ដើម្បីធ្វើ​​​​សង្គ្រាមប្រឆាំង​នឹង​ការ​​​ឈ្លានពាន​របស់​​រុស្ស៊ី អ៊ុយក្រែន​ត្រូវ​ការ​ថវិកា​ជាង​៧០​ពាន់​លាន​អឺរ៉ូ សម្រាប់​​ឆ្នាំ​២០២៦។ ២៧​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​សហភាព​អឺរ៉ុប​ទទួល​បន្ទុក​​ផ្តល់​ហិរញ្ញវត្ថុ លើ​ផ្នែក​សំខាន់ៗ។ គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប​មាន​ជម្រើស​បី​ក្នុង​ការ​សម្រេច​ផែនការ​ជួយ​អ៊ុយក្រែន​នេះ។ តើ​ជា​អ្វី​ខ្លះទៅ?

ជម្លោះការទូតរវាងចិននិងជប៉ុន បាន​ផ្ទុះកំដៅ​ឡើងប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងពាក្យ​សំដីរបស់លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន ក្នុង​សំណុំរឿងកោះតៃវ៉ាន់។ បន្ទាប់ពីចិនបានប្រកាសកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ហាមប្រជាជនខ្លួនកុំ​ឲ្យធ្វើដំណើរទៅលេងជប៉ុន ក្រុមហ៊ុន​ជប៉ុន​​ស្ទើទាំងអស់​​​ក្នុង​វិស័យទេសចរណ៍​ បាន​ខាតប្រាក់យ៉ាងច្រើន ដោយហេតុតែតម្លៃភាគហ៊ុន​បានធ្លាក់ថ្លៃ​។ នៅពីក្រោយ​ជម្លោះពាក្យសំដី​រវាងចិននិងជប៉ុន ជុំវិញបញ្ហា​កោះតៃវ៉ាន់​នេះ គឺវាមានបង្កប់ទៅដោយការគុំគួន​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ ជាយូរឆ្នាំមកហើយ រវាង​មហាអំណាចអាស៊ីទាំង២នេះ​។

លោក​ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន វ្លូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គី បានធ្វើដំណើរមកដល់​បារាំងនៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទទី​១៧តុលា។ គោលបំណង​ធំបំផុត​​នៃ​ទស្សនកិច្ច​លើកទី​៩នេះ គឺលោក​ហ្សេឡេនស្គី បានប្រកាសថាអ៊ុយក្រែន​ គ្រោង​​​ចុះហត្ថលេខាទិញលក់​​យន្តហោះចម្បាំង Rafale របស់បារាំង ចំនួន​ដល់ទៅ១០០គ្រឿង ព្រមទាំងគ្រឿងសព្វាវុធមួយចំនួនទៀត ដើម្បី​ការពារ​ផ្លូវអាកាសអ៊ុយក្រែន​។

ក្រសួងសារធារណការ និងដឹកជញ្ជូន តាមរយៈអ្នកនាំពាក្យ លោក ផន រឹមបានឱ្យដឹងនៅព្រឹកថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ថា រថភ្លើងដឹកប្រេងមួយគ្រឿងបានក្រឡាប់ កំពប់ប្រេង ក្នុងភូមិសាស្ត្រស្រុកបាកាន ខេត្តពោធិ៍សាត់។ បើតាមលោក ផន រឹម ផ្លូវស្រុតជាមូលហេតុដែលបានធ្វើឲ្យរថភ្លើងដឹកប្រេងក្រឡាប់ តែមិនបណ្តាល​ឲ្យមានមនុស្សរងរបួសទេ។ តែយ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបានបញ្ជាឱ្យសមត្ថកិច្ចរារាំងមិនឱ្យពលរដ្ឋដួសប្រេងដែលកំពប់ចេញពីទូររថភ្លើង។

ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសទទួលស្គាល់នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៧ វិច្ឆិកានេះថា កម្ពុជាពិតជាធ្លាប់បានធ្វេសប្រហែសដែលមិនបានបំពាក់​អាវក្រោះ ឬអាវសុវត្ថិភាពឱ្យកងទ័ព។ តែក្នុងពេលនេះ កម្ពុជាលែងធ្វេសប្រហែសទៀតហើយ ដោយមិនត្រឹមតែអាចផលិតអាវក្រោះសម្រាប់កងទ័ពខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងអាចនាំអាវក្រោះចេញទៀតផង។

