Ανάπτυξη γύρω στο 3%, δημόσιο χρέος στο 43% μέχρι 2028
Ρυθμό ανάπτυξης που κυμαίνεται μεταξύ 2,9% και 3,1% προβλέπει το Υπουργείο Οικονομικών για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, στην έκδοση Ιουνίου του Στρατηγικού Πλαισίου Δημοσιονομικής Πολιτικής 2026-2028. Επιπρόσθετα, προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος θα πέσει στο 43,3% μέχρι το 2028.
Το Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2026-2028 (ΣΠΔΠ) προσδιορίζει και παρουσιάζει τις βασικές στρατηγικές κατευθύνσεις και προτεραιότητες οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης για τα επόμενα τουλάχιστον τρία χρόνια.
Όπως αναφέρεται στην εισαγωγή του, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων, κύρια προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής βραχυπρόθεσμα είναι ο περιορισμός των οικονομικών επιπτώσεων. Ταυτόχρονα, η οικονομική πολιτική του κράτους εστιάζεται και στην υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Επιπλέον, αναφέρεται ότι στη βάση των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών εξελίξεων και προβλέψεων και των δεσμεύσεων του Εθνικού Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού και Διαρθρωτικού Σχεδίου 2025 - 2028 σε σχέση με την ετήσια αύξηση των Καθαρών Πρωτογενών Δαπανών, θα καθοριστούν τα ανώτατα όρια δαπανών για κάθε Υπουργείο/Υφυπουργείο και ανεξάρτητη υπηρεσία.
«Στόχος της δημοσιονομικής στρατηγικής είναι η διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημοσίων οικονομικών, η επίτευξη των προτεραιοτήτων πολιτικής», η βελτίωση της ποιότητας των δημοσίων οικονομικών μέσω της ανακατανομής των δημοσίων δαπανών προς κατηγορίες με υψηλή προστιθέμενη αξία καθώς και η χρήση των περιορισμένων δημόσιων πόρων αποδοτικά, αποτελεσματικά και με διαφάνεια, σημειώνεται.
Ακόμα, προσδιορίζεται η πολιτική για την αποτελεσματική διαχείριση των ανθρώπινων πόρων στο δημόσιο, καθώς και οι πολιτικές που αφορούν στη βελτίωση της διαφάνειας, της αποδοτικότητας και παραγωγικότητας.
Οικονομικές προβλέψεις
Το Υπουργείο προβλέπει ότι το 2025 ο ρυθμός ανάπτυξης θα κυμανθεί στο 3,1% και θα διατηρηθεί στο ίδιο επίπεδο και για το 2026. Προβλέπεται, ακόμα, ότι το 2027 θα επιβραδυνθεί στο 3% και το 2028 στο 2,9%.
Ταυτόχρονα, εκτιμάται ότι ο πληθωρισμός θα κυμανθεί το 2025 στο 1,9%, ενώ θα παραμείνει στο 2,1% τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2028. Όσον αφορά την ανεργία, το Υπουργείο προβλέπει ότι το ποσοστό θα πέσει στο 4,7% το 2025 και 2026, ενώ προβλέπεται περαιτέρω μείωση το 2027 και 2028, σε 4,5% και 4,5% αντίστοιχα.
Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, το Υπουργείο αναμένει ότι στο τέλος του 2025 αυτό θα πέσει κάτω από 60%, στο 54,7% και θα συνεχίσει να μειώνεται, φτάνοντας το 2026 το 52,6%, το 48,4% το 2027, για να φτάσει στο 43,3% το 2028.
Ταυτόχρονα, υπολογίζει σε δημοσιονομικό πλεόνασμα για τα επόμενα χρόνια, στο 3,5% το 2025 και στο 3,7% για τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2028. Αντίστοιχα, αναμένει και πρωτογενές πλεόνασμα στο 4,8% το 2025 και στο 5% τα επόμενα χρόνια.
Δημοσιονομικές προοπτικές 2025
Σύμφωνα με το Υπουργείο, για το 2025 αναμένεται ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα παραμείνει πλεονασματικό στα €1.247 εκ. (στο 3,5% του ΑΕΠ), σε σύγκριση με πλεόνασμα €1.437 εκ (4,3% του ΑΕΠ) το 2024.
Επιπλέον, εκτιμάται ότι το πρωτογενές ισοζύγιο θα είναι επίσης πλεονασματικό στα €1.701 εκ. (4,8% του ΑΕΠ), σε σύγκριση με πρωτογενές πλεόνασμα ύψους €1.856 εκ. (5,6% του ΑΕΠ) το 2024.
