Υποβαθμισμένο το κυπριακό ξηρολιθικό τοπίο είπε η Επίτροπος Περιβάλλοντος
Το κυπριακό ξηρολιθικό τοπίο είναι υποβαθμισμένο και καταστρέφεται, είτε λόγω εγκατάλειψης είτε λόγω άγνοιας και αλόγιστων επεμβάσεων, σημείωσε η Επίτροπος Περιβάλλοντος και Ευημερίας των Ζώων Αντωνία Θεοδοσίου στην εισαγωγική ομιλία της, κατά την έναρξη του τριημέρου δράσεων που διοργανώνει το Γραφείο της Επιτρόπου με θέμα την Ξηρολιθική Κληρονομιά.
Σύμφωνα με την Επίτροπο, το 2018, η Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΑΠΚ) της UNESCO ενέκρινε την εγγραφή της Τέχνης της Ξερολιθιάς στον διεθνή Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων ΑΠΚ της Ανθρωπότητας, με βάση πολυεθνικό φάκελο υποψηφιότητας που υποβλήθηκε έπειτα από πρωτοβουλία και συντονισμό της Διεθνούς Ένωσης Διεπιστημονικής Μελέτης της Ξηρολιθιάς (SPS).
Διευκρινίζοντας ότι προϋπόθεση για την εγγραφή της τεχνικής στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της ΑΠΚ της Ανθρωπότητας είναι αυτή να είναι ζωντανή, να συνεχίζει να υπάρχει και να ενισχύεται, χρειάζεται να υποβάλλεται στη Σύμβαση η πρόοδος που σημειώνεται σε κάθε χώρα που περιλήφθηκε στον κατάλογο.
Ανέφερε επίσης ότι το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος και Ευημερίας των Ζώων έκρινε ότι η συνέχιση της διατήρησης και της νέας δημιουργίας αγροτικών ξερολιθικών κατασκευών έχει βαθιά ιστορική, αλλά και οικολογική διάσταση.
Επισημαίνοντας ότι η δόμηση εν ξηρώ στην Κύπρο έχει τα χνάρια της στην αρχαιότητα, ενώ παράλληλα με αυτήν παρουσιάζονται οι αγροτικές ξηρολιθικές κατασκευές ως σημαντικό στοιχείο δημιουργίας και εξέλιξης του ανθρωπογενούς τοπίου, είπε ότι στην περίοδο βαθιάς κλιματικής κρίσης που βιώνει ο πλανήτης, ο ρόλος ιδιαίτερα των αναλημματικών τοίχων αντιστήριξης, δόμων στην κυπριακή διάλεκτο, καθίσταται ακόμη πιο σημαντικός απ' ό,τι στο παρελθόν. Επιπλέον, ως λύση βασισμένη στη φύση, όσον αφορά στη διαχείριση των εδαφών, συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου της ερημοποίησης.
«Στην τέχνη αυτή ένας κόσμος συνωμοτεί για να κρατηθεί ο άνθρωπος και τα έμβια όντα στη ζωή, διαμορφώνοντας το φυσικό τοπίο σε ιστορικό και παραδοσιακά ανθρωπογενές πολιτιστικό τοπίο», παρατήρησε, προσθέτοντας ότι η κατάρτιση στρατηγικής και η θεσμοθέτηση μηχανισμών από τα κράτη σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, είναι αναγκαίοι παράγοντες για την αειφόρο διαχείριση του τοπίου και της αγροτικής-κτηνοτροφικής παραγωγής, αλλά και ως αντίσταση κατά της απερήμωσης.
Συμπλήρωσε ότι στην Κύπρο έχουν διοργανωθεί συνέδρια, εργαστήρια και εκθέσεις, έχει εκδοθεί σχετικός οδηγός από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και ενημερωτικό υλικό από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, αναφέροντας ότι η συντήρηση και η νέα κατασκευή ξηρολιθικών τοίχων επιδοτείται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους. Έργα αποκατάστασης του ξηρολιθικού τοπίου έχουν λάβει έπαινο από το Συμβούλιο της Ευρώπης στο πλαίσιο της Σύμβασης για το Τοπίο.
Εξάλλου, στην προβολή του ντοκιμαντέρ «Πέτρα στην Πέτρα» στο Δημοτικό Πολιτιστικό Κέντρο «Πάνος Σολομωνίδης», στη Λεμεσό το βράδυ της Τρίτης, η Επίτροπος επισήμανε ότι οι ξερολιθιές είναι στοιχείο που συνδέει το πολιτιστικό με το φυσικό μας περιβάλλον.
Το ντοκιμαντέρ, που δημιουργήθηκε από το Ίδρυμα Πέτρα στην Πέτρα, με τη χρηματοδότηση του ΕΤΕΚ, της UNESCO και των Πολιτιστικών Υπηρεσιών, φέρνει στο προσκήνιο την ιστορία της τεχνικής της ξηρολιθικής δόμησης.
Η Επίτροπος ανέφερε ότι «η ξηρολιθική δόμηση αποτελεί μια τέχνη και τεχνική με πολυλειτουργικό όφελος. Από όποια θέση κι αν βρίσκομαι, σήμερα ως Επίτροπος Περιβάλλοντος και Ευημερίας των Ζώων, αλλά και ως Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Επιστημονικής Μελέτης της Ξερολιθιάς (SPS), την αναδεικνύω πάντα ως στοιχείο που συνδέει το πολιτιστικό με το φυσικό μας περιβάλλον».
Σύμφωνα με την κ. Θεοδοσίου, στην Κύπρο οι πρώτες ξερολιθιές χρονολογούνται από την ελληνιστική περίοδο τον 2ο αιώνα π.Χ. με οχυρώσεις και διαχωριστικούς τοίχους στους αρχαίους οικισμούς, σε οδικά δίκτυα από τον 5ο αιώνα π.Χ., έργα διαχείρισης νερού, με τα πρώτα πηγάδια γύρω στο 8.200 π.Χ., σε συστήματα συλλογής νερού σε στέρνες και σε ρωμαϊκά υδρευτικά δίκτυα, σε καταφύγια και κτίσματα για ανθρώπους και ζώα.
«Για το Γραφείο μου, η διατήρηση αυτής της ζωντανής τεχνικής είναι υψίστης σημασίας, όχι μόνο για να ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ένταξη της τέχνης της ξερολιθιάς, το 2018, στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας από την UNESCO, αλλά κυρίως, γιατί αυτή η τέχνη έχει ουσιαστική σημασία για την κοινωνία μας και για το περιβάλλον», είπε.
Αναφερόμενη στις ιδιότητες των ξηρολιθικών κατασκευών, επισήμανε ότι αυτές συμβάλλουν στη δημιουργία καλλιεργήσιμης γης, στη συγκράτηση των εδαφών, στην καταπολέμηση της ερημοποίησης, στη διατήρηση της υγρασίας και στην απορρόφηση άνθρακα, καθώς και στην ανάπτυξη και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας.
Είναι μια παραδοσιακή τεχνική που ανταποκρίνεται, όμως, στις σύγχρονες απαιτήσεις για αειφόρο διαχείριση του τοπίου και του περιβάλλοντος, υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι αυτός είναι ο λόγος που σήμερα «εργαζόμαστε για την κατάρτιση μιας στρατηγικής που θα ενισχύσει τη διάδοση της τέχνης της ξερολιθιάς, μέσα και από τη δημιουργία σχολών εκμάθησης της ξηρολιθικής τεχνικής δόμησης, που είναι δικός μου στόχος και όραμα».
Πηγή: ΚΥΠΕ