በኢትዮጵያ በተደጋጋሚ ርዕደ መሬት በተከሰተበት ማዕከል አዋሳኝ ከሚገኙት አፋር፣ ኦሮሚያ እና አማራ ክልል አካባቢዎች 80 ሺሕ ነዋሪዎችን ማራቁን መንግሥት አስታወቀ። በርዕደ መሬት መለኪያ እስከ 5.8 ሬክተር ስኬል የተመዘገበ መንቀጥቀጥ ዛሬ አርብ ታኅሣሥ 25 ቀን 2017 ዓ.ም ሌሊት መከሰቱን የኢትዮጵያ የአሜሪካ የጂኦሎጂካል ሰርቬይ መሥሪያ ቤት አስታውቀዋል። መሥሪያ ቤቱ በአወጣው መረጃ፣ ቦታው ከኦሮሚያ ክልል አቦምሳ ከተማ 56 ኪሎ ሜትር እና ከአዳማ ከተማ 146 ኪሎ ሜትር ርቀት እንደሚገኝ የዕለት ሁኔታ በሚያወጣበት መረጃ አጋርቷል። ርዕደ መሬቱ በመጠን እና በድግግሞሽ እየጨመረ መምጣቱን የጠቆመው የኮምዩኒኬሽን መስሪያ ቤቱ መግለጫ፣ ዛሬ ቅዳሜ የተመዘገበው 5.8 ሬክተር ስኬል መጠን ከእስካኹኖቹ የጨመረ መኾኑን ያሳያል። ዛሬ ቅዳሜ ውድቅት ሌሊት ላይ የተከሰተው የመሬት መንቀጥቀጥ ንዝረት ከዚኽ ቀደሞቹ ጠንከር ብሎ አዲስ አበባ፣ አዳማ መተሃራ እና ሌሎች ከተሞች መሰማታቸውን ነዋሪዎች ገልጸዋል። ንዝረቱ የተሰማበት መጠን እንደየ አካባቢዎች የተለያየ መኾኑን ከነዋሪዎቹ ያገኘነው መረጃ ያመለክታል።   በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የጂኦ ፊዚክስ ሕዋ ሣይንስ እና አስትሮኖሚ ተቋም የሴስሞሎጂ ትምህርት ክፍል ኃላፊ፣ ፕሮፌሰር አታላይ አየለ ርዕደ መሬቱ አፋር ውስጥ በምስራቅ ሸዋ ፈንታሌ አካባቢ ዶፈን በተባለ ተራራ መሀል ላይ መከሰቱን ለአሜሪካ ድምጽ ተናግረዋል። አክለውም “ርዕደ መሬቱ የተከሰተው እዛው ሰሞኑን ሲከሰትበት በነበረው አፋር ክልል ውስጥ አዋሽ ፈንታሌ እና ዶፈን ተራራ መሀል ነው። ሌሎቹ አካባቢዎች የተሰማው የርዕደ መሬቱ ንዝረት ነው” ብለዋል። የኢትዮጵያ ከርሰ ምድር ጥናት ተቋም ዛሬ የተከሰተው መጠኑ ከፍ ያለው 5.8 የደረሰው የመሬት መንቀጥቀጥ 10 ኪሎ ሜትር እንደሚሸፍን ጠቁሟል። ከዛሬው ክስስተት በኋላ መግለጫ ያወጣው የኢትዮጵያ መንግሥት፣ ለችግሩ ተጋላጭ ናቸው የተባሉ አካባቢዎችን በመለየትም 12 ቀበሌዎች ላይ መንግሥት ከተለያዩ የሞያ ዘርፎች የተውጣጡ የአደጋ ጊዜ ሠራተኞችን በቦታው በማሰማራት የጉዳቱን መጠን አሰሳ በማድረግ ላይ እንደሚገኝ አስታውቋል። 80 ሺሕ  ነዋሪዎችን ርዕደ መሬት ከተሰተባቸው አካባቢዎች እያራቀ መኾኑን ገልጿል። በተያያዘም የኢትዮጵያ አደጋ ስጋት ሥራ አመራር ኮሚሽን ዛሬ ታኅሣሥ 26 ቀን 2017 ዓ.ም በአወጣው መግለጫ፣ በአፋር ክልል አዋሽ ፈንታሌ እና ዱለቻ ወረዳዎች እንዲሁም በኦሮሚያ ክልል ፈንታሌ ወረዳ ነዋሪዎች የርዕደ መሬቱ ክስተት ሊያደርሰው ለሚችል አደጋ ተጋላጭ ናቸው ተብለው መለየታቸውን አስታውቋል።   ኮሚሽኑ በአፋር ክልል በአዋሽ ፈንታሌና ዱለቻ ወረዳዎች ውስጥ 35 ሺሕ የሚኾኑ ነዋሪዎች ለችግሩ ተጋላጭ መሆናቸውን አመልክቶ፣ በአዋሽ ፈንታሌ ስድስት ቀበሌዎች ውስጥ ከሚገኙ 15 ሺሕ ነዋሪዎች እስከ አሁን 7ሺሕ የሚሆኑት ወደ ሌላ ስፈራ ተጓጉዘዋል ብሏል፡፡ በዱለቻ ወረዳ ካሉት 20ሺሕ ተጋላጭ ነዋሪዎችም፣ እስከ አሁን ከ6ሺሕ በላይ ነዋሪዎች አካባቢውን ለቀው መውጣታቸውን አክሏል። በኦሮሚያ ክልል ፈንታሌ ወረዳም ከአምስት ቀበሌዎች 16 ሺሺ 182 ነዋሪዎች ለአደጋው ተጋላጭ መሆናቸውን ጠቅሷል። እስከ አሁን ድረስ 7 ሺህ 350 ነዋሪዎች ከስፍራው መውጣታቸውን አስታውቋል፡ቀሪዎቹ ነዋሪዎችም በሚቀጥሉት ቀናት ውስጥ ከስፍራው እንደሚንቀሳቀሱ የጠቀሰው የኮሚሽኑ መግለጫ፣ በአጠቃላይ ለ70 ሺሕ ነዋሪዎች ድጋፍ እየተደረገ መኾኑን አክሏል። ንዝረቱ የተሰማቸው ነዋሪዎች የአቦምሳ ከተማ ነዋሪ የኾነችው ዙምራ ማሞ፣ አርብ ሌሊት ለቅዳሜ አጥቢያ ዘጠኝ ሰዓት አካባቢ የመሬት መንቀጥቀጡን ንዝረት መስማቷን ለአሜሪካ ድምጽ ገልጻለች። “ልጄ አልተኛ ስላለኝ ይዤው መሬት ላይ ተኝቼ ነበር፣ ከዚያ መሬቱ ተንቀጠቀጠ፣ የቤቴ መስታዎት አኹን ረግፏል” ስትል ገልፃለች። ዙመራ ክስተቱ ለደቂቃ መቆየቱን ገልጻ ከዚህ ቀደም ከተነገረው የጠነከረ እንደነበር ተናግራለች። ሌላው በፈንታሌ ወረዳ ነዋሪ የኾነው አቶ አባይኔ ኡርጎ፣ የተሰማው ንዝረት ከዚኽ ቀደሞቹ ከፍ ያለ እንደነበር ተናግሯል። አቶ አባይነህ የሌሊቱ ንዝረት ለአንድ ደቂቃ ያህል መቆየቱን ገልጸው፣ ኃይሉም ከዚኽ ቀደሞቹ ጠንከር ያለ እንደነበር ጠቁመዋል። ክስተቱ በአፋር ክልልና በፈንታሌ አካባቢዎች በተደጋጋሚ እንደሚከሰት አቶ አባይነህ ጠቅሰው፣ የአካባቢው ነዋሪዎች በፍራቻ ከቤታቸው እያደሩ እንደኾነም ተናግረዋል።   ሌላው ንዝረቱ የተሰማበት አዲስ አበባ ከተማ ሲኾን ያነጋገርናቸው ነዋሪዎች ከዚኽ ቀደሞቹ ኹሉ ጠንከር ያለ ያለና ዘለግ ላለ ሰከንዶች የቆየ መኾኑን ገልጸውልናል። አዲስ አበባ ከተማ ኮተቤ አካባቢ ነዋሪ የኾነው አዲስ ወንድሙ፣ ሕምፃ ላይ አራተኛ ፎቅ እንደሚኖር ገልጾ፣ በሰዓቱ ወንበር ላይ ተቀምጦ የጹሑፍ ሥራ እየሠራ እንደነበር ገልጾልናል። “ድንገት ነው የተከሰተው እንደ መወዝወዝ ነው የምቆጥረው። ለጥቂት ሰከንዶች ሕንፃው ቦታውን የለቀቀ ነገር መሰለኝ። ልክ እንደ ፔንዱለም ዐይነት ነገር ነው የተሰማኝ። ከዚኽ ቀደሞቹ የአኹኑ ትንሽ ጠንከር ያለ ነው። እንቅልፍ ላይ የነበረችው ባለቤቴም በንዝረቱ ነቅታ ወደ እኔ መጣች”  ብሎናል። ኤፍሬም ዋቅጅራ  የተባለ በአዲስ አበባ መካኒሳ አካባቢ ነዋሪ፣ የመሬት መንቀጥቀጥ ንዝረቱ ላለፉት አምስት ቀናት በተለያየ ጊዜ ሲሰማው እንደነበር ገልጾ፣ የትላንት ምሽቱ ግን “ከእንቅልፌ የቀሰቀሰኝ ከባድ ነበር” ሲል ጠቅሷል። በአፋር ክልል ርዕደ መሬቱ ሲከሰት የመጀመሪያ አይደለም። እስካኹን በነዋሪዎች ላይ ጉዳት መድረሱን የሚያሳዩ ሪፖርቶች አልወጡም። ኾኖም በአፋር ክልል በዐሥሮች የተቆጠሩ ቤቶች መፍረሳቸው ተዘግቧል። ከዚኹ ጋራ በተያያዘም፣ በኢትዮጵያ አፋር ክልል፣ አዋሽ ፈንታሌ የእሳተ ገሞራ መፈንዳት ምልክቶችን እንዳሳየ የኢትዮጵያ ከርሰ ምድር ጥናት ተቋም ዛሬ ትላንት በፌስ ቡክ ገጹ ላይ ከአጭር ቪዲዮ ጋራ ባጋራው መረጃ አስታወቀ። ተቋሙ በአዋሽ ፈንታሌ ጭስ ሲወጣ ከሚያሳየው የቪዲዮ ምስል ጋራ ባጋራው መረጃም፣ «ሰሞኑን ሲጠበቅ የነበረው አዋሽ ፈንታሌ በአሁኑ ሰዓት በአፋር ክልል ዱላቻ ወረዳ ዶፋን ተራራ ላይ የታመቀ ውሃ እና እንፋሎት ተከሰተ» ብሏል። በዚህም ምክኒያት ባለሥልጣናት ነዋሪዎችን ወደ ጊዜያዊ መጠለያ እንዲያዘዋውሩ ማድረጋቸውን የሀገር ውስጥ ብዙኅን መገናኛ ዘግበዋል። በመንግሥት የሚደገፈው ፋና ብሮድ ካስቲንግ በአፋር ክልል የጋቢ ረሱ ዞን ዋና አሥተዳዳሪ አብዱ ዓሊ ጠቅሶ በአወጣው ዘገባ፣ በአካባቢው ነዋሪዎች ላይ ጉዳት እንዳይደርስ ነዋሪዎችን ወደ ጊዜያዊ መጠለያ የማጓጓዝ ሥራ እየተሠራ መኾኑን ጠቅሷል። «ፍንዳታ ለመሆኑ በእርግጠኝነት መናገር ባይቻልም፣ ባለሥልጣናት ጥንቃቄ ማድረግን መርጠዋል» ሲሉ የኢትዮጵያ የአደጋ ስጋት አመራር ኮሚሽነር ሽፈራው ተክለማሪያም ማስታወቃቸውን ደግሞ ሮይተርስ ዘግቧል። ከአንዳንድ ሥፍራዎች ሰዎች መውጣት መጀመራቸውንና በትንበያው መሠረት ሰዎችን ሥርዐት ባለው መንገድ እንደሚያስወጡም ኮሚሽነሩ ጨምረው አስታውቀዋል።አካባቢው ከመስከረም ወር ጀምሮ መሬት መንቀጥቀጥ ሲስተዋልበት ቆይቷል። የኢትዮጵያ መንግሥት እስካኹን የመሬት መንቀጥቀጡ በዋና ከተሞች እስካኹን የጎላ ተጽዕኖ እንዳላሰደረ ገልጾ፣በባለሞያዎች የሚሰጡ የጥንቃቄ መልዕክቶችን እንዲከታተሉ እና በጥብቅ እንዲተገብሩ አሳስቧል።   በሌላ በኩል በኢትዮጵያ አብዛኞቹ ህንፃዎች ለርእደ መሬት ተጋላጭ መኾናቸውን ባለሞያዎች ገለጸዋል። በኢትዮጵያ ያሉት አብዛኞቹ ህንፃዎች በዲዛይን ወቅት በሚፈጠር ክፍተትና በግንባታ ጥራት ጉድለት የተነሳ ለርዕደ መሬት አደጋ የተጋላጡ እንደሆኑ የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ባለሞያዎች ተናግረዋል፡፡ ኢትዮጵያ ከ1976 ዓ.ም ጀምሮ ህንፃዎች ርዕደ መሬትን እንዲቋቋሙ በሚያስችል መልኩ ዲዛይን እንዲደረጉ አስገዳጅ የህንፃ ኮድ ብታዘጋጅም፣ መስፈርቱን ከመከተል አኳያ ክፍተቶች አሉ ብለዋል፡፡ መንግሥት በበኩሉ፣ “በህንፃዎች ግንባታ ወቅት፣ መስፈርቱ እንዲተገበር ጥብቅ ክትትል እየተደረገ ነው፣ ህንፃዎቹም የተወሰነ የርዕደ መሬት መጠንን የመቋቋም አቅም አላቸው” ብሏል። 

