រង្វាន់ណូបែលសេដ្ឋកិច្ច ឆ្នាំ២០២៥នេះ បានទៅលើអ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ច ៣ នាក់ គឺជនជាតិបារាំង កាណាដា និងម្នាក់ទៀត ជាជនជាតិអាមេរិកដើមកំណើតជ្វីហ្វ។ ស្នាដៃរបស់សេដ្ឋវិទូទាំង៣ នាក់ គឺកិច្ចការស្រាវជ្រាវស្តីពីវឌ្ឍនភាពសេដ្ឋកិច្ចដោយផ្អែកលើនវានុវត្តន៍។ ​

ម៉ាដាហ្កាស្កា ប្រទេស​កោះដ៏ក្រីក្របំផុតនៅ​មហាសមុទ្រ​ឥណ្ឌាបាន​ធ្លាក់ផុងជ្រៅក្នុង​វិបត្តិ បន្ទាប់ពីកងទ័ព​បង្ហាញ​សមានចិត្ត​គាំទ្រ​​ចលនា​បាតុកម្ម​ទាមទារ​ឲ្យប្រធានាធិបតី​ចុះចេញពីតំណែង។ នៅថ្ងៃចន្ទ មន្រ្តីយោធាម៉ាដាហ្កាស្កាបញ្ជាក់​ការចុះផ្សាយ​របស់​វិទ្យុបារាំង​អន្តរជាតិ ដែលថា ប្រធានាធិបតី​ម៉ាដាហ្កាស្កា​បាន​ចាកចេញពីប្រទេស​តាំងពីថ្ងៃអាទិត្យ ជាមួយ​យន្តហោះយោធា​បារាំង។

ថ្ងៃ​ចន្ទ ទី១៣តុលា​  អ៊ីស្រាអែល និង​ហាម៉ាស បាន​ដោះលែង​ចំណាប់ខ្មាំង និងអ្នក​ទោស​គ្នាទៅវិញទៅមក។ ប្រធានាធិបតី​អាមេរិកលោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែល​ជាអ្នកផ្តួច​ផ្តើម​​ដាក់សម្ពាធខ្លាំង​ឲ្យ​ភាគីទាំង២​ធ្វើបទ​ឈប់​បាញ់​ ​បាន​អញ្ជើញ​ទៅ​ដល់​ប្រទេស​អ៊ីស្រាអែល​ ដើម្បី​អបអរ​សាទរ​ការ​ទទួល​ចំណាប់​ខ្មាំងអ៊ីស្រាអែល​ ហើយលោក ​ត្រាំ ក៏​ត្រូវ​ចូល​រួម​​​កិច្ចប្រជុំកំពូល​ដើម្បីសន្តិភាព​នៅតំបន់ហ្កាហ្សា ដែលត្រូវ​រៀបចំ​នៅ​ប្រទេស​អេហ្ស៊ីប​។ កិច្ចប្រជុំកំពូលនេះ ​ដឹកនាំដោយសហប្រធាន​លោក ត្រាំ និង​សមភាគី​អេហ្ស៊ីប ​លោក​អាល់ស៊ីស៊ី ដោយ​មាន​ការ​ចូលរួម​ពី​ប្រមុខរដ្ឋ និង​ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រមាណ ២០ប្រទេស​ផ្សេង​ទៀត ​។

សៀវភៅស្នាក់នៅជាឯកសារសំខាន់មួយដែលពលរដ្ឋប្រើដើម្បីចុះសំបុត្រកំណើតឱ្យកូន ចុះឈ្មោះធ្វើសៀវភៅគ្រួសារ ចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងធ្វើសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាដើម។ រហូតមកដល់ពេលនេះ ពលរដ្ឋចំនួន១៥៤ គ្រួសារ នៅសហគមន៍ពង្រសែនជ័យ ក្នុងសង្កាត់ចោមចៅ១ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ នៅតែពុំទាន់មានសៀវភៅស្នាក់នៅសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ ពួកគេទទូចស្នើសុំឱ្យអាជ្ញាធរធ្វើសៀវភៅស្នាក់នៅ ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់គេ។