នៅថ្ងៃចន្ទទី១៧ វិច្ឆិកានេះ តុលាការបង់ក្លាដែសបានចេញសាលក្រមកាត់ទោសប្រហារជីវិតអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីបង់ក្លាដែស លោកស្រី ស្ហេក ហាស៊ីណា ពីបទបញ្ជា​ឱ្យប៉ូលិសបង្ក្រាបបាតុករដោយហិង្សាកាលពីឆ្នាំ២០២៤។ បាតុកម្មកាលណោះបានជំរុញឱ្យលោកស្រីធ្លាក់ពីតំណែងនិងរត់និរទេសខ្លួនយ៉ាងទាន់ហន់ទៅជ្រកកោននៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។

ព្រះមហាក្សត្រថៃបានបញ្ចប់ព្រះរាជទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនៅចិនរយៈពេល៥ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី១៣ ដល់ទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥។ អំឡុងពេលជួបព្រះមហាក្សត្រថៃក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីងបានចាត់ទុកទំនាក់ទំនងមិត្តភាពរវាងចិន និងថៃ ថាជាទំនាក់ទំនងដែលមានភាពជិតស្និទ្ធ «ប្រៀបបានគ្រួសារតែមួយ»។ នៅកម្ពុជា អ្នកវិភាគខ្លះមើលឃើញថា កម្ពុជាពុំគួរចាប់អារម្មណ៍នឹងសំដីការទូតរបស់ចិនពេកទេ តែអ្នកខ្លះទៀតយល់ថា ការលើកឡើងរបស់របស់មេដឹកនាំចិនមិនត្រូវនឹងកាលៈទេសៈ។ តើកម្ពុជាគួរមានជំហរបែបណាចំពោះការលើកឡើងរបស់ចិនដូចនេះ?

សហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់សម្ពាធលើប្រទេសថៃឲ្យគោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ដែលលោកដូណាល់ត្រាំបានចូលរួមចុះហត្ថលេខាក្នុងនាមជាសាក្សី។ នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៤វិច្ឆិកា អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងការបរទេសថៃបាននិយាយប្រាប់អ្នកកាសែត ក្នុងក្រុងបាងកកថា វ៉ាស៊ីនតោនបានជូនដំណឹងស្តីពីការផ្អាកការចរចាពាណិជ្ជកម្មជាមួយថៃ រហូតដល់ថ្ងៃដែលភាគីថៃអនុវត្តតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនៅទីក្រុងគូឡាឡាំពួប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។

នៅក្នុង​សង្រ្គាម​អ៊ុយក្រែន កងទ័ព​រុស្ស៊ី​នៅបន្ត​រុលទៅមុខ ដោយវាយដណ្តើម​យក​ភូមិ​ដែនដីរបស់អ៊ុយក្រែន​កាន់តែ​ច្រើន ជាពិសេស​នៅក្នុង​តំបន់ទាំង​៤ភាគខាងកើតអ៊ុយក្រែនដែល​រុស្ស៊ី​បានរំលោភ​កាត់យក​ទៅ​ដាក់​ក្នុង​ផែនទី​របស់ខ្លួន។ ដោយ​វាយចូល​កាន់តែជ្រៅក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែន រុស្ស៊ីមិនត្រឹម​ពង្រីកវិសាលភាពទឹកដី និងចំណេញបានធនធានធម្មជាតិរបស់អ៊ុយក្រែនតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ រុស្ស៊ី​នៅចំណេញបានទាំងធនធានមនុស្ស។ នៅក្នុង​ទឹកដីអ៊ុយក្រែន​ដែល​រុស្ស៊ីបាន​កាត់យកមកគ្រប់គ្រង ប្រជាជនអ៊ុយក្រែន​ត្រូវ​​រុស្ស៊ី​​កេណ្ឌ​យកទៅ​ធ្វើទ័ពប្រយុទ្ធនឹង​កម្លាំងទ័ព​ជាតិអ៊ុយក្រែន​ក្នុង​សមរភូមិ។ បើតាម​អង្គការការពារ​សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និង​ស្នងការអ៊ុយក្រែនទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធមនុស្ស ប្រជាជន​អ៊ុយក្រែនជាច្រើន​សែននាក់​ត្រូវ​រុស្ស៊ី​ចាប់បង្ខំ រើស​បញ្ចូល​ក្នុងជួរកងទ័ពដើម្បី​ប្រយុទ្ធប្រឆាំង​នឹង​អ៊ុយក្រែនដែលជាប្រទេសជាតិមាតុភូមិរបស់ខ្លួន។

