Προειδοποιήσεις ΔΝΤ κατά της δημοσιονομικής χαλάρωσης εν μέσω πληθωρισμού
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προτρέπει την Κύπρο να διατηρήσει τη δημοσιονομική πειθαρχία και να αποφύγει μη προϋπολογισμένες δαπάνες, ιδιαίτερα σε μισθούς του δημόσιου τομέα, καθώς οι κίνδυνοι πληθωρισμού παραμένουν αυξημένοι, σε δήλωση μετά την ολοκλήρωση της αποστολής υπό το άρθρο 4 στην Κύπρο, η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 17 έως τις 28 Μαρτίου.
Σε συνέντευξη Τύπου στη Λευκωσία, ο επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ για την Κύπρο, Άλεξ Πιενκόφσκι, αναφέρθηκε στη δυναμική και την ευελιξία της κυπριακής οικονομίας τα τελευταία χρόνια.
«Τα τελευταία πέντε χρόνια, η κυπριακή οικονομία έχει σημειώσει μια εντυπωσιακή ανάπτυξη της τάξης του 20%. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό επίτευγμα, δεδομένων των σοκ που επηρέασαν την οικονομία. Είχαμε την πανδημία, τις επιπτώσεις των κυρώσεων στη Ρωσία και την αύξηση του κόστους διαβίωσης», δήλωσε.
Παρόλο που η Κύπρος παρουσιάζει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην ευρωζώνη—λόγω ξένων επενδύσεων, τουρισμού και του τομέα της τεχνολογίας—ο κ. Πιενκόφσκι σημείωσε ότι υπάρχουν ενδείξεις μέτριας οικονομικής υπερθέρμανσης. Ο πληθωρισμός, όπως είπε, αν και μειώνεται, παραμένει πάνω από το 2%, θέτοντας κινδύνους για τη σταθερότητα της οικονομίας.
«Η ανάπτυξη υπήρξε ισχυρή, αν και με ορισμένες ενδείξεις μέτριας υπερθέρμανσης. Την περασμένη χρονιά, ο ρυθμός ανάπτυξης έφτασε το 3,4%, έναν από τους υψηλότερους στην ευρωζώνη, υποστηριζόμενος από την ισχυρή εξαγωγή υπηρεσιών και την κατανάλωση», αναφέρεται από το ΔΝΤ.
Σημειώνεται ακόμα ότι η αγορά εργασίας παραμένει ισχυρή, με το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται περαιτέρω και τα ποσοστά κενών θέσεων εργασίας να παραμένουν υψηλά, αν και σε τάση υποχώρησης.
«Παρά την αυξημένη αβεβαιότητα, συνολικά υπάρχουν ήπιες ενδείξεις οικονομικής υπερθέρμανσης».
Η ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 2,5% το 2025 και να σταθεροποιηθεί γύρω στο 3% μεσοπρόθεσμα.
Ανάγκη έμφασης στη μείωση του χρέους
-------------------------------------------------
Το ΔΝΤ συνέστησε στην Κύπρο να δώσει προτεραιότητα στη μείωση του δημόσιου χρέους κάτω από το 60% του ΑΕΠ, προκειμένου να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της σε οικονομικούς κλυδωνισμούς. Επισημαίνεται ότι πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα της χώρας ανήλθε στο 5,8% το 2024, συμβάλλοντας στη μείωση του δημόσιου χρέους στο 65% του ΑΕΠ από 74% το προηγούμενο έτος.
Ωστόσο, το ΔΝΤ προειδοποίησε κατά της δημοσιονομικής χαλάρωσης, κυρίως όσον αφορά περαιτέρω αυξήσεις στην Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) ή στους μισθούς του δημόσιου τομέα, οι οποίες θα μπορούσαν να εντείνουν τις πληθωριστικές πιέσεις.
Σημειώνεται ότι η Κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να διατηρήσει δημοσιονομικά πλεονάσματα έως το 2028, σύμφωνα με το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ. Ωστόσο, το ΔΝΤ προειδοποιεί για αυξανόμενες δημοσιονομικές πιέσεις, όπως οι δαπάνες για τη γήρανση του πληθυσμού, τις ενεργειακές υποδομές και την κλιματική προσαρμογή.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ οι εξωτερικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν πιθανές εμπορικές συγκρούσεις που επηρεάζουν τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Κύπρου, την αύξηση των περιφερειακών εντάσεων ή νέες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας. Μακροπρόθεσμα, η ανάπτυξη που βασίζεται στις επενδύσεις θα εξαρτηθεί από τη συνεχή πρόοδο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων αυτών στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP).