ក្រោយការស្លាប់និស្សិតកូរ៉េខាងត្បូងម្នាក់នៅកម្ពុជា ករណីឧក្រិដ្ឋកម្ម​អនឡាញ​លើជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូងនៅកម្ពុជាមួយនេះ ត្រូវបានគេលើកយកមកជជែក​យ៉ាង​ផុសផុល​ជាថ្មីតាមបណ្តាញសង្គម។ នៅថ្ងៃទី១១ តុលា ឆ្នាំ ២០២៥ លោក លី ចែម្យុង បានបញ្ជាឱ្យក្រសួងការបរទេសកូរ៉េចាត់វិធានការផ្លូវទូតដើម្បីឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ។ ចំពោះអ្នកតាមដានសង្គមកម្ពុជា ឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញជាបញ្ហាដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមួយដែលប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមកម្ពុជា។ ក្នុងន័យនេះ ពួកគេជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការឲ្យតឹងរ៉ឹង និងម៉ឺងម៉ាត់។ តើកម្ពុជាគួរដោះស្រាយយ៉ាងណានឹងការចោទប្រកាន់លើរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអនឡាញនេះ?

លោក ហ្ស៊ីលដាស ឡឺ លីដិក (Gildas Le Lidec) អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងប្រចាំកម្ពុជាក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ៩០ បានទទួលមរណភាពក្នុងវ័យ​ ៧៨ឆ្នាំ​។ ស្ថានទូតបារាំ​ងប្រចាំទីក្រុងភ្នំពេញ​បានបញ្ជាក់​ដំណឹងមរណភាពនេះ​​នៅព្រឹកថ្ងៃទី​១៣ តុលា​​។ ​​សម្រាប់​ស្ថានទូតបារាំងប្រចាំកម្ពុជា​ ​​លោក ហ្ស៊ីលដាស ឡឺ លីដិក ​បានជួយជ្រោម​ជ្រែងកម្ពុជា​ក្នុងការកសាង​ប្រទេសឡើងវិញ ក្រោយខ្ទេចខ្ទីដោយសារ​​សង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងដ៏​រ៉ាំរ៉ៃ​។ ភ្លាមៗ លោក ហ៊ុន សែន​ ​អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាក៏បាន​ចេញសារចូលរួមរំលែកទុក្ខ​ និងគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកការទូតបារាំងដ៏ចំណាននេះដែរ។

ថៃនឹងមិនដោះលែងទាហានខ្មែរទាំង ១៨នាក់ឡើយ ប្រសិនបើជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា-ថៃមិនទាន់ត្រូវបានបិទបញ្ចប់ជាផ្លូវការទេនោះ។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោកស្រី ប្រាថាណា ឌីស៊ីយ៉ាតាត តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍ថៃប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិនៅក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៧៦ របស់គណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិនៃឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥។ គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ស្រ៊ាង ចិន្តា ចាត់ទុកការបញ្ជាក់របស់លោកស្រី ប្រាថាណា ឌីស៊ីយ៉ាតាត ថាគ្រាន់តែភាសាការទូត ដើម្បីលាក់ចរិតព្រៃផ្សៃរបស់ជាតិសាសន៍ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ សម្រាប់លោក ស្រ៊ាង ចិន្តា ប្រសិន​បើថៃចង់បញ្ចប់ជម្លោះមែន ថៃមិនត្រូវបន្តឃុំខ្លួនទាហានខ្មែរទាំង ១៨នាក់ និងបន្តសកម្មភាពញុះញង់ដែលផ្ទុយទាំងស្រុងពីច្បាប់អន្តរជាតិនោះទេ៕

ម៉ោង១០យប់ ថ្ងៃអាទិត្យទី១២តុលា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបារាំង សេបាស្យៀង ឡឺក័រនុយ បានប្រកាសសមាសភាពរដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់់លោក បន្ទាប់ពីបានប្រជុំអស់ច្រើនមោ៉ោង ជាមួយលោកប្រធានាធិបតីម៉ាក្រុង។ ដូចការសន្យារបស់លោក សេបាស្យៀង ឡឺក័រនុយ សមាសភាពរដ្ឋាភិបាលថ្មីបារាំង គឺផ្គុំដោយអ្នកនយោបាយចាស់ឆ្នាំផង និងមនុស្សថ្មីៗមួយចំនួនមកពីអង្គការសង្គមស៊ីវីលផង។ យ៉ាងណាក៏ដោយ គេនៅតែបារម្ភ ថារដ្ឋាភិបាលនេះអាចនឹងគ្មានអាយុវែងទេ ព្រោះសភាអាចនឹងបោះឆ្នោតទម្លាក់​។

ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ទិវាអ្នកស័្មគ្រចិត្តបារាំងតែងតែរៀបចំប្រារព្ធធ្វើឡើង ជាមួយនឹងការចូលរួមពីមនុស្សរាប់ពាន់នាក់នៅជុំវិញពិភពលោក។ ទិវានេះមានគោលដៅសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់ការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់អ្នកស្ម័គ្រចិត្តជាតិ និងអន្តរជាតិឲ្យមកធ្វើការក្នុងសហគមន៍តាមបណ្តាប្រទេសនានា។ កម្មវត្ថុសំខាន់មួយទៀតនៃការប្រារព្ធទិវានេះ គឺជំរុញឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរអ្នកស្ម័គ្រចិត្តអន្តរជាតិ ដើម្បីពង្រឹងសាមគ្គីភាព និងរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។ នៅឆ្នាំ២០២៥នេះ ប្រទេសកម្ពុជានៅតែត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះធំទីពីរ សម្រាប់អ្នកស្ម័គ្រចិត្តបារាំង ដែលមានចំនួនរហូតដល់ជិត២០០នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ពួកគេបានមកធ្វើការនៅលើវិស័យសំខាន់ៗដូចជាវិស័យអប់រំ កសិកម្ម និងបរិស្ថាន។ ដោយឡែកអ្នកស្ម័គ្រចិត្តកម្ពុជា ដែលបានចាកចេញទៅប្រទេសបារាំង​ក៏មានការកើនឡើងរហូតដល់៤២នាក់ផងដែរ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៦ មកដល់ឆ្នាំ២០២៥នេះ។

ជាទូទៅ ភាគច្រើននៃគ្រឿងសង្ហារិម រួមមាន តុ ទូ សាឡុង ឬកៅអីជាដើមត្រូវបានធ្វើឡើងពីឈើបេង នាងនួន ឬឈើប្រណីតផ្សេងៗទៀត។ ប៉ុន្តែនៅខេត្តតាកែវ លោក ចឹក ធុចបែរជាយកវល្លិ៍ផ្ដៅច្នៃធ្វើជាគ្រឿងលម្អនៅតាមផ្ទះ និងជាគ្រឿងសង្ហារិមនៅតាមហាងកាហ្វេ។ ជម្រើសការប្រើវល្លិ៍ផ្តៅជំនួសការប្រើឈើប្រណិតៗត្រូវបានលោក ចឹក ធុច ពន្យល់ថា គឺជាការចូលរួមកាត់បន្ថយការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងជួយដោះស្រាយជីវភាពអ្នកនៅតាមជនបទ ក្រៅពីការធ្វើស្រែចំការ។ 

ប្រធានធិបតីកូរ៉េខាងត្បូងលោក Lee Jae Myung បានបញ្ជាឱ្យក្រសួងការបរទេសកូរ៉េចាត់វិធានការការទូតគ្រប់សព្វបែបយ៉ាង ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ បទបញ្ជានេះ ធ្វើឡើងក្រោយពលរដ្ឋកូរ៉េជាច្រើននាក់បានក្លាយជារងគ្រោះ ដោយសារតែអំពើឆបោកអនឡាញនេះ។ នេះបើតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានកូរ៉េខាងត្បូងYONHAP NEWS  AGENCY។ ការិយាល័យអ្នកនាំពាក្យប្រធានាធិបតីកូរ៉េខាងត្បូងមិនបានបញ្ជាក់ថា វិធានការកាទូតរបស់លោក Lee ជាអ្វីឱ្យប្រាកដនៅឡើយទេ។​ ប៉ុន្តែថ្មីៗនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកូរ៉េខាងត្បូងទើបតែកោះហៅមន្ត្រីទូតខ្មែរប្រចាំកូរ៉េខាងត្បូងតវ៉ាផ្លូវទូតប្រឆាំងនឹងការស្លាប់និស្សិតកូរ៉េម្នាក់នៅលើភ្នំបូកគោ ខេត្តកំពតដែលនៅប៉ែកនិរតីនៃប្រទេសកម្ពុជា។

តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍ថៃប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកស្រី ប្រាថាណា ឌីស៊ីយ៉ាតាត (Pratana Disyatat) បាននិយាយថា កម្ពុជាបានធ្វើរបាយការណ៍ដែលមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតជុំវិញជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ហើយលើកយករបាយការណ៍នោះទៅបង្ហាញនៅក្នុងវេទិការអន្តរជាតិធំៗដែលមានភាគីច្រើនចូលរួម។ ការអត្ថាធិប្បាយរបស់ភាគីថៃយ៉ាងដូចនេះ ជាការឆ្លើយតបនឹងបទអន្តរាគមន៍របស់លោក អ៊ិន តារា តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបានលើកឡើងថា ថៃកំពុងប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធបណ្តេញពលរដ្ឋខ្មែរចេញពីលំនៅឋានក្នុងតំបន់មានជម្លោះតាមខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនខ្មែរ និងថៃ។

គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា នៅថ្ងៃសៅរ៍ទី១១តុលា បានបញ្ជូនញត្តិបន្ទាន់មួយដាក់ទៅជូនឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស ជុំវិញបញ្ហាចាក់សំឡេងរំខានរបស់ទាហានថៃ នៅភូមិជោគជ័យ និងភូមិព្រៃចាន់របស់កម្ពុជា។ ញត្តិរបស់លោក កែវ រ៉េមី ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានស្នើឲ្យលោក Volker Turk ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទិ្ធមនុស្ស មកសង្កេតការណ៍ដោយផ្ទាល់នៅតំបន់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ដើម្បីឃើញពីហេតុការណ៍ដែលទាហានថៃកំពុងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។

សង្គ្រាម​ពាណិជ្ជកម្ម​បាន​ឆាប​ឆេះ​ជា​ថ្មី។ នៅ​ថ្ងៃ​សុក្រ​ទី ១០​តុលា ​​ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក​ ស្រាប់​តែច្រឡោត​ ​ប្រកាស​​ដំឡើង​ពន្ធ​បន្ថែម​លើគ្រប់​​ផលិត​ផល​ចិន​ដល់​១០០% ចាប់​ពីថ្ងៃទី​១​វិច្ឆិកា​ទៅ។ ចំណែក​ខាង​ចិន​វិញ គ្មាន​​ប្រតិកម្ម​ជា​សាធារណៈ​ ពី​សំណាក់​ក្រសួងការ​បរទេស និង​​ក្រសួង​ពាណិជ្ជកម្ម​ចិនទេ គិត​ត្រឹម​រសៀល​​ថ្ងៃសៅរ៍​ទី​១១​តុលា​២០២៥​នេះ។ ឆ្លើយ​នឹង​សំណួរ​របស់​អ្នក​សារព័ត៌មាន ​​​ប្រជាពលរដ្ឋ​ប៉េកាំងអះអាង​ថា​​​មិន​ខ្វល់នឹងសេចក្តី​ប្រកាស​​លោក​ដូណាល់ត្រាំ ហើយ​ក៏​មិន​​ខ្លាចនយោបាយ​​​ដំឡើង​ពន្ធ​គយ​ប្រឆាំង​នឹង​ចិនទេ។

ប្រទេសជិតខាងគ្នា អាហ្វហ្កានីស្ថាន និងប៉ាគីស្ថាន​បាន​ដំឡើងសំឡេងដាក់គ្នា កាលពីថ្ងៃសុក្រទី​១០​តុលា បន្ទាប់ពី​របបតាលីបង់​ចោទប្រកាន់​ក្រុង​អ៊ីស្លាម៉ាបាដថា បាន​រំលោភបំពាន​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចូលក្នុងដែន​អធិបតេយ្យរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ក្រសួងការពារជាតិ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​តាលីបង់ ប៉ាគីស្ថាននៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ​បាន​រំលោភចូលជ្រៅ​ក្នុង​​ដែន​អាកាសរបស់​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​។ ប៉ាគីស្ថាន​វិញ​មិន​ប្រកាស​ទទួលស្គាល់​ការបំផ្ទុះគ្រាប់នៅទីក្រុងកាប៊ូល ប៉ុន្តែ ទាមទារ​​ឲ្យរបបតាលីបង់​ឈប់​ផ្តល់​ជំរក​ដល់​ក្រុម​ប៉ាគីស្ថានតាលីបង់ ដែលជា​ក្រុមភេរវនិយម សត្រូវ​របស់​ប៉ាគីស្ថាន។