ប្រឈមនឹងគ្រោះរាំងស្ងួតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដែលមិនធ្លាប់ជួបក្នុងរយៈពេលជិតមួយសតវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៦ វិច្ឆិកា អាជ្ញាធរអ៊ីរ៉ង់បានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការបណ្តុះពពក ដើម្បីបង្កើតទឹកភ្លៀង។ កាលពីដើមខែវិច្ឆិការនេះ ប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់បានទាញសញ្ញាអាសន្នអំពីស្ថានភាពខ្វះទឹក ដែលអាចនឹងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាល បង្ខំចិត្តជម្លៀសប្រជាជនក្នុងរដ្ឋធានីផង។

ពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់រុនតាឯកលើកឡើងពីការលំបាកដោយសារតែទីនោះពុំមានដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ច។ ភាពស្ងាត់ជ្រងំ និងផ្ទះទុកចោលមិនមានមនុស្សនៅ គឺជាបញ្ហាពិបាកក្នុងការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ។ អ្វីដែលពួកគេចង់បាន គឺការរៀបចំតំបន់រុនតាឯកឲ្យមានដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ច ដូចជាការសាងសង់រោងចក្រ ជាដើម។ ចំណែក អាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបបានបញ្ជាក់ថាកំពុងគិតគូរដោះស្រាយបញ្ហានេះជូនពលរដ្ឋនៅតំបន់រុនតាឯកហើយ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ តាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានបានឲ្យដឹងថា សមត្ថកិច្ចកម្ពុជាបាននិងកំពុងស្រាវជ្រាវស៊ើបអង្កេតនិងប្រមូលភស្តុតាងចំពោះករណីដែលភាគីថៃបានបើកការបាញ់ប្រហារមកលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅភូមិព្រៃចាន់។ ជាការបាញ់ប្រហារដែលបានបណ្តាលឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ និង៣នាក់ទៀតរងរបួសធ្ងន់។ ក្រសួងថានឹងពិចារណាប្តឹងថៃទៅស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចអន្តរជាតិ ក្នុងសំណុំរឿងបាញ់ប្រហារលើពលរដ្ឋស្លូតត្រង់កម្ពុជានេះ។ អ្នកវិភាគថា កម្ពុជាហាក់ដូចជាមានភាពស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការប្តឹងថៃទៅតុលាការអន្តរជាតិ។

ក្រុម​បញ្ញ​វន្ត​ខ្មែរ​ ប្រកាស​ដាក់​ពាក្យ​បណ្តឹង​ប្រ​ឆាំង​ភាគី​ថៃ​ ទៅ​កាន់​តុលា​ការ​ព្រហ្ម​ទណ្ឌ​អន្តរ​ជាតិ​(ICC)​ នៅសប្តាហ៍​ក្រោយ​។​ ក្រុម​បញ្ញ​វន្ត​ខ្មែរ​ដាក់​ពាក្យ​បណ្តឹង​ទៅកាន់​តុលាការ​អន្តរ​ជាតិ​ ក៏ព្រោះ​តែ​កង​កម្លាំង​ថៃ​ បាន​បាញ់​សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ ម្នាក់​និង​របួស​៣​នាក់​ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១២​ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២៥ ​នៅ​ភូមិ​ព្រៃ​ចាន់​ ក្នុងខេត្ត​បន្ទាយ​មាន​ជ័យ​។​ បើ​តាម​ក្រុម​បញ្ញ​វន្ត​ខ្មែរ​ ពាក្យ​បណ្តឹង​នេះ​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​ផ្អែក​ទៅ​លើ​មាត្រា ​១៥​ នៃលក្ខ​ន្តិកៈ​ទី​ក្រុង​រ៉ូម​។​ ដោយ​ឡែក​ ក្រសួង​មហាផ្ទៃ​កម្ពុជា ​ក៏​អះអាង​ដែរ​ថា ​កម្ពុជា​នឹង​ពិចារ​ណាប្តឹង​ករណីនេះ​ទៅ​ស្ថាប័ន​អន្តរ​ជាតិ​ដែរ​ ក្រោយ​ពេល​ប្រ​មូល​ភស្តុ​តាង​គ្រប់​ជ្រុង​ជ្រោយ​ដោយ​ឈរ​លើ​មូល​ដ្ឋាន​ច្បាប់អន្តរ​ជាតិ​។​ ទាក់​ទង​នឹង​ករណី​កង​កម្លាំង​ថៃ​បាញ់​សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ នៅ​ភូមិ​ព្រៃចាន់​ តើ​កម្ពុជា​អាច​ប្តឹង​ភាគីថៃ​ទៅ​តុលាការ​ICC​បាន​ទេ​?

