នៅរសៀលថ្ងៃទី​៧ ខែ​សីហា ឆ្នាំ​២០២៥​នេះ​​ កិច្ចប្រជុំវិសាមញ្ញគណៈកម្មាធិការព្រំដែនទូទៅកម្ពុជា-ថៃ GBC កំពុងចាប់ផ្តើម ​​នៅទីក្រុង​​គូ​ឡាឡាំពួរ ​ដោយមាន​ការចូលរួមរបស់​តំណាង​ប្រទេសទី៣ គឺម៉ាឡេស៊ី អាមេរិក និងចិន។ ​តែមុនកិច្ចប្រជុំនេះបើកទ្វារ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេស លោក ជុំ សន្ទរី​ ​​បានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាស្រងាកចិត្ត ​ដែលថៃនៅតែបន្ត​ធ្វើយុទ្ធនាការ​ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ដើម្បី​​បំភ្លៃ​​ឆន្ទៈ​របស់កម្ពុជាដែលចង់បានតែសន្តិភាព​។ ​តាម​លោក ជុំ សុន្ទរី យុទ្ធនាការនេះជាការប៉ុនប៉ងបំភាន់សហគមន៍អន្តរជាតិ ​និងបង្វែរ​ការចាប់អារម្មណ៍ពីសកម្មភាពឈ្លានពានរបស់ថៃខ្លួនឯងផ្ទាល់មកលើកម្ពុជា។

សហរដ្ឋអាមេរិកបានអះអាងពីការត្រៀមបំពាក់ប្រព័ន្ធឃ្លាំមើលតាមអាកាស ផ្តល់គ្រឿងបរិក្ខារផ្នែកយោធា និងសម្ភារៈបច្ចេកទេសទំនើបដទៃទៀត ដើម្បីចូលរួមតាមដានការអនុវត្តបទឈប់បាញ់រវាងយោធាកម្ពុជា និងថៃ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ម៉ាលី សុជាតា ក្នុងសន្និសីទកាសែតនាព្រឹកថ្ងៃទី៧ ខែសីហានេះ។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ថា ខ្លួននឹងតាមដានយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ជាទីបំផុត ដើម្បីធានាថា បទឈប់បាញ់នេះនឹងប្រព្រឹត្តទៅប្រកបដោយភាពជោគជ័យ និងមានប្រសិទ្ធភាព។

រដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីក្រសួងការពារជាតិថៃនៅថ្ងៃទី៥ ខែសីហា បានលើកសំណើចំនួន ៨ចំណុចក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការព្រំដែនទូទៅ (GBC)ជាមួយកម្ពុជា និងរំពឹងថា បើកម្ពុជាទទួលយកសំណើទាំងនោះ កិច្ចប្រជុំថ្ងៃទី៧ ខែសីហានឹងសម្រេចបានលទ្ធផលល្អ។ នេះជាសម្រង់សម្តីរបស់លោក ណាត់ថាផុន ណាក់ផានិត រដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីក្រសួងការពារជាតិថៃ ចុះផ្សាយដោយសារព័ត៌មាន Thai Enquirer នាថ្ងៃទី ៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥។ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិថា ថៃមានចេតនាបំប៉ោងព័ត៌មាន ដើម្បីបង្កការភាន់ច្រឡំដល់សាធារណមតិ។

មានអត្តពលិក និងពលរដ្ឋខ្មែរជាង១ពាន់នាក់ បានចូលរួមព្រឹត្តិការណ៍រត់ដើម្បីសន្តិភាព នៅទីក្រុងភ្នំពេញ កាលពីល្ងាចថ្ងៃអង្គារទី៥សីហា។​ ទឹកចិត្តរបស់អត្តពលិកនិងពលរដ្ឋខ្មែរ ចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍កីឡាមួយនេះ គឺដើម្បីបញ្ជាក់ពីការគាំទ្រដល់វីរភាពនៃកងទ័ពកម្ពុជា ដែលកំពុងស្ថិតក្នុងសមរភូមិជួរមុខ នៃសង្រ្គាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ បើទោះជាគ្មានអ្វីអាចរួមចំណែកបានក៏ដោយ តែពលរដ្ឋខ្មែរជឿថា ការផ្តល់កម្លាំងចិត្តពីចម្ងាយ ជាឱសថមិនអាចខ្វះបាន ដល់ស្មារតីកងទ័ពកម្ពុជាដែលកំពុងតតាំងនឹងខ្មាំងសត្រូវ។