លោកសេបាស្យៀង ឡឺក័រនុយ ដែលបានលាចុះពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីបារាំង កាលពីថ្ងៃចន្ទទី៦តុលា ត្រូវបានលោកម៉ាក្រុង តែងតាំងឲ្យកាន់មុខតំណែងនេះជាថ្មីម្តងទៀត នៅយប់ថ្ងៃសុក្រទី១០តុលា។ ពេញមួយរសៀលថ្ងៃសុក្រ លោកម៉ាក្រុងបានជួបប្រជុំជាមួយតំណាងគណបក្សនយោបាយបារាំង លើកលែងតែបក្សឆ្វេងនិយមជ្រុល និងស្តាំនិយមជ្រុល ដើម្បីព្យាយាមរកច្រកចេញពីភាពទ័លច្រកនយោបាយ។ តើអនាគតរដ្ឋាភិបាលទី២របស់លោក សេបាស្យៀង ឡឺក័រនុយ នឹងអាចនាំបារាំងឲ្យងើបចេញវិបត្តិនយោបាយបានដែរឬទេ?

អ្នក​នាំ​ពាក្យ​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា ​បាន​ប្រកាស​ថ្កោល​ទោស​យ៉ាង​ខ្លាំង​ ចំពោះ​ទង្វើ​បំពាន​របស់​អាជ្ញា​ធរ​ថៃ​មក​លើ​អធិប​តេយ្យ​ភាព​កម្ពុជា​ និង​ការ​រំលោភ​លើ​សិទ្ធិ​របស់​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ស្លូត​ត្រង់​។​ លើស​ពី​នេះ​រដ្ឋា​ភិ​បាល​កម្ពុជា ​បាន​អំពាវ​នាវ​ឲ្យ​សហគមន៍​អន្តរ​ជាតិ​​ ចូល​រួម​ថ្កោល​ទោស​ចំពោះ​ទង្វើ​របស់​ភាគី​ថៃ​ និង​ចាត់​វិធាន​ការ​បង្ខំ​ឲ្យ​ប្រទេស​ជិត​ខាង​កម្ពុជា​មួយ​នេះ​បញ្ឈប់​សកម្ម​ភាព​រំលោភ​បំពាន​មក​លើ​ទឹក​ដី​កម្ពុជា​។

​រង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ឆ្នាំ​២០២៥ នេះ ឧទ្ទិសកិត្តិយសជូនចំពោះលោកស្រី ម៉ារីយ៉ា កូរីណា ម៉ាឆាដូ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងដ៏លេចធ្លោ​នៅ​ប្រទេស​វ៉េណេស៊ុយអេឡា។ លោកស្រី បាន​តស៊ូប្រយុទ្ធ​ ជាង​ ២ ទសវត្សរ៍​​ ដើម្បីបុព្វហេតុសិទ្ធិសេរីភាពនិង​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ប្រឆាំងទល់នឹងអំណាចជិះជាន់ផ្តាច់ការរបស់បុរសខ្លាំង​ ប្រធានាធិបតី​ ​ នីកូឡា ម៉ាឌុយរ៉ូ។ ​

ឆ្នាំ ២០២៥ នេះ ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព បានទៅលើលោកស្រី Maria Corina Machado មេដឹកសំឡេងប្រឆាំង នៅក្នុងប្រទេស វ៉េណេស៊្សុយអេឡា។ ចាប់តាំងពីពានរង្វាន់ណូបែល បានចាប់កំណើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០១ មានជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាពមួយចំនួន ដែលបានរងនូការទិតៀន មិនយល់ស្រប នៅក្នុងចំណោមស្រទាប់មហាជន។

​រង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ឆ្នាំ​២០២៥ នេះ ឧទ្ទិសកិត្តិយសជូនចំពោះលោកស្រី ម៉ារីយ៉ា កូរីណា ម៉ាឆាដូ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងដ៏លេចធ្លោ​នៅ​ប្រទេស​វ៉េណេស៊ុយអេឡា ដែល​បាន​តស៊ូប្រយុទ្ធ​ ជាង​ ២ ទសវត្សរ៍​​ ដើម្បីបុព្វហេតុសិទ្ធិសេរីភាពនិង​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ប្រឆាំងទល់នឹងអំណាចជិះជាន់ផ្តាច់ការរបស់បុរសខ្លាំង​ ប្រធានាធិបតី​ ​ នីកូឡា ម៉ាឌុយរ៉ូ។ ​

