៊ីស្រាអែលមួយភាគ និងការបើកផ្លូវផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌នៅហ្កាហ្សា ដែលត្រូវចុះហត្ថលេខានៅប្រទេសអេហ្ស៊ីប នាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៩ តុលា។ តែរូបភាពដែលគេបានសង្កេតឃើញនៅលើសមរភូមិ គឺថា អ៊ីស្រាអែលនៅតែបន្តវាយប្រហារលើហ្កាហ្សាដដែល។ 

នាយករដ្ឋមន្រ្តីថៃ អៈនុធិន ឆាន-វីរ៉ៈគូនបាន​និយាយ​ប្រាប់អ្នកកាសែត​នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី​៩​តុលា​ថា លោកបានទទួល​សំបុត្រ​ពីប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលបានបញ្ជាក់​ពី​ចេតនា​របស់​លោក​ចង់​ឃើញ​ថៃ និងកម្ពុជា​ដែលជា​ប្រទេស​ជិតខាង​​កាត់បន្ថយភាពតានតឹង​​នៅព្រំដែន។ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក​ផ្ញើសំបុត្រ​ទៅនាយករដ្ឋមន្រ្តីថៃ នៅមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពី​ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល​ថៃ​និយាយ​ថា សន្តិភាព​អាចកើត​ឡើងទៅបាន​គឺអាស្រ័យទៅលើ​ជំហរ​របស់​កម្ពុជា ប៉ុន្តែ មិនអាស្រ័យទៅលើ​អន្តរាគមន៍ ការលូកដៃ​សម្របសម្រួលពី​ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក លោក​ដូណាល់ ត្រាំ។

នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៨​ ខែ​តុលា ឆ្នាំ​២០២៥ ​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ជា​ភាសា​ខ្មែរ​ បាន​ប្រកាស​ផ្អាក​សកម្ម​ភាព​ទាំង​ស្រុង​ចាប់​ពី​ពេល​នេះត​ទៅ​ ដើម្បី​រក​វិធី​សាស្ត្រ​ថ្មី​បន្ត​សកម្ម​ភាព​របស់​ខ្លួន​ឡើង​វិញ​ នៅ​ពេល​ឆាប់ៗ​ខាង​មុខ​។​ នេះ​ជា​ការ​គូស​បញ្ជាក់​របស់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ RFA Khmer និង​ដោយ​អះ​អាង​ថា​ ការ​ផ្អាក​សកម្មភាព​នេះ​ដោយ​សារ​តែ​មាន​ការ​ប្រែ​ប្រួល​គោល​នយោបាយ​នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។

នៅយប់ថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ ទាហានកងពលលេខ៥១ និងកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តបន្ទាយមានជ័យបានឃាត់ខ្លួនមេបញ្ជាការរង និងមន្ត្រីនគរបាលសរុបចំនួន ៦នាក់ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនាំមនុស្សឆ្លងដែនខុសច្បាប់ ត្រង់ចំណុចប៉ុស្តិ៍ការពារព្រំដែនគោកអូរល្ហុង។ មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសទាំង ៦នាក់នេះ ត្រូវបានកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តបន្ទាយមានជ័យកំពុងកសាងសំណុំរឿងបញ្ចូនទៅតុលាការដើម្បីចាត់ការបន្ត។

នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៩ ខែ​តុលា​នេះ ​មេទ័ព​ភូមិ​ភាគ​ទី​១​របស់​ថៃ​បាន​ផ្ញើ​លិខិត​បន្ទាន់​មួយ​ទៅ​កាន់​មេ​បញ្ជាការ​កង​ពល​តូច​ថ្មើរ​ជើង​លេខ​៥១​ របស់​កម្ពុជា​។​ នៅ​ក្នុង​លិខិត​នោះ ​យោធា​ថៃ​ស្នើឲ្យ​កម្ពុជា​ចូល​រួម​ដោះគ្រាប់​យុទ្ធ​ភ័ណ្ឌ​មិន​ទាន់​ផ្ទុះ​នៅ​តាម​បណ្តោយ​ព្រំដែន​កម្ពុជា​-​ ថៃ​ក្នុង​ខេត្ត​ស្រះកែវ ​និង​ខេត្ត​បន្ទាយមាន​ជ័យ​។​ សំណើ​របស់​យោ​ធាថៃ​នេះ​ធ្វើ​ឡើង​ ចំ​ពេល​ដែល​ក្រុម​ការ​ងារ​សម្រប​សម្រួល​ចម្រុះ ​(JCTF)​ កម្ពុជា-ថៃ ​លើ​កិច្ច​ការ​ងារ​ដោះ​មីន​មនុស្ស​ធម៌​នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​បាន​ជួប​ប្រជុំ​លើក​ទី​២​ តាម​ប្រព័ន្ធ​វីដេ​អូ​នា​ថ្ងៃ​ទី​៩ ខែ​តុលា​នេះ​។

នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយចេញផ្សាយនាថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការងារលើសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានចំនួន ១៩ស្ថាប័នបានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នសភាជាតិពន្លឿនការអនុម័តច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានឱ្យបានយ៉ាងយូរត្រឹមឆ្នាំ ២០២៦។ សំណើនេះធ្វើឡើង ក្រោយពីពួកគេយល់ឃើញថា ច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន គឺជាគន្លឹះសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់ការការពារបរិស្ថាន និងការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈនៅកម្ពុជា។

ថ្ងៃទី ៩ ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៩៨១ បារាំងបានអនុម័តច្បាប់ រំលាយទោសប្រហារជីវិត ជាស្ថាពរ។ ៤៤ ឆ្នាំក្រោយមក កិត្តិនាមលោក Robert Badinter ស្ថាបនិកច្បាប់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ នឹងត្រូវរដ្ឋាភិបាលបារាំងចារឹក នៅក្នុងវិមានឥស្សរជន Panthéon នាល្ងាចថ្ងៃទី ៩ ខែតុលា ក្រោមអធិបតីភាពនៃប្រមុខរដ្ឋបារាំង លោក អេម៉ានុយអ៊ែល ម៉ាក្រុង។ 

​​តុលា ជា​ខែ​ដែល​ពិភពលោក​​ឧទ្ទិស​ដល់​យុទ្ធនាការ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំ​ងនឹង​ជំងឺ​មហារីក​សុដន់។ ដូច​ជា​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ ពេញ​មួយ​ខែ​តុលា​នេះ អាជ្ញាធរ​សុខាភិបាល​នានា​បាន​រៀប​ចំ​កម្មវិធី​ផ្សេងៗ​​ជា​ច្រើន​ដើម្បី​បញ្ចៀប​ពលរដ្ឋ​ឱ្យបាន​យល់​ដឹង​អំពី​សារៈ​សំខាន់​នៃការ​ធ្វើ​តេស្តេ​វែក​រក​ ​ជំងឺ​មហារីក​សុដន់ ដែល​បើ​គេ​ឆាប់​ដឹង​ ឆាប់​បាន​ទទួល​ការ​ព្យាបាល ​នោះ​សំណាង​បាន​ជា​សះ​ស្បើយ​ពី​ជំងឺ​ក៏​ខ្ពស់​ខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ​ទន្ទឹម​ពេល​ជា​មួយ​គ្នា​នេះ មាន​ចំណោទ​សួរ​ថា​តើ​ហេតុ​អ្វី​បាន​ជាមាន​​ស្ត្រី​វ័យ​ក្មេង​កាន់​តែ​ច្រើន​ឡើងៗ​កើត​​ជំងឺ​មហារីក​សុដន់​?

ជ័យ​លាភី​រង្វាន់​ណូបែល​គីមីវិទ្យា​ឆ្នាំ​២០២៥ ត្រូវ​បាន​ទៅ​គីមីវិទូ​បី​រូប ដែល​រក​ឃើញ​​រចនា​សម្ព័ន្ធ​លោហៈ​សរីរាង្គ​ថ្មី មាន​សមត្ថភាព​អាចចាប់​​ឧស្ម័ន​ពុល​ ស្រូប​យក​ចំណាយ​ទឹក​ពី​ខ្យល់​ក្នុង​វាល​ខ្សាច់​ ... អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ទាំង​បី ម្នាក់មាន​សញ្ជាតិ​ជប៉ុន ម្នាក់កើត​នៅ​អង់គ្លេស និង​ម្នាក់​ទៀត​​ជា​ជនជាតិ​អាមេរិកដើម​កំណើតហ្សកដានី៕

លោក គៀរ ស្តារមឺ នាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេស កំពុងតែបំពេញទស្សនកិច្ចនៅឥណ្ឌា។ ពីឥណ្ឌា លោកបានថ្លែងរម្លឹកជាថ្មី ដោយក្តីសប្បាយរីករាយចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងដោះដូរពាណិជ្ជកម្មសេរី ដែលប្រទេសទាំង ២ បានសម្រេចចុះហត្ថលេខាកាលពីខែកក្កដាកន្លងទៅ។ ទស្សនកិច្ច ២ថ្ងៃ របស់មេដឹកនាំអង់គ្លេសនៅឥណ្ឌានេះ ផ្តោតជាសំខាន់លើការផ្តល់សន្ទុះសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម។ 

បញ្ហាជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃបានក្លាយជាក្តីបារម្ភមួយដែលធ្វើឲ្យក្រុមអ្នកជំនាញសញ្ជឹងគិតដល់ផ្លូវបំបែករបស់សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬហៅ អាស៊ាន។ ក្តីបារម្ភនេះត្រូវបានអ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិលើកឡើងនៅក្នុងវេទិកាភ្នំពេញលើកទី៤ ស្តីពី «ពហុភាគីនិយមទល់នឹងឯកតោភាគីនិយម៖ ស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ និងជម្រើសគោលនយោបាយរបស់អាស៊ាន» ដែលរៀបចំដោយរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជានៅព្រឹកថ្ងៃពុធ ទី៨ តុលានេះ។ អ្វីដែលក្រុមអ្នកជំនាញបារម្ភ គឺខ្លាចតែបញ្ហាជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា-ថៃដែលអាចអូសបន្លាយធ្វើឲ្យប្រទេសទាំងពីរមើលមុខគ្នាលែងចំនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន។

រដ្ឋាភិបាល​ដាណឺម៉ាក​នឹងដាក់​ច្បាប់​ ​​ហាមឃាត់​ក្មេង​ក្រោម​អាយុ​១៥​ឆ្នាំ មិន​ឱ្យ​លេង​បណ្តាញ​សង្គម។ នេះ​បើ​តាម​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​របស់​លោកស្រី​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ដាណឺម៉ាក​នៅថ្ងៃ​ទី​៧ តុលា​ នៅ​ចំពោះ​មុខ​អង្គ​សភា។

កាលពីថ្ងៃ អង្គារ ទី ៧ តុលា ឆ្នាំ ២០២៥ នេះ ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីន ដែលមានអាយុគម្រប់ ៧៣ ឆ្នាំ មិនលាក់លាមអំពី មហិច្ឆតាចង់បន្តមានជីវិតរស់ រហូតដល់អាយុលើសពី ១០០ ឆ្នាំ។ ជាក់ស្តែង លោក ពូទីន បានបំផុសបំផុល និង លើកទឹកចិត្ត តាមរយៈការឧបត្ថម្ភថវិកាដល់ គម្រោងស្រាវជ្រាវ វិទ្យាសាស្ត្រនានា ក្នុងប្រទេស ដែលឆ្ពោះទៅប្រយុទ្ធទល់ នឹងដំណើរចាស់ជរា។

ថ្មីៗនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស សុខា បានរម្លឹកឡើងវិញពីការបែងចែកតួនាទី និងសិទ្ធិអំណាចរបស់អភិបាលខណ្ឌ ស្រុកក្នុងការចាត់ចែង និងដោះស្រាយរាល់បញ្ហាប្រឈមស្ថិតក្នុងដែនដីដែលខ្លួនគ្រប់គ្រង។ ការរម្លឹកដូចនេះដោយលោក ស សុខាសង្កេតឃើញថា អភិបាលខណ្ឌ ស្រុកមួយចំនួនមិនស្គាល់ពីតួនាទី សិទ្ធិអំណាចខ្លួនឯង ដោយរង់ចាំតែការសម្រេចពីថ្នាក់លើ។ លោក ស សុខា ចង់ឃើញរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិចេះប្រើប្រាស់សិទ្ធិអំណាចរបស់ខ្លួនដោយស្វ័យភាព និងដោយមិនចាំបាច់សុំអនុសាសន៍ ឬឆ្លងយោបល់ថ្នាក់លើ។ អ្វីទៅជាហេតុផល និងឧបសគ្គដែលធ្វើឲ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិខ្លះគ្មានម្ចាស់ការលើដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន?

នៅប៉ែកកណ្តាលប្រទេសភូមា មានមនុស្សស្លាប់យ៉ាងហោចណាស់ ៤០នាក់ និងរបួសជាង ៨០នាក់ ព្រោះតែការទម្លាក់គ្រាប់ពីសំណាក់របបសឹក។ រឿងរ៉ាវនេះ បានកើតឡើងកាលពីយប់ថ្ងៃចន្ទ ទី៦ តុលា តែរដ្ឋាភិបាលក្រុងណៃពិដោរ មិនបានចេញមុខនិយាយពន្យល់បកស្រាយអ្វីទាំងអស់ចំពោះហេតុការណ៍សោកនាកម្មមួយនេះ។ 

នៅប្រទេសថៃ ក្រុមមេដឹកនាំចលនា «អាវក្រហម» ចំនួន ១១នាក់ បាន​ត្រូវ​តុលាការកាត់ទោសព្រហ្មទណ្ឌ ដែលស្ថានទម្ងន់ទោសក្នុងកម្រិតផ្សេងៗគ្នា។  អ្នកទោសខ្លះត្រូវជាប់ក្នុងពន្ធនាគារជាង ៤ ឆ្នាំ។ សំណុំរឿងនេះពាក់ព័ន្ធនឹងបាតុកម្មទាមទារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលថៃ កាលពីឆ្នាំ ២០១០។

គណៈកម្មាធិការណូបែលបានប្រគល់ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលរូបវិទ្យាឆ្នាំ២០២៥ ឲ្យអ្នកស្រាវជ្រាវ ៣នាក់ដែលបានរកឃើញឥទ្ធិពលនៃរូងកង់ទិក ម៉ាក្រូស្កូពី និងការកម្រិតថាមពលនៅក្នុងចរន្តអគ្គិសនី។ អ្នកស្រាវជ្រាវទាំង ៣នាក់ គឺលោក John M. Martinis ជនជាតិអាមេរិក Michel H. Devoret ជនជាតិបារាំង និងលោក John Clarke ជាជនជាតិអង់គ្លេស។

បារាំងបានធ្លាក់ផុង​ក្នុងវិបត្តិ​នយោបាយ គួរ​ឲ្យ​ព្រួយបារម្ភបំផុត បន្ទាប់ពី​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ថ្មី​ សេបាស្យៀង ឡឺក័រ​នុយ បានប្រកាសលាចុះតំណែង​ កាលពីថ្ងៃចន្ទទី​៦តុលា​ ប្រមាណ​តែ​១៤ម៉ោង​ក្រោយ​ប្រកាសសមាសភាពរដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​។ ការលាចុះពីតំណែង ព្រោះតែ​មានបក្សនយោបាយ​មិនពេញចិត្ត​នឹង​សមាសភាពរដ្ឋាភិបាល និងបានប្រកាសគំរាម​ដាក់ញត្តិ​សភា ដើម្បី​​បោះឆ្នោតដកសេចក្តី​ទុកចិត្ត​។ សម្រាប់ពេល​នេះ បារាំង មហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ច​ទី​២របស់អឺរ៉ុប កំពុងស្ថិតនៅក្នុងភាពតែលតោល គ្មានរដ្ឋាភិបាល​ ស្របពេល​ដែលបរិបទសេដ្ឋកិច្ច​ និង​​សង្គ្រាមនៅ​អ៊ុយក្រែន​​ផង កំពុងតែរួមរឹតយ៉ាងខ្លាំង។​

ថ្ងៃទី៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥នេះ គឺជាថ្ងៃឱសានវាទដែលក្រុមយោធាថៃបានស្នើឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាផ្ញើផែនការជម្លៀសពលរដ្ឋខ្មែរចេញពីភូមិព្រៃចាន់ និងភូមិជោគជ័យ។ លោក លី សុវណ្ណារិទ្ធ អភិបាលរង និងជាអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តបន្ទាយមានជ័យបានប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នៅរសៀលថ្ងៃទី៧ ខែតុលានេះថា កម្ពុជាមិនធ្វើតាមការចង់បានរបស់ថៃ និងថា ស្ថានការណ៍ក្នុងភូមិព្រៃចាន់ និងភូមិជោគជ័យមានសភាពស្ងប់ស្ងាត់ធម្មតា។

តាមគម្រោង នាវាចម្បាំងចិន និងអូស្ត្រាលីនឹងចូលចតនៅកំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុនាប៉ុន្មានថ្ងៃខាងមុខនេះ។ នៅក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នាថ្ងៃទី៧ តុលានេះ មេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជា ឧត្តមនាវីឯក សំ សុខា លើកឡើងថា ការចូលចតរបស់នាវាចម្បាំងចិន និងអូស្ត្រាលីជាការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងវិស័យកងទ័ពជើងទឹក និងរឹតចំណងសាមគ្គីភាពរវាងប្រទេស និងប្រទេស។ តែលោក សំ សុខា មិនភ្លេចបញ្ជាក់ថា ការដែលនាវាចម្បាំងចិន និងអូស្រា្តលីមិនអាចចូលចតនៅកំពង់ផែរាម ដោយសារតែកំពង់ផែរាមមានជម្រៅទឹករាក់។ សូមស្តាប់បទសម្ភាសជាមួយឧត្តម នាវីឯក សំ សុខា ដែលជាការរៀបចំដោយ ហ៊ុល រស្មី។