នៅរសៀលថ្ងៃទី ៦​ ខែសីហានេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ជុំ សុន្ទរី  ប្រាប់សន្និសីទព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោយអំពាវនាវឲ្យភាគីថៃ បញ្ឈប់សកម្មភាពយោធាជាឯកតោភាគីនៅតាមព្រំដែនប្រទេសទាំង២ ដែលបង្កហានិភ័យដល់ការកើតឡើងជាថ្មីនូវការវាយប្រយុទ្ធគ្នា និងធ្វើឲ្យមានអស្ថិរភាពនៅតាមបណ្តោយព្រំដែន។ ការអំពាវនាវរបស់ភាគីកម្ពុជា កើតឡើង ក្រោយយោធាថៃនៅបន្តធ្វើសកម្មភាពបំពានលើដែនអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា ដោយការរាយបន្លាលួសនៅត្រង់ច្រកអានសេះ​ ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ របស់កម្ពុជា។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជាឧត្តមសេនីយ៍ឯក ម៉ាលី សុជាតា នៅរសៀលថ្ងៃទី ៦​ ខែសីហានេះ ក៏បានប្រកាសច្រានចោលព័ត៌មានរបស់កាសែតថៃ ដែលថា ទាហានកម្ពុជាម្នាក់នៃបញ្ជាការដ្ឋានអង្គរក្សរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្រោមការសង្ស័យថា បានធ្វើសកម្មភាពចារកម្មយកព័ត៌មានពីយោធាថៃបញ្ជូនមកកម្ពុជា។

អ៊ីស្រាអែលត្រូវយកឈ្នះពួកប្រដាប់អាវុធហាម៉ាស និងរំដោះចំណាប់ខ្មាំង។ នេះបើតាមនាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីស្រាអែល លោក បេនចាមិន នេតាន់យ៉ាហ៊ូ ដែលថ្លែងក្នុងសម្តីម៉ឺងម៉ាត់។ ដើម្បីសម្រេចវត្ថុបំណងនេះ លោក នេតាន់យ៉ាហ៊ូ បានចេញបញ្ជាឲ្យកងទ័ពសម្រុកវាយលុក និងឈានទៅកាន់កាប់តំបន់ហ្កាហ្សាទាំងស្រុង ហើយត្រួតត្រាជំរំភៀសខ្លួនប៉ាឡេស្ទីនថែមទៀត។

កាលពី៨០ឆ្នាំមុន ពោលនៅថ្ងៃទី៦ សីហាឆ្នាំ១៩៤៥ និងជាប្រវត្តិសាស្ត្រ គ្រាប់បែកបរមាណូ ១គ្រាប់ដំបូងត្រូវបានអាមេរិកទម្លាក់លើក្រុងហ៊ីរ៉ូស្ហ៊ីម៉ា និងលើក្រុងណាហ្កាសាគីនៅ ៣ថ្ងៃបន្ទាប់។ ក្នុងពេលតែមួយប៉ប្រិចភ្នែក គ្រាប់បរមាណូបានផ្តាច់ជីវិតមនុស្សអស់ ជាង២១ម៉ឺននាក់ និងជាង១៥ម៉ឺននាក់រងរបួស។ ថ្វីបើសង្គ្រាមលោកបានបិទបញ្ចប់ ហើយហ៊ីរ៉ូស្ហ៊ីម៉ា និងណាហ្កាសាគីបានក្លាយជានិម្មិតរូបនៃសន្តិភាពក្តី តែការចងចាំនៃការទម្លាក់គ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរហាក់កំពុងតែចាប់រលុបជាមួយពេលវេលា។

នៅចំពោះមុខវិបត្តិអង្ករឡើងថ្លៃ រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនមាននយោបាយថ្មី។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនបានប្រកាសនៅថ្ងៃអង្គារ ទី៥ សីហា ២០២៥នេះ លើកទឹកចិត្តឱ្យប្រជាកសិករដាំស្រូវឱ្យបានច្រើនជាងមុនដើម្បីបង្កើនទិន្នផលស្រូវ។