በ100 ዓመታቸው እሑድ ታኅሣሥ 20 ቀን 2017 ዓ.ም. ከዚህ ዓለም በሞት የተለዩት የቀድሞው የአሜሪካ ፕሬዝደንት ጂሚ ካርተር፣ ስድስት ቀናት የሚቆየው የቀብር እና የሽኝት ሥነ ሥርዐት ዛሬ ጀመረ። የቀብር ሥነ ሥርዓታቸው ጥር 1 ቀን 2017 ዓ/ም እንደሚፈፀም ታውቋል። የአሜሪካው ፕሬዝደንት ጆ ባይደን ለጂሚ ካርተር ብሔራዊ የሐዘን ቀን ባወጁበት ጥር 1 ቀን 2017 ዓ/ም፣ የቀብራቸውም ሥነ ሥርዓት በዛው ዕለት እንዲፈፀም ፕሮግራም እንዲያዝ አድርገዋል። በተጨማሪም የመንግሥት ሕንፃዎች ሰንደቅ ዓላማቸውን ለ30 ቀናት ዝቅ አድርገው እንዲሰቅሉ መመሪያ አስተላልፈዋል። የጂሚ ካርተር ሕይወት ወደ ኋላ ሲቃኝ ጂሚ ካርተር ፕሬዝደንት ከመሆናቸው በፊት፣ የለውዝ ገበሬ እንዲሁም የጆርጂያ ግዛት አገረ ገዥ ነበሩ። በእ.አ.አ ጥር 20 ቀን 1977 ዓ.ም ቃለ መሃላ በመፈጸም ሥልጣን ሲረክከቡ፣ 39ኛው የአሜሪከ ፕሬዝደንት ጂሚ ካርተር “እንደ ሕዝቡ መልካም የኾነ” ያሉትን መንግሥት እንደሚያቋቁሙ ቃል ገብተው ነበር። “በዚህ አዲስ ምዕራፍ በምንከፍትበት ዕለት፣ ፍትህና ሰላም የሰፈነበት ዓለምን ከመቅረጽ የበለጠ የተከበረና ከባድ ተግባር የለም፣” ሲሉ በቃለ መሃላ ሥነ ሥርዐታቸው አከባበር ላይ ተናግረዋል። ይህን ቃላቸውን ከአንድ የሥልጣን ዘመን በኋላም በነበራቸው ሕይወት ቀጥለውት ነበር። የኖቤል የሠላም ሽልማት አሸናፊ ከመሆናቸው በተጨማሪ በስማቸው የተሰየመውንና ለትርፍ ያልተቋቋመውን ዓለም አቀፍ ድርጅት፣ የካርተር ማዕከልን መርተዋል። “ሠላምን ማስፈን፣ በሽታን ማጥፋት እና ተስፋን ማለምለም” የማዕከሉ ተልዕኮዎች ናቸው። “የካርተር ማዕከልን ሥራ የምመለከተው ፕሬዝደንት በነበርኩበት ወቅት ለመሥራት የሞከርኩት ተቀጽላ እንደሆነ አድርጌ ነው” ብለዋል ካርተር። ጂሚ ካርተር ፕሌይንስ በተሰነች የጆርጂያ ከተማ በእ.አ.አ 1924 ተወለዱ። ከአሜሪካው የባሕር ኃይል ማሰልጠኛ በ1946 ተመረቁ። የአባታቸውን ሞት ተከትሎ የቤተሰቡን የግብርና ሥራ ለማስተዳደር በ1953 ወደ ትውልድ ከተማቸው ፕሌይንስ እስኪመለሱ ድረስ በባሕር ኃይሉ በሰብመሪን ኦፊሰርነት አገልግለዋል። ካርተር ወደ ፖለቲካው ዓለም የገቡት በ1960ዎቹ የሰብአዊ መብት ንቅናቄዎች በሚካሄዱበት ወቅት ነበር። በጆርጅያ ግዛት ምክር ቤት ለሁለት የሥራ ዘመን አገልግለው ከዛም በ1971 የግዛቲቱ አገረ ገዥ ለመሆን በቅተዋል። በወቅቱ ስለነበረውና በዘር መድልኦ ላይ የሚደረገውን ትግል በተመለከተ ሲናገሩም፣ “በግልጽ የምነግራችሁ ቢኖር የዘር መድልኦ ዘመን አብቅቷል” ብለው ነበር። በ1971 ብዙም ያልታወቁትና በደቡብ የሃገሪቱ ክፍል አገረ ገዥ የነበሩት ካርተር፣ በ1976 ሪፐብሊካኑን ጀራልድ ፎርድ በጠባብ ውጤት በማሸነፍ ፕሬዝደንት ሆኑ። በሶስተኛው ዓመት፣ 1979 “የካምፕ ዴቪድ ስምምነት” ተብሎ የሚጠራውን፣ በግብጽ እና በእስራኤል መካከል የሰላም ስምምነት እንዲፈጸም አስቻሉ። ይህም የፕሬዝደንትነት ዘመናቸው ዋና ስኬት ተደርጎ ይታያል። “ወደ ፕሬዝደንትነት ከመምጣቴ በፊት በአረቦች እና በእስራኤል መካከል በ25 ዓመታት ውስጥ የተደረጉ አራት ጦርነቶች ነበሩ። በሶቪዬት ኅብረት የምትደገፈው ግብጽ በዚህ ውስጥ የመሪነት ሚና ነበራት፡፡ እነዚህ ሃገራት እስራኤልን በወታደራዊ መንገድ ሊገዳደሩ የሚችሉ ብቸኛ ሃገራት ነበሩ” ሲሉ ካርተር ተናግረዋል። ካርተር በተጨማሪም የፓናማ መተላለፊያ በፓናማ ቁጥጥር ሥር እንዲሆን እና ከቻይና ሕዝባዊ ሪፐብሊክ ጋራ የዲፕሎማሲ ግንኙነት እንዲመሠረት አድርገዋል። በ1979 በኢራን የተከሰተው የእስልምና አብዮት ግን የፕሬዝደንታዊ አስተዳደራቸውን አቅጣጫ እንዲቀይር አድርጓል። በሻይት የእስልምና መሪዎች የተመራው ተቃውሞ በአሜሪካ የሚደገፉትን ሻህ ወይም መሪ ከስልጣን ገርስሶ፣ ሻሁም ሃገር ጥለው እንዲወጡ አድርጓል። በ1979 ጥቅምት ወር መጨረሻ ላይ እስላማዊ ነውጠኞቹ ቴህራን ውስጥ የሚገኘውን የአሜሪካን ኤምባሲ ሰብረው በመግባት 66 አሜሪካውያንን አገቱ፡፡ ከአስር ቀናት በኋላ 13 የሚሆኑትን ቢለቁም የተቀሩትን ግን ለ 444 ቀናት አግተው ቆዩ። የቀሩትን ታጋቾች ለማስለቀቅ በሚያዚያ 1980 ካርተር ወታደራዊ እርምጃ እንዲወሰድ አዘዙ። ሙከራው ሳይሳካ ቀርቶ ስምንት የኤምባሲው ሠራተኞች ሕይወታቸውን አጡ። ካርተር በሃገር ውስጥም ፈተና ገጠማቸው። የዋጋ ግሽበትና እየጨመረ የመጣው ሥራ አጥነት ኢኮኖሚውን አንገዳገደው። ይህም በ1980 በተደረገው ምርጫ በሪፕብሊካኑ ሮናልድ ሬገን እንዲረቱ አስተዋጽኦ አድርጓል። ሬገን ቃለ መሃላ በፍጸሙበት ዕለት፣ ኢራን አሜሪካውያን ታጋቾቹን ለቀቀች፡፡ ሽንፈቱ እና ድባቴ የተጫናቸው ካርተር፣ ፕሬዝደንታዊ ቤተ መጽሃፍት ለመገንባት ወደ ትውልድ ከተማቸው አቀኑ። ሐሳባቸው ከቤተ መጻሕፍት ግንባታም አልፎ ወደ ታወቀ ዓለም አቀፍ ትርፋማ ያልሆነ ድርጅትነት ተሸጋገረ። የካርተር ማዕከል ከመቶ በላይ ምርጫዎችን ታዘበ። ከሰሜን ኮሪያ ጋራ ከነበረውን የኑክሌር ፍጥጫ ከመሸምገል፣ በዩጋንዳ እና ሱዳን መካከል የሰላም ስምምነት እንዲፈረም እስከማድረግ ባሉ ተግባራት ሚና ተጫወተ። በጤና መስክ ደግሞ የጊኒ ዎርም በከፍተኛ ደረጃ ቀንሶ ወደ መጥፋት ደረጃ እንዲደርስ አድርጓል። ካርተር በሰብአዊ መስክ ላደረጉት አስተዋጽኦ በእ.አ.አ 2002 የኖቤል የሰላም ሽልማት ተበርክቶላቸዋል። የካርተር ማዕከል በእ.አ.አ 1989 በወቅቱ በኤርትራ የነበሩትን የአማጺያን መሪዎች በኢትዮጵያ ከነበሩት የደርግ መሪዎች ጋራ ለመጀመሪያ ጊዜ በአሜሪካ አትላንታ እና ኬንያ እንዲወያዩ አመቻችቷል። ማዕከሉ በኢትዮጵያም ሠላም እና ጤናን ለማስፈን፣ ግጭቶች እንዲቆሙ በማሸማገል፣ ምርጫን በመታዘብና የሰብአዊ መብትን በተመለከቱ ጉዳዮች ላይ ለረጅም ዓመታት ሲሰራ ቆይቷል። ጂሚ ካርተር ከአሜሪካ ፕሬዝደንቶች ሁሉ ረጅም ዕድሜ የኖሩ ናቸው። ከባለቤታቸው ራዝሊን ጋራ የቆዩበት የትዳር ዘመንም እንደ አሜሪካ ፕሬዝደንት እና ቀዳማዊ እመቤት ረጅሙ ነው።

ሚያንማር ከብሪታንያ ነጻ የወጣችበትን 77ኛ ዓመት ምክንያት በማድረግ የሀገሪቱ ወታደራዊ መንግሥት ከ6 ሺሕ በላይ እስረኞች በምህረት ለቀቀ። የሌሎች እስረኞች ቅጣት መጠንም ቀንሷል። ወታደራዊው መንግሥት በሕዝብ ከተመረጠው የኦንግ ሳን ሱ ቺን አስተዳደር ሥልጣን ከነጠቀበት የአውሮፓዊያኑ የካቲት 2021 ዓ.ም ጀምሮ በወታደራዊ አገዛዝ ከታሰሩ በመቶዎች የሚቆጠሩ የፖለቲካ እስረኞች መካከል በአኹኑ ምህረት የተካተቱት ጥቂቶቹ ናቸው። ወታደራዊው አገዛዝ ሥልጣን ላይ የወጣበት ሂደት በወቅቱ ከፍተኛ ሰላማዊ ተቃውሞ የገጠመው ሲኾን ፣ አሁን ላይ ግን ወደተንሰራፋ የትጥቅ ትግል ተቀይሯል። በመንግሥት የሚተዳደረው ኤምአርቲቪ ቴሌቪዥን የወታደራዊው መንግሥት መሪ ከፍተኛ ጄኔራል ሚን አንግ ህላይንግ፣ለ5 ሺሕ የሀገሪቱ ዜጋ እስረኞች እንዲሁም 180 የውጭ ዜጎች ምህረት እንዳደረጉ ዘግቧል። በሚያንማር በበዓላት እና በጉልህ ሁነቶች ወቅት እስረኞችን በብዛት መልቀቅ የተለመደ ነው። ከእስር የተፈቱት እስረኞች እንደገና ሕጉን ከጣሱ፣ ከአዲስ ቅጣት በተጨማሪ ቀሪውን የቅጣት ፍርዳቸውን እንዲጨርሱ እንደሚደረግ በምህረት የተለቀቁበት ቅደመ ሁኔታ ያስጠነቅቃል። በሌላ ዘገባ ሚን አውንግ ህላይንግ የ144 እስረኞችን የዕድሜ ልክ እስራት ወደ 15 ዓመት እስራት ዝቅ እንዲል መወሰናቸው ተሰምቷል። ዘገባው በጉዳዩ ዙሪያ ዝርዝር መረጃ አልሰጠም። በጸረ - ፈንጂ፣ በሕገ-ወጥ ማኅበራት፣ በጦር መሳሪያ እና በፀረ-ሽብርተኝነት ሕግ ከተከሰሱት በስተቀር ሁሉም እስረኞች ቅጣታቸው በአንድ ስድስተኛ እንደሚቀነስላቸው ዘገባው አክሏል። የወታደራዊ መንግሥት ቃል አቀባይ ሜጀር ጄኔራል ዛው ሚን ቱን ፣ለጋዜጠኞች በተውት የድምጽ ማስታወሻ፣ ከእስር ከተፈቱት መካከል ወደ 600 የሚጠጉ እስረኞች በሚያንማር የወንጀለኛ መቅጫ ህግ አንቀፅ 505(A) የተከሰሱ መሆናቸውን ተናግረዋል ። አንቀጹ ሕዝባዊ ብጥብጥ ወይም ስጋት መፍጠር፣ ሐሰተኛ ዜና እና አስተያየቶች ማሰራጨትን በወንጀልነት ይደነግጋል።

የሩስያ መከላከያ ሚኒስቴር የሀገሪቱ ጦር በዩክሬን ምሥራቃዊ ሉሃንስክ ግዛት ውስጥ የምትገኘውን ናዲያ የተባለችውን መንደር መቆጣጠሩን እና በዩናይትድ ስቴትስ የተሠሩ ስምንት የአርሚ ታክቲካል ሚሳኤል ሲስተም (ATACMS) ሚሳኤሎችን መምታቱን ሮይተርስ ዘገበ።  የጦር ሜዳውን ውሎ መረጃዎች ግን ማረጋገጥ እንዳልቻለ በዘገባው ጠቅሷል።  ሚኒስቴሩ ፣ የሀገሪቱ የአየር መከላከያ ስርዓት ቅዳሜ ማለዳ በሰሜናዊ ሌኒንግራድ አካባቢ የተመቱትን ሦስቱን ጨምሮ ፣ በሩሲያ አየር ክልል ውስጥ የገቡ ዐሥር የዩክሬን ሰው አልባ አውሮፕላኖችን መትቶ መጣሉን አክሏል። በሴንት ፒተርስበርግ የሚገኘው ፑልኮቮ አየር ማረፊያ ቅዳሜ ማለዳ ላይ ማናቸውም በረራዎችን ለጊዜው አቁሟል።