កម្ពុជា តាមរយៈគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានស្នើយ៉ាងទទូចឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចូលរួម និងជំរុញឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យ លើករណីទាហានថៃបាញ់ប្រហារមកលើពលរដ្ឋស្លូតត្រង់កម្ពុជានៅភូមិព្រៃចាន់ កាលពីថ្ងៃ១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥។ ការស្នើដ៏ទទូចរបស់កម្ពុជាយ៉ាងដូចនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពិសេសលើកទី៤របស់គណៈកម្មការអន្តររដ្ឋាភិបាលអាស៊ានទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សហៅកាត់ អាយឆា ICHA ដែលរៀបចំនៅទីក្រុងម៉ាឡាកា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ពីថ្ងៃទី១០ដល់ថ្ងៃទី១៤វិច្ឆិកា។ នៅចំពោះមុខតំណាងអាយឆានៃប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន តំណាងអាយឆាកម្ពុជាថែមទាំងបានរិះគន់ និងថ្កោលទោសសកម្មភាពដ៏ព្រៃផ្សៃរបស់យោធាថៃ ដែលបើកការបាញ់ប្រហារទៅលើភូមិព្រៃចាន់ បណ្តាលឱ្យពលរដ្ឋស៊ីវិលខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ និង៣នាក់រងរបួសធ្ងន់។

នៅឥណ្ឌា មានមនុស្សស្លាប់យ៉ាងហោចណាស់ ៩នាក់ និងរបួស ជាង៣០នាក់ ក្នុងហេតុការណ៍ផ្ទុះគ្រាប់បែកក្នុងប៉ុស្តិ៍ប៉ូលិសមួយកន្លែង ដែលស្ថិតនៅតំបន់កាស្មៀរភាគខាងជើង។ ​ឧបទ្ទវហេតុនេះ បានកើតឡើងនាយប់ថ្ងៃសុក្រ ទី១៤ វិច្ឆិកា ដោយអចេតនា នៅអំឡុងពេលដែលក្រុមប៉ូលិសជំនាញ កំពុងពិនិត្យនិងវិភាគគ្រឿងផ្ទុះដែលរឹបអូសបាន កាលពីថ្ងៃចន្ទ កន្លងទៅ។

ប្រមាណ​៧ខែក្រោយ​ការ​ដំឡើងពន្ធលើទំនិញនាំចូលគ្រប់មុខ នៅទីបំផុត​ កាលពីថ្ងៃសុក្រទី​១៤វិច្ឆិកា លោកដូណាល់ ត្រាំ បានសម្រេចចិត្ត ​លើកលែងមិនយកពន្ធនាំចូល លើទំនិញស្បៀងអាហារមួយចំនួន ដើម្បីជួយជីវភាព​ប្រជាជនអាមេរិក​។ នេះគឺ​ជាការដកថយមួយជំហានរបស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ បន្ទាប់ពី​គេសង្កេតឃើញថា ទំនិញ​ស្បៀងអាហារប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនអាមេរិក កាន់តែឡើងថ្លៃ ហើយអត្រា​​អតិផរណាវិញ​ក៏កាន់តែកើនឡើង។

សន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីអាកាសធាតុ COP30 នៅទីក្រុងបេឡេម ប្រទេសប្រេស៊ីល បានដំណើរការ​ទៅ​អស់​មួយ​សប្ដាហ៍​ហើយ​ មុននឹងត្រូវបិទបញ្ចប់នៅចុងសប្តាហ៍​ក្រោយ​។ កាលពីថ្ងៃទី​១៥វិច្ឆិកាម្សិលមិញ មានជនជាតិដើមភាគតិច និងសកម្មជនបរិស្ថាន​ច្រើនពាន់នាក់ បានជុំគ្នា​​ដើរដង្ហែរក្បួន​ នៅក្បែរទីតាំងសន្និសីទ ដើម្បីទាមទារយុត្តិធម៌​អាកាសធាតុ និងបាន​ដង្ហើយ​ហៅឲ្យ​ប្រទេសទាំងអស់ រួមគ្នា​​រកដំណោះស្រាយ​វិបត្តិអាកាសធាតុ​ឲ្យ​បាន​។​