សមត្ថកិច្ចកម្ពុជាចាប់បានសាច់បង្កកទម្ងន់ជិត ៧តោនដែលគ្មានប្រភពច្បាស់លាស់ និងនាំចូលមកកម្ពុជាដោយខុសលក្ខណៈបច្ចេកទេសត្រឹមត្រូវ។ នេះបើតាមការឱ្យដឹងពីលោក ហ៊ុន សារ៉ាត់ អនុប្រធានអគ្គនាយកដ្ឋានសុខភាពសត្វ និងផលិតកម្មសត្វ នៅថ្ងៃទី៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥។ យ៉ាងណាមិញ រូបភាពនៃការនាំចូលសាច់បង្កកតែងមានជាហូរហែ ក្នុងនោះសាច់ដែលចាប់បានភាគច្រើនគឺត្រូវបានដឹកចេញពីប្រទេសវៀតណាម។

នគរបាលថៃនៅខេត្តបុរីរម្យ បានចាប់ខ្លួនបុរសម្នាក់ដែលសង្ស័យថា ជាទាហានក្នុងកងអង្គរក្សរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ​លោក ហ៊ុន​ សែន។ នគរបាលថៃដាក់ការសង្ស័យថា​ បុរសម្នាក់នោះ បានចូលទៅសម្ងំក្នុងស្រុកក្រសាំង នៃខេត្តរបស់ថៃដែលនៅជាប់ខេត្តឧត្តរមានជ័យរបស់កម្ពុជា ដើម្បីយកការណ៍ពីទាហានថៃ។ តែអ្នកវិភាគយល់ថា ថៃកំពុងបង្កើតរឿងដើម្បីទម្លាក់ការទទួលខុសត្រូវលើភាគីកម្ពុជា។

តុលាការ​អាល្លឺម៉ង់ បើកសវនាការកាត់ក្តី​​ចារបុរស​ម្នាក់​ ជា​ពលរដ្ឋ​អាល្លឺម៉ង់​ដើម​កំណើត​ចិន​ ដែល​បាន​លួច​ស៊ើប​យការណ៍​សម្ងាត់​ពី​យោធា​ សេដ្ឋកិច្ច និង​នយោបាយ​របស់សហភាព​អឺរ៉ុប​និង​​អាល្លឺម៉ង់​ ឲ្យប្រទេស​​ចិន។​​ រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​ប៉េកាំងបាន​បដិសេធ​ច្រានចោល​ថា រឿង​នេះ​គ្មាន​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ចិន​ទេ​។​ 

ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា សម្រេចពន្យារពេលប្រឡងសញ្ញបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ(បាក់ឌុប)ចំនួន ១០ថ្ងៃ ទៅមុខទៀត ពោលលើកពីថ្ងៃទី ១៨ និងថ្ងៃទី១៩ សីហា ទៅធ្វើនៅថ្ងៃទី ២៨ និងថ្ងៃទី២៩ សីហា ឆ្នាំ២០២៥វិញ។ ការពន្យារពេលនេះ ដើម្បីសម្រួលឲ្យមានការគាំទ្រពិសេសដល់បេក្ខជនក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងព្រះវិហារ ជាទីដែលរងគ្រោះដោយសារសង្គ្រាមរវាងកម្ពុជា និងថៃ និងដែលនៅមិនទាន់ធូរស្រាល។

ប្រធានអាស៊ានប្តូរវេន និងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីម៉ាឡេស៊ី លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ឹម បានឲ្យដឹងថា ម៉ាឡេស៊ីបានកំពុងប្រើប្រាស់ផ្កាយរណប ដើម្បីតាមដានមើលការអនុវត្តបទឈប់បាញ់រវាងកម្ពុជា និងថៃ។ លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ឹម បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះនៅចំពោះមុខសមាជិកសភាម៉ាឡេស៊ីនាព្រឹកថ្ងៃទី៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ និងចំពេលដែលគណៈប្រតិភូកម្ពុជា-ថៃ កំពុងមានកិច្ចប្រជុំ GBC នៅម៉ាឡេស៊ីផងដែរ។