  ተመራጩ ፕሬዝደንት ዶናልድ ትራምፕ ጥፋተኛ በተባሉበት «አፍ ማስያዣ»  ገንዘብ መክፈል ክስ ውሳኔ ለማስተላለፍ ጉዳዩን የያዙት ዳኛ በትናንትናው ዕለት  ቀጠሮ ሰጥተዋል። ያልተጠበቀ እንደሆነ በተነገረለት የዳኛው እርምጃ መሰረት ፣ ትራምፕ ወደ ዋይት ሀውስ ከሚመለሱበት  ቀን 10 ቀናት አስቀድሞ -በአውሮፓዊያኑ ጥር 10 ቀን  ውሳኔው ይፋ ይደረጋል። የቅጣት ውሳኔው  ግን እስርን እንደማይጨምር ተመላክቷል ።  የዳኛው ውሳኔ  ትራምፕ በወንጀሎች የጥፋተኝነት ውሳኔ ተላልፎባቸው ስልጣን የተረከቡ የመጀመሪያው ፕሬዝደንት ያደርጋቸዋል። የትራምፕን ችሎት የመሩት ዳኛ ሁዋን ኤም ሜርካን  በፅሁፍ ባሰፈሩት ሀተታ፣ የቀድሞውን እና የወደፊቱን ፕሬዝደንት ሁኔታዎችን ያገናዘበ ውሳኔ እንደሚተላለፍባቸው አመላክተዋል ። በዚህም መሰረት ጉዳዩ ያለ  እስራት፣ የገንዘብ ቅጣት ወይም አመክሮ ጊዜ ይዘጋል። ሜርካን ፣ ፕሬዚደንታዊ ያለመከሰስ መብትን እንዲሁም ወደ ዋይት ሀውስ የመመለሻቸው ጊዜ መቃረቡን በመጥቀስ ውሳኔው ውድቅ እንዲደረግ ትራምፕ ያደረጉትን ግፊት አልተቀበሉም። ዳኛው በትራምፕ ላይ ውሳኔ ከማስተላለፍ  የሚከለክላቸው የህግ አግባብ እንደሌለ ገልጸው  ጥር 20 ቀን ቃለ መሃላ ከመፈጸሙ  በፊት ትራምፕ ላይ ውሳኔውን  ማስተላለፍ «ግዴታ ነው» ብለዋል ። የፍትህ መሻቶች የሚፈጸሙት «ይህ ጉዳእ  የመጨረሻው እልባት ሲያገኝ ብቻ ነው» ሲሉ ሜርካን ጽፈዋል። ትራምፕ በአውሮፓዊያኑ ግንቦት ወር 34 የንግድ መዝገቦችን በማጭበርበር ወንጀል ጥፋተኛ ተብለዋል።በአውሮፓዊያኑ 2016 የትራምፕ የመጀመሪያ የምረጡኝ ዘመቻ የመጨረሻ ሳምንታት ውስጥ ለወሲብ ፊልም ተዋናይቷ ስቶርሚ ዳኒልስ የተከፈለውን ገንዘብ ለመደበቅ ያለሙት ጥረቶችም በእነዚህ ጥፋቶች  ውስጥ ተካተዋል። ለስቶርሚ ዳኔልስ ክፍያዎቹ የተፈጸሙት ከባለትዳሩ ትራምፕ ጋር ከዓመታት በፊት ስጋዊ ግንኙነት እንደነበራቸው ለሕዝብ እንዳያሳውቁ ለማድረግ ነው።ትራምፕ ታሪኩ ሀሰተኛ እና ምንም ዓይነት ጥፋት እንዳልፈጸሙ ተናግረዋል።  የመከላከያ ጠበቆች እና ዐቃቤ ህግ ጉዳዩን ዕጣ ፋንታ በተመለከተ አቋማቸውን ይፋ እስኪያደርጉ ድረስ፣ከህዳር  5 ምርጫ በኋላ፣ ሜርካን ሂደቱን አቁመው የቅጣት ውሳኔውን ላልተወሰነ ጊዜ አራዝመውት ነበረ።  የትራምፕ ጠበቆች መርካን መዝገቡን እንዲዘጉት ጠይቀዋል። ይህ ካልሆነ ጉዳዩ በተመራጩ ፕሬዝደንት ሀገሪቱን የመምራት አቅም ላይ ኢ-ህገመንግስታዊ «ሁከት» እንደሚፈጥር ተናግረዋል። ዐቃቤነ ህጎች በበኩላቸው  ተመራጩ ፕሬዝዳንት ሊስተናገዱበት የሚችሉበት ሁኔታ መኖሩን ተቀብለው ፣  የጥፋተኝነት ውሳኔው ግን እንዳይለወጥ ተከራክረዋል። ትራምፕ የስልጣን ዘመናቸው እስኪያበቃ ድረስ  ጉዳዩ በይደር እንዲቆይ  ወይም እስር የማይኖረው ቅጣት እንዲተላለፍባቸው ማረጋገጫ መስጠትን ጨምሮ  የተለያዩ አማራጮች ተጠቁመዋል።

ሉሲ ወይም ድንቅነሽ ተብላ የተሰየመችው ቅሪተ አካል በአፋር ክልል ከተገኘች ዘንድሮ ኅዳር 15 ቀን 2017 ዓ.ም 50 ዓመቷን ደፍናለች፡፡ ቅሪተ አካሏን ካገኙት ዶናልድ ጆንሰን እንዲሁም፣ ከሉሲም በዕድሜ ቀደም ያለችውን ሌላ ቅሪተ አካል ያገኙትን ዶ/ር ዘረሰናይ ዓለምሰገድ አነጋግረናል። ዝርዝሩን ከተያያዘው ፋይል ይከታተሉ።  

በሶማሊያ አዲሱ የአፍሪካ ኅብረት የሰላም ተልዕኮ ከአል ሻባብ ጋራ ለሚያደርገው ፍልሚያ እንደምትተባበር ኢትዮጵያ አስታውቃለች፡፡ በሶማሊያ የአፍሪካ ኅብረት የድጋፍና የማረጋጋት ተልዕኮ በቅርቡ ወደ ሶማሊያ እንደሚሰማራ በመጠበቅ ላይ ነው። ኢትዮጵያ ከሶማሊላንድ ጋራ የፈጸመቸው የባሕር በር አቅርቦትን የተመለከተ የመግባቢያ ስምምነት በፈጠረው ውጥረት ምክንያት፣ የኢትዮጵያ ወታደሮች ተሳተፎ እንደማይኖራቸው ሶማሊያ ስታስታውቅ ብትሰነብትም፣ቱርክ ላይ በተፈጸመው የሰላም ስምምነት ውጥረቱ ሊረግብ ችሏል። የኢትዮጵያው መከላከያ ሚኒስትር አይሻ ሞሃመድ ትላንት ሐሙስ በሶማሊያ ጉብኝት በማድረግ ከሶማሊያው ፕሬዝደንት ሃሳን ሼኽ ሞሃሙድ ጋራ ተወያይተው ከጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አሕመድ የተላከ መልዕክት ማድረሳቸውን የኢትዮጵያ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር በአወጣው መግለጫ አስታውቋል። “ውይይቱ በሶማሊያ እና በቀጠናው ሰላምና መረጋጋትን ለማረጋገጥ ሁለቱ ሀገራት በጋራ ለመሥራት ያላቸውን ቁርጠኝነት ደግመው ያረጋገጡበት ነው” ሲል የኢትዮጵያው የውጪ ጉዳይ ሚኒስቴር በአወጣው መግለጫ አስታውቋል። “ሁለቱ ሀገራት የኅብረቱን ተልዕኮ በተመለከተ ትብብር ለማድረግና የሁለትዮሽ ግንኙነታቸውን ለማጠናከር ተስማምተዋል” ሲል  የውጪ ጉዳይ ሚኒስቴሩ በመግለጫው አስፍሯል። የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ቃል አቀባይ አምባሳደር ነቢያት ጌታቸው፣ ዛሬ አርብ ታኅሣሥ 25 ቀን በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ፣  “በአንካራው ስምምነት መሰረት የኢትዮጵያ እና የሶማሊያ ግንኙነት እንዲታደስ እየሠራን እንገኛለን” ብለዋል፡፡ የሁለቱ ሀገራት ከፍተኛ ባለሥልጣናት ጉብኝቶችም የዚሁ አካል እንደኾኑ ገልጸዋል። በኢትዮጵያ መከላከያ ሚኒስትር አይሻ መሀመድ የተመራ ልዑክ፣ ትላንት በሞቃዲሾ ከሶማሊያ ባለሥልጣናት ጋራ መወያየቱንም የገለጹት ቃል አቀባዩ፣ ውይይቱ “ኢትዮጵያ እና ሶማሊያ የኤዩሶምን ተልዕኮ ውጤታማ ለማድረግ በትብብር ለመሥራት የተስማሙበት ነው” ብለዋል፡፡ “ኢትዮጵያ በኤዩሶም ትሳተፋለች ወይስ አትሳተፍም ተብሎ ለተነሳላቸው ጥያቄ ሲመልሱ “አሁን ባለንበት ደረጃ ውይይቶች እየተካሔዱ ነው” ብለዋል፡፡ በአዲስ አበባ እና በሞቃዲሾ ሰሞኑን ከተደረጉት ውይይቶች በተጨማሪ “በቅርቡም በከፍተኛ ባለሥልጣናት ደረጃ አዲስ አበባ ላይ ተመሳሳይ ውይይት ለማድረግ እና በጉዳዩ ዙሪያ ለመነጋገር ቀጠሮ ተይዟል” ብለዋል፡፡ በሰሞናዊው የኢትዮጵያ እና ሶማሊያ ባለሥልጣናት ውይይት ላይ አልሻባብን ለመዋጋት የሚደረጉ ጥረቶችን ለማጠናከር መግባባት መኖሩን ጠቅሰው፣ “ከድህረ-አትሚስ በኋላ የሚኖረው የኃይል ስምሪት፣ ኢትዮጵያ ጥንቃቄ በተሞላበት መንገድ እንዲሆን ትፈልጋለች” ብለዋል፡፡ የሶማሊያው የውጪ ጉዳይ ሚኒስቴር በበኩሉ፣ በዐዲሱ ተልዕኮ ለመሳተፍ “የኢትዮጵያን ጥያቄ ለመመልከት ፍላጎት አለው” ቢልም፣ ተጨማሪ ዝርዝር አልሰጠም። በሁለቱ ወገኖች መካከል የሚደረገው ውይይት አስፈላጊ መሆኑን ያመለከተው የሚኒስቴሩ መግለጫ፣ “ለሶማሊያ ሉአላዊነትና የግዛት አንድነት ክብር መኖሩን በድጋሚ ለማረጋገጥ” ቁልፍ እርምጃ ነው ብሏል። ኢትዮጵያ ከተገንጣይዋ የሶማሊያ ራስ ገዝ አስተዳደር ሶማሊላንድ ጋራ የተፈራረመችውን የባሕር በር የመግባቢያ ስምምነት አምርራ የተቃወመችው ሶማሊያ፣ የመግባቢያ ስምምነቱን እስካልሰረዘች ድረስ ኢትዮጵያ በኤዩሶም ተልዕኮ እንደማትሳተፍ አቋም ይዛ ቆይታለች፡፡ የኢትዮጵያ እና የሶማሊያ መሪዎች፣ በአገሮቻቸው መካከል ያለውን ውጥረት ለማርገብ በቅርቡ በአንካራ ከተስማሙ በኋላም ቢኾን፣ በሶማሊያ ሰላም የማስከበር ተልዕኮ ውስጥ ለዓመታት ከፍተኛውን ሚና ስትጫወት የቆየችው ኢትዮጵያ በዚህ ተሳትፎዋ የመቀጠሏ ጉዳይ እልባት አላገኘም፡፡ የሶማሊያ ባለሥልጣናት በኤዩሶም ስር የሚሰለፉ አስፈላጊ 11 ሺሕ ወታደሮችን ከዩጋንዳ፣ ጅቡቲ እና ኬንያ ማግኘታቸውን የገለፁ ሲኾን፣ ከዓባይ ውሃ አጠቃቀም ጋር በተገናኘ ከኢትዮጵያ ጋራ አለመግባባት ውስጥ የምትገኘው ግብፅም፣ በሶማሊያው የአፍሪካ ሕብረት ተልዕኮ ስር ወታደሮቿን እንደምታሳትፍ በውጭ ጉዳይ ሚኒስትሯ በኩል ገልጻለች፡፡ አዲሱ የአፍሪካ ኅብረት ተልዕኮ - ኤዩሶም ከአውሮፓውያኑ ጥር 1 ቀን 2025 ዓ.ም ጀምሮ በሶማሊያ ኃላፊነቱን መረከቡ፣ በሶማሊያ የአፍሪካ ኅብረት ድጋፍና ማረጋጋት ተልዕኮ ኃላፊ ሞሀመድ ኤል አሚኒ ሱፍ በእለቱ ባወጡት መግለጫ አስታውቀዋል።  

ጋና በመላው ዓለም የሚገኙ ጥቁሮችን ወደ ሀገሯ እንዲመጡ በመጋበዝ ላይ ስትኾን፣ በቅርቡም 524 ለሚሆኑና በአብዛኛው ጥቁር አሜሪካውያን ለኾኑ ሰዎች ዜግነት ሰጥታለች። ጋና ከአምስት ዓመታት በፊት “የመመለስ ዓመት” የሚል ተነሳሽነት ከጀመረች ወዲህ የተሰጠ ከፍተኛው የዜግነት ቁጥር መሆኑም ታውቋል። ተነሳሽነቱ የመጀመሪያዎቹ አፍሪካውያን በበባሪያ ፍንገላ በ1619 ዓ.ም ወደ አሜሪካ የመጡበትን አራት መቶኛ ዓመት ለማሰብ ያለመ ነው። ከረጅም ጊዜ በፊት የተሰበረው ቁርኝት መልሶ በመጠገኑ ሰዎች እጅግ ሲደሰቱ መስተዋሉን የአሶስዬትድ ፕረስ ዘገባ አመልክቷል። በዜግነት አሰጣጥ ሥነ ሥርዐት ላይ አንዳንዶች የጋናን ባንዲራ በማውለብለብ በደስታ ሲያለቅሱም ተሰተውሏል። ለመጀመሪያ ጊዜ በአሜሪካ ሳሉ ያልተሰማቸው ደስታና የማንነት ስሜት እንደተሰማቸውም አንዳንዶች ተናግረዋል።