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចេញសារាចរមួយស្តីពីការរៀបចំប្រារព្ធ ទិវាអាកាសចរណ៍ស៊ីវិល ថ្ងៃទី៧ ធ្នូ។ ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFIនៅថ្ងៃទី១០តុលានេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានអាកាសចរណ៍ស៊ីវិល លោក ស៊ីន ចាន់សិរីវុត្ថា បានមានប្រសាសន៍ថា ការប្រារព្ធទិវាអាកាសចរណ៍ ៧ធ្នូ គឺជាការបង្ហាញពីការគាំទ្ររបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងវឌ្ឍនភាពនៃវិស័យអាកាសចរណ៍ស៊ីវិលនៅកម្ពុជា។ លោក ស៊ីន ចាន់សិរីវុត្ថា រំពឹងថា ទិវានេះនឹងជួយបង្កើនការយល់ដឹងរបស់សាធារណជន ជាពិសេសយុវជនអំពីចក្ខុវិស័យនៃអាកាសចរណ៍ស៊ីវិលកម្ពុជា និងប្រតិបត្តិការជាក់ស្តែងក្នុងវិស័យនេះ។ សូមស្តាប់លោក ស៊ិន ចាន់សិរីវុត្ថានៅក្នុងបទសម្ភាស ដែលរៀបរៀងដោយ ហ៊ុល រស្មី៖

និស្សិតកូរ៉េខាងត្បូងម្នាក់ ភេទប្រុស អាយុ២២ឆ្នាំ ត្រូវបានរកឃើញថាស្លាប់អំឡុងពេលធ្វើដំណើរមកវិស្សមកាលរដូវក្តៅនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបើតាមកាសែតក្នុងស្រុកកូរ៉េខាងត្បូង The Korea Times នៅថ្ងៃទី១០ ខែតុលានេះ ដោយបញ្ជាក់ថា និស្សិតរូបនោះត្រូវបានគេចាប់ជំរិត និងធ្វើទារុណកម្មក្នុងស្រុកខ្មែរ។ តាមកាសែត The Korea Times និស្សិតរូបនេះ​បាន​ស្លាប់​ដោយ​ការគាំង​បេះដូង​ ក្រោយរង​​ការ​ធ្វើ​ទារុណកម្ម​​ធ្ងន់ធ្ងរពេក។

កម្ពុជា តាមរយៈបញ្ជាការដ្ឋានកងពលតូចថ្មើរជើងលេខ៥១ បានស្នើឱ្យថៃផ្អាកសកម្មភាពដោះមីននៅតំបន់ភូមិជោគជ័យ និងភូមិព្រៃចាន់របស់កម្ពុជា ដែលស្ថិតនៅទល់មុខនឹងភូមិណងចាន់ និងភូមិណងយ៉ាកែវរបស់ថៃ។ ក្នុងលិខិតផ្ញើទៅមេទ័ពភូមិភាគទី១របស់ថៃ ចុះថ្ងៃទី៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ បញ្ជាការដ្ឋានកងពលតូចថ្មើរជើងលេខ៥១ របស់កម្ពុជាចាត់ទុកគំនិតផ្តួចផ្តើមដោះមីនរបស់ថៃនេះថា ជាទង្វើផ្ទុយពីស្មារតី ដែលសម្រេចបាននៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពិសេសលើកទី១ នៃគណៈកម្មាធិការព្រំដែនទូទៅកម្ពុជា-ថៃ (GBC) កន្លងទៅ។

ក្រុម​អ្នក​តាម​ដាន​ថា ​ស្ថាន​ការណ៍​ព្រំ​ដែន​កម្ពុជា ​និង​ថៃ​ នៅ​ត្រង់​ភូមិ​ព្រៃ​ចាន់​ និង​ភូមិ​ជោគ​ជ័យ​ នៅ​តែ​ផុយ​ស្រួយ បើ​ទោះបី​ជា​ភាគី​ថៃ​មិន​អាច​សម្រេច​មហិច្ឆតា​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​វាត​ទី​ដណ្តើម​យក​ភូមិ​ទាំង​ពីរ​របស់​កម្ពុជា​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១០​ ខែ​តុលា​នេះ​ក៏ដោយ​។​ បើ​ទោះ​ជា​ភាគី​ថៃ​មិន​អាច​ធ្វើ​អ្វី​បាន​ទៅ​តាម​ការ​ដាក់​ឱសាន​វាទ​របស់​ខ្លួន​ តែ​អ្នក​ឃ្លាំមើល​ លើក​ឡើង​ថា​ កម្ពុជា​មិន​ត្រូវ​ភ្លេច​ខ្លួន​ ត្បិត​យោធា​ថៃ​នៅ​តែ​ចិញ្ចឹម​ចិត្ត​ឈ្លាន​ពាន​ទឹក​ដី​កម្ពុជា​ត​ជំនាន់​៕

រដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាបបានទទូច​ឱ្យពលរដ្ឋ​រស់នៅក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ បញ្ឈប់ការសាងសង់សំណង់គ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត និងហាមផងដែរ ការប្រមូលផ្តុំគ្នាប្រឆាំងការអនុវត្តការងារនេះ។ ​​ការទទូចនេះធ្វើឡើង បន្ទាប់អាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបបានទទួលរបាយការណ៍ពី​អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា​ថា សំណង់ខុស​ច្បាប់ក្នុងតំបន់អង្គរ​​កំពុងតែ​រីកដុសដាល​​។ បើតាមរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប ប្រសិនបើពលរដ្ឋណាមួយបន្តរឹងទទឹង ពួកគេ​នឹងត្រូវប្រឈមមុខជាមួយច្បាប់។

ពីពេលនេះ​ទៅ​ប៉ុន្មានសប្តាហ៍ខាងមុខ ទាហាន​មួកខៀវជាង​១ម៉ឺននាក់របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នឹង​ត្រូវបំបែកជួរ​ វេចខ្ចប់​ឥវ៉ាន់ត្រលប់ចូលផ្ទះ។ កាលពីថ្ងៃ ពុធ​ទី ៨​តុលា អ្នកទទួលខុសត្រូវ​ជាន់ខ្ពស់ម្នាក់​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិបាន​ប្រកាសពីការ​កាត់បន្ថយ​ចំនួន​កងកម្លាំងមួកខៀវ​ប្រមាណ ១ភាគ៤ ក៏ព្រោះតែ​វិបត្តិខ្វះថវិកា។ ឈាង បុប្ផារាយការណ៍ព័ត៌មាននេះ។

ពីពេលនេះ​ទៅ​ប៉ុន្មានសប្តាហ៍ខាងមុខ ទាហាន​មួកខៀវជាង​១ម៉ឺននាក់របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នឹង​ត្រូវបំបែកជួរ​ វេចខ្ចប់​ឥវ៉ាន់ត្រលប់ចូលផ្ទះ។ កាលពីថ្ងៃ ពុធ​ទី ៨​តុលា អ្នកទទួលខុសត្រូវ​ជាន់ខ្ពស់ម្នាក់​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិបាន​ប្រកាសពីការ​កាត់បន្ថយ​ចំនួន​កងកម្លាំងមួកខៀវ​ប្រមាណ ១ភាគ៤ ក៏ព្រោះតែ​វិបត្តិខ្វះថវិកា។ ឈាង បុប្ផារាយការណ៍ព័ត៌មាននេះ។

លោក ឡាស្លូ ក្រាស្សណាហោរកៃ ក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ ជនជាតិ​ហុងគ្រី ទី២ ដែល​ទទួល​បាន​រង្វាន់ណូបែលអក្សរសិល្ប៍ពិភពលោក។ ក្នុងវ័យ​៧១ឆ្នាំ លោក​ជា​អ្នក​និពន្ធប្រលោមលោកនិងតែងរឿងកុន ដែលប្រសព្វ​​តែងរឿង​ពី​សង្គម​​ខ្មៅងងឹត​អន្ធកាល និងភាព​​សោកសៅ។​ ​

លោក ឡាស្លូ ក្រាស្សណាហោរកៃ ក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ ជនជាតិ​ហុងគ្រី ទី២ ដែល​ទទួល​បាន​រង្វាន់ណូបែលអក្សរសិល្ប៍ពិភពលោក។ ក្នុងវ័យ​៧១ឆ្នាំ លោក​ជា​អ្នក​និពន្ធប្រលោមលោកនិងតែងរឿងកុន ដែលប្រសព្វ​​តែងរឿង​ពី​សង្គម​​ខ្មៅងងឹត​អន្ធកាល និងភាព​​សោកសៅ។​ ​