កម្ពុជា និងថៃ បានសម្រេចនូវបទឈប់បាញ់មួយដែលជាគំនិតផ្តួមផ្តើមរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក ដូណាល់​ ត្រាំ ដោយមានការសម្របសម្រួលពីប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងមានចិនជាសាក្សី កាលពីថ្ងៃទី ២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៥នៅទីក្រុង ពូត្រាចាយ៉ា។ តែមិនបានមួយសប្តាហ៍ផង យោធាថៃ​បានបង្ហាញកាយវិការមើលស្រាលបទឈប់បាញ់នេះ ដោយបញ្ជូនកងទ័ព និងគ្រឿងចក្ររុលចូល និងរាយបន្លាលួសលើទឹកដីកម្ពុជានៅច្រកអានសេះក្នុងខេត្តព្រះវិហាររបស់កម្ពុជា។ អ្នកតាមដានសង្គមកម្ពុជា ស្នើឲ្យកម្ពុជាត្រិះរិះរកគ្រប់មធ្យោបាយ​ ជាពិសេសយន្តការការទូត ដើម្បីបង្អាក់សន្ទុះនៃការឈ្លានពានរបស់យោធាថៃ។

ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃការធ្វើទំនើបកម្មគ្រឿងសព្វាវុធការពារជាតិ អូស្ត្រាលីបានប្រកាសនៅថ្ងៃអង្គារ ទី៥ សីហាពីការទិញនាវាចម្បាំងចំនួន ១១គ្រឿងពីជប៉ុនក្នុងតម្លៃទឹកប្រាក់ ៦ ០០០លានដុល្លារអាមេរិក។ នេះជាកិច្ចព្រមព្រៀងសព្វាវុធដ៏ធំមិនធ្លាប់មានសម្រាប់ជប៉ុន និងអូស្ត្រាលី។

ក្នុងបរិបទតានតឹងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រទេសហ្វីលីពីនត្រៀមធ្វើសមុទ្ធយោធាយោធាជើងទឹកជាមួយឥណ្ឌា។ ឥណ្ឌា ដែលជាគូប្រជែងដ៏ចាស់វស្សា ទល់នឹងមហាយក្សចិន។ ការធ្វើសមុទ្ធទ្វេភាគីរវាងកងទ័ពឥណ្ឌានិងហ្វីលីពីន ត្រូវឯកភាពគ្នានៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីននៅក្រុងញូវដេលី។ ប្រទេសទាំង២ក៏មានគម្រោងសហការគ្នាជាច្រើនទៀតនៅក្នុងវិស័យយោធា។

ក្នុងសន្និសីទកាសែតនៅថ្ងៃទី​៥សីហានេះ លោក ជុំ សន្ទរី អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាច្រានចោលជាថ្មីម្តងទៀត ចំពោះ​ការចោទប្រកាន់​របស់ថៃ ដែលថាកម្ពុជាមិនគោរពបទឈប់បាញ់។ តាមលោក ជុំ សន្ទរី ទំនាស់បច្ចុប្ប​ន្ននេះផ្តើមឡើងដោយថៃ ហើយថៃខ្លួនឯងនៅ​​​ផ្គើនទន្ទ្រានចូលដែនអធិបតេយ្យ​កម្ពុជា បើ​ទោះមានបទឈប់បាញ់ហើយក្តី។ ​លោក ជុំ សន្ទរី បានច្រានចោល​ផងដែរចំពោះ​ការចោទប្រកាន់របស់ថៃ ដែលថា កម្ពុជាយកជនស៊ីវិលជាគោលដៅ​វាយប្រហារ។

សារ​ព័ត៌​មាន​ Fresh News ​ដែល​ស្និទ្ធ​នឹង​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​បាន​រាយការណ៍​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៥ ខែ​សីហា​នេះ​ថា ​ប្រទេស​ថៃ​គ្រោង​​ប្រើ​ប្រាស់​យន្ត​ហោះ​វាយ​ប្រហារ​ធុន​ស្រាល ​AT-6TH​ បំពាក់​ដោយ​គ្រាប់​បែក​ណែ​នាំ GPS ​របស់​កូរ៉េ ​ដើម្បី​ប៉ុន​ប៉ង​ធ្វើ​ឃាត​ទៅ​លើ​ លោក ហ៊ុន សែន ប្រធាន​ព្រឹទ្ធ​សភា​កម្ពុជា និង​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រី​កម្ពុជា។ តែមិនទាន់មានប្រតិកម្មយ៉ាងណាពីអ្នកនាំពាក្យ លោក ហ៊ុន សែន នៅឡើយ​។