የደቡብ ኮሪያ መርማሪዎች ተከሳሹን የአገሪቱ ፕሬዝደንት ዩን ሶክ ዮል በቁጥጥር ሥር ለማድረግ የነበራቸውን ሙከራ አቁመዋል። መርማሪዎቹ ሙከራውን የተውት ፕሬዝደንቱን ከመኖሪያ ቤታቸው ለመያዝ ያደርጉት ሙከራ በጠባቂዎቻቸው በመገታቱ ነው። የሀገሪቱ ሕግ አውጪ ምክር ቤት ፕሬዝደንቱን ከሥራቸው ያገደ ሲሆን፣ የመያዣ ትዕዛዙ ተግባራዊ የሚደረግ ከሆነ ዩን ሶክ ዮል በደቡብ ኮሪያ ታሪክ የተያዙ የመጀመሪያ ፕሬዝደንት ይሆናሉ። ባለፈው ወረ የማርሻል ሕግ አውጀው ሀገሪቱን ወደ ወታደራዊ አስተዳደር ለመቀየር የሞከሩት ፕሬዝደንቱ ከፍተኛ ተቃውሞ ገጥሟቻው ሐሳባቸውን ወዲያው እንዲተው ተገደዋል። በዚህም እሥራት፣ ከከፋ ደግሞ የሞት ቅጣት ይጠብቃቸዋል። ሃያ የሚሆኑ መርማሪዎችና 80 የሚሆኑ ፖሊሶች መኖሪያ ግቢያቸው ገብተው ፕሬዝደንቱን ለመያዝ ሲሞክሩ፣ 200 የሚሆኑ ወታደሮችና ጠባቂዎቻቸው ገተዋቸዋል። በሁለቱ ወገኖች መካከል ድርድር ተሞክሮ ሳይሳከ በመቅረቱ መርማሪዎችና ፖሊሶች ወደ መጡበት ተመልሰዋል። የመያዣ ትዕዛዙ የቀን ገደብ ሰኞ የሚያበቃ ሲሆን፣ ፕሬዝደንቱ ራሳቸውን ለመከላከል “እንደሚፋለሙ” ዝተዋል። ይህ በእንዲህ እንዳለ የመያዣ ትዕዛዙ የቀን ገደብ በሚያከትምበት ሰኞ ዕለት የአሜሪካው የውጪ ጉዳይ ምኒስትር አንተኒ ብሊንከን ከሰሜን ኮሪያው አቻቸው ጋራ ለመነጋገር ሶል እንደሚገቡ ታውቋል። በደቡብ ኮሪያ የፖለቲካ ጉዳይ ላይ አስተያየት ሰጥታ የማታውቀው ሰንሜን ኮሪያ፣ ዮንን ለመያዝ በሚደረግ ጥረት ምክንያት፣ ሶል የፖለቲካ ቀውስ ውስጥ ገብታለች ሲሉ የሃገሪቱ የመንግሥት ብዙኅን መገናኛ አስታውቀዋል።

እንደ ብዙዎቹ የፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራምፕ የካቢኔ እጩዎች ሁሉ፣ የትምህርት ሚኒስትር እጩዋ ሊንዳ ሜክሜሃን በትረምፕ የምረጡኝ ቅስቀሳ ዘመቻ ላይ ዋና ደጋፊ እና መዋጮ ለጋሽ ነበሩ። በአብዛኛው የሠሩትም የዓለም የነጻ ትግል መዝናኛ የተባለውን ዘርፈ ብዙ ድርጅት በመምራት ነበር፡፡ ምንም እንኳን ብዙ ተንታኞች እና መምሕራን በትምሕርት ላይ ያላቸው ልምድ ውስን ነው ቢሉም፣ በእርሳቸው አመራር ትልቅ የአቅጣጫ ለውጥ እንደሚኖር ይጠበቃል። የቪኦኤዋ ሎረል ቦውማን ያደረሰችንን ዘገባ ከተያያዘው ፋይል ይከታተሉ።    

የጣሊያን የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ቴህራን ውስጥ በጋዜጠኝነት ቪዛ ፈቃድ ስትሠራ የነበረችው እና እኤአ ታኅሣሥ 19 ቀን የታሰረችውን ዘጋቢ ሴሲሊያ ሳላ በአስቸኳይ እንድትፈታ ዛሬ ሐሙስ  የኢራን አምባሳደርን ጠርቶ ጠይቋል። የጣሊያን የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር በመግለጫው የሳላ መታሰር እንዳሳሰበው በመግለጽ ሰብአዊ አያያዝ እና የሰብአዊ መብቶቿ መከበር ላይ አፅንዖት ሰጥቷል። የጣሊያን ብዙኅን መገናኛ እንደዘገቡት፣ «ሳላ ሌሊትና ቀን የደበዘዘ መብራት ባለው ቀዝቃዛ ክፍል ውስጥ ከሌሎች እስረኞች ተለይታ ለብቻዋ ታስራለች። የዐይን  መነጽሯን የተቀማች ሲሆን፣ ከውጭ ዓለም ጋራ ምንም ዓይነት ግንኙነት እንዳይኖራት ተደርጓል» ብለዋል፡፡ የጣሊያን የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ዋና ጸሐፊ ሪካርዶ ጉዋሪሊያ ቴህራን የሚገኙ የሀገራቸው ኤምባሲ ሠራተኞች፣ ሳላን እንዲጎበኙ እና «እስካሁን የተከለከለቻቸውን  የመገልገያ ዕቃዎች» እንዲያስገቡላት እንዲፈቀድ ጠይቀዋል። የኢራን የዜና ወኪል ኢርና ባለፈው ሰኞ እንደዘገበው ሳላ «የኢስላማዊ ሪፐብሊክ ሕግን በመጣስ» በቁጥጥር ሥር ውላለች” ከማለቱ በቀር ተጨማሪ መረጃ አልሰጠም። ጋዜጠኛዋ በቁጥጥር ስር የዋለችው ኢራናዊው ነጋዴ መሐመድ አቤዲኒ፣ በሚላን፣ ማልፔንሳ አውሮፕላን ማረፊያ ከታሰረ ከሦስት ቀን በኋላ ነው፡፡ አቤዲኒ የታሰረው ዋሽንግተን እ ኤ አ በ2023 ዩርዳኖስ ውስጥ የነበሩ ሦስት አሜሪካውያን ለተገደሉበት የድሮን ጥቃት ለድሮኑ መሥሪያ የሚውሉ እቃዎችን አቅርቧል በሚል የእስር ማዘዣ ስላወጣችበት ነው፡፡ ኢራን በጥቃቱ እጇ እንደሌለበት ስትገልጽ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሯ የኢራን  ብዙኅን መገናኛ ጠቅሰው የአቤዲኒ እስር ዓለም አቀፍ ሕግን የጣሰ ነው ብለዋል፡፡ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ የኢራን የጸጥታ ኃይሎች በርካታ የውጭ ሀገር ዜጎችን እና ጥምር ዜግነት ያላቸውን ኢራናውያንን ፣ በአብዛኛው በስለላ እና በጸጥታ ወንጀሎች በመክሰስ በቁጥጥር ስር አውለዋል። የመብት ተሟጋች ድርጅቶች “ኢራን እንደዚህ ዓይነቶቹን እስሮች ከሌሎች ሀገራት ጋራ ለመደራደሪያ ለመጠቀም እየሞከረች ነው” ሲሉ ክስ ያሰሙ ሲኾን  ኢራን ይህንን አስተባብላለች። የጣሊያን ጠቅላይ ሚኒስትር ጆርጂያ ሜሎኒ በሳላ ጉዳይ ላይ ከውጪ ጉዳይ እና ከፍትህ ሚኒስትሮቻቸው ጋራ ዛሬ  ማምሻውን እንደሚመክሩ ጽሕፈት ቤታቸው አስታውቋል፡፡

ባለፈው ቅዳሜ ታኅሣሥ 12 ቀን 2017 ዓም ቡና ባንክ እና ካቻ ዲጂታል ፋይናንሻል ሰርቪስ የቅድመ ደሞዝ ብድር አገልግሎት ተጠቃሚ የሚያደርግ «አቦል ደሞዜ» የተባለ የዲጂታል ብድር እና ቁጠባ አገልግሎት በይፋ አስጀምረዋል። በሙከራ አገልግሎት ላይ የቆየ መኾኑ የተገለጸው «አቦል ደሞዜ» ለተቀጣሪ ደመወዝተኛ የኅብረተሰብ ክፍል አገልግሎት እንዲሰጥ የተዘጋጀ መተግበሪያ መሆኑን የካቻ ዲጂታል ፋይናንስ አገልግሎት እና የቡና ባንክ ኃላፊዎች ለአሜሪካ ድምጽ ተናግረዋል። ሠራተኞች ከደመወዝ ክፍያ ቀናቸው ቀደም ብሎ የገንዘብ እጥረት ሲገጥማቸው ከወር ደሞዛቸው የተወሰነውን ክፍል ያለምንም ማስያዣ በብድር እንዲያገኙ ያስቻላቸው መኾኑን የአገልግሎቱ ተጠቃሚ መሆናቸውን የአዲስ አበባ ነዋሪዎቹ ወ/ሮ ሶስና እና አቶ እስራኤል በቀለ ገልጸውልናል። በዓይነቱ የመጀመሪያ ነው ያሉት መተግበሪያ ከኑሮ ውድነት አንጻር ገቢያቸውን ከወር እስከ ወር ማብቃቃት ለተቸገሩ ተጠቃሚዎች መፍትሄ መሆኑንም ከኢት ፊን ቴክ ተቋም የሂሳብ አያያዝ ባለሞያና የዲጂታል ቴክኖሎጂ አማካሪ አቶ በረከት ቦጋለ አብራርተዋል፡፡ ከብሔራዊ ባንክ የአገልግሎት ሰጭነት ፈቃድ ማግኘታቸውንና በባንኩ የዘወትር ቁጥጥር የሚደረግበት መሆኑን የካቻ ማርኬቲንግ የግንኙነት ሥራ አስኪያጅ አቶ ናሆም አበራ ገልጸዋል፡፡ አቶ ናሆም አክለውም የዚህ አዲስ አገልግሎት ተጠቃሚዎች የደመወዛቸውን 33 ወይም 50 በመቶ በቀላሉ ካሉበት ሆነው በካቻ የሞባይል መተግበሪያ ማግኘት ይችላሉ ብለዋል። ከመንግሥታዊው ቴሌብር እና ከኬኒያው ሳፋሪኮም ኤም -ፔሳ ቀጥሎ ለመጀመሪያ ጊዜ በሀገር ውስጥ የግል ድርጅቶች የተጀመረው አገልግሎት መሆኑን ያነጋገርናቸው ባለሞያና የድርጅቶቹ ኃላፊዎች ገልጸውልናል። ሠራተኞች አገልግሎቱን ለማግኘት የቡና ባንክ ወይም የካቻ ደንበኞች መሆን እንደሚጠበቅባቸው አገልግሎቱን ያበለፀገው ካቻ ዲጂታል ፋይናንሺያል ሰርቪስ ሥራ አስፈጻሚ አቶ አብርሃም ጥላሁን ለአሜሪካ ድምጽ ተናግረዋል። አገልግሎቱን ለመጠቀም የስልክ ባለቤትነትን የሚጠይቅ መሆኑ ኢትዮጵያ ውስጥ ካሉ የስልክ ተጠቃሚዎች ቁጥር አነስተኛ መሆንና ከኢንተርኔት መሠረተ ልማት ውስንነት እንዲሁም ተደራሽነቱን ከማስፋት አንጻር ገና ብዙ ሥራ የሚጠይቅ መሆኑን ባለሙያዎች ይናገራሉ፡፡ ዝርዝሩን ከተያያዘው የድምጽ ፋይል ያድምጡ፡፡

የአውሮፓውያኑ አዲስ ዓመት ከተበሰረ ከጥቂት ሰዓታት በኋላ በአሜሪካ፣ ሉዚያና ግዛት በምትገኘው ኒው ኦርሊየንስ ከተማ አንድ ተሽከርካሪ ሕዝብ በተሰበሰበት ቦታ ላይ በመውጣት የዐስር ሰዎችን ሕይወት ሲያጠፋ 30 ሰዎች ደግሞ ጉዳት እንደደረሰባቸው የከተማዋ ድንገተኛ አደጋ መከላከያ አስታውቋል። የኒው ኦርሊየንስ ፖሊስም የበርካታ ሰዎች ሕይወት ላለፈበት አደጋ ምላሽ እየሰጠ መኾኑን በመግለፅ፣ ሰዎች አደጋው ከደረሰበት አካባቢ እንዲርቁ መክሯል። አደጋው የደረሰው በኒው ኦርሊየንስ የተካሄደው የአዲስ ዓመት ክብረ በዓል ማብቂያ ላይ ሲሆን፣ በሺሕዎች የሚቆጠሩ ሰዎች 'ኦል ስቴት' ቦል ተብሎ የሚጠራውን የዩንቨርስቲዎች የእግርኳስ ጨዋታ የሩብ ፍፃሜ ውድድር ለመከታተል እየተዘጋጁ ባሉበት ሰዓት መሆኑ ተመልክቷል። 

ከሲድኒ እስከ ሞምባይ፣ ከፓሪስ እስከ ሪዮ ደ ጄኔሮ፣ በዓለም ዙሪያ ያሉ ሕዝቦች የአውሮፓውያኑን 2025 በአስደናቂ የብርሃን ትዕይቶች፣ በረዶ ውስጥ በመነከር እና በተለያዩ ሥነ ሥርዐቶች ተቀብለውታል። በኒው ዮርክ የአዲሱን ዓመት መግቢያ የሚያበስረው ትልቁ ኳስ ታይም ስኩዌር ተብሎ በሚጠራው አደባባይ ላይ ሲወርድ፣ በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች በከፍተኛ ሁኔታ ይወርድ በነበረው ዝናብ ውስጥ ኾነው ተከታትለውታል። ስድስት ቶን የሚመዝነው ኳስ እና 2ሺሕ 688 የሦስት ማዕዘን ቅርፅ ያላቸው ፈርጦች በታይምስ ስኩዌሩ ላይ ሲወርዱም ጥንዶች ተሳስመዋል፣ የተሰበሰበው ሕዝብም ደስታውን ገልጿል። አዲሱን ዓመት በቅድሚያ የተቀበሉት በደቡባዊ የፓሲፊክ ውቅያኖስ አካባቢ የሚገኙ ሀገራት ሲሆኑ፣ ኒውዚላንድ 2025 መግባቱን ያበሰረችው የኒውዮርክ ኳስ ከመውረዱ 18 ሰዓታት አስቀድማ ነው። ከዓለም ቀድማ በዓሉን ለማክበር ዕድል ያገኘችው ኦክላንድ ከተማ ውስጥም በሺሕዎች የሚቆጠሩ ሰዎች ወደ መሐል ከተማ በመጉረፍ እንዲሁም የርችት ትዕይንቶችን ለማየት እሳተ ገሞራ በሚወጣባቸው የከተማዋ የተቆላለፉ ተራራዎች ላይ በመውጣት አክብረዋል። በተቃራኒው አሜሪካ ውስጥ የምትገኘው ሳሞዓ፣ ኒው ዚላንድ በዓሉን ካከበረቸ ከ24 ሰዓታት በኋላ አዲስ ዓመት በመቀበል የመጨረሻዋ ሀገር ትሆናለች። እንደ መካከለኛው ምስራቅ፣ ሱዳን እና ዩክሬን ባሉ አካባቢዎች የሚካሄደው ጦርነት ግን የ2025ን አቀባበል አቀዝቅዞታል። የርችት ትዕይንቶች አክላንድ አንዲሱን ዓመት ከተቀበለች ከጥቂት ሰዓታት በኋላ፣ በአውስትራሊያዋ ሲድኒ ከተማ የሚገኘው ድልድይ በተለያዩ የርችት ትዕይንቶች ደምቋል። ይህን ትዕይንት ለማየትም ከአንድ ሚሊየን በላይ የሚሆኑ ሰዎች በሲድኒ ወደብ አቅራቢያ ተገኝተው ከእንግሊዛዊው የፖፕ ሙዚቃ አቀንቃኝ ሮቢ ዊሊያም ጋር በጋራ አዚመዋል። በላስ ቬጋስ ከ340 ሺሕዎች በላይ ሰዎች ከቁማር ማጫወቻ ስፍራዎች የተነሱ የርችት ትዕይንቶችን ተከታትለዋል። ከትዕይንቱ አቅራቢያ የተዘጋጀ ስፍራም የተለያዩ የሰዓት አቆጣጠሮችን በማሳየት በተለያዩ የዓለም አካባቢዎች አዲስ ዓመት ሲገባ አብስሯል። በካሊፎርኒያ፣ ፓሳዲና ከተማ የተካሄደውን ደማቅ የሰልፍ ትዕይንት ለመመልከት በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች በየመንገዱ ላይ ድንኳን ተክለው የተቀመጡ ሲሆን፣ በቴኔሲ ግዛት ናሽቪል ከተማ የተዘጋጀውን የሀገረሰብ ሙዚቃ ድግስ ለመታደምም ደግሞ ከ200 ሺሕ በላይ ሰዎች ተሰባስበዋል። በደቡብ ኮርያ ያለፈው እሑድ በተከሰከሰው አውሮፕላን ምክንያት ህይወታቸው ያለፈውን 179 ሰዎች ለማሰብ ብሔራዊ ሐዘን በመታወጁ፣ ለአዲሱ ዓመት የተሰናዱ ዝግጅቶች ተሰርዘዋል።  