ក្រោយការបាញ់ប្រហារលើជនស៊ីវិលកម្ពុជា ដែលបណ្តាលឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ ពីសំណាក់ទាហានថៃ មានការជជែកវែកញែកក្នុងប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គមពីការធ្វើពហិការទំនិញថៃគ្រប់មុខ និងការលើកឡើងពីការបិទការនាំចូលទំនិញថៃទាំង​ស្រុង។ អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច បានលើកជាយោបល់ថា ការពហិការ និងការបិទការនាំចូលទំនិញរបស់ថៃ ជាមធ្យោបាយមួយ ដែលកម្ពុជាអាចទប់ស្កាត់ភាគីថៃមិនឲ្យមានលទ្ធភាពទិញអាវុធ មកបាញ់ប្រហារប្រជាពលរដ្ឋស្លូតត្រង់កម្ពុជាបន្តទៅទៀត។ តើកម្ពុជាគួរពហិការនិងបិទការនាំចូលទំនិញថៃទាំងអស់ដែរឬទេ?

បង្កើតឡើងដោយអតីតអ្នកសារព័ត៌មានរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ទូរទស្សន៍អាស៊ីសេរីនឹងចាប់ដំណើរការជាផ្លូវការ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា។ អ្នកជំនាញប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយចាត់ទុកទូរទស្សន៍អាស៊ីសេរីនេះថា ជា ប្រភពព័ត៌មានមួយទៀត បន្ទាប់ពីវិទ្យុអាស៊ីសេរីបានផ្អាកការផ្សាយរបស់ខ្លួន តាំងពីថ្ងៃទី៨ខែតុលា។ ក្រសួងព័ត៌មានបានប្រតិកម្មថា ក្រសួងផ្តល់សារសំខាន់លើភាពចម្រុះនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ប៉ុន្តែ ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានត្រូវឈរលើគោលការណ៍វិជ្ជាជីវៈ។

នៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥ សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា តាមរយៈលិខិតមួយច្បាប់បានចេញមកបញ្ជាក់ថា នារីវ័យក្មេងម្នាក់ដែលត្រូវបានអ្នកជំពាក់លុយសម្លាប់ រួចយកសពទៅកប់នៅក្រោយផ្ទះ ក្នុងភូមិក្រូច ឃុំស្វាយភ្លើង ស្រុកតាំងគោក ខេត្តកំពង់ធំ មិនមែនជាបុគ្គលិកបម្រើការក្នុងវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ឬធនាគារឡើយ។ សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជាបានចេញមកបំភ្លឺយ៉ាងដូច្នេះ បន្ទាប់ពីបណ្តាញសារព័ត៌មានជាច្រើនបានផ្សាយថា ជនរងគ្រោះឈ្មោះ ហ៊ឹម ទីណា អាយុ២២ឆ្នាំ មានមុខរបរជាបុគ្គលិកធ្វើការខាងមីក្រូហរិញ្ញវត្ថុ ហើយត្រូវបានកូនបំណុលសម្លាប់នៅពេលជនរងគ្រោះទៅទារលុយ។

នៅ​យប់​ថ្ងៃ​ទី​ ១៤​ វិច្ឆិកា​នេះ ​ប្រ​មុខ​រដ្ឋា​ភិ​បាល​កម្ពុជា ​លោក​ ហ៊ុន ​ម៉ាណែត​ បាន​ជួប​ពិ​ភាក្សា​តាម​ទូរ​ស័ព្ទ​ជា​មួយ​លោក​ប្រធានា​ធិបតី​អាមេរិក​ ដូណាល់ ត្រាំ ដើម្បី​ធ្វើ​បច្ចុប្បន្ន​ភាព​នៃ​សភាព​ការណ៍​តាម​បណ្តោយ​ព្រំដែន​កម្ពុជា-ថៃ ​ក្នុង​គោល​បំណង​បន្ត​ជំរុញ​ការ​អនុវត្ត​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​សន្តិភាព​រវាង​ប្រទេស​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ទាំង​ពីរ​នេះ​។​ ជំនួប​តាម​ទូរ​ស័ព្ទ​រវាង​លោក​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី ​ហ៊ុន ម៉ាណែត ​និង​ប្រធា​នា​ធិ​បតី​អាមេរិក​ កើត​ឡើង​ក្រោយ​ពេល​ដែល​យោធា​ថៃ​បើក​ការ​បាញ់​ប្រហារ​មក​លើ​ពល​រដ្ឋ​កម្ពុជា​នៅ​ភូមិ​ព្រៃ​ចាន់​ កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​១២ ខែ​វិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២៥​។