អណ្តូងរ៉ែទង់ដែងដ៏ធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ដែលស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសស៊ីលី បានបាក់រលំ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី ៣១ កក្កដា២០២៥។ កម្មករ ៥នាក់ដែលជាប់កុនក្នុងអណ្តូង តាំងពីថ្ងៃកើតឧប្បតិហេតុមក បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតទាំងអស់។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់អាជ្ញាធរស៊ីលី ក្រោយពីរកឃើញសាកសពជនបាត់ខ្លួនចុងក្រោយ នៅថ្ងៃអាទិត្យទី ៣ សីហា។ ប្រធានាធិបតីស៊ីលីបានចេញក្រិត្យកាន់ទុក្ខជាតិចំនួន ៣ថ្ងៃ។

សំរាមប្លាស្ទិកជាគ្រោះថ្នាក់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ និងកាន់តែធំឡើងៗ សម្រាប់សុខភាពដែលធ្វើឱ្យពិភពលោកខាតបង់។ បើគិតជាថវិកា គឺអស់យ៉ាងហោច ១៥០០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ តែគ្រប់គ្នាមើលស្រាលទំហំគ្រោះថ្នាក់របស់ប្លាស្ទិកណាស់។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ព្រមានរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវល្បីៗ ដែលមានចុះផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តីវេជ្ជសាស្ត្រ The Lancet នៅថ្ងៃចន្ទ ទី៤ សីហា ២០២៥។

រដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែលបានបំផុសឲ្យសាធារណៈមតិអន្តរជាតិ យកចិត្តទុកដាក់ចំពោះជោគវាសនារបស់ចំណាប់ខ្មាំងអ៊ីស្រាអែល ដែលត្រូវពួកប្រដាប់អាវុធហាម៉ាសចាប់ខ្លួន ជាង ២២ ខែមកហើយ។ ការប្រកាសនេះ ធ្វើឡើង ក្រោយពីពួកហាម៉ាសបានផ្សាយវីដេអូដែលបង្ហាញពីសភាពដ៏វេទនារបស់ចំណាប់ខ្មាំង២នាក់ ដែលមានតែស្បែកដណ្តប់ឆ្អឹង។ ជាថ្មីម្តងទៀត នាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីស្រាអែលប្តេជ្ញាចិត្តតាមកម្ទេចពួកហាម៉ាស និងរំដោះចំណាប់ខ្មាំង។ ក៏ប៉ុន្តែ អតីតមេបញ្ជាការកំពូល និងក្រុមគ្រួសារចំណាប់ខ្មាំង បានអំពាវនាវឲ្យបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅហ្កាហ្សា និងថា ការបន្តធ្វើសង្គ្រាមទៀត គឺមានតែនាំឲ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិតចំណាប់ខ្មាំង ទៅវិញទេ។

លោក ហ៊ុន សែន ប្រធាន​ព្រឹទ្ធ​សភា​កម្ពុជា បាន​ប្រកាស​នៅ​យប់​ថ្ងៃ​ទី៤ ​ខែ​សីហា ​ថា ​កម្ពុជា​នឹង​ឈាន​ទៅ​រក​ការ​ពឹង​ពាក់​លើ​កាក​បាទ​ក្រហម​អន្តរ​ជាតិ​ដើម្បី​ជួយ​ដល់​ទាហាន​កម្ពុជា​១៨​រូប​ដែល​ថៃ​ចាប់​យក​ទៅ​ នៅក្រោយ​បទ​ឈប់​បាញ់​តែ​មិន​ទាន់​បាន​បញ្ជូន​មក​វិញ​។​ គិត​ត្រឹម​ថ្ងៃ​ទី​៤​ខែ​សីហា​នេះ​ មាន​ទាហាន​ខ្មែរ​តែ​២​រូប ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រគល់​មក​វិញ​ ដោយ​ស្ថិត​ក្នុង​ស្ថាន​ភាព​របួស​។

