Να πάω στον ψυχολόγο; … και τί θα πει ο κόσμος;
newsare.net
Η επίσκεψη στον ψυχολόγο δεν είναι το ίδιο εύκολη για όλους, αφού για πολλούς συνεχίζει να αποτελεί ταμπού, και το τελευταίο χαρτί παρέμβασηςΝα πάω στον ψυχολόγο; … και τί θα πει ο κόσμος;
Η επίσκεψη στον ψυχολόγο δεν είναι το ίδιο εύκολη για όλους, αφού για πολλούς συνεχίζει να αποτελεί ταμπού, και το τελευταίο χαρτί παρέμβασης έπειτα από κάποιο πρόβλημα, συχνά λόγω της πεποίθησης ότι «μπορώ να τα καταφέρω μόνος μου». Πίσω από αυτό το δισταγμό, ενδεχομένως να κρύβεται και η ανησυχία του «τί θα πει ο κόσμος», αφού ο μανδύας του στίγματος και της προκατάληψης, συνεχίζει σε κάποιο βαθμό να σκεπάζει αυτή την ειδικότητα. Σήμερα, οι ενδιαφερόμενοι έχουν στη διάθεσή του μια τεράστια γκάμα επιλογών ειδικών και ειδικοτήτων, ωστόσο, είναι απαραίτητο ο κόσμος να γνωρίζει καλύτερα το ρόλο του ψυχολόγου, τα καθήκοντα της κάθε ειδικότητας, και το χρονικό σημείο στο οποίο θα ήταν ωφέλιμο να αποταθούν σε αυτούς. Το 2009, οι πρώτες ειδικότητες εφαρμοσμένης ψυχολογίας καθορίζονται από τον Περί Εγγραφής Ψυχολόγων Νόμο, με τον όρο «εφαρμοσμένη ψυχολογία» να ορίζεται ως ο τομέας της ψυχολογίας στον οποίο εμπίπτουν οι ειδικότητες που τα καθήκοντά τους μπορούν να ασκηθούν αυτόνομα και ανεξάρτητα για επαγγελματικούς σκοπούς και σχετίζονται με τη μελέτη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς, της προσωπικότητας και των ψυχικών λειτουργιών, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων. Επιπρόσθετα, μέσα από τη νομοθεσία ρυθμίζονται πέντε ειδικότητες εφαρμοσμένης ψυχολογίας. Πρόκειται για την κλινική ψυχολογία, τη σχολική/εκπαιδευτική ψυχολογία, τη συμβουλευτική ψυχολογία, τη δικανική ψυχολογία και την εργασιακή/οργανωτική ψυχολογία. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί πως το 2011, το Συμβούλιο Εγγραφής Ψυχολόγων, για πρώτη φορά καθορίζει το πλαίσιο αποκλειστικών καθηκόντων για τις πέντε εγκεκριμένες ειδικότητες εφαρμοσμένης ψυχολογίας. Σύμφωνα με την πιο πάνω απόφαση που ισχύει μέχρι και σήμερα, η κλινική ψυχολογία αποτελεί την ειδικότητα με βασικά καθήκοντα την αξιολόγηση και διάγνωση, όπως και τη θεραπευτική παρέμβαση σε άτομα που εμφανίζουν κάποιου είδους ψυχοπαθολογία. Ο σχολικός ψυχολόγος έχει σχετισθεί με τη διάγνωση και την αντιμετώπιση σχολικών δυσκολιών ποικίλης φύσης και πράγματι αυτό αποτελεί ένα από τα κυριότερα καθήκοντά του. Συμβάλλει επίσης στη ψυχολογική και ψυχοπαιδαγωγική αξιολόγηση, στο σχεδιασμό, στην εφαρμογή και στην αξιολόγηση παρεμβάσεων με σκοπό την ευημερία ενός παιδιού όσον αφορά τον μαθησιακό, συναισθηματικό και κοινωνικό τομέα, τη συμβουλευτική γονέων, εκπαιδευτικών και μαθητών, όπως και την ενίσχυση της συνεργασίας σχολείου και οικογένειας. Η Συμβουλευτική Ψυχολογία πραγματεύεται ζητήματα που σχετίζονται με την προαγωγή της ευημερίας στον άνθρωπο, τη διαχείριση δυσκολιών ανάμεσα στις σχέσεις των ανθρώπων, θέματα επαγγελματικής ανάπτυξης κ.ά. Όλες οι πιο πάνω ειδικότητες εφαρμόζονται τόσο σε ομαδικό όσο και σε ατομικό πλαίσιο, με τον κάθε ειδικό να εξελίσσει τη θεραπευτική παρέμβαση μέσα από την προσέγγιση που ως επαγγελματίας ακολουθεί (π.χ. γνωστική-συμπεριφοριστική προσέγγιση, συστημική προσέγγιση, ψυχαναλυτική προσέγγιση κ.