Σημειώνοντας ότι η πιστοληπτική ικανότητα του αξιόχρεου του μακροπρόθεσμου ομολόγου της Κυπριακής Δημοκρατίας διαμορφώθηκε στην ανώτερη μεσαία βαθμίδα από όλους τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης το 2024, το Υπουργείο αναφέρει ότι το Ετήσιο Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα 2025 προβλέπει μέγιστη συνολική χρηματοδότηση μέχρι €1,5 δισ., ενώ από τη συνολική λήξη μακροπρόθεσμου χρέους (€1,8 δισ.), ποσό ύψους €1 δισ. αφορά λήξη χρέους ενός Ευρωπαϊκού Μεσοπρόθεσμου Ομολόγου και ποσό ύψους €350 εκ. αφορά την αποπληρωμή της πρώτης δόσης του ανεξόφλητου χρέους προς τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Όπως αναφέρεται, η κύρια πηγή χρηματοδότησης για το 2025 προέρχεται από τη διεθνή αγορά, μέσω της έκδοσης νέου ομολόγου ΕΜΤΝ μέχρι €1 δισ., ενώ η υπόλοιπη χρηματοδότηση θα προέλθει κυρίως μέσω εκταμιεύσεων διμερών δανείων από την ΕΤΕπ και την Τράπεζα Αναπτύξεως του Συμβουλίου της Ευρώπης. Παράλληλα, θα συνεχίσει η έκδοση ομολόγων προς φυσικά πρόσωπα και η έκδοση Γραμματίων Δημοσίου σε μηνιαία βάση.
Προϋπολογισμός 2026 και Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλάνο
Λαµβάνοντας υπόψη τις εκτιµήσεις των εσόδων της κεντρικής κυβέρνησης (2026: €10,23 δισ., 2027: €10,76 δισ., 2028: €10,98 δισ.), και τους δηµοσιονοµικούς στόχους, το Υπουργείο Οικονομικών έθεσε το συνολικό ανώτατο όριο δαπανών για την κεντρική κυβέρνηση.
Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι το ανώτατο όριο δαπανών για το 2026 φτάνει τα €10,54 δισ., τα €10,73 δισ. για το 2027 και τα €11,2 δισ. για το 2028.
«Ο καθορισμός των πιο πάνω οροφών δαπανών με βάση τα σημερινά δεδομένα και τις τρέχουσες εκτιμήσεις συμβάλλει στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων. Τονίζεται ότι, τα συνολικά ανώτατα όρια δαπανών διαμορφώνονται στη βάση των δημοσιονομικών δυνατοτήτων και ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να προωθούνται πολιτικές και να αναλαμβάνονται δεσμεύσεις πέραν των ορίων δαπανών που καθορίζονται στα πλαίσια του ΣΠΔΠ», υπογραμμίζει το Υπουργείο Οικονομικών.
Εππρόσθετα, αναφέρει ότι οποιαδήποτε απόκλιση από τα ανώτατα όρια δαπανών θέτει σε αμφιβολία την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων και κατ’ επέκταση την αξιοπιστία της κυπριακής οικονομίας. «Ως εκ τούτου, κατά τη διάρκεια του 2025 θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε να μην υποβάλλονται νέες προτάσεις πολιτικής προς το Υπουργικό Συμβούλιο που συνεπάγονται πρόσθετο δημοσιονομικό κόστος», τονίζει, προσθέτοντας ότι μόνο σε εξαιρετικές και απρόβλεπτες περιπτώσεις θα εξετάζονται νέες προτάσεις μετά την έγκριση του προϋπολογισμού, με την προϋπόθεση ότι οι αναγκαίες πιστώσεις θα καλύπτονται από εξοικονομήσεις χωρίς να διαφοροποιείται η συνολική οροφή του προϋπολογισμού και κατ’ επέκταση να επηρεάζεται η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων.
Ανάλυση κινδύνων
Στους κινδύνους που συνυπολόγισε το Υπουργείο για τον καταρτισμό του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Πλαισίου 2026-2028 περιλαμβάνονται οι σημαντικοί κίνδυνοι που απορρέουν από τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία, μετά από την εισβολή από τη Ρωσία, καθώς και από τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. «Η έκβαση τους, θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας τα επόμενα χρόνια».
Ως κίνδυνος αναφέρεται, επιπρόσθετα, και η περίπτωση έναρξης εμπορικού πολέμου σε διεθνές επίπεδο, καθώς «δύναται να επηρεαστούν οι αναπτυξιακές προοπτικές της κυπριακής οικονομίας, κυρίως με έμμεσο τρόπο και όχι άμεσα».
Επίσης, η συμπερίληψη νομικών και φυσικών προσώπων από την Κύπρο στις λίστες κυρώσεων των ΗΠΑ και του ΗΒ, συνεχίζει να επηρεάζει τον τομέα παροχής υπηρεσιών στην Κύπρο.