«Αντίθετα, η ευέλικτη και δυναμική οικονομία της Κύπρου παρουσιάζει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης», αναφέρεται.
Ανθεκτικότητα τραπεζικού τομέα και ανησυχίες για τα ακίνητα
----------------------------------------------------------------
ΤΟ ΔΝΤ αναφέρει ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας της Κύπρου παραμένει ισχυρός, με υψηλά κεφαλαιακά αποθέματα, ρευστότητα και κερδοφορία. Ωστόσο, ο κ. Πιενκόφσκι τόνισε την ανάγκη συνεχούς επαγρύπνησης όσον αφορά την αγορά ακινήτων, καθώς η μεγάλη εξάρτηση από αυτήν, ιδιαίτερα ως εγγύηση για δάνεια, αποτελεί συστημικό κίνδυνο.
Το ΔΝΤ ανέφερε επίσης ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) συνεχίζουν να μειώνονται, υποστηριζόμενα από την οικονομική ανάπτυξη και το σχέδιο «ενοίκιο έναντι δανείου».
«Τα παλαιά ΜΕΔ συνεχίζουν να μειώνονται, αλλά παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών έχει πλέον μεταφερθεί εκτός του τραπεζικού τομέα και δεν αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η περαιτέρω επίλυση των παλαιών ΜΕΔ θα πρέπει να επιταχυνθεί, καθώς το πλαίσιο εκποιήσεων βρίσκεται πλέον σε πλήρη εφαρμογή και η συμμετοχή στο πρόγραμμα «Ενοίκιο αντί δόσης» είναι υψηλή», αναφέρεται.
Επίσης η πρόσφατη αυστηροποίηση των μακροπροληπτικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του αντικυκλικού κεφαλαιακού αποθέματος (CCyB), έχει ενισχύσει περαιτέρω τη χρηματοπιστωτική ανθεκτικότητα χωρίς να επηρεάζει σημαντικά τη διαθεσιμότητα πίστωσης.
Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη
---------------------------------------------------------------
Το ΔΝΤ επισημαίνει την ανάγκη για εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στην απονομή δικαιοσύνης και την ενίσχυση της παραγωγικότητας στην αγορά εργασίας, ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη.
Σύμφωνα με την έκθεση του Ταμείου, η απασχόληση βρίσκεται ήδη σε υψηλά επίπεδα, γεγονός που καθιστά το κεφάλαιο καθοριστικό παράγοντα για την ενίσχυση της ανάπτυξης. Υπό αυτό το πρίσμα, οι κυβερνητικές πολιτικές οφείλουν να διαμορφώσουν ένα σταθερό και ευέλικτο επιχειρηματικό περιβάλλον που θα ενισχύει τις επενδύσεις.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον τομέα της δικαιοσύνης, όπου απαιτούνται παρεμβάσεις για την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις διαδικασίες αφερεγγυότητας και τα δικαιώματα των πιστωτών, καθώς και για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των δικαστηρίων.
Παράλληλα, το ΔΝΤ υπογραμμίζει την ανάγκη προσαρμογής των πολιτικών στην αγορά εργασίας, με έμφαση στη γεφύρωση του χάσματος δεξιοτήτων και την ενσωμάτωση ανενεργών τμημάτων του εργατικού δυναμικού, όπως οι νέοι και οι μακροχρόνια άνεργοι.
Ενεργειακές μεταρρυθμίσεις και κλιματικές δεσμεύσεις
-----------------------------------------------------------
Το ΔΝΤ τόνισε τη σημασία της επιτάχυνσης των ενεργειακών έργων και των μεταρρυθμίσεων στην αγορά ενέργειας, ώστε να μειωθεί το κόστος ηλεκτρισμού, να βελτιωθεί η ενεργειακή ασφάλεια και να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι της Κύπρου.
Σημείωσε ότι η ολοκλήρωση του τερματικού LNG στο Βασιλικό και του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector θα αποτελέσουν σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Ερωτηθείς για το έργο του Great Sea Interconnector και κατά πόσο είναι όντως βιώσιμο και επωφελές για την Κύπρο, ο κ. Πιενκόφσκι υπογράμμισε την ανάγκη διεξαγωγής μιας διεξοδικής ανάλυσης κόστους-οφέλους, δεδομένου του υψηλού κόστους του. Σημείωσε ωστόσο ότι η Κύπρος πρέπει να στοχεύει να γίνει κόμβος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ότι οι αποφάσεις θα πρέπει να βασίζονται σε μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό παρά σε βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις.