አዲሱ የአፍሪካ ኅብረት የሶማሊያ የሰላም አስከባሪ ተልዕኮ በሰዓታት ውስጥ ሥራውን ይጀምራል፡፡ ታዲያ አንድ የሶማሊያ ክፍለ ግዛት ባለሥልጣን «ኢትዮጵያ በእንግሊዝኛ የምሕጻር መጠሪያው አውሶም በተባለው ተልዕኮ እንዳትሳተፍ መደረግ የለባትም» ሲሉ አስጠንቅቀዋል፡፡ የኢትዮጵያ ወታደሮች የሚገኙበት የጁባላንድ ክፍለ ግዛት ምክትል ፕሬዝደንት መሐሙድ ሰይድ አደን ለአሜሪካ ድምጽ የአፍሪካ ቀንድ አገልግሎት በሰጡት ቃል ኢትዮጵያ በተልዕኮው እንዳትሳተፍ ቢደረግ እንደሚቃወሙ ገልጸዋል፡፡ ዝርዝሩን ከተያያዘው ፋይል ይከታተሉ።

የዚምባቡዌ መንግሥት ሀገሪቱ ያለባትን ሥር የሰደደ የኢሌክትሪክ ኃይል እጥረት ለማስወገድ የኒውክሌየር ኃይል ማመንጫ ለመገንባት ጥረት እያደረገ መሆኑን አስታወቀ፡፡ ለዚህም ከዓለም አቀፉ የአቶሚክ ኃይል ተቆጣጣሪ ድርጅት እና ከሩሲያዊያን መዋዕለ ነዋይ መዳቢዎች ጋራ በመሥራት ላይ መሆኑን አስታውቋል። ኮለምበስ ማቩንጋ ከሃራሬ ባጠናቀረው ዘገባ፣ ዚምባቡዌ እየደጋገመ የሚከሰተው ድርቅ ከውሃ የሚመነጨውን የኤሌክትሪክ ኃይል እያዳከመው በመኾኑ ከነፋስ እና ከጸሐይ ኃይል በርከት አድርጋ ለማመንጨት የምትችልበትን መንገድ በማጥናት ላይ ነች፡፡

እንደ አውሮፓውያኑ አቆጣጠር 2024፣ በታሪክ ታይቶ በማያውቅ መልኩ ከ60 በላይ ሀገሮች ምርጫ ያካሄዱበት ዓመት ነበር። ምርጫዎቹን ተከትሎ ከድምፅ አሰጣጥ እና የምርጫ ውጤት ጋር የተያያዙ ከ160 በላይ ተቃዎሞዎች መቀስቀሳቸውንም ካርኒጅ የተሰኘው ዓለም አቀፍ የተቃውሞ መቆጣጠሪያ ማዕከል አስታውቋል። ከቁጥሩ በላይ ግን ዓመቱን የተለየ የሚያደርገው፣ ከተለመደው ወጣ ባለ መልኩ፣ በስልጣን ላይ የነበሩ በርካታ መሪዎች እና የፖለቲካ ፓርቲዎች ስልጣናቸውን ለማስጠበቅ አለመቻላቸው መሆኑን ፒው የተሰኘው የጥናት ተቋም አመልክቷል። የኢትዮጵያ እና የሶማሌላንድ ስምምነት እንደ አውሮፓውያኑ አቆጣጠር 2024 የጀመረው ባልተለመዱ እና ባልተጠበቁ ፖለቲካዊ ክስተቶች ነው። ከጅምሩ አዲሱን ዓመት ለመቀበል ዓለም ትኩረቱን በበዓሉ ዝግጅት ላይ ባደረገበት እለት፣ ኢትዮጵያ የባህር በር የምታገኝበት የመግባቢያ ሰነድ ከሶማሌላንድ መሪዎች ጋር መፈራረሟን አስታወቀች። በወቅቱ ለ50 ዓመት የሚዘልቅ ሊዝ እና እየታደሰ እንደሚቀጥል የተገለጸው ስምነት፣ ከባህር በር በተጨማሪ ኢትዮጵያ የጦርና የንግድ ሠፈር እንዲኖራት የሚፈቅድ መሆኑ ተገልጾ ነበር። ሶማሌላንድ በበኩሏ በምትኩ ኢትዮጵያ ዓለም አቀፍ እውቅና ልትሰጣት መስማማቷን አስታውቃ ነበር። ወዲያውኑ ግን የሶማሌላንድ ግዛት የአስተዳደሯ አካል መሆኑን የምትገልጸው ሶማሊያ «ስምምነቱ ሕጋዊ መሠረት የሌለው እና ሊዓላዊነቷን እንደሚዳፈር» በመግለፅ ተቃውሞዋን አሰማች። በሶማሊያ የሚንቀሳቀሰውን አል-ሻባብ ለመዋጋት በሀገሯ የሚገኙ ወታደሮች ለቀው እንዲወጡ እንደምታደርግም ዛተች። በዚህ ምክንያት 2024 በአፍሪካ ቀንድ የቀውስ ስጋት የፈጠረውን ይህን ውጥረት ለማርገብ ቀጠናዊ እና ዓለም አቀፋዊ ጥረቶች የተካሄዱበት ሆኖ አልፏል። በዓመቱ ማገባደጃ ላይ በቱርኩ ፕሬዝዳንት ሬሲፕ ጣይብ ኤርዶዋን አደራዳሪነት፣ ኢትዮጵያ እና ሶማሊያ ከሶማሌላንድ ጋር በተፈረመው የመግባቢያ ስምምነት ምክንያት ለአንድ ዓመት ገብተውበት የነበረውን ዲፕሎማሲያዊ ውዝግብ ለማቆም ስምምነት ማድረግ ቢችሉም፣ አሁንም ውጥረቱ ሙሉ ለሙሉ አልበረደም። ብሪክስ በ2024 መግቢያ የዓለም ትኩረት የሳበው ሌላው ጉዳይ፣ ኢትዮጵያ፣ ኢራን፣ ሳዑዲ አረቢያ እና የተባበሩት አረብ ኤም ሬትስ በመልማት ላይ ያሉ አገሮች የመሰረቱትን 'ብሪክስ' የተሰኘ ቡድን መቀላቀላቸው ነው። የምዕራባውያን አገሮች፣ እንደ ዓለም አቀፉ የገንዘብ ተቋም እና የዓለም ባንክ የመሳሰሉ ለመንግሥታት ብድር የሚሰጡ ጠቃሚ ዓለም አቀፍ ተቋማት ላይ ያላቸው ጫና የወለደውን ይኽን ቡድን ኢትዮጵያ የተቀላቀለችውም፣ በፖለቲካዊ እና ኢኮኖሚያዊ ጫናዎች ምክንያት መሆኑን፣ በኢትዮጵያ የኢኮኖሚ ባለሞያዎች ማህበር የምርምር እና ፖሊሲ ትንተና ዳይሬክተር እና የምጣኔ ሀብት ተመራማሪ ዶክተር ደግዬ ጎሹ አመልክተው ነበር። የአባላቱ ቁጥር ዘጠኝ የደረሱት ብሪክስ በዚህ አመት የተለያዩ ጉባዔዎችን ያካሄደ ሲሆን በሀገራቱ መካከል በሚደረጉ የንግድ ልውውጦች ብሄራዊ ገንዘባቸውን እንዲጠቀሙ የሚያስችል አሰራር ለመፍጠር በመሥራት ላይ መሆናቸውንም በዚህ እየተገባደደ ባለው ዓመት አስታውቀዋል። ሱዳን የአውሮፓውያኑ 2024፣ ኢትዮጵያን ጨምሮ ሶማሊያ እና ኤርትራ በሚገኙበት የአፍሪካ ቀንድ እየተባባሰ ከሄደው ዲፕሎማሲያዊ ውጥረት በተጨማሪ፣ በሀገር ውስጥ የፖለቲካ አለመረጋጋቶች የቀጠሉበት እና እና አዳዲስ የእርስ በእርስ ግጭቶችም የተፈጠሩበት አመት ነበር። ከቀጠናው ወጣ ሲል ደግሞ በሰሜን ምስራቅ በምትገኘው ሱዳንም፣ በሀገሪቱ ጦር ሰራዊት እና በፈጥኖ ደራሹ ኃይል መካከል የሚካሄደው ጦርነት በዚህ አመት አንደኛ አመቱን አስቆጥሮ ቀጥሏል። በዋና ከተማዋ ካርቱም ጨምሮ፣ በዳርፉር፣ ኮርዶፋን እና ሌሎች ክልሎች ከባድ ውጊያዎች ተካሂደዋል። ለ20 ወራት በሱዳን የዘለቀው ይህ አስከፊ ጦርነት እስከዛሬ ከተመዘገቡት ሁሉ ትልቁ ሰብዓዊ ቀውስ ሆኖ መመዝገቡን የዓለም ነፍስ አድን ኮሚቴ ያስታወቀ ሲሆን ከ11 ሚሊየን በላይ ዜጎች በሀገር ውስጥ እና በውጪ ሀገራት መፈናቀላቸውን የመንግስታቱ ድርጅት ገልጿል። ‘የረሃብ ክትትል ኮሚቴ’ በሚል የሚታወቀው ተቋም ከሳምንታት በፊት ይፋ ባደረገው ሪፖርት ከበባ ውስጥ ባለችው የሰሜን ዳርፉር መዲና አል ፋሽር ውስጥ በሚገኙ ሁለት መጠለያዎች፣ እንዲሁም በደቡብ ኮርዶፋን ግዛት በሚገኙ ሌሎች ሁለት አካባቢዎች ረሃብ መስፋፋቱንም አስታውቋል። ወደ 26 ሚሊዮን የሚጠጋ የሱዳንን ሕዝብ ለከባድ ረሃብ ያጋለጠውን አስከፊ ቀውስ ለማርገብ የሶማሊያ፣ ኢትዮጵያ፣ ኬንያ እና ዩጋንዳ መሪዎች የሚገኙበት ስብስብ በዚሁ ዓመት ስብሰባ አካሂዶ ነበር። በመስከረም ወር በኒውዮርክ የተካሄደው 79ኛው የዓለም መሪዎች ጉባዔ አጀንዳ ከነበሩ ርዕሶች አንዱም ይኽ የሱዳን ቀውስ ነው። ሆኖም የሱዳን የእርስ በእርስ ጦርነት መቋጫ ሳያገኝ አመቱ ተገባዷል። ምዕራብ አፍሪካ 2024 ከሱዳን በተጨማሪ በሌሎች የአፍሪካ ሀገራትም ቀውሶች፣ ጥቃቶች እና ፖለቲካዊ አለመረጋጋቶች ተስተናግደውበታል። ለምሳሌ በየካቲት ወር በሰሜናዊ ቡርኪናፋሶ በሚገኙ ሦስት መንደሮች ላይ የእስላማዊ የጽንፈኛ ኃይሎች ባደረሱት ጥቃት ከ170 በላይ ሰዎች ተገድለዋል። መጋቢት ወር ላይም በሰሜን ምዕራብ ናይጄሪያ ታቂዎች በአንድ ትምህርት ቤት ላይ ወረራ አካሂደው 280 ተማሪዎችን አግተው መውሰድ ችለዋል። ይህም እ.አ.አ በ2014 የቦኮ ሃራም ታጣቂዎች ከቺቦክ መንግደር በመቶዎች የሚቆጠሩ ልጃገረዶችን ካገቱበት ጊዜ አንስቶ፣ ከናይጄሪያ ትምህርት ቤቶች የታገቱ ተማሪዎች ብዛት ከ1ሺህ 400 እንዲበልጥ አድርጎታል። የኔዘርላንድ የጥናት ተቋም የሆነው ክሊነንዳል ኢንስቲትዩት አደገኛ የሆኑ ግንኙነቶችን አስመልከቶ ግንቦት ወር ላይ ይፋ አድርጎት በነበረው የጸጥታ ሪፖርት፣ ታጣቂዎች ከሳህል ቀጠና በባህር ዳርቻ ወደሚገኙ የበለጸጉ ሀገራት እየፈለሱ መሆኑን አመላክቷል። የኢኮኖሚ እድሎች እና ከፍተኛ የድህነት ደረጃ፣ ታጣቂዎች በቀጠናው በቀላሉ ሰዎችን እንዲመለምሉ እና እራሳቸውን እንዲያሳድጉ አስተዋጽኦ እያደረገ መሆኑንም ሪፖርቱ ጨምሮ ገልጿል። የሰሃራ በረሃን አብዛኛውን ክፍል የሚሸፍነው የአፍሪካ ሳህል ቀጠና የዓለም አቀፍ አሸባሪዎች ማዕከል መሆኑን የዓለም ሽብርተኝነት መረጃ ጠቋሚ እ.አ.አ በ2023 ያወጣው መረጃ ያሳያል። ከቅርብ አመታት ወዲህ በቀጠናው የተካሄዱት መፈንቅለ መንግሥቶች የአካባቢውን የጸጥታ ሁኔታ እና ለታጣቂዎቹ ይሰጡ የነበሩ ምላሾችን ክፉኛ እንደጎዱት ባለሙያዎች ይናገራሉ። ይህም በ2024 ተባብሶ ቀጥሏል። የአየር ንብረት ለውጥ ከፖለቲካ አለመረጋጋቱ ጎን ለጎን በ2024 ፈታኝ ሆኖ የቀጠለው በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት የሚከሰቱ የተፈጥሮ አደጋዎች ናቸው። በደቡብ ኢትዮጵያ፣ ጎፋ ዞን ሐምሌ ወር ላይ የጣለውን ከባድ ዝናብ ተከትሎ በደረሰው የመሬት መንሸራተት አደጋ ከ250 በላይ ሰዎች ህይወታቸውን ማጣታቸውን የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ሪፖርት አስታውቋል። በዓመቱ መግቢያ በዘነበው ከፍተኛ ዝናብ ምክንያት የኮንጎ ወንዝ ባለፉት ስድስት አስርት አመታት ውስጥ ባልታየ ሁኔታ በመሙላቱ፣ በዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ እና በኮንጎ ሪፐብሊክ ያስከተለው ጎርፍ ከ300 በላይ ሰዎች ህይወት ሲያጠፋ ከ350 ሺህ በላይ ሰዎች ደግሞ የሰብዓዊ እርዳታ ጠባቂ ሆነዋል። በሚያዚያ ወር በምስራቅ አፍሪካ የጣለው ከፍተኛ ዝናብ ያስከተለው ጎርፍም በታንዛኒያ ከ155 በላይ ሰዎችን ሲገድል፣ ከ200 ሺህ በላይ የሚሆኑ ሰዎች ደግሞ ጉዳት ደርሶባቸዋል። በደቡብ አፍሪካ ባለፉት 40 አመታት ውስጥ አለመታየቱ የተገለጸ ድርቅም በአንጎላ፣ ቦትስዋና፣ ማላዊ፣ ሞዛምቢክ፣ ናሚቢያ፣ ዛምቢያ አንድ ማዳጋስካር ከፍተኛ ጉዳት አስከትሏል። እነዚህ ክስተቶች ታዲያ በህዳር ወር አዘርባጃን ዋና ከተማ፣ ባኩ ውስጥ በተካሄደው 29ኛው ዓለም አቀፍ የአየር ንብረት ጉባዔ መፍትሄ ይገኝላቸዋል ተብሎ ተጠብቆ ነበር። በአየር ንብረት ምክንያት ከፍተኛ ጉዳት እየደረሰባቸው ላሉ ታዳጊ ሀገራት ለመሰጠት ቃል የተገባው የገንዘብ ድጋፍም ወደ 1.3 ትሪሊየን ዶላር ያድጋል የሚል ተስፋ ተጥሎ ነበር። ሆኖም ከበለጸጉት ሀገራት የሚጠበቀው የገንዘብ ድጋፍም ሆነ፣ በከፍተኛ ሁኔታ እንዲቀንሱ የሚጠበቀው የአየር በካይ ጋዞችን ልቀት አለመሳካት ብዙዎችን አስቆጥቷል። መካከለኛው ምስራቅ ከአፍሪካ አህጉር ወጣ ስንል ደግሞ፣ 2024 በዋናነት በዩክሬን፣ በጋዛ፣ በሊባኖስ እና በቅርቡ ደግሞ በሶሪያ የተደረጉ ጦርነቶች የተሞላ ነበር። በተለይ በአመቱ ማገባደጃ በሶሪያ የተደረገው ውጊያ ሀገሪቱን ከግማሽ ምዕተ አመት በላይ ላስተዳድረው የአሳድ ቤተሰብ አገዛዝ ውድቀት ሆኗል። እ.አ.አ በጥቅምት 2023 የሐማስ ታጣቂ ቡድን ያደረሰውን ጥቃት ተክትሎ፣ እስራኤል ከአንድ አመት በላይ በጋዛ ባደረገችው ዘመቻ ከ45 ሺህ በላይ ፍልስጤማውያን መገደላቸውን፣ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የጋዛ ጤና ሚኒስትርን ጠቅሶ ዘግቧል። እንደ አምነስቲ ኢንተርናሽናል እና ሂዩማን ራይትስ ወች ያሉ ዓለም አቀፍ የሰብዓዊ ተቋማትም እስራኤል ጋዛ ውስጥ፣ በፍልስጤም ሕዝብ ላይ የዘር ማጥፋት አድራጎት ፈፅማለች ሲሉ በጦር ወንጀል እና በሰው ልጆች ላይ በሚፈፀሙ ወንጀሎች ከሰዋታል። በ2024 መጀመሪያ ጥር ወር ላይ ደቡብ አፍሪካ ተመሳሳይ ወንጀሎችን ጠቅሳ እስራኤልን በዓለም አቀፉ የወንጀል ፍርድ ቤት ከሳ ነበር። ክሱን የተቀበለው ፍርድቤቱም፣ የእስራኤሉ ጠቅላይ ሚኒስትር ቤንጃሚን ኔታንያሁ፣ የቀድሞ የመከላከያ ሚኒስትራቸው ዮአቭ ጋላንት እና የሐማስ ባለስልጣናትን በጦር ወንጀለኦች በመምክሰስ የእስር ማዘዣ አውጥቶባቸዋል። እስራኤል በጋዛ ላይ የጀመረችውን ጥቃት አጠናቅራ በመካከለኛው ምስራቅ ወዳሉ ሌሎች ሀገራት ፊቷን ያዞረችውም በዚሁ አመት ነው። ሊባኖስ በሚገኘው የሂዝቦላህ ታጣቂዎች ላይ ባደረሰችው ጥቃትም ከ3ሺህ በላይ ሰዎች መገደላቸውን የተባበሩት መንግስታት ድርጅት አስታውቋል። በሺዎች የሚቆጠሩ ደግሞ ከቤት ንብረታቸው ተፈናቅለዋል። ከእነዚህ ውስጥ በዋና ከተማዋ ቤይሩት ጨምሮ፣ በሊባኖስ የተለያዩ ከተሞች በቤት ሰራተኝነት የሚተዳደሩ በሺዎች የሚቅጠሩ ኢትዮጵያውያንም ይገኙበታል። በዚህ ምክንያት በከፍተኛ ችግር ውስጥ እንደሚገኙ ያመለከቱት በቤይሩት የሚኖሩ ኢትዮጵያውያኖች የኢትዮጵያ መንግስት ወደ ሀገራቸው እንዲመልሳቸው ተደጋጋሚ ጥያቄዎችን እያቀረቡ ይገኛሉ። የሩሲያ እና ዩክሬን ጦርነት በሩሲያ እና በዩክሬን መካከል የሚካሄደው ጦርነት ያላሸናፊ እና ያለተሸናፊ በ2024ም ቀጥሏል። በላቁ ወታደራዊ ቴክኖሎጂዎች በመታገዝ፣ ሩሲያ ወደፊት ለመግፋት የምታደርጋቸው ሙከራዎች እና የዩክሬን መልሶ የማጥቃት ዘመቻዎች በንፁሃን ዜጎች እና በሲቪል ተቋማት ከፍተኛ ጉዳት ማድረሳቸውን ቀጥለዋል። አንዳቸውም ግን የማሸነፍ ወይም ወደ ሰላም ድርድር የመምጣት ምልክት አላሳዩም። ይልቁኑም ሁለቱም ሀገራት በ2024 በነበራቸው የውጊያ ሂደት የሰው አልባ አውሮፕላን አጠቃቀማቸው በከፍተኛ ሁኔታ ጨምሮ እስካሁን 1.5 ሚሊየን ድሮኖችን መግዛታቸው ተመልክቷል። ስፖርት 2024 በአብዛኛው ጦርነቶች፣ መፈናቀሎች፣ ረሃብ፣ እና በአየር ንብረት ቀውስ በደቀኗቸው ፈተናዎች የተሞላ ይሁን እንጂ፣ ሙሉ ለሙሉ ግን የጨለመ አልነበረም። በየካቲት ወር አንድ ወር ለተጠጋ ጊዜ የተካሄደው የአፍሪካ ሀገራት የእግር ኳስ ዋንጫ ፍልሚያ የብዙ ኳስ አፍቃሪያንን ቀልብ የሳበ ሆኖ አልፏል። ውድድሩንም አዘጋጇ ሀገር ኳትዲቯር ተፎካካሪዋን ናይጄሪያን 2 ለ 1 በሆነ ውጤት በማሸነፍ፣ በአሸናፊነት አጠናቃለች። ከ60ሺ በላይ ህዝብ በሚያስተናግደው አላሳን ዋተራ (ኢቤምፒ) ስታዲየም የተከናወነውን የፍጻሜ ጨዋታ በሚሊየኖች የሚቆጠሩ አፍሪካዊያን በቀጥታ ስርጭት የተከታተሉት ሲሆን የዘንድሮውን የአፍሪካ ሀገራት ዋንጫ ለማዘጋጀት ኳትዲቯር 1 በሊየን ዶላር ገደማ እንዳወጣች ተመልክቷል። ሐምሌ ላይ በፓሪስ የተካሄደው የበጋ ኦሎምፒክስ ፉክክርም ዓለምን ያስደመሙ አስደናቂ የአትሌቲክስ ትዕይንቶች የታዩበት ሆኖ የተጠናቀቀው በተሰናባቹ 2024 ነበር። በመክፈቻው ስነስርዓት ፓሪስ፣ የሴይን’ን ወንዝ ተከትሎ ባለው ሥፍራ፣ እጅግ ያማረ፣ በከዋክብት የደመቀ እና ታሪካዊ የውበት እና የለውጥ መፍለቂያ ስሟን ያንጸባረቀ ልዩ የመክፈቻ ዝግጅት ያሳየች ሲሆን፣ በዓለም ዙሪያ በፈረንሳይኛ ቋንቋ ከሚጫወቱ ድምጻውያን ከፍተኛ ተደማጭነት ያላት ማሊያዊ-ፈረንሳዊቷ የፖፕ ሙዚቃ ኮከብ አቀንቃኝ አያ ናካሙራ፣ በወርቃማ ቀለም የተንቆጠቆጠ ልብስ ለብሳ፣ በዳንሰኞቿ እና በፈረንሳይ ብሄራዊ የክብር ዘብ ባንድ ታጅባ ተወዳጁን «ጃጃ» የተሰኘ ሙዚቃዋን ተጫውታለች።

