តាំងពី​ផ្ទុះ​សង្គ្រាម​រុស្ស៊ីឈ្លាន​ពាន​អ៊ុយក្រែន នៅឆ្នាំ២០២២មក ទំនាក់​ទំនង​រុស្ស៊ី​-ប៉ូឡូញ ធ្លាក់​ចុះ​ដុន​ដាប​ជាខ្លាំង។ ដុប​ដាប​ខ្លាំង ដ្បិតថា​ ​ប្រទេស​ប៉ូឡូញ​ ដែល​មាន​ព្រំដែន​ជាប់អ៊ុយក្រែន (​សត្រូវ​រុស្ស៊ី) និងមាន​ព្រំដែន​ជាប់​​បេឡារុស (សម្ព័ន្ធមិត្ត​រុស្ស៊ី)​ ​បាន​ប្រកាន់​ជំហរ​គាំទ្រ​រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​កៀវ​ ហើយ​តែងតែរិះគន់មិន​សំចៃមាត់​ចំពោះ​​ទង្វើ​ឈ្លាន​ពាន​របស់​កង​ទ័ព​រុស្ស៊ី។​ ប្រទេស​ទាំង ២​ បាន​បណ្តេញ​មន្ត្រីទូត​ និង​ផ្អាកការងារ​​ស្ថានទូត​ ជាបន្តបន្ទាប់។​ ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងវ៉ាសូវី  បាន​ប្រកាសបិទ​ស្ថានកុងស៊ុលរុស្ស៊ី ​ដែលសល់​តែមួយ​ចុងក្រោយ​នៅ​ប៉ូឡូញ។​​ ​

សភាខុនហ្ក្រេសសហរដ្ឋអាមេរិក បានបោះឆ្នោតសឹងជាឯកច្ឆន្ទ កាលពីថ្ងៃអង្គារទី​១៧វិច្ឆិកា លើអត្ថបទច្បាប់មួយ​ដែល​​តម្រូវ​ឲ្យ​ក្រសួងយុត្តិធម៌ ត្រូវបើកចំហជាសាធារណៈ នូវឯកសារ​ក្នុង​សំណុំរឿង Jeffrey Epstein ដែលជារឿងអាស្រូវផ្លូវភេទជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹង​បុគ្គលសំខាន់ៗច្រើននាក់។​ លោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលត្រូវពាក្យ​ចចាមអារ៉ាម​ចោទ ថាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងអាស្រូវនេះដែរ ធ្លាប់បានរារាំងមិន​ឲ្យគេបើកចំហឯកសារទាំងនេះជាសាធារណៈទេ​។ សំណុំរឿង Jeffrey Epstein កំពុងតែធ្វើឲ្យ​អ្នកគាំទ្រលោកដូណាល់ ត្រាំមួយចំនួន​ ចា​ប់ផ្តើម​បែកចិត្ត​ពីលោក។

វិទ្យាល័យស្រអែមជាសាលារៀនមួយក្នុងចំណោមសាលារៀនជាង ៦០០ផ្សេងទៀតដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ក្តៅនៃបន្ទាត់ព្រំដែនខ្មែរ ថៃក្នុងភូមិស្រអែមខាងត្បូង ឃុំកន្ទួត ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ។ វិទ្យាល័យស្រអែមត្រូវបានបិទទ្វារតាំងពីថ្ងៃផ្ទុះសង្គ្រាមជាមួយថៃក្នុងថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ សម្រាប់បវេសនកាលឆ្នាំថ្មី ២០២៥-២០២៦ វិទ្យាល័យស្រអែមបានបើកទ្វារឡើងវិញជាមួយនឹងការណែនាំដល់សិស្សានុសិស្សអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃសំណល់ជាតិផ្ទុះ និងគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗនៃសង្គ្រាមដែលអាចកើតមានជាថ្មីម្តងទៀត។ 

នៅថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥ ក្រសួងព័ត៌មានបានសម្រេចលុបចោលសុពលភាពនៃបណ្ណសម្គាល់អត្តសញ្ញាណជាអ្នកសារព័ត៌មានរបស់​លោក ខាន់ សារ័ត្ន ក្រោយពីបានរកឃើញថាមានកំហុសឆ្គងវិជ្ជាជីវៈធ្ងន់ធ្ងរ។ ការសម្រេចរបស់ក្រសួងព័ត៌មានធ្វើឡើង ក្រោយអ្នកកាសែតអនឡាញរូបនេះបានប្រើប្រាស់ពាក្យសម្តីអសីលធម៌ និងយកដៃទៅអង្អែលថ្ពាល់ស្ត្រី ដែលជាជនសង្ស័យក្នុងការធ្វើសកម្មភាពរំដោះអ្នកទោសនៅសាលាដំបូងខេត្តស្វាយរៀង កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកាម្សិលមិញ។

នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៩ ​ខែ​វិច្ឆិកា​នេះ ​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​ឯក​រាជ្យ​២៣​តុលា​របស់​លោក សម រង្ស៊ី បាន​ប្រកាស​ពី​ការ​ប្តឹង​ភាគី​ថៃ​ទៅ​កាន់​តុលា​ការ​យុត្តិ​ធម៌​អន្តរ​ជាតិ​ (ICJ)​ ចំ​ពោះ​ការ​ឈ្លាន​ពាន​របស់​ភាគី​ថៃ​មក​លើ​ពល​រដ្ឋ​ខ្មែរ​ និង​ប្រទេស​កម្ពុជា​។​ រដ្ឋា​ភិបាល​ក្រៅ​ប្រទេស​មួយ​នេះ​លើក​ហេតុ​ផល​ថា​ ការ​ដែល​ខ្លួន​ចេញ​មុខ​ប្តឹង​ភាគី​ថៃ​ចំពោះ​ការ​រំលោភ​បំពាន​ម្តង​ហើយ​ម្តង​ទៀត​មក​លើ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ដោយ​សារ​តែ​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​មិន​បាន​យក​សំណុំ​រឿង​ព្រំ​ដែន​កម្ពុជា-ថៃ​ ប្តឹង​ទៅ​កាន់​តុលា​ការ​អន្តរ​ជាតិ​។​ តើ​បណ្តឹង​របស់​រដ្ឋា​ភិបាល​ឯករាជ្យ​២៣​តុលា ​មាន​ទម្ងន់​ដែរ​ ឬ​ទេទៅ​លើ​ភាគី​ថៃ​?

នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោក អានុធីន ឆាន់វីរៈគូន បានក្រឡាស់សម្តីរបស់លោកដែលថា​ ថៃនឹងលែងខ្វល់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពជាមួយកម្ពុជា និង​ត្រៀមត​តាំងជាមួយ​​កម្ពុជា ជាឯកតោភាគី ក្រោយឧបទ្ទវហេតុផ្ទុះមីនកាលពីថ្ងៃទី១០ខែវិច្ឆិកា។ នេះបើតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថៃ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះថ្លែងថា ការអនុវត្តខ្លឹមសារនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនៅម៉ាឡេស៊ីអាចបន្ត បើសិនកម្ពុជាបញ្ឈប់ធ្វើជា​សត្រូវជាមួយ​ថៃ។

ប្រធានាធិបតីបារាំង លោក​ អេម៉ានុយ អែល​ម៉ាក្រុង​ បាន​ចេញបញ្ជា​ឲ្យ​មន្ត្រី​ក្រោម​ឱវាទ ​ពង្រឹង​វិធានការ​ចំណាត់​គ្រឿង​ញៀន​ឲ្យ​ខ្លាំងក្លា ជាពិសេស​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​ម៉ាកសីយ៍ ។​ នេះបើតាម​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​មហាផ្ទៃបារាំង ដែល​បា​នទទួល​បញ្ជា​ចុះទៅបង្ក្រាប​ដោយ​ផ្ទាល់ នៅខេត្ត​ភាគ​ខាងត្បូង​ប្រទេ​ស​បារាំង។ ការប្រកាស​យ៉ាង​ដូច្នេះ ធ្វើឡើង​បន្ទាប់ពី​ពួក​ឧក្រិដ្ឋជន​ជួញដូរ​គ្រឿង​ញៀន បាន​បាញ់សម្លាប់​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ម្នាក់ និង​យុវជនម្នាក់​ ក្នុង​ខេត្ត​២ផ្សេងគ្នា​ កាលពីពេល​ថ្មីៗនេះ ដើម្បីជាការ​ព្រមាន និង​ស្តែងពី​ឥទ្ធិពល​របស់​ក្រុម​ទំនើង​ពួក​គេ​នោះ។​ ​