ά.). Επιπλέον, ένας ψυχολόγος καλείται να εφαρμόσει τα καθήκοντα του, τόσο για σκοπούς παρέμβασης και θεραπείας, αλλά και για σκοπούς πρόληψης, με την υποστήριξη της κοινωνίας να είναι απαραίτητη για την εφαρμογή αυτών των δράσεων πρόληψης (π.χ. ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα που αφορούν την ψυχική υγεία). Πότε πρέπει να αποταθώ στον ψυχολόγο; Όπως προαναφέρθηκε, για κάποιους η επίσκεψη στον ψυχολόγο αποτελεί ταμπού, ενώ για άλλους, είναι απλά ένα ραντεβού σε ειδικό που δεν χρειάζεται να κρύψουν από τον περίγυρό τους ή να αφιερώσουν αρκετό χρόνο σκέψης διστάζοντας να το διευθετήσουν. Σε καταστάσεις μικρών ή μεγάλων καθημερινών κρίσεων, όπως για παράδειγμα άγχος ή άλλες συναισθηματικές δυσκολίες, δυσκολίες στις σχέσεις, διαζύγιο, οι άνθρωποι συνήθως χρειάζονται μια εξειδικευμένη υποστήριξη και θεραπευτική παρέμβαση. Επίσης, ακόμη και η ανάγκη προσωπικής εσωτερικής αναζήτησης, μπορεί να οδηγήσει το άτομο στο γραφείο ενός ψυχολόγου. Το θεραπευτικό ταξίδι δεν αποτελεί μια απλή διαδικασία, αλλά μια κατάσταση όπου απαιτείται η δημιουργία της σχέσης εμπιστοσύνης και αποδοχής μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, η αξιολόγηση των αναγκών του θεραπευόμενου, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του πλάνου θεραπείας και υποστήριξης, μέσω της εφαρμογής επιστημονικά τεκμηριωμένων θεραπευτικών πρακτικών. Στο γραφείο του ψυχολόγου επίσης καταφτάνουν αρκετοί γονείς, τόσο για ανάγκες πρόληψης και ενημέρωσης, αλλά και για ανάγκες παρέμβασης σε ένα ζήτημα που προκύπτει. Είναι ιδιαίτερα θετικό στοιχείο ότι οι γονείς σήμερα συμβουλεύονται έναν ψυχολόγο για θέματα που αφορούν τους τρόπους διαπαιδαγώγησης των παιδιών τους και τις μεθόδους διαχείρισης των πολλών καθημερινών προκλήσεων που κρύβει ο γονικός ρόλος. Εντούτοις, συχνότερα οι γονείς ζητούν τη βοήθεια ενός ψυχολόγου, όταν το παιδί τους σημειώνει δυσκολίες στην ανάπτυξη (π.χ. καθυστέρηση στην κατάκτηση των αναπτυξιακών σταδίων), στη μάθηση (π.χ. μαθησιακές δυσκολίες, δυσκολίες προσοχής), στο συναίσθημα (π.χ. άγχος επίδοσης, φόβοι), στη συμπεριφορά και στην κοινωνικότητα (π.χ. αδυναμία στην ακολουθία κανόνων, παρορμητισμός, χαμηλή προσαρμογή στο κοινωνικό πλαίσιο, δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση, αποδυναμωμένες κοινωνικές δεξιότητες). Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως όλα τα παιδιά χρειάζεται να επισκεφθούν τον ψυχολόγο, αφού σε αρκετές περιπτώσεις, για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος, είναι αρκετή η διαφοροποίηση της στάσης και αντιμετώπισης των γονέων και των εκπαιδευτικών απέναντι στο παιδί. Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να σημειωθεί πως, η θετική πρόθεση και συμφωνία ενός παιδιού ή εφήβου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίσκεψή του στον ειδικό. Έτσι, σε αυτές τις περιπτώσεις, τα παιδιά χρειάζεται να ενημερώνονται από τους γονείς για τον τρόπο μέσα από τον οποίο ένας ψυχολόγος μπορεί να τα υποστηρίξει, και βέβαια να είναι σεβαστή η απόφαση του κάθε παιδιού, ώστε η επίσκεψη στον ψυχολόγο να ανταποκρίνεται στο «θέλω να πάω» παρά στο «πρέπει». Πρέπει να αντιμετωπίζω κάτι πολύ σοβαρό για να πάω στον ψυχολόγο; Η επίσκεψη στον ψυχολόγο δεν είναι απαραίτητο να γίνεται με αφορμή μια μεγάλη κρίση ή κάποιου άλυτου προβλήματος. Αντιθέτως, καλό είναι να