በደቡባዊ የዩናይትድ ስቴትስ ክፍል በሚገኙ ግዛቶች በተነሳ አውሎንፋስ የአራት ሰዎች ሕይወት ማለፉን ባለሥልጣናት አስታወቁ። የደረሰው የጉዳት መጠን ላይ ምርመራ እየተደረገ መሆኑንም አመልክተዋል። በቴክሳስ፣ ሉዊዚያና፣ ሚሲሲፒ፣ አላባማ እና ጆርጂያ ውስጥ በአውሎንፋስ ምክንያት የደረሱ ቢያንስ 45 ጉዳቶች ሪፖርት መደረጋቸውን፣ በብሔራዊ አየር ሁኔታ አገልግሎት የአየር ትንበያ ማዕከል ውስጥ የሚሰሩ ባለሞያዎች አስታውቀዋል። ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው ሰዎች ለበዓል በሚጓጓዙበት ወቅት የተነሳው አውሎነፋስ በአየር ማርፊያዎች መዘግየት እና የመንገድ መዘጋጋት የፈጠረ ሲሆን፣ በደቡባዊ ጆርጂያ ግዛት በሚገኘው የአትላንታ ዓለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ብቻ ከ600 በላይ በረራዎች ላይ መዘግየት እንደፈጠረ አንድ የበረራ መከታተያ ተቋም አመልክቷል። የኤሌክትሪክ አገልግሎት መከታተያ ድህረ ገጽ በበኩሉ በሚሲሲፒ፣ ቴክሳስ፣ አላባማ፣ ሰሜን ካሮላይና እና ጆርጂያ የሚኖሩ ከ50 ሺህ በላይ ሰዎች የኤሌክትሪክ አገልግሎት እንደተቋረጠባቸው አመልክቷል።

በኬንያ መንግሥት ላይ ትችት የሚሰነዝሩ ወጣቶች ላይ ያነጣጠረው አፈና እንዲቆም በሚጠይቁ የጎዳና ላይ ሰልፎች ላይ የተሳተፉ ተቃዋሚዎች እና አንድ ተቃዋሚ ፖለቲከኛ ሰኞ ዕለት መታሰራቸው ተገለጸ። የኬንያ ምክር ቤት አባል የሆኑት ሴናተር ኦኪያ ኦምታታህ፣ በዋና ከተማዋ ናይሮቢ ተቃውሞ ያካሄዱ እና ፖሊስ በዚህ ወር ያገታቸውን ሰባት ሰዎች እንዲለቅ የሚጠይቁ መፈክሮችን ያሰሙ የነበሩ በመቶዎች የሚቆጠሩ ሰዎችን ተቀላቅለዋል። ፖሊስ ተቃዋሚዎቹን ለመበተን አስለቃሽ ጋዝ የተጠቀመ ቢሆን፣ ሴናተሩን ጨምሮ በርካታ ሰዎች እጅ ለእጅ ተቆላልፈው ከቦታው ለመነሳት ፈቃደኛ ባለመኾናቸው ለእስር መዳረጋቸው ተዘግቧል። የኬንያ ብሔራዊ የሰብአዊ መብት ኮሚሽን ባለፈው ሐሙስ በአወጣው መግለጫ በመንግሥት ተቺዎች ላይ እየተፈፀመ ነው የተባለው አፈና እየጨመረ መሄድ እንዳሳሰበው ገልጾ ነበር። በሰኔ ወር ከተካሄደው የመንግሥት ተቃውሞ ሰልፍ ወዲህ 82 ተመሳሳይ ውንጀላዎች እንደደረሱትም አመልክቷል። ፕሬዝዳንት ዊሊያም ሩቶ በበኩላቸው ወጣቶች በሰላም እንዲኖሩ መንግሥት አፈናውን እንደሚያስቆም ቅዳሜ ዕለት ገልጸው ነበር። የመብት ተሟጋች ድርጅቶች ከአፈናዎቹ ጀርባ ያለው የሀገሪቱ ፖሊስ መሆኑን በመግለፅ ክስ ቢያቀርቡም፣ ፖሊስ እጁ እንደሌለበት እና ደብዛቸው የጠፉ ሰዎች ጉዳይ ላይ ምርመራ እያካሄደ መሆኑን ገልጿል። 