អ៊ុយក្រែនបានរៀបចំ សន្និសីទ​អន្តរជាតិឈ្មោះថា “Crimea Global” ជាលើកទី៣ ដើម្បីសន្ទនា​​​ជាមួយ​ក្រុមប្រទេសខាងត្បូង​សកលលោក មិនថានៅអាស៊ី អាហ្វ្រិក​ និងអាមេរិកឡាទីន​​​។ គឺជាវេទិកា​ដែល​លោក​ហ្សេឡេនស្គីបាន​​​ផ្តួចផ្តើម​គំនិតឡើង ដើម្បីអញ្ជើញ​តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវីលតាមប្រទេសទាំងនោះ ឲ្យ​មើល​ដោយ​ផ្ទាល់ភ្នែក​នូវ​ការពិត​នៃសង្គ្រាម ដែលប្រជាជនអ៊ុយក្រែនបានរងទុក្ខ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ​២០១៤ មក​ ​ហើយ​ដើម្បីកុំឲ្យប្រទេសទាំងនោះ​ ជឿតាមការ​​ឃោសនាបោកប្រាស់​របស់រុស្ស៊ី​។​

កាលពីថ្ងៃចន្ទ​ ទី​១៧វិច្ឆិកាម្សិលមិញ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បានបោះឆ្នោត​អនុម័ត ផែនការ​សន្តិភាពសម្រាប់​​តំបន់​ហ្កាហ្សា​ ដែល​លោកដូណាល់ ត្រាំ បានស្នើឡើង​​។ ផែនការនេះ បាន​កំណត់បង្កើតគណៈកម្មាធិការពិសេសមួយ ដើម្បីចាត់ចែងសម័យអន្តរកម្មនៅហ្កាហ្សា​​​ ព្រមទាំង​បង្កើត​កងកម្លាំងរក្សាស្ថិរភាព​និងឃ្លាំមើលការគោរពបទឈប់បាញ់​។

អ្នកនាំពាក្យនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ឃៀង សុណាឌីន បានប្រាប់វិទ្យុបារាំង RFI នៅថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិការនេះថា គិតមកដល់ត្រឹមម៉ោង ១០ និង៣០នាទីព្រឹកនេះ សមត្ថកិច្ចចាប់បានជនជាប់ឃុំម្នាក់ ក្នុងចំណោមជនជាប់ឃុំចំនួន ៦នាក់ ដែលបានរត់គេចខ្លួននៅក្នុងសាលាដំបូងខេត្តស្វាយរៀង។ ការតាមចាប់ខ្លួនអ្នកទោសត្រលប់មកវិញនេះ ធ្វើឡើងក្រោយហេតុការណ៍ដ៏ភ្ញាក់ផ្អើលមួយ ដោយក្រុមឧក្រិដ្ឋជនមួយក្រុម ដែលគេសង្ស័យថាជាជនជាតិចិន បានចូលទៅបាញ់រំដោះអ្នកទោសម្នាក់នៅតុលាការខេត្តស្វាយរៀង អំឡុងពេលសមត្ថកិច្ចនាំអ្នកទោសរូបនោះចូលទៅក្នុងសវនាការ ដើម្បីកាត់ទោស នាព្រឹកថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។ តាមលោក ឃៀង សុណាឌីន កម្លាំងសមត្ថកិច្ចកំពុងតាមប្រមាញ់ក្រុមឧក្រិដ្ឋជន និងចាប់យកអ្នកទោសដទៃទៀតត្រឡប់មកវិញ៕

សារព័ត៌មានសិង្ហបុរី Mothership បានចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២៥ ពីការបាត់ខ្លួនស្ត្រីជនជាតិចិនដែលជាតារា TikTok ក្រោយនាងបានមកសួរសុខទុក្ខមិត្តប្រុសក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ កាលពីដើមខែវិច្ឆិកាកន្លងទៅ។ តែសមត្ថកិច្ចខេត្តព្រះសីហនុបានចេញមកបញ្ជាក់ថា នារីជនជាតិចិនរូបនេះមិនបានបាត់ខ្លួនទេ ពោលគឺកំពុងជាប់ឃុំ ក្រោយរកឃើញជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងប្រតិបត្តិការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ។

ក្រុមហ៊ុនព្រីនស៍ ដែលជាប់ឈ្មោះក្នុងបញ្ជី​ដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយសារការសង្ស័យថា បានប្រព្រឹត្តបទល្មើស​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន​បានបង្កើត​ក្រុមហ៊ុន​​​​​យ៉ាងហោចណាស់​ ៣នៅក្នុងប្រទេស​ជប៉ុន​។ នេះបើតាម​​​​​​​ការចុះផ្សាយរបស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន​​ជប៉ុន ​Kyodo នៅថ្ងៃទី​១៦វិច្ឆិកា។ តាម ​Kyodo ក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់​អ្នកឧកញ៉ា ចេន ហ្ស៊ី ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសជប៉ុននេះគឺ​​​ជាកន្លែងលាងលុយកខ្វក់​ សម្រាប់ឧក្រិដ្ឋកម្ម​របស់​​ពួកគេ។