ក្រោយកម្ពុជា-ថៃ សម្រេចបាននូវបទឈប់បាញ់មួយកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ភាគីថៃតែងចោទប្រកាន់កម្ពុជាថាបានរំលោភបទឈប់បាញ់ម្តងជាពីរដង។ ប៉ុន្តែកម្ពុជាបានច្រានចោល និងបញ្ជាក់ថាខ្លួនតែងប្រកាន់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវបទឈប់បាញ់ដែលសម្រេចបានតាមអនុលោមច្បាប់អន្តរជាតិ។ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិនានា បានលើកឡើងពីភាពផុយស្រួយនៃបទឈប់បាញ់រវាងកម្ពុជា និងថៃនាពេលនេះ ដែលតម្រូវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចាត់តាំងក្រុមសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យជាបន្ទាន់ក្នុងការតាមដាន។ តាមក្រុមអ្នកជំនាញ សហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវមានវិធានការច្បាស់លាស់មួយ ក្នុងការដាក់សម្ពាធ ឬទណ្ឌកម្មចំពោះភាគីថៃប្រសិនបើនៅតែបន្តរំលោភបទឈប់បាញ់។ ស្ថិតក្នុងអំឡុងពេលនេះ តើសហគមន៍អន្តរជាតិមានតួនាទីយ៉ាងណា ដើម្បីឲ្យភាគីថៃគោរពបទបាញ់ជាមួយកម្ពុជា?

ថ្ងៃទី៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ជាខួប៥ឆ្នាំគត់នៃហេតុការណ៍ផ្ទុះដ៏មហន្តរាយនៅកំពង់ផែបេរូតប្រទេសលីបង់។ ការផ្ទុះដ៏ធំសម្បើមនេះ បណ្តាលឲ្យស្លាប់មនុស្សជាង ២៣០នាក់ និងរបួសច្រើនពាន់នាក់។ តែរហូតមកទល់ពេលនេះការស៊ើបអង្កេតស្វែងរកមូលហេតុពិតនៃសោកនាដកម្មនោះបន្តគ្មានពន្លឺនៅឡើយ ហើយយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះក៏នៅឆ្ងាយពីក្តីសង្ឃឹម។

ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលរស់នៅតាមបណ្តាប្រទេសនានា តួយ៉ាងអង់គ្លេស ​បារាំង និង​កាណាដា នាំគ្នា​ធ្វើបាតុកម្មទាមទារឲ្យមានសន្តិភាព និងដោះលែងទាហានកម្ពុជា ដែលត្រូវកងយោធាថៃចាប់ខ្លួនជាឈ្លើយសឹក។  អ្នកវិភាគយល់ថា ការធ្វើបាតុកម្មនេះមិនអាចគាបថៃឲ្យគោរពបទបាញ់នោះទេ លើក​លែងតែភាគីកម្ពុជា និងថៃ ធានាឲ្យបាននូវ​​យន្តការតាមដានរឹងមំាមួយពីអ្នកសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យ ក្នុងការ​ឃ្លាំមើលស្ថានភាពទូទៅនៅតាមព្រំដែន ខ្មែរ និងថៃ។

សភាពការណ៍ជួរមុខទិសខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងព្រះវិហារ ដែលនៅជាប់ប្រទេសថៃ  បានបន្តស្ថិតនៅក្នុងភាពប្រក្រតី ពោលគឺមិនមានការផ្ទុះអាវុធ រវាងកងទ័ពកម្ពុជា និងថៃ ខណៈទាហានកម្ពុជារក្សាការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ ហើយកម្ពុជាក៏បន្តគោរពយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់បទឈប់បាញ់ដែលភាគីកម្ពុជា និងថៃទទួលបាននៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ នេះបើតាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ម៉ាលី សុជាតា។ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះដដែលបានបញ្ជាក់ថា គិតត្រឹមម៉ោង១១ ព្រឹកថ្ងៃទី ៤ ខែសីហា កងយោធាថៃ ក៏នៅមិនទាន់បញ្ជូនទាហានខ្មែរ ១៨នាក់ដែលយោធាថៃបានចាប់ជាឈ្លើយសឹក ក្រោយបទឈប់បាញ់ចូលធរមានកាលពីម៉ោង១២ រំលង អធ្រាត្រ ថ្ងៃទី ២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៥។