Το Υπουργείο σημείωσε, ακόμα, κινδύνους που προκύπτουν από τον τερματισμό των εργασιών του τερματικού φυσικού αερίου στο Βασιλικό και της Διεθνούς Διαιτησίας που διεξάγεται στην Αγγλία, με κίνδυνο τη μη ρευστοποίηση εγγυήσεων της Κοινοπραξίας, ενδεχόμενη απαίτηση καταβολής των δανείων που έχουν παραχωρηθεί με κυβερνητική εγγύηση, επιστροφή του ποσού της επιδότησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Λαμβάνεται, επίσης, υπόψη, η σταδιακή υλοποίηση του Σχεδίου Αναπλήρωσης των Κουρεμένων Καταθετών και Αξιογράφων της Τράπεζας Κύπρου και Λαϊκής Τράπεζας μέσω του Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης.
Σύμφωνα με το Υπουργείο, κίνδυνοι μπορεί να προκύψουν και από τη συμμετοχή της Δημοκρατίας στο έργο της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου (Great Sea Interconnector).
Τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια αποτελούν επίσης πιθανή πηγή κινδύνου. Όπως σημειώνει το Υπουργείο, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια νέα αύξηση των ΜΕΔ, παρόλο που επισημαίνει ότι γίνονται συνεχώς σημαντικά βήματα προς την αποτελεσματική μείωση του επιπέδου τους και ότι το τραπεζικό σύστημα υποστηρίζεται από ανθεκτική κεφαλαιακή θέση και πλεονάζουσα ρευστότητα.
Επιπρόσθετα, δυνητικό κίνδυνο αποτελεί η επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών από το ΓεΣΥ, κυρίως μέσω των ελλειμμάτων του ΟΚΥπΥ, τα οποία δύναται να καλύπτει το κράτος κατά τα πρώτα 6 χρόνια λειτουργίας του.
Βασικές προτεραιότητες περιόδου 2026-2028
Σύμφωνα με τη δήλωση κυβερνητικής στρατηγικής, κύριοι στόχοι είναι η οικοδόμηση μιας ισχυρής, ανθεκτικής και ανταγωνιστικής οικονομίας, που θα υποστηρίζει την Υγεία, την Παιδεία, το Κοινωνικό Κράτος και τον Πολιτισμό, η ενίσχυση της ασφάλειας μέσω της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της διασφάλισης της ενεργειακής ασφάλειας και η δημιουργία ενός κράτους δικαίου, σύγχρονου και ψηφιακού, που θα αποτελεί πρότυπο διαφάνειας και λογοδοσίας.
Σημειώνεται ότι κύρια προτεραιότητα της κυβέρνησης παραμένει η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και δημόσιων επενδύσεων που θα στηριχθούν μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του Προγράμματος «ΘΑλΕΙΑ», καθώς και η προώθηση της πράσινης μετάβασης και η επίσπευση του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Το Υπουργείο σημειώνει ότι προτεραιότητα αποτελεί και η ενίσχυση των τομέων των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, του τουρισμού, της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, της γεωργικής τεχνολογίας, των ΑΠΕ, της ελαφριάς βιομηχανίας και των επαγγελματικών υπηρεσιών, καθώς αυτοί συμβάλλουν στην εξασφάλιση μιας ισχυρής και σταθερής αναπτυξιακής πορείας για τη χώρα.
Σημειώνεται, τέλος ότι λαμβάνονται υπόψη και οι προτεραιότητες που θα καθοριστούν στο πλαίσιο της κυπριακής Προεδρίας, με τις κατευθύνσεις που έχουν υιοθετηθεί από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων να περιλαμβάνουν τις θεματικές ενότητες για μια ισχυρή και ασφαλή Ευρώπη, για μια ευημερούσα και ανταγωνιστική Ευρώπη και μια ελεύθερη και δημοκρατική Ευρώπη.
Στις βασικές προτεραιότητες, σύμφωνα με το Πλαίσιο, περιλαμβάνεται ο εκσυγχρονισμός του κράτους, με εκσυγχρονισμό της δημόσιας υπηρεσίας και αποτελεσματική λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ενίσχυσης του δικαστικού συστήματος.
Επιπλέον, προβλέπεται η εφαρμογή ενός σύγχρονου κράτους προνοίας, η στεγαστική πολιτική, η πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, η προαγωγή πολιτισμού, η προώθηση της ισότητας με την κατάργηση όλων των μορφών διακρίσεων και καταπολέμηση όλων των μορφών βίας, η ανθρωποκεντρική εκπαίδευση, η διατήρηση της απασχόλησης σε ικανοποιητικά επίπεδα με αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού, η έρευνα και η καινοτομία, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, ο φορολογικός μετασχηματισμός.
Ακόμα, προωθείται η περαιτέρω ανάπτυξη και διαφοροποίηση του πρωτογενούς τομέα, η αναβάθμιση του κυπριακού βιομηχανικού τομέα, με τη δημιουργία μιας δυναμικής και ανταγωνιστικής βιομηχανίας, η ενίσχυση του τομέα των υπηρεσιών, η διαφοροποίηση και διεύρυνση του τουριστικού τομέα και η περαιτέρω ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του κυπριακού νηολογίου.