កម្ពុជា និងវៀតណាម ប្តេជ្ញាចាប់ដៃគ្នាលើកកម្ពស់មិត្តភាព ស្ថិរភាព និងសន្តិភាពនៅតាមបន្ទាត់ព្រំដែន ពិសេសបង្កើនជំនឿទុកចិត្តនយោបាយរវាងគ្នា។ ជំហរការទូតនៃប្រទេសទាំងពីរ ស្តែងឡើងក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា លោក ទៀ សីហា ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមកាលពីថ្ងៃទី១៣ និង១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥។ សម្រាប់វៀតណាម ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជានាពេលនេះ គឺបានបង្ហាញឱ្យឃើញនូវសាមគ្គីភាពជាប្រពៃណី និងភាពរីកចម្រើននៃប្រជាជាតិទាំងពីរ។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន លោក នេត្រ ភក្រ្តា បានឲ្យដឹងនៅថ្ងៃសៅរ៍ទី ១៥វិច្ឆិកានេះថា ពលរដ្ឋខ្មែរមួយរូបពិតជាបានស្លាប់ដោយសារការបាញ់ប្រហាររបស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធថៃ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥។ គួរជ្រាបថា កងយោធាថៃបានបើកការបាញ់ប្រហារមកលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរកាលពីរសៀលថ្ងៃទី ១២វិច្ឆិកាក្នុងភូមិព្រៃចាន់ ឃុំអូរបីជាន់ ស្រុកអូរជ្រៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ដោយបានបណ្តាលឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ និងបីនាក់ផ្សេងទៀតរងរបួស។

ឧត្តមស្នងការសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បាន​ទាញសញ្ញាអាសន្ន​កាលពីថ្ងៃសុក្រទី​១៤វិច្ឆិកា ទាក់ទិននឹងការសម្លាប់រង្គាលដ៏ព្រៃផ្សៃ ដែលកំពុងតែកើតឡើងនៅស៊ូដង់​។ ក្រៅពីបាន​ស្តីបន្ទោសពីភាពអសកម្ម​របស់​សហគមន៍អន្តរជាតិ លោក Volker Türk ឧត្តមស្នងការសិទ្ធិមនុស្ស បាន​គំរាមទៅកាន់​ជនដៃដល់ដែល​ប្រព្រឹត្តិអំពើកាប់សម្លាប់ ថា​ស្ថាប័ន​លោក​ នឹង​ទាមទាររកយុត្តិធម៌ជូន​ប្រជាជន​ស៊ីវីលស៊ូដង់ ​។

នៅថ្ងៃសុក្រ ទី១៤ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០២៥ នេះ ចិនបានអះអាងថានឹងបង្កើតចំណងមិត្តភាពជាមួយប្រទេសថៃឲ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធ។ ការអះអាងរបស់ចិនដូចនេះធ្វើឡើងនៅក្នុងជំនួបរវាងប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង និងព្រះមហាក្សត្រថៃ ព្រះបាទមហា វជិរ៉ាឡុងកន ក្នុងដំណើរយាងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅទីក្រុងប៉េកាំង។

ព្រលឹមស្រាងៗ ថ្ងៃ សុក្រ ទី ១៤ វិច្ឆិកា ទីក្រុងកៀវ បានរងនូវការវាយប្រហារទ្រង់ទ្រាយធំ ពីសំណាក់រុស្ស៊ី ដែលបណ្តាលឲ្យខូចខាត អគារធំៗប្រមាណ ៣០ កន្លែង ។ ស្ត្រីវ័យចំណាស់ម្នាក់ បានបាត់បង់ជីវិត ខណៈពេលដែល មនុស្ស ២៤ នាក់ផ្សេងទៀត បានរងរបួស ដែលក្នុងនោះមានស្ត្រីពពោះម្នាក់ និង ក្មេងប្រុស អាយុ ១០ ឆ្នាំម្នាក់។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាស ពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ទីក្រុងកៀវ។ 

សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​សម្រេចអនុញ្ញាត លក់គ្រឿងសព្វាវុធ​ទៅ​ឲ្យ​តៃវ៉ាន់ក្នុងតម្លៃជាង​​៣០០លានដុល្លារ។ នេះបើផ្អែក​តាម​ការ​ប្រកាស​របស់ក្រសួងការបរទេសតៃវ៉ាន់​ នៅថ្ងៃសុក្រ ទី​១៤វិច្ឆិកា​។ គួរកត់សំគាល់ថា​ នេះគឺជាលើកទី​មួយ​ហើយ បន្ទាប់ពី​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ ត្រលប់មកចូលកាន់អំណាចវិញ ដែល​ក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក​ បានយល់ព្រមលក់គ្រឿងសព្វាវុធទៅឲ្យ​តៃវ៉ាន់។ ដំណឹងនេះ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ចិន​ប្រតិកម្ម​ចោទភ្លាម​ៗដែរ​។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន លោក Lin Jian បានបញ្ជាក់នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានក្នុងថ្ងៃទី១៣ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥ ថា ចិននៅតែបន្តដើរតួនាទីស្ថាបនាសន្តិភាពតាមបណ្តោយព្រំដែនខ្មែរ-ថៃដដែល។ ក្នុងន័យនេះ ចិននៅតែជំរុញឱ្យភាគីកម្ពុជា-ថៃ ដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី តាមរយៈយន្តការទ្វេភាគីដែលមានស្រាប់ និងទប់ស្កាត់សកម្មភាពដែលបង្កឲ្យមានភាពតានតឹងថែមទៀត។ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិខ្លះយល់ថា តាមរយៈសារនេះ ចិនចង់ឃើញប្រទេសជាមិត្តរបស់ខ្លួនទាំងពីរប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍ដែលមានចែងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមស្តីពីសន្តិភាពដែលបានចុះហត្ថលេខាកាលពីថ្ងៃទី២៦ តុលាក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ តែអ្នកខ្លះទៀតយល់ថា កម្ពុជា-ថៃមិនអាចចោលចិនបានទេ ព្រោះចិនជាប្រទេសមួយដែលកំពុងមានឥទ្ធិពលខ្លាំងនៅក្នុងតំបន់។ តើចិនគួរធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីជួយកាត់បន្ថយភាពតានតឹងជម្លោះព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ ក្រោយថៃជាន់ឈ្លីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព?

នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី១៣ខែវិច្ឆិកា រដ្ឋអំណាចចិនបានចេញមុខប្រតិកម្មចំពោះទង្វើរបស់ភាគីថៃដែលបានបញ្ឈប់ការអនុវត្ត​សេចក្តីថ្លែងការណ៍សន្តិភាពរួមកម្ពុជា-ថៃ។ ចិនសង្ឃឹមថា កម្ពុជា-ថៃនឹងរកដំណោះស្រាយរួមគ្នាដោយសន្តិវិធីឡើងវិញ។ នៅទន្ទឹមនេះ ម៉ាឡេស៊ី ដែលជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ាន ក៏លូកដៃចូលអន្តរាគមន៍ជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ ជាថ្មី ក្រោយពេលដែលថៃបានអះអាងពីការបញ្ចប់ការអនុវត្តសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមសន្តិភាពគួឡាឡាំពួ។

ស្ថិតនៅក្នុងទីតាំងមួយ ក្នុងភូមិធម្មជាតិ ក្នុងឃុំស្រអែម ស្រុកជាំក្សាន្ត ចំងាយជាង ១០គីឡូម៉ែត្រ ពីព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ នៅក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារ និងសមរភូមិភ្នំទ្រព្យ ប្រជាជនជនភៀសសឹកប្រមាណជាង ៨០% បានវិលត្រឡប់ចូលលំនៅដ្ឋានរបស់ខ្លួនវិញនៅដើមខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។ ការវិលត្រឡប់ចូលលំនៅដ្ឋានរបស់ជនភៀសសឹកនេះ គឺនៅក្រោយការចុះហត្ថលេខាកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពរវាងកម្ពុជា-ថៃ ដែលបានធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ឆ្នំា២០២៥។ ប៉ុន្តែស្ថានភាពព្រំដែនហាក់មានសភាពរំជើបរំជួល និងតានតឹងឡើងវិញ ដោយសារតែភាគីថៃផ្អាកអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រហូតមកដល់ថ្ងៃសុក្រ ទី១៤ វិច្ឆិកានេះ ប្រជាជនអ្នកភូមិធម្មជាតិ នៅតែបន្តរស់នៅក្នុងភូមិ និងត្រូវបង្ខំចិត្តប្រកបមុខរបររកស៊ីឡើងវិញ ដើម្បីដោះស្រាយជីវភាព ទោះបីជាមានការព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន។