πραγματοποιείται με σκοπό την προσωπική ενδυνάμωση του ατόμου για την καλύτερη αντιμετώπιση των καθημερινών προκλήσεων, την καταλληλότερη επαφή και διαχείριση των σκέψεων και συναισθημάτων του. Ωστόσο, σε περίπτωση κρίσης ή ακόμη και μετά από αυτό, δεν είναι ποτέ αργά το άτομο να ψάξει βοήθεια και να εμπιστευτεί τις γνώσεις ενός ειδικού. Τί θα πει ο κόσμος; Η εν λόγω ανησυχία συνεχίζει να υπάρχει στη σκέψη αρκετών όσων νιώθουν την ανάγκη να επισκεφτούν ένα ψυχολόγο, αλλά διστάζουν να το κάνουν. Ο προβληματισμός γύρω από το «πώς ο κόσμος θα σχολιάσει την επίσκεψή μου στον ψυχολόγο», είναι αναμενόμενο να αφορά πιο συχνά ανθρώπους που ζουν σε κλειστές κοινωνίες όπως τη δική μας, στις οποίες δυστυχώς ακόμη είναι σε κάποιο βαθμό ενεργό το ταμπού σε σχέση με το επάγγελμα του ψυχολόγου. Εντούτοις, ο περίγυρος δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη φροντίδα της ψυχής ενός ανθρώπου, με την επικοινωνία με τον ψυχολόγο επίσης να προστατεύεται από την εχεμύθεια από την πλευρά του ειδικού. Αναγκαία θεωρείται λόγω του πιο πάνω ζητήματος, η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών γύρω από το ρόλο του ψυχολόγου, και η αντιμετώπιση της προκατάληψης που συνεχίζει σε κάποιο βαθμό να υπάρχει, ώστε οι πόρτες αναζήτησης και επικοινωνίας με έναν ειδικό να είναι ανοικτές και ανεπηρέαστες από τα λόγια και τα σχόλια του κόσμου. Παρά να πάω τον ψυχολόγο, να διαβάσω μερικά βιβλία ψυχολογίας; Μόνο καλό μπορούν να προσφέρουν τα βιβλία και ο κόσμος της μάθησης. Βέβαια, κανένα βιβλίο ψυχολογίας δεν μπορεί να δράσει θεραπευτικά… Η επίσκεψη στον ειδικό, η αφήγηση, το μοίρασμα, η σχέση, η εμπιστοσύνη, αυτή η εσωτερική αναζήτηση, η αξιολόγηση, η παρέμβαση και η διαφοροποίηση του ανθρώπου κάτω από την εφαρμογή εξατομικευμένων επιστημονικών μεθόδων από πλευράς του ειδικού, δεν μπορεί να καλυφθεί μέσα από κάποιο βιβλίο ή οδηγό αυτοβελτίωσης… Το παιδί έχει το πρόβλημα, γιατί πρέπει να πάω εγώ στον ψυχολόγο; Όπως συζητήθηκε και πιο πάνω, απαραίτητη προϋπόθεση για την υποστήριξη ενός παιδιού, είναι η εμπλοκή και συνεργασία των γονέων και των εκπαιδευτικών. Η οικογένεια αποτελεί μια αλυσίδα, στην οποία δεν μπορεί να νοσεί ποτέ μόνο ο ένας κρίκος. Όλα τα μέλη της επηρεάζονται, ιδιαίτερα τα παιδιά. Χωρίς κανένα σκοπό αναζήτησης της ευθύνης, μπορούμε να συμφωνήσουμε στο γεγονός ότι τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές των παιδιών σε αρκετές περιπτώσεις, αντικατοπτρίζουν το σύμπτωμα ή την αντίδραση στα στοιχεία του περιβάλλοντος στο οποίο ανήκουν… τα παιδιά συνήθως εξωτερικεύουν μέσα από τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους, το σύμπτωμα μιας οικογένειας που νοσεί. Έτσι, συχνά η τροποποίηση της στάσης και ο εμπλουτισμός των πρακτικών των ενήλικων προτύπων που πλαισιώνουν το παιδί, μπορεί να φανεί αρκετό στην αντιμετώπιση της δυσκολίας που παρουσιάζεται. Στην περίπτωση ωστόσο όπου είναι αναγκαίο το ίδιο το παιδί να επισκεφτεί τον ειδικό, αυτή η συμβουλευτική-θεραπευτική διαδρομή, χρειάζεται να συνοδεύεται και από την συνεργασία των μελών του συστήματος του παιδιού. Δρ. Ιφιγένεια Στυλιανού Κλινική / Σχολική Ψυχολόγος Επιστημονική Συνεργάτιδα, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Μέλος Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου Read more