ប្រទេសបារាំង ​រៀបចំវេទិកាវិនិយោគទុន «Choose France» ចំនួន ៨ ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា។ ​ឆ្នាំ ២០២៥ នេះ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉ារីស អញ្ជើញតែក្រុមហ៊ុនបារាំង ១៥០ប៉ុណ្ណោះ ពោលខុសពីឆ្នាំមុនៗដែលមានការចូលរួមពីក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិធំៗ។ ក្រៅពីប្រកាសបង្កើនការវិនិយោគទុនដើម្បីសាងសង់មជ្ឈមណ្ឌលទិន្នន័យ ក្រុមហ៊ុនបារាំងដែលមានវត្តមានក្នុងវេទិកា«Choose France» ក៏បានត្អូញត្អែរអំពីវិបត្តិអស្ថិរភាពនយោបាយនៅក្នុងស្រុក។

ដើម្បីធ្វើ​​​​សង្គ្រាមប្រឆាំង​នឹង​ការ​​​ឈ្លានពាន​របស់​​រុស្ស៊ី អ៊ុយក្រែន​ត្រូវ​ការ​ថវិកា​ជាង​៧០​ពាន់​លាន​អឺរ៉ូ សម្រាប់​​ឆ្នាំ​២០២៦។ ២៧​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​សហភាព​អឺរ៉ុប​ទទួល​បន្ទុក​​ផ្តល់​ហិរញ្ញវត្ថុ លើ​ផ្នែក​សំខាន់ៗ។ គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប​មាន​ជម្រើស​បី​ក្នុង​ការ​សម្រេច​ផែនការ​ជួយ​អ៊ុយក្រែន​នេះ។ តើ​ជា​អ្វី​ខ្លះទៅ?

ជម្លោះការទូតរវាងចិននិងជប៉ុន បាន​ផ្ទុះកំដៅ​ឡើងប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងពាក្យ​សំដីរបស់លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន ក្នុង​សំណុំរឿងកោះតៃវ៉ាន់។ បន្ទាប់ពីចិនបានប្រកាសកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ហាមប្រជាជនខ្លួនកុំ​ឲ្យធ្វើដំណើរទៅលេងជប៉ុន ក្រុមហ៊ុន​ជប៉ុន​​ស្ទើទាំងអស់​​​ក្នុង​វិស័យទេសចរណ៍​ បាន​ខាតប្រាក់យ៉ាងច្រើន ដោយហេតុតែតម្លៃភាគហ៊ុន​បានធ្លាក់ថ្លៃ​។ នៅពីក្រោយ​ជម្លោះពាក្យសំដី​រវាងចិននិងជប៉ុន ជុំវិញបញ្ហា​កោះតៃវ៉ាន់​នេះ គឺវាមានបង្កប់ទៅដោយការគុំគួន​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ ជាយូរឆ្នាំមកហើយ រវាង​មហាអំណាចអាស៊ីទាំង២នេះ​។

លោក​ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន វ្លូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គី បានធ្វើដំណើរមកដល់​បារាំងនៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទទី​១៧តុលា។ គោលបំណង​ធំបំផុត​​នៃ​ទស្សនកិច្ច​លើកទី​៩នេះ គឺលោក​ហ្សេឡេនស្គី បានប្រកាសថាអ៊ុយក្រែន​ គ្រោង​​​ចុះហត្ថលេខាទិញលក់​​យន្តហោះចម្បាំង Rafale របស់បារាំង ចំនួន​ដល់ទៅ១០០គ្រឿង ព្រមទាំងគ្រឿងសព្វាវុធមួយចំនួនទៀត ដើម្បី​ការពារ​ផ្លូវអាកាសអ៊ុយក្រែន​។