ទោះបីកម្ពុជា និងថៃកំពុងមានភាពតានតឹងដាក់គ្នានៅតាមតំបន់ព្រំដែនក៏ដោយក៏មកទល់ពេលនេះ ជើងហោះហើររវាងប្រទេសទាំង ២ នៅតែមានដំណើរការជាធម្មតា ពោលមានរហូតទៅដល់ ៣៣ជើងហោះហើរក្នុងមួយសប្តាហ៍។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក ស៊ិន ចាន់សេរីវុត្ថា អ្នកនាំពាក្យអាកាសចរស៊ីវិលកម្ពុជាប្រាប់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI នៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥។ ការចេញមកបញ្ជាក់របស់លោក ស៊ិន ចាន់សេរីវុត្ថាដូចនេះធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីមានការចែកចាយលើបណ្តាញសង្គមនូវលិខិតជាភាសាថៃស្តីពី «ការផ្អាកជើងហោះហើររវាងកម្ពុជា-ថៃ»។ អ្នកនាំពាក្យអាកាសចរស៊ីវិលកម្ពុជាចាត់ទុកការចែកចាយព័ត៌មានខាងលើជារឿងមិនពិត និងមានចរិតញុះញង់៕

ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-អាមេរិក ដែលធ្លាប់ល្អក់កករដោយសារអាមេរិកបារម្ភពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ការបិទទ្វារស្ថាប័នកាសែត និងឥទ្ធិពលចិនលើសលុបលើកម្ពុជាហាក់កំពុ​ងប្រែប្រួលក្នុងអាណត្តិរបស់រដ្ឋបាលអាមេរិកដែលដឹកនាំដោយលោក ដូណាល់ ត្រាំ។ ការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបទរបស់អាមេរិកដូចនេះត្រូវបានកាសែតជប៉ុន Nikkei Asia ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី១៣ វិច្ឆិកា ពន្យល់ថាគឺដោយសារតែរដ្ឋបាលលោកត្រាំកំពុងសម្លឹងប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។ ទន្ទឹមគ្នានេះ និងបើតាម Nikkei Asia ដដែល លោកត្រាំសម្លឹងឃើញនាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាដៃគូដ៏មានសក្កានុពលម្នាក់នៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។

ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកបានសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមប្រដាប់អាវុធការ៉ែន (DKBA) នៅភូមាដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយបណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញបំផ្លាញពលរដ្ឋអាមេរិក។ នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានថ្ងៃទី១២ វិច្ឆិកា អាមេរិកក៏បានរកឃើញក្រុមហ៊ុនរបស់ថៃចំនួន២ បានធ្វើការជាមួយក្រុមប្រដាប់អាវុធភូមានេះ ដើម្បីបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលឆបោកច្រើនសន្ធឹកជាមួយបណ្តាញឧក្រិដ្ឋជនចិន។

១៣​វិច្ឆិកា​២០១៥-១៣​វិច្ឆិកា​២០២៥ ថ្ងៃ​នេះ​ជា​គម្រប់​ខួប​១០​ឆ្នាំ​ នៃ​​ភេរវកម្ម​ដ៏​មហា​ធ្ងន់ធ្ងរ មិន​ធ្លាប់​មាន​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ប្រទេស​បារាំង។ ភេរវកម្ម​​បានផ្តាច់​ជីវិត​មនុស្ស​អស់​១៣២​នាក់ និង​របួស​ជាង​៣៥០នាក់។ នា​ឱកាស​នេះ បារាំង​សូម​​រំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធ​ជនរងគ្រោះ​ ថ្នាក់​ជាតិ​ ដោយ​សម្ពោធ​ “សួន​នៃ​ការ​ចងចាំ” នៅ​កណ្តាល​ក្រុង​ប៉ារីស។

គណៈ​កម្មា​ធិការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា​ (CHRC) បាន​ដាក់​ញត្តិទៅសហគមន៍អន្តរជាតិ រឿងថៃ​បាញ់ប្រហារពលរដ្ឋខ្មែរនៅភូមិព្រៃចាន់ ​នៅថ្ងៃទី១២វិច្ឆិកាម្សិលមិញនេះ។ ក្នុងញត្តិនេះ ​​ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបាន​​​​​អំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ​​ចូលរួម​​អូសថៃឱ្យមក​​ទទួលខុសត្រូវ និង​​​​មាន​​​ការ​​ស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យ​​លើ​ហេតុការណ៍​បាញ់ជនស៊ីវិលកម្ពុជា​។