នៅថ្ងៃអង្គារ ទី២៩​ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ថៃបានប្រកាសចោទកម្ពុជាចំៗ ថាបានបំពានបទឈប់បាញ់ ដែលភាគីកម្ពុជា និងថៃ ទើបឯកភាពគ្នាកាលពីថ្ងៃចន្ទ នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងបាងកកបានលើកឡើងថា កងទ័ពកម្ពុជា បានបើកការវាយប្រហារដោយគ្មានគោលដៅពិតប្រាកដលើតំបន់នានាក្នុងទឹកដីថៃ នៅតាមព្រំដែន។ តែកម្ពុជា​បានបដិសេធចោលយ៉ាងដាច់អហង្ការនូវរាល់ព័ត៌មានដែលថា កម្ពុជារំលោភបទឈប់បាញ់ និងថាជាការចោទប្រកាន់មិនមានការពិត ប្រឌិត និងគ្មានមូលដ្ឋាន។

ក្រសួងមហាផ្ទៃកម្ពុជាបានហាមឃាត់ជាដាច់ខាតក្នុងការបង្ហោះដ្រូនក្នុងខេត្តទាំងអស់ដែលនៅជាប់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ និងខេត្តខ្លះទៀត ដែលមិននៅជាប់ព្រំដែន។ បំរាមនេះគឺក្រោមហេតុផលការពារសន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពជាតិ អំឡុងពេលថៃកំពុងមានមហិច្ឆតាឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជា។ តាមក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវផ្អាកការបង្ហោះដ្រូនរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី៣ខែសីហាតទៅ បើពុំដូច្នោះអ្នកល្មើសនឹងត្រូវប្រឈមតាមច្បាប់។

នៅថ្ងៃទី៤ ខែសីហានេះ​ ថៃបានបញ្ជូនគ្រឿងចក្រ និង​កម្លាំងប្រដាប់អាវុធគ្រប់ដៃចូលតំបន់អានសេះក្នុងខេត្តព្រះវិហារ និងតំបន់ផ្សេងទៀតដែលស្ថិតក្នុងដែនអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា។ ​នេះជាការគូសបញ្ជាក់របស់លោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា​ក្នុងសន្និសីទកាសែតនៅរសៀលថ្ងៃទី​៤ សីហា​នេះ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេ និង​បើ​តាមលោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា យោធា​ថៃថែមទាំងហ៊ានរាយបន្លាលួស ទោះបីកងកម្លាំងកម្ពុជាបានហាមយ៉ាងណាក៏ដោយ​។

ពី​ក្រុង​ឡុងដ៍ ដល់​ប៉ារីស និង​ក្រុង​នីស​ភាគ​ខាង​ត្បូង បារាំង ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​រស់​នៅ​បារាំង និង​អឺរ៉ុប បាន​នាំ​គ្នា​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ ប្រឆាំង​នឹង​ទង្វើ​របស់​ទាហាន​ថៃ ដែល​បាន​វាយប្រហារ​មក​លើ​ទឹក​ដី និង​ប្រាសាទ​បូរាណ​ខ្មែរ ប្រាប់​ពិភពលោក។ នៅ​ថ្ងៃអាទិត្យ ជាគម្រប់​ពីរ​ថ្ងៃ​ជាប់​គ្នា​ដែល​ប្រជាជន​ខ្មែរ បាន​មក​ជួប​ជុំ​គ្នា​នៅ​ទីលាន​ក្បែរ​តួអេហ្វែល ជា​ថ្មី ក្នុង​បំណង​តែ​មួយ គឺ​ទាមទារ​ឱ្យ​ថៃ​ដោះលែង​យុទ្ធជន​ខ្មែរ​ទាំង​១៨​នាក់។