នៅក្នុងពិធីបើកអនុសំវច្ឆរមហាសន្និបាទមន្ត្រីសង្ឃទូទាំងប្រទេសនាថ្ងៃចន្ទទី១៧វិច្ឆិកា ប្រធានព្រឹទ្ធសភាលោក ហ៊ុន សែន បានព្រមានប្រើធម៌ក្តៅលើ​​ពលរដ្ឋប្រើប្រាស់​​បណ្តាញសង្គម ដែលហ៊ាន​​និយាយប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ​។ បើតាមលោក ហ៊ុន សែន ​​​​ ​ការចូលទៅបញ្ចេញមតិ​ ឬ Comment ប៉ះពាល់ដល់​​សន្តិសុខជាតិ ​ក្នុងពេលកម្ពុជាមានជម្លោះជាមួយថៃគឺ មិនអាចអត់ឱនឱ្យបាន និងថា ​សូម្បីតែនាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏មិនអាចលូកដៃបានដែរ​​។ ​ការព្រមានបែបនេះ ត្រូវបាន​​​​លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា មិនមែនជាអំពើផ្តាច់ការទេ តែជាការ​ប្រឆាំងនឹង​អំពើញុះញង់ អំពើក្បត់ជាតិ និង​បង្អាក់ទឹកចិត្តកងទ័ពខ្មែរ។ ​គួរជ្រាបថា ​ប្រតិកម្មរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះ ធ្វើឡើង ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការរិះគន់ថាមានការដោះដីតាមព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងថៃ។  ​​​សូមស្តាប់ការថ្លែងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលជាការរៀបចំដោយ ហ៊ុល រស្មី។

ក្រសួងសារធារណការ និងដឹកជញ្ជូន តាមរយៈអ្នកនាំពាក្យ លោក ផន រឹមបានឱ្យដឹងនៅព្រឹកថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ថា រថភ្លើងដឹកប្រេងមួយគ្រឿងបានក្រឡាប់ កំពប់ប្រេង ក្នុងភូមិសាស្ត្រស្រុកបាកាន ខេត្តពោធិ៍សាត់។ បើតាមលោក ផន រឹម ផ្លូវស្រុតជាមូលហេតុដែលបានធ្វើឲ្យរថភ្លើងដឹកប្រេងក្រឡាប់ តែមិនបណ្តាល​ឲ្យមានមនុស្សរងរបួសទេ។ តែយ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបានបញ្ជាឱ្យសមត្ថកិច្ចរារាំងមិនឱ្យពលរដ្ឋដួសប្រេងដែលកំពប់ចេញពីទូររថភ្លើង។

ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសទទួលស្គាល់នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៧ វិច្ឆិកានេះថា កម្ពុជាពិតជាធ្លាប់បានធ្វេសប្រហែសដែលមិនបានបំពាក់​អាវក្រោះ ឬអាវសុវត្ថិភាពឱ្យកងទ័ព។ តែក្នុងពេលនេះ កម្ពុជាលែងធ្វេសប្រហែសទៀតហើយ ដោយមិនត្រឹមតែអាចផលិតអាវក្រោះសម្រាប់កងទ័ពខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងអាចនាំអាវក្រោះចេញទៀតផង។

នៅថ្ងៃចន្ទទី១៧ វិច្ឆិកានេះ តុលាការបង់ក្លាដែសបានចេញសាលក្រមកាត់ទោសប្រហារជីវិតអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីបង់ក្លាដែស លោកស្រី ស្ហេក ហាស៊ីណា ពីបទបញ្ជា​ឱ្យប៉ូលិសបង្ក្រាបបាតុករដោយហិង្សាកាលពីឆ្នាំ២០២៤។ បាតុកម្មកាលណោះបានជំរុញឱ្យលោកស្រីធ្លាក់ពីតំណែងនិងរត់និរទេសខ្លួនយ៉ាងទាន់ហន់ទៅជ្រកកោននៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។

ព្រះមហាក្សត្រថៃបានបញ្ចប់ព្រះរាជទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនៅចិនរយៈពេល៥ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី១៣ ដល់ទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥។ អំឡុងពេលជួបព្រះមហាក្សត្រថៃក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីងបានចាត់ទុកទំនាក់ទំនងមិត្តភាពរវាងចិន និងថៃ ថាជាទំនាក់ទំនងដែលមានភាពជិតស្និទ្ធ «ប្រៀបបានគ្រួសារតែមួយ»។ នៅកម្ពុជា អ្នកវិភាគខ្លះមើលឃើញថា កម្ពុជាពុំគួរចាប់អារម្មណ៍នឹងសំដីការទូតរបស់ចិនពេកទេ តែអ្នកខ្លះទៀតយល់ថា ការលើកឡើងរបស់របស់មេដឹកនាំចិនមិនត្រូវនឹងកាលៈទេសៈ។ តើកម្ពុជាគួរមានជំហរបែបណាចំពោះការលើកឡើងរបស់ចិនដូចនេះ?

សហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់សម្ពាធលើប្រទេសថៃឲ្យគោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ដែលលោកដូណាល់ត្រាំបានចូលរួមចុះហត្ថលេខាក្នុងនាមជាសាក្សី។ នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៤វិច្ឆិកា អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងការបរទេសថៃបាននិយាយប្រាប់អ្នកកាសែត ក្នុងក្រុងបាងកកថា វ៉ាស៊ីនតោនបានជូនដំណឹងស្តីពីការផ្អាកការចរចាពាណិជ្ជកម្មជាមួយថៃ រហូតដល់ថ្ងៃដែលភាគីថៃអនុវត្តតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនៅទីក្រុងគូឡាឡាំពួប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។

នៅក្នុង​សង្រ្គាម​អ៊ុយក្រែន កងទ័ព​រុស្ស៊ី​នៅបន្ត​រុលទៅមុខ ដោយវាយដណ្តើម​យក​ភូមិ​ដែនដីរបស់អ៊ុយក្រែន​កាន់តែ​ច្រើន ជាពិសេស​នៅក្នុង​តំបន់ទាំង​៤ភាគខាងកើតអ៊ុយក្រែនដែល​រុស្ស៊ី​បានរំលោភ​កាត់យក​ទៅ​ដាក់​ក្នុង​ផែនទី​របស់ខ្លួន។ ដោយ​វាយចូល​កាន់តែជ្រៅក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែន រុស្ស៊ីមិនត្រឹម​ពង្រីកវិសាលភាពទឹកដី និងចំណេញបានធនធានធម្មជាតិរបស់អ៊ុយក្រែនតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ រុស្ស៊ី​នៅចំណេញបានទាំងធនធានមនុស្ស។ នៅក្នុង​ទឹកដីអ៊ុយក្រែន​ដែល​រុស្ស៊ីបាន​កាត់យកមកគ្រប់គ្រង ប្រជាជនអ៊ុយក្រែន​ត្រូវ​​រុស្ស៊ី​​កេណ្ឌ​យកទៅ​ធ្វើទ័ពប្រយុទ្ធនឹង​កម្លាំងទ័ព​ជាតិអ៊ុយក្រែន​ក្នុង​សមរភូមិ។ បើតាម​អង្គការការពារ​សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និង​ស្នងការអ៊ុយក្រែនទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធមនុស្ស ប្រជាជន​អ៊ុយក្រែនជាច្រើន​សែននាក់​ត្រូវ​រុស្ស៊ី​ចាប់បង្ខំ រើស​បញ្ចូល​ក្នុងជួរកងទ័ពដើម្បី​ប្រយុទ្ធប្រឆាំង​នឹង​អ៊ុយក្រែនដែលជាប្រទេសជាតិមាតុភូមិរបស់ខ្លួន។

ប្រឈមនឹងគ្រោះរាំងស្ងួតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដែលមិនធ្លាប់ជួបក្នុងរយៈពេលជិតមួយសតវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៦ វិច្ឆិកា អាជ្ញាធរអ៊ីរ៉ង់បានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការបណ្តុះពពក ដើម្បីបង្កើតទឹកភ្លៀង។ កាលពីដើមខែវិច្ឆិការនេះ ប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់បានទាញសញ្ញាអាសន្នអំពីស្ថានភាពខ្វះទឹក ដែលអាចនឹងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាល បង្ខំចិត្តជម្លៀសប្រជាជនក្នុងរដ្ឋធានីផង។

ពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់រុនតាឯកលើកឡើងពីការលំបាកដោយសារតែទីនោះពុំមានដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ច។ ភាពស្ងាត់ជ្រងំ និងផ្ទះទុកចោលមិនមានមនុស្សនៅ គឺជាបញ្ហាពិបាកក្នុងការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ។ អ្វីដែលពួកគេចង់បាន គឺការរៀបចំតំបន់រុនតាឯកឲ្យមានដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ច ដូចជាការសាងសង់រោងចក្រ ជាដើម។ ចំណែក អាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបបានបញ្ជាក់ថាកំពុងគិតគូរដោះស្រាយបញ្ហានេះជូនពលរដ្ឋនៅតំបន់រុនតាឯកហើយ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ តាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានបានឲ្យដឹងថា សមត្ថកិច្ចកម្ពុជាបាននិងកំពុងស្រាវជ្រាវស៊ើបអង្កេតនិងប្រមូលភស្តុតាងចំពោះករណីដែលភាគីថៃបានបើកការបាញ់ប្រហារមកលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅភូមិព្រៃចាន់។ ជាការបាញ់ប្រហារដែលបានបណ្តាលឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ និង៣នាក់ទៀតរងរបួសធ្ងន់។ ក្រសួងថានឹងពិចារណាប្តឹងថៃទៅស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចអន្តរជាតិ ក្នុងសំណុំរឿងបាញ់ប្រហារលើពលរដ្ឋស្លូតត្រង់កម្ពុជានេះ។ អ្នកវិភាគថា កម្ពុជាហាក់ដូចជាមានភាពស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការប្តឹងថៃទៅតុលាការអន្តរជាតិ។

ក្រុម​បញ្ញ​វន្ត​ខ្មែរ​ ប្រកាស​ដាក់​ពាក្យ​បណ្តឹង​ប្រ​ឆាំង​ភាគី​ថៃ​ ទៅ​កាន់​តុលា​ការ​ព្រហ្ម​ទណ្ឌ​អន្តរ​ជាតិ​(ICC)​ នៅសប្តាហ៍​ក្រោយ​។​ ក្រុម​បញ្ញ​វន្ត​ខ្មែរ​ដាក់​ពាក្យ​បណ្តឹង​ទៅកាន់​តុលាការ​អន្តរ​ជាតិ​ ក៏ព្រោះ​តែ​កង​កម្លាំង​ថៃ​ បាន​បាញ់​សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ ម្នាក់​និង​របួស​៣​នាក់​ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១២​ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២៥ ​នៅ​ភូមិ​ព្រៃ​ចាន់​ ក្នុងខេត្ត​បន្ទាយ​មាន​ជ័យ​។​ បើ​តាម​ក្រុម​បញ្ញ​វន្ត​ខ្មែរ​ ពាក្យ​បណ្តឹង​នេះ​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​ផ្អែក​ទៅ​លើ​មាត្រា ​១៥​ នៃលក្ខ​ន្តិកៈ​ទី​ក្រុង​រ៉ូម​។​ ដោយ​ឡែក​ ក្រសួង​មហាផ្ទៃ​កម្ពុជា ​ក៏​អះអាង​ដែរ​ថា ​កម្ពុជា​នឹង​ពិចារ​ណាប្តឹង​ករណីនេះ​ទៅ​ស្ថាប័ន​អន្តរ​ជាតិ​ដែរ​ ក្រោយ​ពេល​ប្រ​មូល​ភស្តុ​តាង​គ្រប់​ជ្រុង​ជ្រោយ​ដោយ​ឈរ​លើ​មូល​ដ្ឋាន​ច្បាប់អន្តរ​ជាតិ​។​ ទាក់​ទង​នឹង​ករណី​កង​កម្លាំង​ថៃ​បាញ់​សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ នៅ​ភូមិ​ព្រៃចាន់​ តើ​កម្ពុជា​អាច​ប្តឹង​ភាគីថៃ​ទៅ​តុលាការ​ICC​បាន​ទេ​?

កម្ពុជា តាមរយៈគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានស្នើយ៉ាងទទូចឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចូលរួម និងជំរុញឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យ លើករណីទាហានថៃបាញ់ប្រហារមកលើពលរដ្ឋស្លូតត្រង់កម្ពុជានៅភូមិព្រៃចាន់ កាលពីថ្ងៃ១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥។ ការស្នើដ៏ទទូចរបស់កម្ពុជាយ៉ាងដូចនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពិសេសលើកទី៤របស់គណៈកម្មការអន្តររដ្ឋាភិបាលអាស៊ានទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សហៅកាត់ អាយឆា ICHA ដែលរៀបចំនៅទីក្រុងម៉ាឡាកា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ពីថ្ងៃទី១០ដល់ថ្ងៃទី១៤វិច្ឆិកា។ នៅចំពោះមុខតំណាងអាយឆានៃប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន តំណាងអាយឆាកម្ពុជាថែមទាំងបានរិះគន់ និងថ្កោលទោសសកម្មភាពដ៏ព្រៃផ្សៃរបស់យោធាថៃ ដែលបើកការបាញ់ប្រហារទៅលើភូមិព្រៃចាន់ បណ្តាលឱ្យពលរដ្ឋស៊ីវិលខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ និង៣នាក់រងរបួសធ្ងន់។

នៅឥណ្ឌា មានមនុស្សស្លាប់យ៉ាងហោចណាស់ ៩នាក់ និងរបួស ជាង៣០នាក់ ក្នុងហេតុការណ៍ផ្ទុះគ្រាប់បែកក្នុងប៉ុស្តិ៍ប៉ូលិសមួយកន្លែង ដែលស្ថិតនៅតំបន់កាស្មៀរភាគខាងជើង។ ​ឧបទ្ទវហេតុនេះ បានកើតឡើងនាយប់ថ្ងៃសុក្រ ទី១៤ វិច្ឆិកា ដោយអចេតនា នៅអំឡុងពេលដែលក្រុមប៉ូលិសជំនាញ កំពុងពិនិត្យនិងវិភាគគ្រឿងផ្ទុះដែលរឹបអូសបាន កាលពីថ្ងៃចន្ទ កន្លងទៅ។

ប្រមាណ​៧ខែក្រោយ​ការ​ដំឡើងពន្ធលើទំនិញនាំចូលគ្រប់មុខ នៅទីបំផុត​ កាលពីថ្ងៃសុក្រទី​១៤វិច្ឆិកា លោកដូណាល់ ត្រាំ បានសម្រេចចិត្ត ​លើកលែងមិនយកពន្ធនាំចូល លើទំនិញស្បៀងអាហារមួយចំនួន ដើម្បីជួយជីវភាព​ប្រជាជនអាមេរិក​។ នេះគឺ​ជាការដកថយមួយជំហានរបស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ បន្ទាប់ពី​គេសង្កេតឃើញថា ទំនិញ​ស្បៀងអាហារប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនអាមេរិក កាន់តែឡើងថ្លៃ ហើយអត្រា​​អតិផរណាវិញ​ក៏កាន់តែកើនឡើង។

សន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីអាកាសធាតុ COP30 នៅទីក្រុងបេឡេម ប្រទេសប្រេស៊ីល បានដំណើរការ​ទៅ​អស់​មួយ​សប្ដាហ៍​ហើយ​ មុននឹងត្រូវបិទបញ្ចប់នៅចុងសប្តាហ៍​ក្រោយ​។ កាលពីថ្ងៃទី​១៥វិច្ឆិកាម្សិលមិញ មានជនជាតិដើមភាគតិច និងសកម្មជនបរិស្ថាន​ច្រើនពាន់នាក់ បានជុំគ្នា​​ដើរដង្ហែរក្បួន​ នៅក្បែរទីតាំងសន្និសីទ ដើម្បីទាមទារយុត្តិធម៌​អាកាសធាតុ និងបាន​ដង្ហើយ​ហៅឲ្យ​ប្រទេសទាំងអស់ រួមគ្នា​​រកដំណោះស្រាយ​វិបត្តិអាកាសធាតុ​ឲ្យ​បាន​។​

ក្រោយការបាញ់ប្រហារលើជនស៊ីវិលកម្ពុជា ដែលបណ្តាលឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ ពីសំណាក់ទាហានថៃ មានការជជែកវែកញែកក្នុងប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គមពីការធ្វើពហិការទំនិញថៃគ្រប់មុខ និងការលើកឡើងពីការបិទការនាំចូលទំនិញថៃទាំង​ស្រុង។ អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច បានលើកជាយោបល់ថា ការពហិការ និងការបិទការនាំចូលទំនិញរបស់ថៃ ជាមធ្យោបាយមួយ ដែលកម្ពុជាអាចទប់ស្កាត់ភាគីថៃមិនឲ្យមានលទ្ធភាពទិញអាវុធ មកបាញ់ប្រហារប្រជាពលរដ្ឋស្លូតត្រង់កម្ពុជាបន្តទៅទៀត។ តើកម្ពុជាគួរពហិការនិងបិទការនាំចូលទំនិញថៃទាំងអស់ដែរឬទេ?

បង្កើតឡើងដោយអតីតអ្នកសារព័ត៌មានរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ទូរទស្សន៍អាស៊ីសេរីនឹងចាប់ដំណើរការជាផ្លូវការ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា។ អ្នកជំនាញប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយចាត់ទុកទូរទស្សន៍អាស៊ីសេរីនេះថា ជា ប្រភពព័ត៌មានមួយទៀត បន្ទាប់ពីវិទ្យុអាស៊ីសេរីបានផ្អាកការផ្សាយរបស់ខ្លួន តាំងពីថ្ងៃទី៨ខែតុលា។ ក្រសួងព័ត៌មានបានប្រតិកម្មថា ក្រសួងផ្តល់សារសំខាន់លើភាពចម្រុះនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ប៉ុន្តែ ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានត្រូវឈរលើគោលការណ៍វិជ្ជាជីវៈ។