የቀድሞው የአሜሪካ ፕሬዚደንት ጂሚ ካርተር በ100 ዓመታቸው ከዚህ ዓለም በሞት ተለይተዋል። ካርተር ከፕሬዚደንትነታቸው በፊት  በለውዝ ግብርና ስራ እንዲሁም በጆርጂያ ግዛት አስተዳዳሪነት ሀገራቸውን አገልግለዋል።   ካርተር በአውሮፓዊያኑ አቆጣጣር ፣ ጥር 20 ቀን 1977 የዩናይትድ ስቴትስ ፕሬዚደንት ሆነው ቃለ መሃላ ሲፈጽሙ «እንደ ሀገሪቱ ህዝብ ሁሉ  መልካም መንግስት» እንደሚመሰርቱ  ቃል ገብተው ነበር።  አራት ዓመት የስልጣን ዘመናቸው ግን ርጋታ የራቀው ነበር።ያሻቀበ የዋጋ ንረት እና የስራ አጥነት ቁጥር መጨመር አስተዳደራቸው ቅድሚያ ሊሰጣቸው ያቀዳቸውን ጉዳዮች  አስተጓጉሏል። በግብፅ እና በእስራኤል መካከል  የሰላም ስምምነት እንዲደረስ በማድረግ እና የፓናማ ካናል ስምምነትን እውን በማድረግ  በውጭ ፖሊሲ መስክ ድሎችን አስመዝግበዋል። ኢራን ውስጥ የነበረው የአጋች ታጋች ቀውስ መዘዝ  በኋይት ሀውስ የነበራቸውን ቆይታ  የመጨረሻዎቹን ዓመታት  ተቆጣጥሮ  በ1980ው ጠቅላላ ሀገራዊ ምርጫ እንዲሸነፉ አድርጓቸዋል።  ጂሚ ካርተር ዋይት ኃውስን መናገሻ ካደረጉ  የአሜሪካ ፕሬዚደንቶች ሁሉ ዕድሜ ጠገቡ የነበሩ ሲሆን ፣ ከባለቤታቸው ሮሳሊን ጋር ያሳለፉት 76 ዓመት የትዳር  ዘመንም ከትኛውም አሜሪካ ፕሬዚደንት ትዳር ዘመን ጋር ሲነጻጸር ረጅሙ ሆኖ ተመዝግቧል ። 

  በሲዳማ ብሔራዊ ክልል ፣ ምስራቃዊ ሲዳማ ዞን  በተከሰተ የመኪና አደጋ 71 ሰዎች መሞታቸውን የዞኑ አስተዳደር አስታወቀ። የዞኑ አስተዳዳሪ  ማቴ መንገሻ (ዶ/ር) አደጋው የተከሰተው ከሀዋሳ 125 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ በምትገኘው ቦና ወረዳ- ገላና ወንዝ ተብሎ በሚጠራዉ  አከባቢ  መሆኑን ለአሜሪካ ድምጽ ተናግረዋል ። 68 ወንዶች እና 3 ሴቶች በአጠቃላይ 71 ሰዎች ወድያወኑ መሞታቸው መረጋገጡን አስታውቀዋል።  የቦና ሆስፒታል ስራ አስኪያጂ አቶ አሸናፊ ብልሶ ከሟቾች በተጨማሪ  ፣ 4 ሰዎች ከባድ የአካል ጉዳት ደርሶባቸው ወደ ሆስፒታሉ መጥተው ህክምና እያገኙ መኾናቸውን ለአሜሪካ ድምጽ ተናግረዋል።  አንድ ተጎጂ ደግሞ ከፍ ላለ ህክምና ወደ ሀዋሳ ሪፌራል ሆስፒታል መላካቸውም  ተገልጿል።  የዞኑ አስተዳዳሪ ማቴ መንገሻ (ዶ/ር) ተሳፋሪዎችን ጭኖ ሲጓዝ የነበረ ኤፍ ኤስ አር አይሱዙ የተባለ የጭነት መኪና መንገዱንን ስቶ ፣ በገላና ወንዝ ላይ ከሚገኘው መሻገሪያ ድልድይ ወደ ወንዙ በመውርወሩ ምክንያት አደጋው እንደተከሰተ አብራርተዋል። የአደጋው ሰለባ የኾኑት ከአንድ የሰርግ ስነስርዓት እና በቡና ሳይት ስራ ላይ ቆይተዉ ሲመለሱ የነበሩ የአንድ አከባቢ ወጣቶች መሆናቸውን አስተዳዳሪው አክለው ተናግረዋል ።

  በትግራይ ክልል ፣የመንግስታዊው ትግራይ ቴሌቭዥን  ጋዜጠኞች  ቡድን አባላት ከሰዓታት «እስር » በኃላ በዛሬው ዕለት መለቀቃቸው ተሰምቷል። የክልሉ መንግስት ንብረት የሆነው ቴሌቭዥን ጣቢያ ጋዜጠኞች ቡድን አባላት ፣ ለእስር በተዳረጉበት ወቅት በሰሜን ምዕራብ ትግራይ በሚገኝ የወርቅ ማዕድን ማውጫ ላይ የምርመራ ዘገባ እየሰሩ እንደነበር ታውቋል። ቴሌቭዥን ጣቢያው ጋዜጠኞቹ በአስገደ ወረዳ ፣ በሚይሊ ቀበሌ ተገኝተው ለወርቅ ማዕድን ማውጣት አገልግሎት ላይ የሚውሉ ኬሚካሎች  የፈጠሩትን ጉዳት በተመለከተ ምርመራ እያደረጉ እንደነበረ አረጋግጧል። ለደህንነት ሲባል ስማቸው እንዳይገለጽ የፈለጉ የጣቢያው የቅርብ ምንጮች ለቪኦኤ እንደገለፁት አንድ ጋዜጠኛ፣ አንድ የካሜራ ባለሙያ እና ሾፌራቸው ለእስር ተዳርገዋል። ቆየት ብሎ ከቴሌቭዥን ጣቢያው የወጣው መግለጫ የጋዜጠኛ ቡድኑ አባላት መፈታታቸውን አረጋግጧል። ከታሰሩት ጋዜጠኞች መካከል አንዱ የሆነው እና «ከ 7 ሰዓታት» እስር በኃላ እንደተለቀቀ የተናገረው  ተስፋዝጊ ዓስበይ ፣ የደንብ ልብስ ያልለበሱ ሰዎች በቁጥጥር ስር እንዳዋሏቸው እና ሚይሊ ውስጥ በሚገኝ ፖሊስ ጣቢያ ያሰሯቸው አካላት የአካባቢው የጸጥታ ኃይሎች መሆናቸውን ቆይቶ መረዳቱን ለአሜሪካ ድምጽ ተናግሯል። ተስፋዝጊ የአካባቢው ባለስልጣናት እሱ እና ባልደረቦቹን እንዳስፈቷቸውንም አክሎ ገልጿል።  የሰሜን ምዕራብ ትግራይ የጸጥታ  ዘርፍ ኃላፊ አቶ ተስፋይ አባዲ በአካባቢው የነበሩ  የጸጥታ አካላት ጋዜጠኞችን በቁጥጥር ስር ያዋሏቸው « በአካባቢው ቀረፃ ለማካሔድ የሚያስችል የፍቃድ ደብዳቤ ስላልያዙ ነው » ፣ ሲሉ ለአሜሪካ ድምጽ ተናግረዋል።

ደቡብ ኮሪያ ውስጥ ፣ አንድ የመንገደኞች አውሮፕላን የማኮብኮቢያ ረድፉን ጥሶ ከኮንክሪት አጥር ጋር በመጋጨቱ በትንሹ 179 ሰዎች በእሳት ጋይተው መሞታቸውን ባለስልጣናት ተናገሩ። የጄጁ ኤር ንብረት የሆነው መንገደኛ ጫኝ አውሮፕላን ሙዐን በተባለችው ፣ ከመናገሻዋ ከተማ ሲዮል በስተደቡብ በምትገኝ ከተማ ለማረፍ በሚሞክርበት ቅጽበት ነው አደጋው የተከሰተው። 181 ሰዎችን አሳፍሮ የነበረው አውሮፕላን ከታይላንድ ባንኮክ እየተመለሰ ነበር።አደጋው በሀገሪቱ የበረራ ታሪክ እጅግ አስከፊ ከሆኑት አንዱ እንደሆነ ተነግሯል ። የድንገተኛ አደጋ መከላከል ሰራተኞች ሁለት የአውሮፕላኑን ሰራተኞች ማዳናቸውም ተሰምቷል ። ሁለቱም ሰዎች ለህይወት አስጊ አደጋ እንዳልገጠማቸው ባለስልጣናት ተናግረዋል። ተሳፋሪዎቹ በብዛት ደቡብ ኮሪያውያን ሲሆኑ ፣ ሁለቱ የታይላንድ ዜጎች ነበሩ። የትራንስፖርት ሚኒስቴር ባለስልጣናት ቀደም ብለው ባደረጉት የግንኙነት መሳሪያዎች ግምገማ ፣ የአውሮፕላን ማረፊያው መቆጣጠሪያ ማማ ሰራተኞች ፣ አውሮፕላኑ ለማረፍ ከማቀዱ ጥቂት ቀደም ብሎ አዕዋፍት ከአውሮፕላኑ ጋር ሊጋጩ ይችላሉ የሚል የስጋት ማስጠንቀቂያ መስጠታቸውን እና አብራሪው ሌላ ቦታ እንዲያርፍ መፍቀዳቸውን ያሳያል። የታይላንድ አየር ማረፊያዎች ኃላፊ ኬራቲ ኪጅማናዋት በሰጡት መግለጫ የጄጁ ፣ በረራ 7C 2216 አውሮፕላን ፣ ከሱቫርናብሁሚ አየር ማረፊያ ሲነሳ ፣ ምንም የተለየ ሁኔታ እንዳልተመዘገበበት አረጋግጠዋል። ጄጁ ኤር በሰጠው መግለጫ ለአደጋው ጥልቅ ይቅርታ ከጠየቀ በኃላ ፣ የድህረ አደጋ ሁኔታዎችን ለመቆጣጠር የተቻለውን ሁሉ እንደሚያደርግ አስታውቋል። በቴሌቭዥን በተላለፈው የጋዜጠኞች ማስገንዘቢያ ላይ የጄጁ ኤር ፕሬዝዳንት ኪም ኢ-ባ ከሌሎች የኩባንያው ከፍተኛ ባለስልጣናት ጋር በመሆን በይቅርታ ደንብ እጅ በመንሳት የሟቾችን ቤተሰቦች ይቅርታ ጠይቀው ፣ ለክስተቱ “ሙሉ ሀላፊነት” እንደሚሰማቸው ተናግረዋል። ኪም አየር መንገዱ በወቅቱ ባደረገው ምርመራ በአውሮፕላኑ ላይ ምንም ዓይነት የሜካኒካል ችግር አለመኖሩን እና የአደጋውን መንስኤ በተመለከተ የመንግስት የምርመራ ውጤቶችን እንደሚጠባበቅ ተናግረዋል። (ዘገባው የአሶሼትድ ፕረስ ነው)

በሶማሊያ የሚሰማሩ የብሩንዲ ወታደሮች ቁጥርን በተመለከተ በሶማሊያ እና ብሩንዲ ሀገራት መካከል የተፈጠረው አለመግባባት ወደ አፍሪካ ህብረት የሰላም ተልዕኮ ማምራቱን ተከትሎ በሰላም ተልዕኮው ሽግግር ላይ ስጋት ደቅኗል ። ሶማሊያ በተልዕኮው ውስጥ 1041 የብሩንዲ ወታደሮች እንዲሳተፉ የደለደለች ቢሆንም ብሩንዲ ግን ቁጥር በቂ ያልሆነ እና የወታደሮቿን ድጋፍ እና ስምሪት ደህንነት ለአደጋ የሚያጋልጥ መሆኑን ተናግራለች። ብሩንዲ በትንሹ 2000 ወታደሮችን ለማሰማራት እንደምትሻ ዲፕሎማቶች ተናግረዋል። የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የጸጥታው ምክር ቤት ፣ አዲስ ለተቋቋመውን የአፍሪካ ህብረት ፣ የሶማሊያ ድጋፍ እና መረጋጋት ተልዕኮ (ኤዩሶም) ድጋፍ ሰጥቷል ።ተልዕኮው በስራ ላይ የቆየውን የአፍሪካ ህብረት የሽግግር ተልዕኮ በሶማሊያ (አትሚስ) ከአውሮፓዊያኑ ጥር 1.2025 ጀምሮ ይተካል ።አዲሱ ተልዕኮ በሀገሪቱ ውስጥ ለ12 ወራት ይሰማራ ዘንድ ጸድቆለታል። የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ፣ የአፍሪካ ህብረት 1,040 ፖሊሶችን ጨምሮ እስከ 12,626 መለዮ ለባሾችን እስከ ሰኔ 30 ፥ 2025 በሚዘልቀው የተልዕኮው የመጀመሪያ ምዕራፍ የስራ ዘመን እንዲያሰማራ ስልጣን ሰጥቶቷል።የሶማሊያ ባለስልጣናት እስካሁን ድረስ ከሶስት ሀገራት -ማለትም ከዮጋንዳ ፣ ጅቡቲ እና ኬንያ 11000 ወታደሮችን ማካተታቸውን አስታውቀዋል። በአውሮፓዊያን ታህሳስ 26 በሶማሊያ መከላከያ ሚኒስትር አብዱልቃድር ሞሐመድ ኑር የተጻፈው ደብዳቤ ፣የሚሰማሩ ብሩንዲ ወታደሮችን ቁጥር በተመለከተ ስምምነት ላይ አለመደረሱን ጠቁሟል ። አንድ የብሩንዲ ዲፕሎማት ፣ የወታደሮችን ቁጥር በተመለከተ ልዩነት መኖሩን አረጋግጠዋል። “የሶማሊያ ባለስልጣናት ወታደሮቻችንን ለአደጋ የሚያጋልጥ ቁጥር በመመደብ ክብራችንን ዝቅ አድርገዋል።ውለታን በመዘንጋት ፣ብሩንዲያውያን ለሶማሊያውያን ያላቸውን ጥልቅ ስሜት በቅጡ መገንዘብ አልቻሉም «፣ ሲሉ አንድ የብሩንዲ ባለስልጣን ለቪኦኤ አፍሪቃ ቀንድ አገልግሎት በዋትሳፕ መገናኛ በኩል መልዕክት ሰደዋል። “በዛሬ እና በታህሳስ 31(እ ኤ አ) መካከል አንዳች ለውጥ ካልተፈጠረ ወደ ሀገራችን እንመለሳለን ።ለመቆየት አንጓጓም ። ክብራችን ተነክቷል ፣ ስለሆነም ይቅርታን እንሻለን » ሲሉም ዲፕሎማቱ አክለዋል ። ለወታደሮች ቅነሳ ብሎም በታህሳስ 2024 ሶማሊያን ለቆ ለመውጣት የሚያስችል የጊዜ ተመን ለመበየን የሚያስችል የስራ መዋቅር ተፈጻሚ ከሆነ በኃላ የቀድሞው የሶማሊያ የሰላም ተልዕኮ በምሕጻሩ «አሚሶም» ከአውሮፓዊያኑ 2022 በኃላ በ አትሚስ ተተክቷል። የወታደሮቹ የመልቀቂያ ጊዜ እየተቀራበ በመጣበት በአሁኑ ጊዜ ፣ የአፍሪካ ህብረት ፣ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ፣ እና የሶማሊያ መንግስት -አልሸባብ አሁንም አደጋ በመጣል ፣ የተገኙ ድሎችን እንዳይቀለብስ ስጋት አድሮባቸዋል። በዚህም ምክንያት የሶማሊያ መንግስት ወታደሮቹን ለማዘጋጀት ተጨማሪ ጊዜ የሚሰጠውን አዲሱን የአፍሪካ ህብረት ፣ የሶማሊያ ድጋፍ እና መረጋጋት ተልዕኮ (ኤዩሶም) ማቋቋም አስፈልጓል። ከዚህ በተጨማሪ በአዲሱ የአፍሪካ ህብረት ተልዕኮ ውስጥ ኢትዮጵያ የሚኖራት ሚናም አለየም ። የኢትዮጵያ ባለስልጣናት በተልዕኮው ውስጥ ለመሳተፍ ዝግጁ መሆናቸውን ቢናገሩም ፣ አንዳንድ ባለስልጣናት ግን የኢትዮጵያን ሚና ይጠራጠሩታል።

የናይጄሪያ ባለሥልጣናት በሰሜን ምዕራቧ ክፍለ ግዛት ሶኮታ ውስጥ በፈረንጆች ገና ዕለት ቢያንስ አስር ሰዎች በተገደሉበት የአየር ጥቃት ጉዳይ ምርመራ ጀምረናል ብለዋል፡፡ የጦር ኅይሉ በበኩሉ የአየር ጥቃቱ በአካባቢው የሚንቀሳቀስ አዲስ ታጣቂ ቡድንን እንጂ ሲቪሎችን ዒላማ ያደረገ አልነበረም ብሏል፡፡ ቲመቲ ኦቢዬዙ ከአቡጃ ያስተላለፈውን ዘገባ ቆንጅት ታየ ወደ አማርኛ መልሳዋለች፡፡  

በፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት የድሬዳዋ ምድብ ችሎት የጂጂጋ ተዘዋዋሪ ችሎት በሽብር ወንጀል ተጠርጥረው በ4 መዝገቦች የተከሰሱ 88 የአልሸባብ አባላት ናቸው የተባሉ ተከሳሾች ላይ እስከ 20 ዓመት የሚደርስ እሥራት ፍርድ አስተላልፏል። ተከሳሾቹ በ2014 ዓም እና በ2015 ዓ/ም የጸጥታ አካላትና ሰላማዊ ሰዎች ላይ ጉዳት በማድረስ፣ ከ13 ሚሊዮን ብር በላይ ንብረት በመዝረፍና በማውደም እንዲሁም መንግሥታዊ መረጃዎችን ለአልሸባብ የሽብር ቡድን አሳልፈው በመስጠት የተከሰሱ መሆናቸው ታውቋል፡፡

በዛምቢያ የሚዲያ ነጻነት ጥቃት እየደረሰበት እንደሆነ አዲስ የወጣ ጥናት አመለከተ፡፡ በጥናቱ ላይ አስተያየታቸውን በመስጠት ከተሳተፉት መካከል ስድሳ በመቶ የሚሆኑት በጋዜጠኞች እና ፀሃፊዎች ላይ በሚደርሱ ተዳጋጋሚ ትንኮሳና ማስፈራራት ምክንያት ሚድያዎች በነጻነት ስራቸውን እየሰሩ ነው ብለው እንደማያስቡ ተናግረዋል፡፡ በካቲ ሾርት የተዘጋጀውን ዘገባ አስማማው አየነው ወደ አማርኛ መልሶታል፡፡

ኮሚሽኑ ዛሬ  ባወጣው መግለጫ ቀድሞ የታገዱ ድርጅቶቹ አቤቱታ እንደደረሰው ገልጾ ጉዳዩን እየተከታተለ ባለበት ወቅት “ተመሳሳይ ይዘት ባለው እና ተቋማቱ የፈጸሟቸውን ከባድ የሕግ ጥሰቶች በዝርዝር ባላስቀመጠ ደብዳቤ“ ተጨማሪ ሁለት ድርጅቶች መታገዳቸውን አሳሳቢ ሆኖ እንዳገኘው ገልጿል፡፡ በሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች ላይ በተደጋጋሚ  የሚተላለፉ እገዳዎች የሲቪክ ምኅዳሩን በማጥበብ እና በማኅበር የመደራጀት መብት ላይ አሉታዊ ተጽእኖ እንዳይፈጥሩ  ጥንቃቄ ሊደረግ ይገባል ሲልም አሳስቧል፡፡  የሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች ባለሥልጣን በአሁኑ ወቅት በሰብዓዊ መብቶች ዙሪያ የሚሠሩትን የመብቶች እና ዴሞክራሲ ዕድገት ማእከል፣ የሕግ ባለሙያዎች ለሰብአዊ መብቶች፣ የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ጉባኤ እና የኢትዮጵያ የሰብአዊ መብቶች ተሟጋቾች ማዕከልን ከማንኛውም እንቅስቃሴ አግዷል፡፡ ባለሥልጣኑ፣ የሰብዓዊ መብቶች ተሟጋች ድርጅቶችን ያገደው “ገለልተኛ አይደላችሁም፣ ከዓላማ ውጭም ተንቀሳቅሳችኋል” በሚል እና ተያያዥ ምክንያቶች መኾኑን በጻፈላቸው ደብዳቤ አመልክቷል፡፡ የታገዱ ድርጅቶች ኅላፊዎችም የቀረበበባቸውን ውንጀላ ለአሜሪካ ድምጽ በሰጧቸው አስተያየቶች ማስተባበላቸው ይታወሳል፡፡ የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ኮሚሽንም “ባለሥልጣኑ የድርጅቶቹን የዕለት ተዕለት እንቅስቃሴ አደጋ ላይ በማይጥል መልኩ የምርመራ ሥራዎቹን በተቻለ ፍጥነት አጠናቆ ወደ ሥራቸው የሚመለሱበትን ሁኔታ እንዲያመቻች” በመግለጫው ጠይቋል፡፡

የጀርመኑ ፕሬዝደንት ፍራንክ ቫልተር ሽታይንማየር ዛሬ ዓርብ የሃገሪቱን ፓርላማ በትነው በሚቀጥለው ወር ምርጫ እንዲደረግ አዘዋል። ቻንስለር ኦላፍ ሾልዝ ከሳምንት በፊት መተማመኛ ድምጽ በማጣታቸውና ባለፈው ወር የገንዘብ ምኒስትራቸውን ማባረራቸውን ተከትሉ፣ በሶስት ፓርቲዎች ጥምር ያቋቋሙት መንግስት ፈርሷል። የዋና ዋና ፓርቲ መሪዎች እአአ በመጪው የካቲት 23 የፓርላማ ምርጫ እንዲደረግ ስምምነት ላይ ደርሰዋል። ምርጫው የሚካሄደው ቀድሞ ከታቀደው ሰባት ወራት ቀደም ብሉ ነው። ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወዲህ የወጣው የጀርመን ሕገ መንግሥት፣ ‘ቡንደስታግ’ ወይም የሃገሪቱ ሸንጎ ራሱን መበተን ስለማይችል፣ ውሳኔውን የመስጠት ሃላፊነቱ ፕሬዝደንቱ ላይ ወድቋል። በዚህም መሠረት ፍራንክ ቫልተር ሽታይንማየር ፓርላማውን በትነው ምርጫ እንዲደረግ አዘዋል። የምርጫ ዘመቻው ግን ፓርላማው ከመበተኑ በፊትም በመካሄድ ላይ ነበር። በሕዝብ አስተያየት መለኪያ መሠረት ወግ አጥባቂው የተቃዋሚዎች ስብስብ በመምራት ላይ ሲሆን፣ የኦላፍ ሾልዝ ፓርቲ ደግሞ ይከተላል። በምርጫው ቁልፍ ጉዳዮች የሆኑት ፍልሰት፣ የተዳከመው ኢኮኖሚ እና ለዩክሬን የሚሰጥ ድጋፍ ናቸው።

ካዛክስታን ውስጥ የተከሰከሰውና 38 ሰዎች ሕይወታቸውን ያጡበትን የአውሮፕላን አደጋ መንስኤ በተመለከተ ሩሲያ እና ሌሎች ወገኖች ጣት በመጠቋቆም ላይ ናቸው። በአደጋው 29 ሰዎች ላይ ጉዳት ደርሷል። ስድሳ ሰባት መንገደኞችን ይዞ ሲጓዝ የነበረው የአዘርባጃን አየር መንገድ አውሮፕላን ካዛክስታን ውስጥ በተከሰከሰበት ወቅት በቼችንያ ክልል ውስጥ በዩክሬን የድሮን ጥቃት በመፈጸም ላይ እንደነበር የሩሲያ ሲቪል አቪዬሽን ኅላፊ ዲሚትሪ ያድሮቭ ሲናገሩ፣ አንድ የአዘርባይጃን ምክር ቤት አባል እና በርካታ የአቪዬሽን ባለሙያዎች ደግሞ አውሮፕላኑ የተከሰከሰው በሩሲያ በተተኮሰ የአየር መቃወሚያ መሆኑን ይገልጻሉ። አውሮፕላኑ ከአዘርባጃን መዲና ባኩ ወደ ሩሲያዋ የቼችንያ መዲና ግሮዝኒ በማምራት ላይ እንደነበር ታውቋል። አውሮፕላኑ አቅጣጫውን በመቀየር በካዛክስታኗ አክታ ከተማ በድንገት ለማረፍ በመሞከር ላይ ሳለ ተከስክሷል። የአዘርባጃን፣ ካዛክስታን እና የሩሲያ ባለሥልጣናት የአደጋውን መንስኤ በተመለከተ ከመናገር ተቆጥበው የነበረ ቢሆንም፣ ራሲም ሙሳቤኮቭ የተባሉ የአዘርባጃን ምክር ቤት አባል፣ አውሮፕላኑ በግሮዝኒ ሰማይ ላይ ሳለ ተመትቶ እንደወደቀ ለሃገሪቱ ዜና አገልግሎት ተናግረዋል። “ሩሲያ ይቅርታ ትጠይቅ” ሲሉም አክለዋል። የፓርላማ አባሉን መግለጫ በተመለከተ የተጠየቁት የክሬምሊን ቃል አቀባይ ዲሚትሪ ፔስኮቭ፣ አስተያየት ከመስጠት ተቆጥበው፣ «የአደጋውን መንስኤ የሚወስኑት መርማሪዎች ናቸው» ብለዋል።

በኢትዮጵያ የሶማሌ ክልል የጸጥታ ኃይሎች እና በክልሉ ዳአዋሌ መንደር የሚንቀሳቀሱ የጎሣ ታጣቂዎች መካከል ለሦስተኛ ጊዜ በተቀሰቀሰ ግጭት በርካታ ሰዎች መሞታቸውን ባለሥልጣናት አስታወቁ። የመጀመሪያዎቹ ሁለት ውጊያዎች የተካሄዱት ባለፈው ሳምንት ረቡዕ እና አርብ ሲሆን፣ ከሁለቱም ወገኖች ሰዎች መሞታቸው እና ትላንት ረቡዕ በተካሄደው ውጊያ ቁጥራቸው የበዛ ሰዎች መገደላቸው ተገልጿል፡፡ የአፍሪካ ቀንድ ዘጋቢ ሃሩን ማሩፍ ያደረሰን ያደረሰን ዘገባ ነው፡፡

ዓለም በሚቀጥለው ወር የተመራጩን ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትረምፕ ወደ ዋይት ሀውስ መመለስ በሚጠባበቅበት በዚህ ወቅት፣ ታይዋን እየተባባሰ ካለው የቻይና ጠብ አጫሪነትና ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር በሚኖራት በውል ባልታወቀው ግንኙነት መካከል ተይዛለች፡፡ የቪኦኤ ዘጋቢ ዊሊያም ያንግ ከታይፔ ተከታዩን ዘግቧል፡፡ ደረጀ ደስታ ያቀርበዋል ወደ አማርኛ መልሶታል፡፡  

በየመን ሰነአ ዓለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ የደረሰውን የአየር ጥቃት ተከትሎ፣ በወቅቱ በሥፍራው የነበሩት የዓለም ጤና ድርጅት ዋና ዲሬክተር ዶ/ር ቴድሮስ አድሃኖም ከጥቃቱ መትረፋቸውን አስታውቀዋል። ዶ/ር ቴድሮስ በX ማኅበራዊ መድረክ ላይ ባሰፈሩት መልዕክት፣ በየመን የተገኙት በሃገሪቱ ታግተው የሚገኙ የተመድ ሠራተኞችን ለማስለቀቅ ድርድር ለማድረግ እንደነበር አመልክተዋል። “ሰነአ ላይ ወደ አውሮፕላን ልንገባ ስንል አየር ማረፊያው ላይ ድብደባ ደርሷል። አንድ የበረራ ባልደረባችን በጥቃቱ ተጎድቷል፣ እንዲሁም ሁለት ሰዎች እንደሞቱ ሪፖርት ተደርጓል” ሲሉ ዶ/ር ቴድሮስ በመልዕክታቸው አስታውቀዋል። “እኔም ሆንኩ የተመድ እና የዓለም ጤና ድርጅት ባልደረቦቼ ተርፈናል” ሲሉም አክለዋል። በእስራኤልና በሁቲ አማጺያን መካለከል ውጥረት ማየሉን ተከትሉ በአየር ማረፊያውና አማጺያኑ በሚገኙባቸው አካባቢዎች ባሉ ወታደራዊ መሠረቶች እና የኃይል ማመንጫዎች ላይ የአየር ጥቃቶች በመደረግ ላይ ናቸው። የእስራኤሉ ጠቅላይ ምኒስትር ቤንጃሚን ኔታያሁ “ሥራው እሰከሚጠናቀቅ ድረስ ድብደባው ይቀጥላል” ብለዋል። የሁቲ አማጺያን ባለፉት ሁለት ቀናት ሁለት ጊዜ ወደ እስራኤል ሚሳኤል ተኩሰው እንደነበር ሲታወስ፣ ዛሬ በሰነአ የደረስውን የአየር ጥቃት “ጽዮናውያን በየመን ሕዝብ ላይ የፈጸሙት ወንጀል ነው” ሲሉ የሁቲ ቃል አቀባይ ሞሃመድ አብዱልሰላም ተናግረዋል። የእስራኤል ሠራዊት በበኩሉ“ ተዋጊ አውሮፕላኖቹ በሁቲ አማጺያን ሥር ባሉ ወታደራዊ ኢላማዎች ላይ ድብደባ መፈጸማቸውን አስታውቋል። በጋዛ ጦርነቱ ከፈነዳ ወዲህ የሁቲ አማጺያን ከፍልስጤማውያን ጋራ አጋራነታቸውን ለማሳየት በሚል በርካታ ሚሳዬሎችንና እና ድሮኖችን ወደ እስራኤል ሲያስወነጭፉ ቆይተዋል።