នៅទីក្រុងបាងកក ក្រុមប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលថៃរាប់ពាន់នាក់បានប្រមូលផ្តុំគ្នាធ្វើបាតុកម្ម នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី២ សីហា ដើម្បីទាមទារឲ្យនាយករដ្ឋមន្រ្តីព្យួរតំណែង លោកស្រី ផែថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ ចុះចេញពីតំណែង។ ក្រុមបាតុករគាំទ្ររាជានិយមថៃ ខឹងនឹងរបៀបដឹកនាំរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីព្យួរតំណែងរូបនេះ ក្រោយពីមានការបែកធ្លាយសំឡេងសន្ទនារវាងលោកស្រី និងលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា និងបានចោទលោកស្រី ថាជាអ្នកបង្កឲ្យមានសង្រ្គាមរវាងខ្មែរនិងថៃ។

កម្ពុជា និងថៃបានឈានដល់បទឈប់បាញ់បន្ទាន់មួយនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៥ ក្រោយមានបទអន្តរាគមន៍ពីប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ និងការសម្របសម្រួលរបស់ប្រធានអាស៊ានប្តូរវេនគឺ នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម។ ស្របពេលកម្ពុជាកំពុងប្រកាន់ខ្ជាប់នឹងបទឈប់បាញ់នេះ មានការចែករំលែកលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក អំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរឈប់ប្រើប្រាស់ផលិតផលថៃ និង​ខ្លះមានបង្កប់​ពាក្យពេចន៍អុជអាលឱ្យ​​ស្អប់ខ្ពើមជាតិសាសន៍ថៃ។ អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមកម្ពុជាយល់ថា ការបង្កើនស្មារតីជាតិនិយម ​ដែលចំណេញដល់ប្រទេសជាតិ​ជារឿងត្រឹមត្រូវ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើជា​ទង្វើនោះជ្រុលហួសហេតុ បែបអុជអាល បង្កជម្លោះ បង្កើតការស្អប់ខ្ពើមជាតិសាសន៍ដទៃ នោះវា​​នឹងបើកផ្លូវឱ្យថៃ​យកលេស​បង្កអរិភាពលើកម្ពុជាបាន​​។ 

ជា​មោទនភាព​ផ្នែក​បច្ចេកវិទ្យាខ្លាំង​បំផុត​សម្រាប់​ចិន។ ពីមុន​យឺតយ៉ាវខ្លាំង ​ដើរក្រោយ​អាមេរិក​និង​ជប៉ុនមែន​ តែ​ពេល​នេះ​ចិនបាន​រត់តាម​​ទាន់ និង​​កំពុង​ចាប់​ផ្តើម​វ៉ារគេ​វ៉ារឯង តាម​រយៈ​ការ​ចំណាយ​វិនិយោគដ៏​ធំ​មហិមារ និង​អានុភាព​នៃ​ឧស្សាហកម្ម​អេឡិចត្រូនិក។ ចិន​បាន​បំបែក​ឯតទគ្គកម្ម​ពិភពលោក​ ផ្នែក​បង្កើត​ឧបករណ៍​បញ្ជា​​សត្វ​ល្អិត​​ ដ៏​ស្រាលបំផុត បំពាក់លើ​សត្វឃ្មុំ​​។

នៅថ្ងៃទី​១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ ​គណៈកម្មកាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា​បានដាក់ញត្តិ​ទៅឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ OHCHR ដើម្បីសុំ​អន្តរាគមន៍ជាបន្ទាន់លើករណីរំលោភបំពាន ​ធ្វើទារុណកម្ម និង​ឃុំខ្លួនទាហានកម្ពុជា ២០នាក់​ ​​​ដែលថៃចាប់ជាចំណាប់ខ្មាំង ​​ក្រោយបទឈប់បាញ់ចូលជាធរមាន​​​កាលពីម៉ោង១២ អធ្រាត្រថ្ងៃទី ២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៥។ តាមគណៈ​កម្មា​ធិការ​​មនុស្សកម្ពុជា ​ទាហានខ្មែរ​ ២នាក់ ដែលថៃទើប​បញ្ជូនមកកម្ពុជាវិញក្នុងថ្ងៃទី​១ ខែ​សីហា ឆ្នាំ២០២៥នោះ​​ ត្រូវបានរកឃើញថា​ស្ថិតក្នុង​ស្ថានភាពមាន​វិបត្តិផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរ។