Παρά τις πρόσφατες θεσμικές εξελίξεις, τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ+ συνεχίζουν να βρίσκονται αντιμέτωπα με γραφειοκρατικά εμπόδια, αδιάκριτες συμπεριφορές και έλλειψη εξειδικευμένης φροντίδας σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες Υγείας, σύμφωνα με τα συμπεράσματα παγκύπριας έρευνας που διεξήχθη στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Safeguarding of LGBTIQ+ People’s Right to Health (Safe-R). Στην πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη του είδους της στην Κύπρο, καταδεικνύεται επίσης ότι πολλά άτομα ΛΟΑΤΚΙ+ αποφεύγουν ή καθυστερούν να ζητήσουν ιατρική ή ψυχολογική υποστήριξη, φοβούμενοι την προκατάληψη ή μη συμπεριληπτική στάση από τους επαγγελματίες υγείας. Το 17% μάλιστα δηλώνει ότι δεν θα αναζητούσε ιατρική ή ψυχολογική βοήθεια λόγω προκατάληψης, ενώ το 15% απέφυγε φροντίδα λόγω προηγούμενων αρνητικών εμπειριών και το 6% εξαιτίας της σεξουαλικής του ταυτότητα ή της έκφρασης φύλου του. Έμμεσες Διακρίσεις και Επιθετικές Συμπεριφορές Οι διακρίσεις που βιώνουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στον χώρο της υγείας δεν εκδηλώνονται συνήθως με άμεσες ή ανοιχτά επιθετικές συμπεριφορές, αλλά με έμμεσες μορφές που αφορούν είτε ατομικές συμπεριφορές είτε συστημικές παραλήψεις. Ασθενείς αναφέρουν εμπειρίες μικρο-επιθέσεων, προσβλητικών συμπεριφορών, στερεοτυπικών αντιλήψεων ή αυθαίρετων υποθέσεων που βασίζονται σε ετεροκανονικά και δυαδικά πρότυπα. Αυτές οι μορφές διάκρισης, αν και συχνά δυσδιάκριτες, υπονομεύουν την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας και περιορίζουν το αίσθημα εμπιστοσύνης και ασφάλειας απέναντι στο σύστημα υγείας. Ως συνέπεια των ελλείψεων του συστήματος, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα συχνά αναγκάζονται να βασίζονται σε άτυπα δίκτυα και σε συστάσεις της κοινότητας για να εντοπίσουν επαγγελματίες υγείας που θα τα αντιμετωπίσουν με σεβασμό και διακριτικότητα, γεγονός που καταδεικνύει την έλλειψη θεσμικής προστασίας και ισότιμης πρόσβασης. Πιο σύνθετες οι προκλήσεις για τα τρανς και μη δυαδικά άτομα Τα τρανς και μη δυαδικά άτομα αντιμετωπίζουν τις πιο σύνθετες προκλήσεις στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Οι δυσκολίες αυτές σχετίζονται τόσο με τα διοικητικά εμπόδια όσο και με την ανεπαρκή κατάρτιση πολλών επαγγελματιών σε ζητήματα ταυτότητας και έκφρασης φύλου. Η κατάσταση δυσχεραίνει περισσότερο στις περιφερειακές περιοχές, όπου η έλλειψη εξειδικευμένων επαγγελματιών, οι περιορισμένες δυνατότητες διασφάλισης ιδιωτικότητας και η έντονη κοινωνική προκατάληψη οξύνουν τις δυσκολίες για ισότιμη και ασφαλή πρόσβαση στη φροντίδα. Πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας Η ψυχική υγεία αναδεικνύεται σε έναν από τους πιο καθοριστικούς τομείς για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Ένα ποσοστό 24% δηλώνει ότι ζει με κάποια ψυχική ασθένεια, ενώ 43% παρακολουθεί θεραπευτικές συνεδρίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ανεξάρτητα από το αν βρίσκονται ή όχι σε θεραπεία, σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες (97%) αναγνωρίζουν την αξία της ψυχοθεραπείας και τη θετική της συμβολή στη βελτίωση της ψυχικής υγείας. Παράλληλα, όμως, αρκετοί συναντούν επαγγελματίες που δεν διαθέτουν την απαραίτητη κατάρτιση σε θέματα ΛΟΑΤΚΙ+, με αποτέλεσμα αμηχανία, παρεξηγήσεις ή χαμένες ευκαιρίες για ουσιαστική φροντίδα. Έτσι, η ποιότητα της ψυχολογικής υποστήριξης παραμένει άνιση και εξαρτάται συχνά από την προσωπική ευαισθησία και γνώση του εκάστοτε επαγγελματία. Τι λένε οι επαγγελματίες υγείας Την ίδια στιγμή, η πλειονότητα των επαγγελματιών υγείας εμφανίζεται πρόθυμη να παρέχει συμπεριληπτική φροντίδα, επισημαίνει ωστόσο ότι δεν διαθέτει την απαραίτητη εξειδικευμένη εκπαίδευση και θεσμική υποστήριξη για να το πράξει με συνέπεια και αποτελεσματικότητα. Παράλληλα, αξίζει να διευκρινιστεί ότι κατά τη διάρκεια της συλλογής δεδομένων η ερευνητική ομάδα αντιμετώπισε σημαντικές δυσκολίες στην προσέλκυση επαγγελματιών υγείας για συμμετοχή, τόσο στην ποσοτική έρευνα, όσο και στις εις βάθος συνεντεύξεις, μια διαπίστωση που ίσως καταδεικνύει ότι τα ζητήματα υγείας των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στον ιατρικό χώρο δεν αποτελούν προτεραιότητα. Πρόσβαση σε επίσημη και αξιόπιστη ενημέρωση Η μελέτη επισημαίνει επίσης σημαντικά κενά στην επίσημη και αξιόπιστη ενημέρωση. Δεν υπάρχουν επαρκώς διαθέσιμες, τοπικά προσαρμοσμένες πληροφορίες για βασικά θέματα, όπως η ασφαλέστερη σεξουαλική πρακτική, οι θεραπείες PrEP και PEP, οι ορμονοθεραπείες ή οι διαδικασίες μετάβασης φύλου. Ως αποτέλεσμα, πολλά άτομα καταφεύγουν σε ανεπίσημες πηγές, οι οποίες δεν διασφαλίζουν πάντα την εγκυρότητα. Παράλληλα, απουσιάζει ένας θεσμοθετημένος, ασφαλής και προσβάσιμος μηχανισμός καταγγελιών για περιστατικά διάκρισης ή κακής μεταχείρισης, με συνέπεια τέτοιες εμπειρίες να μην καταγράφονται και να μην αντιμετωπίζονται συστηματικά. Ανάγκη για άμεση θεσμική δράση Η μελέτη τεκμηριώνει ότι, παρά τις υφιστάμενες ελλείψεις και αδυναμίες, υπάρχουν οι προϋποθέσεις και η δυναμική για ουσιαστική μεταρρύθμιση. Η κοινή αναγνώριση, τόσο από την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+, όσο και από τον χώρο της υγείας, υπογραμμίζει την ανάγκη για άμεση θεσμική δράση. Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις εστιάζουν στη βελτίωση των πολιτικών, την ενίσχυση της εκπαίδευσης των επαγγελματιών υγείας, τον εκσυγχρονισμό των διοικητικών διαδικασιών και τη διασφάλιση της νομικής αναγνώρισης, με στόχο τη διαμόρφωση ενός συστήματος υγείας που θα προστατεύει με συνέπεια την αξιοπρέπεια, την ασφάλεια και τα δικαιώματα όλων των πολιτών, ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Ταυτότητα έρευνας Η ποσοτική έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή 125 ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, 55 επαγγελματιών υγείας και φοιτητών/τριών ιατρικής και νοσηλευτικής και η ποιοτική έρευνα με τη συμμετοχή 19 ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ και 8 επαγγελματιών υγείας. Διενεργήθηκε από τον οργανισμό IMR/University of Nicosia™ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Safeguarding of LGBTIQ+ People’s Right to Health (Safe–R) (CERV – 2023 – Equal). Το πρόγραμμα συντονίζει ο Κυπριακός Σύνδεσμος Οικογενειακού Προγραμματισμού και συμμετέχουν σε αυτό ως εταίροι το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, η Κίνηση Συμπαράστασης για το AIDS, η Accept ΛΟΑΤΚΙ Κύπρου, και ο Εκδοτικός Οίκος Δίας.  Read more