Όσον αφορά τους πιθανούς κινδύνους των μεγάλων ενεργειακών έργων, αναγνώρισε ότι, παρότι είναι απαραίτητα για τη μείωση του ενεργειακού κόστους και την επίτευξη των κλιματικών στόχων, συνιστούν πρόσθετες δαπάνες που μπορεί να επηρεάσουν τη δημοσιονομική απόδοση και πρέπει να υπάρχει συνεχείς παρακολούθηση των επιπτώσεων του κόστους τους στα δημοσιονομικά.
Διατήρηση ενός ισχυρού πλαισίου κατά του ξεπλύματος χρήματος
----------------------------------------------------------------------------
Το ΔΝΤ χαιρέτισε τις προσπάθειες της Κύπρου για την ενίσχυση της εποπτείας κατά του ξεπλύματος χρήματος και τη δημιουργία Μονάδας Εφαρμογής Κυρώσεων στο Υπουργείο Οικονομικών και τόνισε τη σημασία της διατήρησης αυτών των προσπαθειών κατά του ξεπλύματος, προς όφελος της αξιοπιστίας της χώρας.
Σε ερώτηση για την πιθανότητα αποζημίωσης καταθετών και κατόχων αξιογράφων που επηρεάστηκαν από το «κούρεμα» μέσω ενός ταμείου αλληλεγγύης, ο Επικεφαλής της αποστολής απέφυγε να σχολιάσει, σημειώνοντας ωστόσο ότι θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά αν δημόσιοι πόροι πρέπει να ξοδεύονται με αυτό τον τρόπο ή σε ανάγκες σε τομείς όπως η εκπαίδευση και η υγεία.
Χαιρετίζει τις παρατηρήσεις και συστάσεις του ΔΝΤ το Υπουργείο Οικονομικών To Υπουργείο Οικονομικών σε ανακοίνωσή του χαιρετίζει γενικά τις παρατηρήσεις και τις συστάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) κατά την αποστολή του στην Κύπρο στο πλαίσιο των Συναντήσεων του Άρθρου IV.
«Ειδικότερα, συμφωνούμε με την άποψη ότι η κυπριακή οικονομία έχει επιδείξει ανθεκτικότητα εν μέσω διαδοχικών κλυδωνισμών και ότι τα δημοσιονομικά μεγέθη είναι ισχυρά και βρίσκονται σε σωστή πορεία», αναφέρεται
Ως προς τις συστάσεις, το ΥΠΟΙΚ δηλώνει ότι συμφωνεί ότι η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να επικεντρωθεί στη μείωση του δημόσιου χρέους και να αποφεύγεται η οποιαδήποτε δημοσιονομική χαλάρωση, ενόψει και της πορείας αναφοράς που έχει αποφασιστεί σε σχέση με την αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών στο νέο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Οικονομικής Διακυβέρνησης.
«Ο τομέας των ακινήτων παρακολουθείται συστηματικά μιας και επηρεάζει σημαντικά διάφορες πτυχές της οικονομίας και τη μακροοικονομική σταθερότητα», αναφέρεται.
Όσον αφορά τον δικαστικό τομέα, σημειώνεται ότι το Υπουργείο εργάζεται στενά με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τις μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο του ΣΑΑ με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αύξηση της παραγωγικότητας, τα οποία θα στηρίξουν την περαιτέρω ανάπτυξη και τις επενδύσεις.
Για τα εργασιακά θέματα, το ΥΠΟΙΚ αναφέρει ότι η αγορά εργασίας είναι λιγότερο περιορισμένη από ό,τι ήταν και με τη μείωση της ανεργίας σε επίπεδα πλήρους απασχόλησης οι πολιτικές θα πρέπει πλέον να επικεντρωθούν σε θέματα αντιστοιχίας των δεξιοτήτων με την αγορά εργασίας, αύξηση της απασχόλησης των γυναικών, η οποία συνεχίζει να είναι χαμηλότερη σε σχέση με τους άνδρες, καθώς και περεταίρω μείωση της ανεργίας των νέων, η οποία παρά τη σημαντική μείωση από το υψηλότερο σημείο της το 2014 παραμένει αρκετά υψηλά.
Για τα ενεργειακά και θέματα περιβάλλοντος / κλίματος, αναφέρεται ότι η Κυβέρνηση θα καταβάλει κάθε προσπάθεια ώστε να τηρήσει τις δεσμεύσεις της στη βάση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.