លោក ឡាស្លូ ក្រាស្សណាហោរកៃ ក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ ជនជាតិ​ហុងគ្រី ទី២ ដែល​ទទួល​បាន​រង្វាន់ណូបែលអក្សរសិល្ប៍ពិភពលោក។ ក្នុងវ័យ​៧១ឆ្នាំ លោក​ជា​អ្នក​និពន្ធប្រលោមលោកនិងតែងរឿងកុន ដែលប្រសព្វ​​តែងរឿង​ពី​សង្គម​​ខ្មៅងងឹត​អន្ធកាល និងភាព​​សោកសៅ។​ ​

ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ បានប្រកាសថា អ៊ីស្រាអែល និងក្រុមប្រដាប់អាវុធហាម៉ាសបានទទួលយកកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់នៅតំបន់ហ្កាហ្សា និងដោះលែងចំណាប់ខ្មាំង។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះក៏មានចែងពីការដកទ័ពរបស់អ៊ីស្រាអែលមួយភាគ និងការបើកផ្លូវផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌នៅហ្កាហ្សា ដែលត្រូវចុះហត្ថលេខានៅប្រទេសអេហ្ស៊ីប នាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៩ តុលា។ តែរូបភាពដែលគេបានសង្កេតឃើញនៅលើសមរភូមិ គឺថា អ៊ីស្រាអែលនៅតែបន្តវាយប្រហារលើហ្កាហ្សាដដែល។ 

នាយករដ្ឋមន្រ្តីថៃ អៈនុធិន ឆាន-វីរ៉ៈគូនបាន​និយាយ​ប្រាប់អ្នកកាសែត​នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី​៩​តុលា​ថា លោកបានទទួល​សំបុត្រ​ពីប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលបានបញ្ជាក់​ពី​ចេតនា​របស់​លោក​ចង់​ឃើញ​ថៃ និងកម្ពុជា​ដែលជា​ប្រទេស​ជិតខាង​​កាត់បន្ថយភាពតានតឹង​​នៅព្រំដែន។ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក​ផ្ញើសំបុត្រ​ទៅនាយករដ្ឋមន្រ្តីថៃ នៅមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពី​ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល​ថៃ​និយាយ​ថា សន្តិភាព​អាចកើត​ឡើងទៅបាន​គឺអាស្រ័យទៅលើ​ជំហរ​របស់​កម្ពុជា ប៉ុន្តែ មិនអាស្រ័យទៅលើ​អន្តរាគមន៍ ការលូកដៃ​សម្របសម្រួលពី​ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក លោក​ដូណាល់ ត្រាំ។

នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៨​ ខែ​តុលា ឆ្នាំ​២០២៥ ​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ជា​ភាសា​ខ្មែរ​ បាន​ប្រកាស​ផ្អាក​សកម្ម​ភាព​ទាំង​ស្រុង​ចាប់​ពី​ពេល​នេះត​ទៅ​ ដើម្បី​រក​វិធី​សាស្ត្រ​ថ្មី​បន្ត​សកម្ម​ភាព​របស់​ខ្លួន​ឡើង​វិញ​ នៅ​ពេល​ឆាប់ៗ​ខាង​មុខ​។​ នេះ​ជា​ការ​គូស​បញ្ជាក់​របស់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ RFA Khmer និង​ដោយ​អះ​អាង​ថា​ ការ​ផ្អាក​សកម្មភាព​នេះ​ដោយ​សារ​តែ​មាន​ការ​ប្រែ​ប្រួល​គោល​នយោបាយ​នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។

នៅយប់ថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ ទាហានកងពលលេខ៥១ និងកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តបន្ទាយមានជ័យបានឃាត់ខ្លួនមេបញ្ជាការរង និងមន្ត្រីនគរបាលសរុបចំនួន ៦នាក់ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនាំមនុស្សឆ្លងដែនខុសច្បាប់ ត្រង់ចំណុចប៉ុស្តិ៍ការពារព្រំដែនគោកអូរល្ហុង។ មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសទាំង ៦នាក់នេះ ត្រូវបានកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តបន្ទាយមានជ័យកំពុងកសាងសំណុំរឿងបញ្ចូនទៅតុលាការដើម្បីចាត់ការបន្ត។